Victor007
30th October 2009, 12:57 PM
رسانه‌هاي اجتماعي چه هستند؟
متن زير ترجمه خلاصه و ساده شده‌اي از كتابي الكترونيكي با اين عنوان است: «رسانه‌هاي اجتماعي چه هستند؟» رسانه‌هاي اجتماعي عنواني است كه در سال‌هاي اخير به مجموعه سايت‌ها و ابزارهايي اطلاق مي‌شود كه در فضاي ايجاد شده به وسيله رسانه‌هاي نوين از قبيل شبكه‌هاي ارتباطي، اينترنت و تلفن‌هاي همراه، متولد شده و رشد پيدا كرده‌اند. اين رسانه‌هاي جديد ويژگي‌هاي ارتباطي متفاوتي با رسانه‌هاي سنتي يا قديمي‌تر دارند. از اين رو گاهي در مقابل رسانه‌هاي قديمي‌تري از جمله تلويزيون، راديو، كتاب و مطبوعات، براي رسانه‌هاي دنياي مجازي از عبارت رسانه‌هاي اجتماعي (social media) استفاده مي‌شود.
آشنايي با پديده رسانه‌هاي اجتماعي براي همه علاقه‌مندان فضاي مجازي و دنياي وب مي‌تواند جالب توجه باشد و به طور خاص براي كساني كه در حوزه‌هاي رسانه‌ها، ارتباطات، تبليغات و بازاريابي فعاليت ميكنند اهميت بيشتري دارد. كتاب الكترونيكي «رسانه‌هاي اجتماعي چه هستند؟» كه خلاصه كوتاه و اندكي تغيير يافته (به جهت ساده و قابل فهم شدن متن) از آن در ادامه مي‌آيد، معرفي مقدماتي و اجمالي بر پديده رسانه‌هاي اجتماعي دارد. اين كتاب به وسيله آنتوني ماي‌فيلد (Antony Mayfield) در مجموعه آي.كراسينگ (iCrossing) نوشته شده و نسخه پي.دي.اف آن در ۳۶ صفحه از طريق نشاني زير قابل دريافت است: http://www.icrossing.co.uk/fileadmin/uploads/eBooks/What_is_Social_Media_iCrossing_ebook.pdf
رسانه‌هاي اجتماعي چه هستند؟
وب‌سايت‌ها و ابزارهاي دنياي مجازي كه روزگاري موضوعي جديد و حاشيه‌اي محسوب مي‌شدند حال به پديده‌اي فراگير تبديل شده‌اند. اين ابزارها كه تحولات شبكه‌هاي ارتباطي هم در گسترش آنها نقش داشته‌اند اين‌روزها از طريق «اينترنت همراه» هم به سادگي قابل دسترس هستند. به گروهي از رسانه‌هاي آنلاين كه در اين فضاي جديد متولد شده‌اند عنوان رسانه‌هاي اجتماعي داده شده است. ثبت حدود ۱۱۰ ميليون وبلاگ كه از طريق سايت تكنوراتي پيگيري مي‌شوند، مشاهده روزانه حدود ۱۰۰ ميليون ويدئو در سايت يوتيوب و نزديك به ۱۲۳ ميليون عضو سايت فيس‌بوك، همگي نشانه‌هاي اهميت فراوان پديده رسانه‌هاي اجتماعي هستند. (آمار مربوط به ماه‌هاي پاياني سال ۲۰۰۸ است.)
تغيير مفاهيم توليد و توزيع رسانه‌اي در سال‌هاي اخير در فضاي مجازي مفاهيم توليد رسانه‌اي و توزيع رسانه‌اي دچار تغييراتي شده‌اند كه متفاوت با مدل رسانه‌هاي سنتي است. اين روزها دستگاه‌هاي كامپيوتر شخصي، دوربين‌هاي ديجيتال، خطوط اينترنت پرسرعت و نرم‌افزارهاي كامپيوتري متنوع با قيمت پايين و فراگيري بالا در دسترس تعداد زيادي از كاربران اينترنتي قرار گرفته است. به اين ترتيب هر كاربر اينترنتي به راحتي و در مدت زمان چند دقيقه مي‌تواند وبلاگ شخصي ايجاد كند و يا در انواع ديگر سايت‌ها عضو شود و محتواهايي كه توليد كرده اعم از متن، عكس، صدا و ويدئو را به راحتي منتشر كند. پس توليد رسانه‌اي در فرايندي متفاوت با رسانه‌هاي سنتي صورت مي‌پذيرد و كاربران اينترنتي خود توليدكننده محتوا در عرصه اينترنت محسوب مي‌شوند. از سوي ديگر دنياي وب براي كاربران اينترنتي در مقام مصرف‌كننده هم دستاوردهاي جديدي را عرضه كرده است.
