سوال در مورد ابخیز داری

[Amir]

با سلام و درود و خسته نباشد یه مدیریت محترم

یه سوال داشتم و اونم اینکه راههای ابیاری یه زمین رو به من معرفی کنید با این شرایط که کمترین مقدار مصرفی اب رو داشته باشیم و بهترین نتیجه رو هم بگیریم ..

[nafise sadeghi]

راه های افزایش بازدهی آبیاری در بخش كشاورزی

http://pistachioiran.com/pistachio/Images%20News/shahidi0036.gif

اقلیم آب و هوایی در ایران متنوع بوده و دارای آب و هوایی متفاوت در نقاط مختلف است. به طوریكه در نقاط خشك و گرم كه وسعت زیادی از كشور را تشكیل می دهد، در فصل تابستان درجه حرارت از ۳۴ تا ۵۰ درجه سانتیگراد (۹۳ تا ۱۲۲ درجه فارنهایت) متغیر است و بارندگیها نیز در قسمت اعظم كشور كه جزو مناطق خشك و نیمه خشك می باشد، محدود به دوره كوتاه زمستان و اوایل بهار آن هم به میزان كم است. در نقاط دیگر مانند قسمت شمالی كوههای البرز دارای باران نسبتاً كافی برای كشاورزی می باشد.


اقلیم آب و هوایی در ایران متنوع بوده و دارای آب و هوایی متفاوت در نقاط مختلف است. به طوریكه در نقاط خشك و گرم كه وسعت زیادی از كشور را تشكیل می دهد، در فصل تابستان درجه حرارت از ۳۴ تا ۵۰ درجه سانتیگراد (۹۳ تا ۱۲۲ درجه فارنهایت) متغیر است و بارندگیها نیز در قسمت اعظم كشور كه جزو مناطق خشك و نیمه خشك می باشد، محدود به دوره كوتاه زمستان و اوایل بهار آن هم به میزان كم است.

در نقاط دیگر مانند قسمت شمالی كوههای البرز دارای باران نسبتاً كافی برای كشاورزی می باشد. در قسمت شمالی فلات مركزی ایران متوسط بارندگی سالیانه حدود ۲۲۰ میلی متر است. در حالیكه این مقدار در قسمت جنوبی و جنوب شرقی به حدود ۱۲۰ میلی متر تقلیل می یابد. به عنوان مثال از مساحت كل كشور حدود ۱۳ درصد كمتر از ۱۰۰ میلی متر بارندگی و ۶۱ درصد بین ۱۰۰ تا ۲۵۰ میلی متر و ۱۷ درصد بین ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی متر و ۸ درصد بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی متر و یك درصد بیش از ۱۰۰۰ میلی متر بارندگی دارند.

پس در كشور ما تقریباً سه اقلیم آب و هوایی غالب وجود دارد كه قسمت اعظم آن به وسعت ۷۴ درصد یعنی سه چهارم مساحت آن دارای اختصاصات آب و هوایی خشك و نیمه خشك با بارندگی كمتر از ۲۵۰ میلیمتر و قسمت دیگر به وسعت ۱۷ درصد دارای بارندگی نسبتاً متوسط بین ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی متر جزو مناطق معتدل است و بقیه مساحت آن حدود ۹ درصد با بارندگی بیش از ۵۰۰ میلی متر جزو مناطق مرطوب ایران محسوب می شود.پس شرایط جوی و میزان بارندگی ایجاب می نماید كه در بخش وسیعی از مملكت، برای كشت انواع محصولات زراعی آبیاری انجام شود و به لحاظ همین اختلاف در اقلیم های آب و هوایی، شیوه های كشت و انواع آنها و همچنین نوع آبیاری با یكدیگر فرق دارند.

مثلاً در مازندران بیشتر نوع كشت شالی است و بیشتر منابع آب قابل استحصال این منطقه برای آبیاری شالیزارها به كار گرفته می شود و تنها روش آبیاری برای شالی، كرتی با استغراق دائم زمین می باشد. لذا برای بالابردن بازدهی آبیاری باید عواملی مانند میزان تعرق گیاه، تبخیر از سطح آزاد، میزان استغراق گیاه و سرازیرشدن آب از مزرعه، فرونشست عمقی آب در خاك نفوذ عمودی و نفوذ افقی و بالاخره تلفات انتقال آب تا آبگیر مزرعه و شبكه توزیع مربوط به آن را مشخص نمود.

لذا برای افزایش بازدهی آبیاری اقداماتی به شرح زیر ضروری است:

۱. قطعه بندی و تسطیح اراضی و بهبود شیب اراضی با ماشین آلات و وسایل تسطیح، همچنین باید از كشت شالی در اراضی شیبدار و دامنه كوهها و همچنین سواحل دریا به دلیل پرت زیاد آب تا زمانی كه اراضی مرغوب قابل كشت در دشت وجود دارد، جلوگیری شود.


