نگاهی به تاریخچه مرورگرهای وب، Browser، از اولین تا به امروز

[آبجی]

http://i.imagehost.org/0200/browsers-icons.jpg

در طول سالیان اخیر مرورگرهای وب گوناگونی به وجود آمده‌اند. اولین مرورگری که به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت «موزائیک NCSA» بود.پس از آن، گروه برنامه‌نویسی موزائیک، اولین مرورگر وب تجاری را با نام Net Scape Navigator به بازار فرستاد، که پس از مدتی تغییر نام یافت اما چندی بعد مجدداً نام آن به نت اسکیپ برگردانده شد. مرورگر نت اسکیپ در بین کاربران بیشترین محرومیت را داشت تا آنکه اینترنت اکسپلورر (IE) در سال ۱۹۹۹ با مزایای روزافزون خود از آن پیشی گرفت. یک نسخه مرجع باز (open source) از نت اسکیپ با نام موزیلا (Mozilla) در سال ۲۰۰۲ مجدداً نظرها را به خود جلب کرد. از آن زمان موزیلا در مسیر پیشرفت قرار گرفته و به خصوص بر روی سیستم عامل‌های غیر ویندوز (شاید به خاطر ساختار مرجع باز آن) مورد استقبال قرار گرفته است. اما این دو مرورگر وب مشهور، همچون سایر فرآورده های تکنولوژیکی بر پایه اسلاف گمنام و بعضاً ناموفقی پی‌ریزی شده‌اند که شاید اکنون جز نامی از آنها باقی نمانده باشد. برخی از مهم‌ترین آنها به شرح زیرند:



مرورگر – وب بروزر چیست web Browser
مرورگر وب یا به طور خلاصه، مرورگر به برنامه‌هایی گفته می‌شود که به وسیلهٔ آنها می‌توان از وب‌گاههای مختلف اینترنتی بازدید‌ كرد. برای مثال در سیستم عامل ویندوز مرورگری به نام اینترنت اکسپلورر وجود دارد و همچنین در سیستم عامل لینوکس مرورگر کدباز موزیلا فایرفاکس قرار دارد. علاوه بر این دو مرورگر نت اسکیپ را هم می‌توان معرفی کرد.
گفته می‌شود که سفری (Safari) سریعترین مرورگر بر روی انواع پلتفرم ها و سیستم عامل ها می‌باشد و از قابلیت هایی همچون مرور صفحات در قالب Tab، خبرخوان RSS، پر کننده خودکار فرمها، جستجوی خصوصی، امنیت بهتر، رابط کاربری بسیار کاربر پسند و ... برخوردار می‌باشد.

سیزدهم اکتبر 1994 روزی بود که برای نخستین بار مرورگر اینترنتی مورد استفاده قرار گرفت و برای اولین بار، کاربر توانست با وارد کردن آدرس اینترنتی مورد نظر خود وارد یک سایت اینترنتی شود. از آن زمان تاکنون 15 سال می گذرد و در این مدت رقابت مرورگرهای اینترنتی به قدری بالا گرفته که کارشناسان بخش اعظم تحولات دنیای مجازی را متعلق به پیشرفت های مرورگرهای اینترنتی می دانند.

[آبجی]

اولین مرورگر نت اسپایس
نخستین مرورگر اینترنتی با نام netscape navigator عرضه شد و شرکت سازنده در مرحله اول نسخه بتای آن را در اختیار کاربران قرار داد. «تیم برنرز لی» مخترع world wide web به همراه گروهی از محققان مرکز ملی ابزارهای ابرکامپیوتری آمریکا برای ساخت این مرورگر اینترنتی فعالیت های گسترده ای را بین سال های 1991 تا 1994 انجام دادند و سرانجام، netscape navigator را روز 13 اکتبر 1994 به عنوان یک نرم افزار کوچک برای رایانه های رومیزی خانگی روانه بازار کردند.
این مرورگر اینترنتی به گونه ای ساخته شده بود که امکان تماشای متن و تصاویری که روی صفحات اینترنتی قرار داشت را فراهم می کرد.مرورگر netscape navigator ظرف مدت کوتاهی به قدری محبوب شد که علاوه بر کاربران خانگی، توسط کلیه سازمان های دولتی نیز مورد استفاده قرار می گرفت و شرکت های زیادی سرمایه گذاری های فراوانی را برای گسترش این مرورگر روی آن انجام دادند.