يكي از ابداعات جديدي كه در سال‌هاي اخير دسترسي به وبلاگ‌ها و پادكست‌ها را ساده كرده و نيروي جديد به رسانه‌هاي اجتماعي بخشيده، تكنولوژي آر.اس.اس (RSS) است. به كمك آر.اس.اس كاربران اينترنتي مي‌توانند مشترك وبلاگ‌ها و ساير سايت‌ها و صفحات اينترنتي شوند و براي مشاهده محتواهاي توليد شده نيازي به سر زدن روزانه به صدها سايت و صفحه اينترنتي نيست. كاربران از طريق افزودن خروجي آر.اس.اس سايت‌ها و صفحات مورد علاقه‌شان به يك ابزار يا نرم‌افزار آر.اس.اس خوان (مانند گوگل ريدر) مي‌توانند بدون نياز به مراجعه مستقيم، از بروزرساني‌ها پايگاه‌هاي اينترنتي مطلع شوند. بدين ترتيب فرآيند توزيع رسانه‌اي هم صورت جديدي به خود گرفته است.
ويژگي‌هاي رسانه‌هاي اجتماعي رسانه‌هاي اجتماعي گروهي از انواع جديد رسانه‌هاي آنلاين هستند كه همه يا تعدادي از ويژگي‌هاي زير را دارند: ۱ - امكان مشاركت كردن: رسانه‌هاي اجتماعي ارسال بازخورد از سوي مخاطب و همكاري و همگامي با رسانه را تسهيل كرده‌اند و آن را تشويق ميكنند. اين رسانه‌ها مرز و خط‌كشي بين رسانه و مخاطب را از بين برده‌اند. ۲ - باز بودن: اغلب رسانه‌هاي اجتماعي براي مشاركت اعضا و دريافت بازخورد باز هستند. آنها راي دادن، كامنت گذاشتن و به‌اشتراك‌گذاري اطلاعات را تشويق ميكنند. به‌ندرت مانعي براي توليد و دسترسي به محتوا در اين رسانه‌ها وجود دارد. ۳ - ارتباط دو سويه: رسانه‌هاي سنتي عمل انتشار را انجام مي‌دادند و محتوا را براي مخاطب ارسال مي‌كردند، ولي در رسانه‌هاي اجتماعي فضايي براي گفتگو و محاوره دوطرف وجود دارد و جريان ارتباطي از حالت يك‌سويه به دوسويه تغيير پيدا كرده است. ۴ - شكل‌گيري جماعت‌هاي آنلاين: رسانه‌هاي اجتماعي اين امكان را برقرار ميكنند كه جماعت‌ها و گروه‌ها به‌سرعت شكل بگيرند و ارتباط موثري برقرار كنند. اين جماعت‌هاي آنلاين مي‌توانند حول علايق مشتركي مانند عكاسي، يك تيم ورزشي يا يك برنامه تلويزيوني شكل گرفته باشند. ۵ - توانايي برقراري ارتباط: اغلب شبكه‌هاي اجتماعي هميشه در حال گسترش اتصالات و ارتباطات‌شان هستند و با سايت‌ها، منابع و افراد ديگر پيوند برقرار ميكنند. ممكن است اين ويژگي‌ها به‌نظرتان آشنا بيايند.