۲. پوشش كانالهای آبرسانی و انهار در مناطقی كه افت در مسیر آبرسانی مشهود است.

۳. كم نمودن نفوذ پذیری خاك بستر در صورتی كه نوع خاك سبك و دانه درشت باشد با افزایش رس و تحكیم آن، در صورتی كه امكان پوشش بتونی به دلیل هزینه زیاد مقدور نباشد.

۴. از بین بردن پیچ و خمهای كاناهای سنتی و لایروبی انهار و پاك كردن عوامل كند كننده سرعت نظیر: خارو خاشاك و علفهای هرز و همچنین لایروبی و بهسازی شبكه زهكشها و اصلاح آب بندانها با بالابردن حجم ذخیره ای آنها

۵. احداث بندها و دریچه های تقسیم و بندهای گابیونی با نصب دریچه و مقسم و اشل اندازه گیری

۶. ایجاد انگیزه برای بالابردن بازدهی آبیاری در كشاورزان

۷. اصلاح و تغییر روشهای آبیاری سنتی به سیستم آبیاری تحت فشار برای سایر محصولات كشاورزی

۸. تهیه و تدوین برنامه گردش آب و اعمال مدیریت بهینه توزیع در بهره برداری از تأسیسات مربوطه. چون بر خلاف روش آبیاری تحت فشار، سیستمهای آبیاری سطحی مستلزم یك كار مدیریتی و نظارت دقیق در توزیع صحیح است تا یك كار سرمایه گذاری . هرچند كشاورزان با این روش به تجربه آشنایی دارند لیكن پیشرفتهای علمی و انتقال دانش فنی در زمینه بالابردن بازدهی آبیاری به كشاورزان انتقال نیافته است.

۹. تدوین برنامه و اجرای طرح جامع آموزش و ترویج كشاورزی

۱-۹ - مشخص نمودن نوع و بافت خاك هر منطقه و میزان نفوذ پذیری آن

۲-۹ - مقدار آب مود نیاز برای هر هكتار و كیفیت آن در منطقه جهت هر نوع گیاه

۳-۹- نیاز آبی گیاه در طی مراحل رشد و مشخص نمودن فواصل زمان آبیاری برای هرگیاه با توجه به آب و هوای هر منطقه

۴-۹- مشخص نمودن انواع گیاهان قابل كشت ( الگوی كشت) در هر منطقه با توجه به شرایط اقلیمی و آب و خاك

۵-۹- رعایت الگوی كشت توسط كشاورزان و تضمین خرید و فروش این محصولات توسط ارگانهای ذیربط دولتی

روابط عمومی شركت سهامی آب منطقه ای مازندران و گلستان برگرفته از شبکه خبری آب ایران

[nafise sadeghi]

آبیاری متناسب با نیاز محصول :

متاسفانه کشاورزان ما در زمینه کشاورزی معلومات کافی ندارند آنها تصور می کنند هر چه به محصولات بیشتر آب دهند محصولشان هم بهتر و بیشتر خواهد بود این در حالی است که یکی از دلایل کم بودن میزان محصول در واحد سطح در کشور ما آبیاری بیش از حد میباشد آنها تا جایی که میتوانند آب زمین را بیرون کشیده و مصرف می کنند بدون توجه به این موضوع که این کار به ضرر خودشان است چرا که علاوه بر کاهش محصول ، افزایش آفت وعلف های هرز سطح آبهای زیر زمینی نیز کاهش یافته و سبب میشود آنها در سالهای بعد نتوانند از زمینشان بهره برداری کنند و در نهایت موجب مهاجرت روستاییان به شهر میشود ؛ پس آبیاری متناسب با نیاز محصول میتواند سبب ارتقای کشاورزی و حفظ محیط زیست شود .

باغبانی به جای زراعت :
تقریبا می توان گفت نیاز باغبانی به آب بسیارکمتر از زراعت است ، علاوه بر آن باغبانی درآمد بسیار بیشتری برای کشاورزان دارد ، تنها مشکل این است که از زمان کاشت نهال تا رسیدن آن به محصول چند سال زمان نیاز است ولی بهر حال با صرفه تر از زراعت است ؛ پس این کار هم میتواند مفید باشد .