دیگر مرورگرهای اینترنتی
مرورگر اینترنت اكسپلورر internet explorer
از آن زمان تاکنون دنیای مرورگرهای اینترنتی دستخوش تغییرات فراوان شده که در زیر بخشی از این تغییرات مرور می شوند. اکسپلورر می آید در تاریخ 24 آگوست 1995مایکروسافت به صورت رسمی وارد حوزه مرورگرهای اینترنتی شد. در این زمان نخستین مرورگر اینترنتی مایکروسافت با نام0.1 internet explorer به عنوان یک نرم افزار جانبی همراه با سیستم عامل ویندوز 95 عرضه شد.
مرورگر internet explorer بر پایه مجوز نرم افزاری spyglass تولید و به وسیله مرکز ncsa سازنده مرورگر اینترنتی mosaic تکمیل شد. شرکت مایکروسافت از همان ابتدا مرورگر اینترنتی خود را ضمیمه سیستم عامل ویندوز کرد و این محصول را به صورت رایگان در اختیار کاربران قرار داد.
هدفی که مایکروسافت برای ادامه دادن در این مسیر در نظر گرفت، بسیار هوشمندانه بود. پس از تولد 0.1 internet explorer مایکروسافت توانست به طور کامل جایگزین netscape شود. در آن زمان سهم مایکروسافت از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی به 49و سهم netscape به 46 درصد رسید.

مرورگر اپرا internet opera software
اپرا وارد میدان شد شرکت internet opera software که دفتر مرکزی آن در نروژ واقع شده بود، در تاریخ اول ژانویه 1997نخستین مرورگر اینترنتی خود را با نام 1.2 operaروانه بازار کرد. این مرورگر اینترنتی که با سیستم عامل ویندوز سازگار بود، سهم کمی از بازار جهانی را در اختیار داشت و هم اکنون نیز فقط صاحب 1/1 درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی است.
نسخه 10 این نرم افزار اینترنتی اول سپتامبر 2009، یعنی حدود دو هفته قبل وارد بازار شد و شرکت اپرا ادعا می کند در حال حاضر 40 میلیون کاربر با سیستم های عامل ویندوز، مک و لینوکس، از طریق مرورگر اینترنتی آن به اینترنت متصل می شوند. نسخه موبایلی این مرورگر اینترنتی نیز هم اکنون با نام opera mini در اختیار کاربران قرار گرفته و به گفته شرکت سازنده، در 30 میلیون گوشی در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد.

مرورگر فایرفاكس موزیلا firfox mozilla
سومین رقیب به نام موزیلا شرکت netscape پروژه متن باز mozilla را در تاریخ 23 فوریه 1998راه اندازی کرد. از این تاریخ سازمان موزیلا به عنوان یکی از زیرمجموعه های شرکت netscape فعالیت رسمی خود را به عنوان یکی از توسعه دهندگان نرم افزارهای متن باز آغاز کرد تا مرورگر اینترنتی رایگان در اختیار کاربران بگذارد. این شرکت که در فوریه 1998 صاحب 28 درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی بود، به صورت جدی تر به جنگ مایکروسافت که صاحب 69 درصد از این بازار بود، رفت.
سازمان موزیلا در ژوئیه 2003 به بنیاد موزیلا، مبنی بر سازمان غیرانتفاعی غیردولتی تغییر یافت.

[آبجی]

جنگ میان مرورگرها War between browsers
جنگ میان مرورگرها در تاریخ 18 مه 1998 زمانی بود که برای نخستین بار در حوزه مرورگرهای اینترنتی علیه مایکروسافت شکایت شد. این شکایت اعلام می داشت مایکروسافت نباید مرورگر اینترنتی خود را به ویندوز که محبوب ترین و پرکاربردترین سیستم عامل جهان است، ضمیمه کند و باعث تحکم مایکروسافت در بازار انحصاری مرورگرهای اینترنتی شود
. این شکایت طی سال های بعد ادامه پیدا کرد تا سرانجام مایکروسافت در سال 2001 میلادی برای نخستین بار در دادگاه محکوم و مجبور به پرداخت جریمه شد.