اين‌ها در واقع همان‌هايي هستند كه در سال‌هاي گذشته به عنوان ويژگي‌هاي آينده دنياي وب پيش‌بيني مي‌شدند. در روزگاري نه چندان دور كارشناسان و صاحب‌نظران اين خصوصيات را به عنوان ايده‌آل‌هايي كه به كمك اينترنت محقق خواهند شد، مطرح كرده بودند. انواع رسانه‌هاي اجتماعي رسانه‌هاي اجتماعي را مي‌توان در هفت گروه دسته‌بندي كرد. شبكه‌هاي اجتماعي، وبلاگ‌ها، ويكي‌ها، پادكست‌ها، فروم‌ها، كاميونيتي‌هاي محتوايي و ميكروبلاگ‌ها هفت نوع رسانه‌هاي اجتماعي محسوب مي‌شوند. علاوه بر اين‌ها برخي سايت‌هاي «دنياي مجازي» از قبيل سكند‌لايف (Second Life) را هم گونه ديگري از رسانه‌هاي اجتماعي مي‌دانند كه در سال‌هاي آينده گسترش بيشتري خواهند داشت. شبكه‌هاي اجتماعي (Social Networks) به اعضاي‌شان اجازه ساخت صفحات شخصي و برقراري ارتباط و شبكه‌سازي با دوستان آنلاين را مي‌دهند. وبلاگ‌ها (Blogs) كه شناخته‌شده‌ترين نوع رسانه‌هاي اجتماعي محسوب مي‌شوند، ژورنال‌هاي آنلايني هستند كه با محتواهاي جديد كاربران به‌روز مي‌شوند. ويكي‌ها (Wikis) سايت‌هايي هستند كه به كاربران اجازه اضافه كردن و ويرايش محتوا را مي‌دهند و محتواي توليد شده‌شان حاصل مشاركت اعضاست.
پادكست‌ها (Podcasts) فايل‌هاي صوتي و تصويري هستند كه با قابليت مشترك شدن در اينترنت قرار داده شده‌اند. فروم‌ها (Forums) كه از دوران پيش از تولد مفهوم رسانه‌هاي اجتماعي فعاليت مي‌كردند فضايي براي طرح بحث و گفت‌وگو در موضوعات مختلف محسوب مي‌شوند. كاميونيتي‌هاي محتوايي (Content Communities) امكان مديريت و به اشتراك‌گذاري نوع خاصي از محتوا از قبيل عكس، فايل ويدئويي، متن يا لينك را فراهم ميكنند. ميكروبلاگ‌ها (Microblogging) كه تلفيقي از شبكه‌هاي اجتماعي و وبلاگ‌هاي كوچك هستند با محتواهاي كوتاه كاربران به‌روز مي‌شوند. در ادامه در مورد هر كدام از انواع اين رسانه‌هاي اجتماعي توضيحي ارائه خواهد شد. شبكه‌هاي اجتماعي كاربران اينترنتي از طريق عضويت در شبكه‌هاي اجتماعي مي‌توانند پروفايل‌ها و صفحات شخصي براي خودشان بسازند. شبكه‌هاي اجتماعي از زنجيره به هم پيوسته‌اي از پروفايل‌ها تشكيل شده‌اند و اعضا مي‌توانند در اين محيط با دوستان‌شان در ارتباط باشند. كاربران مي‌توانند دوستان و آشنايان قديمي‌شان را در شبكه‌هاي اجتماعي بيابيند، دوستان جديدي پيدا كنند و همچنين دوستان خارج از اين فضا را به براي پيوستن به شبكه‌هاي اجتماعي دعوت كنند.
ماي‌اسپيس (MySpace) از جمله معروف‌ترين و محبوب‌ترين شبكه‌هاي اجتماعي در دنياست. عضويت در اين سايت امكانات گسترده‌اي را در اختيار كاربران قرار مي‌دهد. به‌عنوان نمونه سرويس موسيقي ماي‌اسپيس از جمله بخش‌هاي پرطرفدار اين شبكه اجتماعي محسوب مي‌شود كه تعداد زيادي موسيقي‌دان و گروه موسيقي در آن عضو هستند و كاربران گسترده سايت از آن استفاده ميكنند. شبكه اجتماعي فيس‌بوك (Facebook) كه در ابتدا به‌منظور استفاده در محيط‌هاي دانشگاهي طراحي شده بود و پس از مدتي براي استفاده همه كاربران عمومي شد، ديگر شبكه اجتماعي محبوب دنياي وب است. بخشي از موفقيت فيس‌بوك به‌خاطر امكاني است كه در اختيار كاربران آن قرار دارد و مي‌توانند در استفاده و توسعه اپليكيشن‌هاي سايت مشاركت داشته باشند. لينكدين (LinkedIn) ديگر شبكه اجتماعي مطرح دنياي مجازي است. اين شبكه اجتماعي به كاربرانش در مديريت و برقراري ارتباطات آنلاين حرفه‌اي و تجاري كمك مي‌كند.
