آشنایی با انواع فرمت های فایل های صوتی و موسیقی

[آبجی]

Mp3
اصلی‌ترین فرمت موسیقی قابل پخش روی پخش‌کننده‌های همراه، mp3. است. این فرمت که به عنوان محبوب‌ترین و اصلی‌ترین فرمت پخش موسیقی در اینترنت مورد استفاده قرار می‌گیرد، سال‌هاست به عنوان یک استاندارد بین‌المللی در بین تمامی نرم‌افزارها و سرویس‌های پخش موسیقی پذیرفته شده است. نام mp3 از نام نوع فایل mpeg و لایه صوتی سه گرفته شده است. لایه سه یکی از سه روش کدگذاری برای فشرده سازی صوتی است که با اعداد ۱ و ۲ و ۳ مشخص می‌شوند. این فرمت با حذف بخشی از صداهای موجود در فایل‌های موسیقی که عمدتاً خارج از محدوده شنوایی انسان یا بسیار ضعیف هستند، حجم فایل‌های صوتی را به میزان قابل توجهی پایین می‌آورد و بدین ترتیب می‌توان تعداد زیادی فایل موسیقی را روی حافظه‌های کم‌حجم پخش‌کننده‌ها جا داد. یک فایل موسیقی معمولی با این حجم تقریباً چهار تا پنج مگابایت حجم دارد.

[آبجی]

WAV
فرمتWAV سال‌ها پیش به صورت مشترک از سوی مایکروسافت و IBM ارائه شد. این فرمت به عنوان فرمت پیش فرض صوتی در ویندوز ۹۵ مورد استفاده قرار گرفت و پس از گذشت چندین سال کم کم به عنوان یک استاندارد برای اصوات داخلی ویندوز (مثل همان صداهایی که در هنگام ورود و خروج از محیط ویندوز می‌شنوید) تبدیل شد.
فایل‌های WAV با پسوند wav. مشخص می‌شوند و تقریباً به ‌وسیله تمام برنامه‌های ویندوزی که امکان پخش صدا را دارند، قابل پخش هستند. بیشتر تلفن‌های همراه موجود در بازار نیز که می‌توانند فایل‌های موسیقی را پخش کنند، می‌توانند از این فرمت به عنوان زنگ‌های پیش فرض استفاده کنند.
از آنجا که این فرمت از هیچ یک از روش‌های فشرده‌سازی اطلاعات استفاده نمی‌کند، حجم فایل‌های آن بسیار بالاست و به همین دلیل برای پخش موسیقی روی تجهیزات تلفن همراه کاربردی ندارد.

[آبجی]

WMA
Windows Media Audio یا WMA، فرمت جدیدی است که از سوی مایکروسافت ارائه شده و حجم آن تا نصف همتای MP3 خود می‌رسد.
این فرمت که در ابتدا تنها از سوی خود مایکروسافت و نرم‌افزار پخش موسیقی رسمی ویندوز یعنی Windows Media Player پشتیبانی می‌شد، امروزه از سوی بسیاری از سایت‌های موسیقی به عنوان فرمت اصلی آهنگ‌های قابل دانلود پذیرفته شده است.
کیفیت فایل‌های WMA تفاوت چندان زیادی با آهنگ MP3 ندارد و گفته می‌شود که در حجم‌های خیلی پایین (حجم‌های در حد کیلوبایت) حتی کیفیتی بالاتر از MP3 را ارائه می‌دهد.
یک فایل معمولی موسیقی با این فرمت تقریباً بین دو تا سه مگابایت حجم دارد.
بنابراین در صورتی که پخش کننده شما امکان پخش این فرمت را دارد، بهتر است تمام آهنگ‌های خود را با این فرمت ذخیره و استفاده کنید.
WMA از روش‌های فشرده‌سازی خاصی استفاده می‌کند که هیچ یک از اطلاعات صوتی را حذف نمی‌کند. این روش فشرده‌سازی به Lossless Compression شهرت دارد.

[آبجی]

OGG
یک نوع فرمت فشرده‌سازی صوتی محسوب می‌شود که از سوی مجامع طرفدار منبع‌باز (Open Source) به عنوان فرمت رقیب MP3 ارائه شده است و از آنجا که یک فرمت منبع باز است، در تجهیزات مختلف کیفیت و حجم متفاوتی دارد. برخی از شرکت‌ها از این فرمت برای پخش فایل‌های صوتی خاص دستگاه استفاده می‌کنند و با تغییر در نرخ بیت صوتی آن‌ها، صداهای منحصر به دستگاه خود را تولید می‌کنند.
فرمت ogg. به اندازه‌ای متنوع است که حتی مشخص نیست که فایل مذکور یک فایل ویدیویی، صوتی، یا متنی است! این تنوع گیج‌کننده که از ذات منبع‌باز بودن فایل سرچشمه می‌گیرد، به واسطه کدک‌هایی (Codecs) همچونVorbis برای فایل‌های صوتی (که اغلب در پخش‌کننده‌های موسیقی استفاده می‌شود)، Theora برای فایل‌های تصویری (قابل استفاده در تلفن‌های همراه)، Speex برای فایل‌های سخنرانی و… از هم مجزا می‌شوند. فرمت‌های صوتی معمول OGG عموماً برای ذخیره کردن زنگ‌های تلفن همراه و فایل‌های صوتی کوتاه با میزان بیت بسیار پایین استفاده می‌شوند و معمولاً حجم آن‌ها در حد چند ده کیلوبایت است. تفاوت این فرمت با فرمت‌های دیگر این است که به صورت رایگان عرضه می‌شود، و مورد استفاده قرار می‌گیرد و در اختیار هیچ نهاد یا شرکتی نیست.