درگیری مایکروسافت با اتحادیه اروپا
درگیری مایکروسافت با اتحادیه اروپا بر سر عدم ضمیمه مرورگر ie به سیستم عامل ویندوز همچنان ادامه دارد. آغاز خرید میان مرورگرها در تاریخ 24 نوامبر 1998 شرکت aol اعلام کرد قصد خرید شرکت netscape را به قیمت 2/4 میلیارد دلار دارد. این قرارداد با واگذاری هر سهم netscape به صورت مرحله ای انجام شد و در مارس 1999، شرکت aol سرانجام بابت این قرارداد 10 میلیارد دلار پرداخت کرد و مدیریت netscape را به طور کامل در دست گرفت.
ادغام این دو شرکت در آن زمان به تایید وزارت دادگستری آمریکا رسید. اما با همه این جریانات، aol نتوانست به احیای سهم netscape در بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی کمک کند. این شرکت سرانجام در دسامبر 2007 اعلام کرد دیگر از مرورگر اینترنتی netscape پشتیبانی نمی کند. همکاری میان مرورگرها در تاریخ 7 ژانویه 2003 شرکت اپل با safari وارد بازار مرورگرهای اینترنتی شد.

مرورگر مك اپل مرورگر اینترنتی سافاری safari
اپل در هفتم ژانویه 2003 نسخه بتا از مرورگر اینترنتی safari را برای سیستم عامل مک وارد بازار کرد و پایان همان سال، نسخه نهایی نرم افزار خود را در اختیار کاربران گذاشت. در ژانویه 2007 نسخه ویژه ای از safari برای ویندوز xp و ویستا عرضه شد. این مرورگر هم اکنون در گوشی هوشمند آیفون نیز مورد استفاده قرار می گیرد. شرکت اپل در ژانویه 2009 آخرین نسخه از این مرورگر را با نام4 safari را با سرعت بالاتر، ایمنی بیشتر و قابلیت های فراوان تر برای سیستم های عامل ویندوز و مک عرضه کرد. به گفته اپل، طی سه روز اول بیش از 11 میلیون نسخه از4 safari از اینترنت بارگذاری شد.
با همه این توضیحات، مرورگرsafari در کل یک درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی را در اختیار دارد.

روزهای مهم در دنیای مرورگرها
چند تاریخ مهم در دنیای مرورگرها بنیاد موزیلا در نهم فوریه 2004 نخستین نسخه از مرورگر اینترنتی متن باز خود را با نام firebox8.0 روانه بازار کرد و توانست به یکی از رقبای اصلی مایکروسافت تبدیل شود. مایکروسافت در سال 2004 صاحب 87 درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی بود اما شش ماه پس از عرضه نخستین نسخه از فایرفاکس، سهم مایکروسافت از این بازار به صورت گسترده ای کاهش یافت. مرورگر اینترنتی فایرفاکس که امروزه به صورت رایگان در اختیار کاربران قرار می گیرد صاحب 2/19 درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی است. بعد از آن در تاریخ 14 ژانویه 2008 برای نخستین بار مرورگر اینترنتی به عنوان یکی از 10 تهدید برتر امنیتی در دنیا مطرح شد.
موسسهsans در این زمان اعلام کرد در سایت های اینترنتی که از نرم افزارهایی مانند flash و quicktime استفاده می کنند ویروس هایی رخ کرده که می توانند از طریق مرورگرهای اینترنتی در رایانه های شخصی گسترش یابند و باعث بروز مشکلات فراوان برای کاربران شوند. این جریان همراه با افزایش تهدیدها برای عموم مرورگرهای اینترنتی همراه بود و مایکروسافت در دسامبر 2008 اعلام کرد مرورگر ie به صورت گسترده مورد حملات ویروس ها قرار گرفته است.

مرورگر كروم شرکت گوگل chrom Google
شرکت گوگل نیز در تاریخ دوم سپتامبر 2008 مرورگر اینترنتی متن باز خود موسوم به chrome را برای سیستم عامل ویندوز عرضه کرد. گوگل در ژوئن 2009 نسخه ویژه ای از این مرورگر را در اختیار توسعه دهندگان نرم افزارهای اپل و لینوکس قرار داد تا بتوانند این محصول را برای سیستم های عامل مک و لینوکس نیز تکمیل کنند. در حال حاضر نسخه chrome3 از این مرورگر متن باز عرضه شده که نسبت به نسخه های قبلی سریع تر و ایمن تر است. مرورگر chrome هم اکنون صاحب 7/3 درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی است.

نسخه مایكروسافت اكسپلرر هشت internet explorer8
و عاقبت شرکت مایکروسافت در تاریخ 19 مارس 2009به منظور افزایش رقابت خود با فایرفاکس، safari، chrome و opera،آخرین نسخه از مرورگر اینترنتی خود را با نام internet explorer8 به بازار عرضه کرد. این محصول که سریع ترین مرورگر اینترنتی مایکروسافت محسوب می شود، قابلیت های فراوانی را در خود جا داده که از جمله آنها می توان به سیستم به روزرسانی خودکار سایت ها اشاره کرد. این سیستم به گونه ای ساخته شده که به صورت خودکار، به روز شدن سایت های اینترنتی مورد نظر کاربر را به او اطلاع می دهد. فناوری دیگر به کار رفته در این مرورگر اینترنتی باز کردن چندین سایت اینترنتی در یک صفحه مرورگر است. در این محصول سیستم جست وجوگر inprivate محدود شده است تا عدم دسترسی کاربران به سایت های ممنوعه آسان تر شود. مایکروسافت هم اکنون صاحب 68 درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی است.