ببو (Bebo) هم از ديگر شبكه‌هاي اجتماعي محبوب فضاي مجازي است كه در بين نوجوانان طرفداران بيشتري دارد و بيشتر محبوب دانش‌آموزان و دانشجويان است. وبلاگ‌ها به‌زبان ساده وبلاگ فضاي آنلايني است كه در آن مطالب به‌ترتيب جديدترين پست‌ها منتشر مي‌شوند. چند ويژگي وبلاگ‌ها را از ديگر انواع وب‌سايت‌ها متفاوت و متمايز مي‌كند. نخست لحن نوشتاري وبلاگ‌هاست. مطالب وبلاگ‌ها اغلب با لحن شخصي و گاه محاوره‌اي نوشته مي‌شوند و به نويسنده يا گروهي از نويسندگان تعلق دارند. ويژگي ديگر وبلاگ‌ها امكانات تعاملي آنهاست. در وبلاگ امكان دريافت نظرات براي هر نوشته (Comments) وجود دارد. امكان ارسال و دريافت دنبالك (Trackbacks) روي هر مطلب وبلاگ از ديگر قابليت‌هاي وبلاگ‌هاست كه به كمك آن مي‌توان بحثي را پيگيري و دنبال كرد. همچنين امكان مشترك شدن در وبلاگ‌ها از طريق دريافت مطالب به‌وسيله ايميل و يا دنبال كردن مطالب در خبرخوان‌ها به‌وسيله آر.اس.اس هم وجود دارد.
راه‌اندازي وبلاگ‌ها به‌وسيله سرويس‌هاي ارائه خدمات وبلاگ‌نويسي به سادگي و رايگان ميسر است. سرويس‌هاي بلاگر (Blogger) و وردپرس (Wordpress) از جمله مشهورترين سرويس‌هاي رايگان وبلاگ‌نويسي محسوب مي‌شوند. وبلاگ‌ها گونه‌هاي متفاوتي دارند كه وبلاگ‌هاي شخصي، وبلاگ‌هاي سياسي، وبلاگ‌هاي تجاري، وبلاگ‌هاي نزديك شده به ساختار رسانه‌هاي حرفه‌اي و وبلاگ‌هاي رسانه‌هاي جريان اصلي، برخي از انواع آنها هستند. ويكي‌ها ويكي‌ها وب‌سايت‌هايي هستند كه اجازه مي‌دهند مخاطبان و كاربران عادي اينترنت محتواي آنها را توليد و ويرايش كنند. ويكي‌ها براي كارها و پروژه‌هاي مشاركتي مناسب هستند. مثلا اگر قرار باشد متني طولاني را افراد مختلفي از نقاط متفاوتي به‌صورت تيمي كامل كنند استفاده از مدل ويكي مناسب‌ترين گزينه است. ويكي‌پديا مشهورترين سايت ويكي در دنياست. ويكي‌پديا دانش‌نامه آزاد آنلايني است كه سال ۲۰۰۱ شروع به فعاليت كرد و در حال حاضر بالغ بر دو و نيم ميليون مقاله فقط به زبان انگليسي و حدود يك ميليون كاربر دارد.
ويكي‌پديا (Wikipedia) را تقريبا اكثر كاربران دنياي مجازي مي‌شناسند، اما ويكي‌پديا تنها سايتي نيست كه با مدل ويكي فعاليت مي‌كند. به‌عنوان مثال ويكيا (Wikia)، ويكي‌هاو (wikiHow) و ويكي‌نيوز (Wikinews) نمونه‌هاي ديگري از سايت‌هايي هستند كه بر اساس الگوي ويكي فعاليت ميكنند. ويكيا، اجتماعي از ويكي‌ها با موضوعات مختلف است؛ ويكي‌هاو، يك راهنماي كاربردي براي چگونه عمل كردن در موضوعات مختلفي از قهوه درست كردن تا طرح‌هاي تجاري است و ويكي‌نيوز، پروژه اخبار ويكي‌پدياست. پادكست‌ها پادكست‌ها فايل‌هاي صوتي يا تصويري هستند كه در اينترنت منتشر مي‌شوند و كاربران مي‌توانند مشترك آنها شوند. براي فايل‌هاي تصويري گاهي از عنوان وادكست هم استفاده مي‌شود و گاهي نيز پادكست‌ها را هم شامل فايل‌هاي تصويري و هم صوتي مي‌دانند. در اينجا منظور از پادكست‌ها هم فايل‌هاي صوتي و هم تصويري هستند. اين ويژگي و قابليت مشترك شدن است كه پادكست‌ها را به‌عنوان يكي از شكل‌هاي قدرت‌مند رسانه‌هاي اجتماعي مطرح كرده است. امكان انتشار فايل‌هاي صوتي و تصويري در اينترنت از ابتداي سال‌هاي گسترش اينترنت وجود داشت، اما ويژگي پادكست‌ها اضافه شدن خروجي آر.اس.اس به آنها و قابليت مشترك شدن و دنبال كردن به‌روزرساني از طريق همين نوع خروجي است.