[آبجی]

Real Audio/Video
این فرمت که با پسوند‌های ( ra .ram .rm.) شناخته می‌شود، یک فرمت اختصاصی است که به شما امکان می‌دهد موسیقی‌های موجود در اینترنت را به صورت پیوسته بشنوید. به این قبیل از موسیقی‌ها Streaming Audio می‌گویند. برای گوش دادن به این فایل‌های موسیقی به نرم‌افزار Real Audio احتیاج دارید که نسخه رایگان آن از سایت http://www.real.com (http://www.real.com/)قابل دریافت است.
فرمت Real Audio از سوی شرکت RealNetworks ارائه و به صورت اختصاصی پشتیبانی می‌شود. بنابراین اگر موسیقی‌های Real را از اینترنت دریافت کرده‌اید و پخش‌کننده همراهتان، نرم‌افزار Real Audio یا نرم‌افزار پشتیبانی کننده آن را ندارد، باید قبل از انتقال فایل، به طور کلی فرمت آن را (با برنامه‌های مبدل Real به MP3 تغییر دهید.Real Audio نیز همانند MP3 از روش‌های فشرده‌سازی Loosy استفاده می‌کند که موجب حذف اطلاعات از روی فایل صوتی می‌شود.

[آبجی]

MIDI
فرمت MIDI که نام آن از عبارت رابط دیجیتال ادوات موسیقی (Musical Instrument Digital Interface) گرفته شده است در موسیقی نیست، بلکه یک سری کد‌های دیجیتال است که هر کدام به یک نت یا ساز اختصاص دارند و با پخش پی‌درپی آن‌ها، یک فایل موسیقی بازسازی می‌شود.
به همین علت، هنگامی که این فرمت را در اینترنت جست‌وجو می‌کنید، گاهی با انبوهی از اعداد و ارقام نوشته شده مواجه می‌شوید. این‌ها همان کد‌هایی هستند که زنگ‌های موسیقایی را در تلفن‌های همراه سطح پایین بازسازی می‌کنند.
فرمت MIDI (که البته خود انواع مختلفی دارد که بر اساس تعداد آلات موسیقی قابل پخش مشخص می‌شوند، روی تمامی تلفن‌های همراه قابل پخش است. بنابراین اگر گوشی تلفن همراه شما امکان پخش مستقیم موسیقی را ندارد، می‌توانید با جست‌وجوی عبارت (نام خواننده + midi.) در گوگل، به مجموعه عظیمی از فایل‌های MIDI که عموماً حجم آن‌ها در حد چند ده کیلوبایت است، دسترسی پیدا کنید. سپس آن‌ها را دانلود نمایید و به تلفن همراه‌تان منتقل کنید.

[آبجی]

AVI
این فرمت مخفف عبارتAudio Video Interleave است و یکی از معمول‌ترین فرمت‌های صوتی و تصویری در تجهیزات دیجیتالی به شمار می‌رود که از سوی شرکت مایکروسافت ارائه شده است. این فایل‌ها دارای پسوند avi. هستند. وضوح آن‌ها تا ۲۴۰*۳۲۰ پیکسل و سرعت پخش آن‌ها حداکثر سی فریم در ثانیه است که هیچ کدام از آن‌ها برای پخش در حالت تمام صفحه (Full Frame) مناسب نیستند. اما از سوی دیگر، این فایل‌ها برای پخش به هیچ سخت‌افزار خاص و ویژه ایی نیاز ندارند. به همین خاطر، بسیاری از تولیدکنندگان محصولات چندرسانه‌ای و حتی سازندگان دوربین‌های دیجیتال ترجیح می‌دهند برای دستیابی به بازار بزرگ‌تری از کاربران، از این فرمت به عنوان فرمت پیش فرض ضبط و پخش استفاده کنند.