تغییر روش آبیاری :
آبیاری مناسب می تواند علاوه بر حفظ منابع آب افزایش محصول تا چند برابر را در پی داشته باشد بنابر این روش های زیر توصیه می شود :
در کشور ما بیشتر محصولات به روش غرقابی آبیاری میشوند که این روش بیشترین میزان پرت آب را نسبت به روش های دیگر دارد همچنین کاهش شدید محصول ، افزایش فرسایش خاک ، نشست زمین ، خفگی ریشه ، افزایش آفات (و در نتیجه افزایش مصرف سم ) ، آسیب به ساختار خاک از جمله معایب این روش میباشد ، البته روش جوی و پشته هم در کشور ما استفاده میشود که از روش غرقآبی بسیار بهتر است روش آبیاری با سیفون هم نوعی آبیاری جوی و پشته پیشرفته است که نسبت به دو روش ذکر شده منافع بیشتری دارد ولی روش های زیر بسیار بهتر است .
آبیاری بارانی :
این روش برای زراعت استفاده میشود و 75 کاهش مصرف آب نسبت به روش غرقآبی دارد این روش نیز عملکرد محصول در واحد سطح را بسیار افزایش میدهد فقط کمی هزینه اولیه دارد که نسبت به افزایش راندمان محصول و کاهش مصرف آب (در نتیجه افزایش سطح زیر کشت ) قابل چشم پوشی است البته در این زمینه وام هم پرداخت میشود ، مشکل اصلی در این زمینه تصور غلط کشاورزان است که فکر میکنند با کاهش آب مصرفی محصول آنها کاهش مییابد این در حالی است که این روش محصول آن ها را بسیار افزایش میدهد چون علت این کاهش کم شدن پرت آب است و در روش های دیگر که آب زیاد مصرف میشود در واقع آب هدر میرود و به محصول نمیرسد .

http://www.bainbridgedesignbuild.com/bainbridgedesignbuild/media/images/focusIrrigation1.jpg http://www.fotosearch.com/comp/BDX/BDX154/bxp31190.jpg
http://i1.tinypic.com/4poz1tv.jpg


آبیاری قطره ای :
در گیاهان نوعی تنفس به نام تنفس ریشه ای وجود دارد آبیاری غرقابی جلوی این تنفس را میگیرد و به گیاه آسیب میرسد ریزش شکوفه و میوه درختان
از جمله مشکلاتی است که به دلیل کاهش تنفس ریشه ای
به وجود میآید آبیاری های نوین مانند آبیاری بارانی و http://drake.marin.k12.ca.us/stuwork/ROCKwater/Agriculture%20and%20Irrigation/drip%20lines.jpg
قطره ای این مشکلات را پدید نمی آورند .
آبیاری بارانی معمولا برای باغبانی استفاده
میشود این روش 80 درصد مصرف آب را کاهش
میدهد و مضرات روش غرقابی را ندارد .

http://www.ca.uky.edu/agc/pubs/ho/ho60/05.JPG
آبیاری زیر سطحی :
این روش روش بسیار مناسبی از نظر کاهش مصرف آب است پرت آب در این روش تقریبا صفر است و معایب روش غرقابی را ندارد در این روش عملکرد به شدت افزایش میابد .
البته فکر نمی کنم از این روش در کشور بهره برده شود ولی به صورت آزمایشی کشت با این روش تا 18 تن گندم در هکتار گزارش شده در حالی که رکورد گندم 14 تن در هکتار است .


کشت های جایگزین :
ذرت محصولی است که فراوان آب نیاز دارد و متاسفانه فراوان کشت میشود و از حمایت های دولتی هم برای خود کفایی برخوردار است ولی خودکفایی به چه قیمتی هنگامی که دیگر در کشور آبی وجود نداشته باشد خودکفایی به چه درد میخورد ذرت نابود کننده منابع آب است و در صورتی که این روند ادامه یابد چند سال دیگر آبی باقی نمی ماند که با آن ذرت بکاریم و خود کفا بشویم و در این صورت دیگر آبی هم برای گندم باقی نمی ماند و خودکفایی بدست آمده در گندم هم از بین میرود ، حال به چند محصول جایگزین اشاره میکنیم .
ذرت به صورت های مختلف مانند علوفه ای ، روغنی ، پاپکرن ، دانه ای و… کاشته میشود که برای هر کدام میتوان جایگزینی پیدا کرد .
سرگم یا همان جارو گیاهی از خانواده ذرت است ولی به آب کمی نیاز دارد و به خشکی و شوری مقاوم است و میتواند جایگزین ذرت علوفه ای شود البته میتوان از دانه آن هم استفاده کرد .
یونجه هم محصولی کم آب است و از نظر اقتصادی به صرفه تر از ذرت است و با یکبار کاشت چند سال قابل برداشت میباشد .
آفتابگردان محصولی پر آب است ولی کمتر از ذرت به آب احتیاج دارد و میتواند به جای ذرت روغنی و همچنین به عنوان خشکبار کاشته شود .


مطالب گفته شده در بالا از جمله راه هایی برای برون رفت از بحران فارس است و از آنجا که بیشتر کشور کم آب می باشد عمل به آنها در مناطق دیگر هم مفید است.