پادكست‌ها همانند ضبط‌كننده‌هاي ويدئويي شخصي (PVRs)، بخشي از تغيير در الگوهاي مصرف رسانه‌اي هستند كه به‌كاربران اجازه مي‌دهند محتواي صوتي و تصويري را هر زمان كه مناسب تشخيص مي‌دهند، ببينند و بشنوند. زماني كه برنامه جديدي از يك پادكست در وب منتشر مي‌شود، سرويس‌هاي اشترك پادكست و نرم‌افزارهاي دريافت پادكست (podcatchers) به‌طور اتوماتيك از طريق آر.اس.اس مطلع مي‌شوند و شروع به دانلود فايل جديد ميكنند. پادكست‌ها هم بر روي كامپيوترهاي شخصي و هم بر روي دستگاه‌هاي همراه ضبط و پخش موسيقي مانند آي‌پاد، قابل استفاده و شنيده شدن هستند. علاوه بر پادكست‌هاي شخصي كه به‌وسيله كاربران عادي اينترنت توليد مي‌شوند و در اينترنت منتشر مي‌شوند، بسياري از رسانه‌هاي جريان اصلي هم به‌توليد و انتشار پادكست روي آورده‌اند. مثلا برخي شبكه‌هاي راديويي و تلويزيوني برنامه‌هاي‌شان را به‌صورت پادكست در اينترنت قرار مي‌دهند.
برخي مطبوعات و سايت‌ها هم بخشي از محتواي‌شان را به‌صورت صوتي و در قالب پادكست به مخاطبان عرضه ميكنند. فروم‌ها فروم‌هاي اينترنتي قديمي‌ترين نوع از رسانه‌هاي اجتماعي آنلاين محسوب مي‌شوند. فروم‌ها معمولا حول موضوع خاصي شكل مي‌گيرند. مثلا موسيقي، تكنولوژي، سينما و تلويزيون، اقتصاد و غيره مي‌توانند موضوعاتي باشند كه مبناي ايجاد يك فروم شوند. برخي فروم‌هاي عمومي هم حيطه گسترده‌تري از موضوعات را شامل مي‌شوند. معمولا هر فروم از اتاق‌هاي مختلفي تشكيل شده است. كاربران اينترنتي از طريق عضويت در فروم‌ها مي‌توانند وارد بخش‌هاي مختلف فروم شوند و موضوعات مطرح شده را مطالعه كنند يا موضوع جديدي مطرح كنند. گاهي فروم‌ها به عنوان بخش جانبي يك وب‌سايت ساخته مي‌شوند و گاهي به‌طور مستقل اساس يك وب‌سايت را تشكيل مي‌دهند. فروم‌ها مكان آنلاين مناسبي براي طرح موضوعات و مسائل جديد، جستجو در مورد مباحث مورد علاقه و به اشتراك‌گذاري اخبار و مطالب هستند. فروم‌ها معمولا به‌وسيله يك يا چند مدير اداره مي‌شوند.