نیم نگاهی به برخی از مرورگرها
• World Wide Web
"تیم برنرزلی" اولین مرورگر را در اولین روز سال میلادی ۱۹۹۰ بر روی یک کامپیوتر Next نوشت که تار جهان گستر (world wide web) نام گرفت. او در مارس سال بعد نسخه هایی از برنامه‌اش را در اختیار عموم قرار داد و پس از آن، انتشار این نرم‌افزار فزونی گرفت.

• Libwww
برنرزلی و یک دانشجو به نام جین فرانکوئیس گراف، نرم‌افزار تار جهان گستر را به نحوی ارتقا دادند تا فقط مخصوص محیط‌های Next نباشد و در تمام محیط‌هایی که با زبان برنامه‌نویسی C نوشته شده اند، قابل اجرا باشد. آنها این مرورگر را Lib www نامیدند. گراف بعداً اولین شرکت طراحی وب را تاسیس کرد.

• Line-mode

[آبجی]

• Line-mode
نیکولا پیلو، دانشجوی رشته ریاضیات که در CERN کارآموزی می کرد، مرورگر وبی را طراحی کرد که در هر محیطی، حتی با تله تایپ (teletype) نیز کار می‌کرد. در سال ۱۹۹۱ نیکولا پیلو و تیم برنرزلی، این مرورگر را برای طیف گسترده ای از کامپیوترها، از یونیکس گرفته تا داس مایکروسافت سازگار ساختند و بدین سان دسترسی به صفحات وب بیش از پیش برای عموم آسان‌تر شد.

• Erwise
گروهی از دانشجویان دانشگاه فنی هلسینکی، گردهم آمدند تا یک مرورگر وب را به عنوان پایان‌نامه خود بنویسند. از آنجا که نام دپارتمان آنها به اختصار "OTH" بود آنها به شوخی نام پروژه خود را erwise گذاشتند تا از ترکیب این دو other wise (در غیر این صورت) بوجود آید! نگارش نهایی در آوریل ۱۹۹۲ آماده شد و ویژگی‌های بارز متعددی داشت، اما پس از آن به حال خود رها شد و اعضای تیم پس از اتمام دوره متفرق شدند.

• Viola www
در ماه مه ۱۹۹۲ یک دانشجوی دانشگاه برکلی به نام پی وی، دومین مرورگر را برای سیستم عامل Unix ارائه داد. این مرورگر که Viola www نام داشت، مزایای برجسته ای داشت که از آن جمله توانایی نمایش تصاویر گرافیکی و دانلود نرم‌افزارها بود.

• Midas
در تابستان سال ۱۹۹۲ تونی جانسون سومین مرورگر را برای سیستم‌های یونیکس ابداع کرد. او میداس را به این خاطر نوشت تا به پخش اطلاعات حاصل از تحقیقات خود در رابطه با فیزیک در بین همکارانش کمک کند.

• Samba
رابرت کالیائو کار نگارش اولین مرورگر وب برای سیستم های مکینتاش را آغاز کرد. حاصل کار Samba بود که توسط نیکولا پیلو بهبود یافته بود تا پایان ۱۹۹۲ آماده بهره‌برداری شد.

• Mosaic
مارک اندرسون و اریک بیتا از NCSA نخستین نگارش موازئیک سازگار با یونیکس و ویندوز (هر ویندوزی) را در فوریه ۱۹۹۳ ارائه دادند. چند ماه بعد الکس تاتیک نگارش موزائیک برای مکینتاش را هم ارائه داد. بدین سان موزائیک نخستین مرورگر وبی بود که برای کار بر روی سیستم ها و سیستم عامل های گوناگون پشتیبانی می‌شد. موزائیک مقدمه‌ای بود برای پشتیبانی اصوات، ویدئوکلیپ، فرم ها، بوک مارک و فایل‌های تاریخ (history files) و بدین سان به سرعت تبدیل به محبوب ترین مرورگر وب غیرتجاری شد.
در اوت ۱۹۹۴ NCSA قوانین تجاری استفاده از موزائیک را به اجرا درآورد که متعاقب آن بسیاری از شرکت‌ها از جمله مایکروسافت (به خاطر استفاده از موزاییک در طراحی) IE به دردسر افتادند با این حال NCSA گسترش و بهبود موزائیک را در ژانویه ۱۹۹۷ متوقف کرد.