[آبجی]

DivX
نام اختصاری عبارت Digital Video Express، یک فرمت جدید DVD-Rom است که از سوی چندین شرکت بزرگ فیلمسازی همچون Paramount ،Dreamworks SKG ،Disney و Universal ارائه شده است. با استفاده از این فرمت، یک فیلم (یا هر اطلاعات دیگری) که در داخل DVD-Rom قرار می‌گیرد، تنها برای زمان محدودی (مثلاً دو روز) قابل پخش است.
بنابراین به محض این‌که DVD مذکور را در داخل دستگاه پخش قرار می‌دهید، یک شمارنده شروع به شمارش می‌کند. هر پخش‌کننده DivX امکان اتصال به خط تلفن و برقراری ارتباط با سرور اصلی شرکت پخش کننده را دارد تا بتواند اطلاعات مربوط به هزینه خدمات را دریافت کند.
تصور می‌شود، این فرمت بالاخره بتواند جایگزین فیلم‌های ویدیویی بشود؛ زیرا در کشور‌های ارائه‌دهنده این محصولات، دیگر نیازی به بازگرداندن فیلم اجاره شده نیست. همان‌طور که گفته شد، این فرمت جدید تنها از سوی چند شرکت ارائه می‌شود و بالطبع هنوز از سوی تمامی شرکت‌های سازنده تجهیزات پخش کننده مورد استقبال قرار نگرفته است. بنابراین اگر روی دستگاه پخش DVD شما عبارت DivX نقش بسته است، بسیار خوش‌شانس هستید.

اما فرمت DivX (دقیقاً به همین شکل نوشته شده) یک فرمت فشرده‌سازی تصویری است که بر اساس فناوری MPEG-4 بنا شده است. این روزها از این فرمت برای تبدیل و فشرده‌سازی فیلم‌های DVD استفاده می‌شود. فیلم‌های تبدیل شده دارای کیفیت قابل قبولی هستند و حجم آن‌ها بسته به میزان فشرده‌سازی متغیر است. حجم معمول برای هر فیلم DivX حدوداً به اندازه یک سی‌دی (در حدود هفتصد مگابایت است). برای تبدیل این فرمت باید از نرم‌افزارهای مخصوص آن استفاده کنیدکه در سی‌دی‌های نرم‌افزاری موجود در بازار فراوانند.
Media Player ویندوز می‌تواند با نصب یک Plugin یا وصله فرمت مخصوص این فرمت را پخش کند. این وصله در سایت مایکروسافت ارائه شده است. بنابراین اگر می‌خواهید فایل‌های DivX خودتان را روی ویندوز بدون هیچ برنامه جانبی تماشا کنید، می‌توانید این وصله را دریافت کنید.

[آبجی]

MPEG

مخفف عبارت Moving Picture Experts Group است که به صورت M-PEG خوانده می‌شود و به گروهی از فرمت‌های استاندارد فشرده‌سازی گفته می‌شود که از سوی گروه ISO ارائه شده‌اند. این فرمت معمولاً نسبت به فرمت‌های رقیب همچون AVI و QuickTime کیفیت بالاتری دارد و برای فشرده‌سازی بیشتر فریم‌های تصویر، تنها تغییرات ایجاد شده در فریم‌های پشت سر هم را ذخیره می‌کند.
در این حالت دیگر لازم نیست هر فریم به صورت جداگانه ذخیره‌سازی شود. بنابراین اگرچه این نوع فشرده‌سازی از نوع Lossy محسوب می‌شود و بخشی از اطلاعات تصویر از دست می‌رود، کاهش اطلاعات به گونه‌ای است که توسط چشم انسان قابل تشخیص نیست. سه استاندارد مهم‌تر MPEG عبارتند از:

MPEG-1: این فرمت تصاویر ویدیویی را با وضوح ۲۴۰*۳۵۰ پیکسل و سرعت سی فریم در ثانیه پخش می‌کند که کیفیت آن اندکی کمتر از کیفیت پخش ویدیوهای معمولی است.

MPEG-2: وضوح پخش تصاویر ویدیویی در این فرمت ۴۸۰*۷۲۰ و ۷۲۰*۱۲۸۰ پیکسل با سرعت شصت فریم در ثانیه است و کیفیت صدا در آن دقیقاً همان کیفیت سی‌دی صوتی است. این فرمت برای پخش روی استاندارد‌های مهم تلویزیونی همچون NTSC و حتی HDTV مناسب است و به وسیله DVD-Romها مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ زیرا حجم یک فیلم دو ساعته با این فرمت تقریباً چند گیگابایت می‌شود!

MPEG-4: یک الگوریتم استاندارد برای فشرده‌سازی صدا و تصویر است که بر اساس فناوری‌های MPEG-2، MPEG-1 و Apple QuickTime بنا شده است. از این فرمت برای تصاویر ویدیویی که قرار است از یک پهنای باند باریک عبور کنند و پخش شوند (مثلاً اینترنت یا شبکه) استفاده می‌شود. این فرمت امکان ترکیب با عکس‌ و انیمیشن‌های دو بعدی و سه‌بعدی را دارد و از سال ۱۹۹۸ به عنوان فرمت استاندارد پخش اینترنتی ارائه شد.