مديران فروم‌ها اغلب از طرح مباحث نامناسب و غيرمرتبط جلوگيري ميكنند و مطالب اينگونه را حذف ميكنند اما كمتر در هدايت مباحث نقش دارند. اين تفاوت وبلاگ‌ها و فروم‌هاست. وبلاگ‌ها معمولا مالك مشخصي دارند كه مباحث مورد نظر را مطرح مي‌كند يا ميكنند ولي مباحث فروم‌ها به‌وسيله همه اعضا مطرح و پيگيري مي‌شود. برخي فروم‌ها مانند جزيره‌هاي دنياي آنلاين هستند و به نسبت ساير رسانه‌هاي اجتماعي ارتباط كمتري با ديگر وب‌سايت‌ها دارند. اين دورافتادگي از آنجا ناشي مي‌شوند كه فروم‌ها نسبت به ديگر انواع رسانه‌هاي اجتماعي قدمت بيشتري دارند و زماني كه شروع به فعاليت كردند هنوز حتي اصطلاح رسانه‌هاي اجتماعي وضع نشده بود. با اين وجود فروم‌ها هنوز كاربران و طرفداران زيادي دارند و محبوبيت انها در دنياي مجازي پابرجاست. كاميونيتي‌هاي محتوايي كاميونيتي‌هاي محتوايي اندكي شبيه به شبكه‌هاي اجتماعي هستند؛ كاربر براي استفاده بايد ثبت‌نام كند و پس از ثبت‌نام داراي صفحه شخصي است و امكان متصل شدن به دوستان را دارد. هر چند اين نوع وب‌سايت‌ها بر اشتراك‌گذاري نوع خاصي از محتوا متمركز هستند.
به عنوان مثال فليكر (Flickr) در حوزه به‌اشتراك‌گذاري عكس فعاليت مي‌كند و از محبوب‌ترين سايت‌هاي حوزه تصوير در دنياست. كاربران مي‌توانند تصاويرشان را در فليكر قرار دهند و مشخص كنند كه اين تصاوير به‌صورت عمومي منتشر شود و يا تنها براي شبكه دوستان‌شان قابل دسترسي باشد. يوتيوب (YouTube) نمونه ديگري از اين نوع وب‌سايت‌هاست كه در حوزه به‌اشتراك‌گذاري فايل‌هاي ويدئويي فعاليت مي‌كند. روزانه حدود ۱۰۰ ميليون ويدئو در يوتيوب ديده مي‌شود. اعضاي يوتيوب مي‌توانند ويدئوهاي‌شان را در سايت آپلود كنند يا كانال شخصي‌شان را بر اساس ويدئوهاي مورد علاقه‌شان بسازند. علاوه بر هزاران فيلم كوتاه شخصي كه با دوربين‌هاي ديجيتالي آماتور يا وب‌كم‌ها تصوير برداري شده و به‌وسيله اعضاي يوتيوب درسايت قرار داده شده است، هزاران كليپ هم از برنامه‌هاي تلويزيوني يا تكه‌هايي از فيلم‌هايي سينمايي در يوتيوب قرار دارد و اين سايت را به مخزن عظيمي از تصاوير ويدئويي تبديل كرده است. برخي كاربران هم از يوتيوب براي وبلاگ‌هاي تصويري استفاده ميكنند.
يوتيوب به‌عنوان شركتي مستقل شروع به فعاليت كرد ولي موفقيت چشم‌گير و روبه‌رشد آن باعث شد توجه گوگل بدان جلب شود و در سال ۲۰۰۶ به‌وسيله گوگل خريداري شد. ديگ (Digg) سايت ديگري از اين نوع است كه به‌منظور به‌اشتراك‌گذاري اخبار و محتواي متني تاسيس شده و فعاليت مي‌كند. اعضا به اخبار و مطالبي كه به‌نظرشان جالب مي‌آيد در سايت ديگ لينك مي‌دهند. ساير كاربران مي‌توانند به مطالب لينك داده شده راي بدهند تا جايگاه و ارزش هر مطلب در سايت مشخص شود. هر لينك ارسال شده‌اي كه حائز حدنصاب مشخصي از راي ساير كاربران شود به صفحه اول سايت منتقل مي‌شود و در معرض بازديد تعداد بيشتري از كاربران قرار مي‌گيرد. ديگ مدعي است كه ماهيانه ۲۰ ميليون بازديدكننده مستقل دارد كه آمار مناسبي براي سايتي از اين نوع محسوب مي‌شود. ميكروبلاگ‌ها ميكروبلاگ‌ها ابزاري هستند كه مولفه‌هايي از وبلاگ‌نويسي با پيام‌هاي فوري و شبكه‌هاي اجتماعي را تركيب كرده‌اند. سايت پيشرو در عرصه ميكروبلاگ‌ها، توييتر (Twitter) است كه بالغ بر يك ميليون كاربر دارد. از جمله ديگر ميكروبلاگ‌هاي قابل اشاره و مهم در دنياي وب مي‌توان به پاونس (Pownce) و جايكو (Jaiku) اشاره كرد كه هر كدام تفاوت‌ها و شباهت‌هايي با توييتر دارند. اعضاي توييتر با عضويت در سايت مي‌توانند مطالب كوتاه‌شان را منتشر كنند. اين مطالب بايد حداكثر ۱۴۰ كاراكتر باشند و معمولا شامل شرح وضعيت فعلي نويسنده آن هستند.