• Arena
در سال ۱۹۹۳دیوراجت در شعبه بریستول انگلیس شرکت هولت پاکارد، مرورگری را به نام Arena ارائه داد که ویژگی‌های قدرتمندی برای جای‌دهی جدول ها و تصاویر گرافیکی داشت.

• Lynxb
در دانشگاه کانزاس مرورگری فرامتنی (hypertext (browser بر پایه وب نوشته شده بود که Lynx نام داشت و برای انتشار اطلاعات ریاضیاتی به کار می رفت. دانشجویی به نام لومونتولی، رابطی برای اینترنت را به برنامه اضافه کرد و مرورگر وب Lynx۲/۰ را در مارس ۱۹۹۳ ارائه کرد. این مرورگر به سرعت برای پایانه‌های بدون گرافیک تبدیل به مرورگری محبوب شد و تاکنون نیز باقی مانده است.

• Cello
تام بروس یکی از بنیانگذاران "موسسه اطلاعات حقوقی" دریافت که اکثر حقوقدانان از سیستم های مایکروسافت استفاده می کنند و بنابراین مرورگر وبی را برای این پلت فورم طراحی کرد که سلو نام گرفت و در تابستان ۱۹۹۳ ارائه شد.

• Opera
در ۱۹۹۴ تیمی از پژوهشگران کمپانی ارتباطات تلنور در اسلوی نروژ، مرورگر اپرا را عرضه کردند، سال بعد دو تن از اعضای همان گروه، تلنور را ترک کردند تا نرم‌افزار اپرا را پس از ارتقا و بهسازی به صورت تجاری روانه بازار کنند.
اپرا نسخه ۲.۱ نخستین بار در تابستان ۱۹۹۶ بر روی اینترنت در دسترس قرار گرفت.

[آبجی]

• Internet in a box
در ژانویه ۱۹۹۴ محصولی که "اینترنت در یک بسته" نام گرفته بود به بازار آمد و چیزی نبود مگر مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای مورد نیاز و مفید برای مرورگری وب. این محصول کاربران را از دان لود یا خرید نرم‌افزارهای گوناگون برای کاربری کامل بی نیاز می کرد و به ویژه برای کاربران خانگی بسیار مناسب و مفید بود.

• Navipress
در فوریه ۱۹۹۴ شرکت ناوی سافت مرورگری به نام ناوی پرس را برای کامپیوترهای شخصی و مکینتاش ارائه کرد. بعد از نرم‌افزار world wide web این اولین مرورگری بود که با یک ویرایشگر (editor) ادغام شده بود و بنابراین کاربر می توانست همزمان با مرورگری، محتویات صفحات را ویرایش کند. ناوی پرس بعداً تبدیل به Aolpress شد و هنوز نیز در دسترس است هر چند که از سال ۱۹۹۷ تغییری نیافته است.

• Mozilla
در اکتبر سال ۱۹۹۴ نت اسکیپ اولین نگارش بتای مرورگرش را با نام موزیلا b ۹۶/? بر روی اینترنت منتشر کرد. نیمه دسامبر، نسخه نهایی به نام موزیلا ۰/۱ به بازار آمد. نگارش مرجع باز مرورگر نت اسکیپ، در سال ۲۰۰۲ به احترام موزیلا، به این نام انتشار یافت.

• Internet Explorer
۲۳ اوت ۱۹۹۵ مایکروسافت ویندوز ۹۵ را به همراه مرورگر وبی که اینترنت اکسپلورر نام داشت، راهی بازار کرد. تا پاییز ۱۹۹۶ این مرورگر توانست در بازار مربوطه تا رتبه سوم صعود کند و تا سال ۱۹۹۹با پشت سر گذاشتن نت‌اسکیپ به مقام نخست برسد.
علاوه بر اینها مرورگرهای فراوانی در دهه ۱۹۹۰ ارائه شدند که از شهرت و محبوبیت کمتری برخوردار بودند و دوامی نیافتند. اسامی برخی از آنها بدین قرار است:
Active worlds - NetAttache- Air_Mosic - NET COM plete- Amiya Netcruiser -EI*Net -Mac web -IWENG -WWWC - Hot Java - Get Right - Planet Web