۹۰درصد مطالبي كه در توييتر منتشر مي‌شوند از طريق سايت اصلي توييتر ارسال نمي‌شوند بلكه كاربران به‌جهت سهولت از امكانات و ابزارهاي واسطه براي ارسال توييت‌هاي‌شان استفاده ميكنند. پيامك‌هاي موبايل، پيام‌هاي فوري و ابزارها و افزونه‌هايي كه در مرورگرها يا در محيط كامپيوتر كاربران قابل نصب هستند از جمله ابزارها براي توييت كردن محسوب مي‌شوند. هر كاربر توييتر داري صفحه‌اي شخصي است كه با مراجعه به آن مي‌توان از جديدترين مطالب‌ش مطلع شد. همچنين امكان پيگيري توييت‌هاي هر شخص با مشترك شدن در آدرس آر.اس.اس خروجي‌اش وجود دارد. كاربردهاي توييتر بسيار گسترده و متنوع است. برخي كاربران از آن براي انعكاس رويدادهاي زندگي روزمره‌شان استفاده ميكنند، برخي ديگر براي به‌اشتراك گذاشتن افكار و عقايدشان يا برقراري گفتگو استفاده ميكنند. همچنين رسانه‌هاي جريان اصلي مثل بي.بي.سي و سي.ان.ان هم از توييتر براي انتشار اخبار فوري استفاده ميكنند. توييتر كاربرد تبليغاتي هم دارد و به عنوان مثال باراك اوباما در تبليغاتش براي انتخابات رياست جمهوري امريكا از اين رسانه اجتماعي استفاده كرد.
محمدمهدي مولايي- دنياي كامپيوتر و ارتباطات
متن زير ترجمه خلاصه و ساده شده‌اي از كتابي الكترونيكي با اين عنوان است: «رسانه‌هاي اجتماعي چه هستند؟» رسانه‌هاي اجتماعي عنواني است كه در سال‌هاي اخير به مجموعه سايت‌ها و ابزارهايي اطلاق مي‌شود كه در فضاي ايجاد شده به وسيله رسانه‌هاي نوين از قبيل شبكه‌هاي ارتباطي، اينترنت و تلفن‌هاي همراه، متولد شده و رشد پيدا كرده‌اند. اين رسانه‌هاي جديد ويژگي‌هاي ارتباطي متفاوتي با رسانه‌هاي سنتي يا قديمي‌تر دارند. از اين رو گاهي در مقابل رسانه‌هاي قديمي‌تري از جمله تلويزيون، راديو، كتاب و مطبوعات، براي رسانه‌هاي دنياي مجازي از عبارت رسانه‌هاي اجتماعي (social media) استفاده مي‌شود.
آشنايي با پديده رسانه‌هاي اجتماعي براي همه علاقه‌مندان فضاي مجازي و دنياي وب مي‌تواند جالب توجه باشد و به طور خاص براي كساني كه در حوزه‌هاي رسانه‌ها، ارتباطات، تبليغات و بازاريابي فعاليت ميكنند اهميت بيشتري دارد. كتاب الكترونيكي «رسانه‌هاي اجتماعي چه هستند؟» كه خلاصه كوتاه و اندكي تغيير يافته (به جهت ساده و قابل فهم شدن متن) از آن در ادامه مي‌آيد، معرفي مقدماتي و اجمالي بر پديده رسانه‌هاي اجتماعي دارد. اين كتاب به وسيله آنتوني ماي‌فيلد (Antony Mayfield) در مجموعه آي.كراسينگ (iCrossing) نوشته شده و نسخه پي.دي.اف آن در ۳۶ صفحه از طريق نشاني زير قابل دريافت است: http://www.icrossing.co.uk/fileadmin/uploads/eBooks/What_is_Social_Media_iCrossing_ebook.pdf
رسانه‌هاي اجتماعي چه هستند؟
وب‌سايت‌ها و ابزارهاي دنياي مجازي كه روزگاري موضوعي جديد و حاشيه‌اي محسوب مي‌شدند حال به پديده‌اي فراگير تبديل شده‌اند. اين ابزارها كه تحولات شبكه‌هاي ارتباطي هم در گسترش آنها نقش داشته‌اند اين‌روزها از طريق «اينترنت همراه» هم به سادگي قابل دسترس هستند. به گروهي از رسانه‌هاي آنلاين كه در اين فضاي جديد متولد شده‌اند عنوان رسانه‌هاي اجتماعي داده شده است. ثبت حدود ۱۱۰ ميليون وبلاگ كه از طريق سايت تكنوراتي پيگيري مي‌شوند، مشاهده روزانه حدود ۱۰۰ ميليون ويدئو در سايت يوتيوب و نزديك به ۱۲۳ ميليون عضو سايت فيس‌بوك، همگي نشانه‌هاي اهميت فراوان پديده رسانه‌هاي اجتماعي هستند. (آمار مربوط به ماه‌هاي پاياني سال ۲۰۰۸ است.)
تغيير مفاهيم توليد و توزيع رسانه‌اي در سال‌هاي اخير در فضاي مجازي مفاهيم توليد رسانه‌اي و توزيع رسانه‌اي دچار تغييراتي شده‌اند كه متفاوت با مدل رسانه‌هاي سنتي است. اين روزها دستگاه‌هاي كامپيوتر شخصي، دوربين‌هاي ديجيتال، خطوط اينترنت پرسرعت و نرم‌افزارهاي كامپيوتري متنوع با قيمت پايين و فراگيري بالا در دسترس تعداد زيادي از كاربران اينترنتي قرار گرفته است. به اين ترتيب هر كاربر اينترنتي به راحتي و در مدت زمان چند دقيقه مي‌تواند وبلاگ شخصي ايجاد كند و يا در انواع ديگر سايت‌ها عضو شود و محتواهايي كه توليد كرده اعم از متن، عكس، صدا و ويدئو را به راحتي منتشر كند. پس توليد رسانه‌اي در فرايندي متفاوت با رسانه‌هاي سنتي صورت مي‌پذيرد و كاربران اينترنتي خود توليدكننده محتوا در عرصه اينترنت محسوب مي‌شوند. از سوي ديگر دنياي وب براي كاربران اينترنتي در مقام مصرف‌كننده هم دستاوردهاي جديدي را عرضه كرده است.
يكي از ابداعات جديدي كه در سال‌هاي اخير دسترسي به وبلاگ‌ها و پادكست‌ها را ساده كرده و نيروي جديد به رسانه‌هاي اجتماعي بخشيده، تكنولوژي آر.اس.اس (RSS) است. به كمك آر.اس.اس كاربران اينترنتي مي‌توانند مشترك وبلاگ‌ها و ساير سايت‌ها و صفحات اينترنتي شوند و براي مشاهده محتواهاي توليد شده نيازي به سر زدن روزانه به صدها سايت و صفحه اينترنتي نيست. كاربران از طريق افزودن خروجي آر.اس.اس سايت‌ها و صفحات مورد علاقه‌شان به يك ابزار يا نرم‌افزار آر.اس.اس خوان (مانند گوگل ريدر) مي‌توانند بدون نياز به مراجعه مستقيم، از بروزرساني‌ها پايگاه‌هاي اينترنتي مطلع شوند. بدين ترتيب فرآيند توزيع رسانه‌اي هم صورت جديدي به خود گرفته است.
ويژگي‌هاي رسانه‌هاي اجتماعي رسانه‌هاي اجتماعي گروهي از انواع جديد رسانه‌هاي آنلاين هستند كه همه يا تعدادي از ويژگي‌هاي زير را دارند: ۱ - امكان مشاركت كردن: رسانه‌هاي اجتماعي ارسال بازخورد از سوي مخاطب و همكاري و همگامي با رسانه را تسهيل كرده‌اند و آن را تشويق ميكنند. اين رسانه‌ها مرز و خط‌كشي بين رسانه و مخاطب را از بين برده‌اند. ۲ - باز بودن: اغلب رسانه‌هاي اجتماعي براي مشاركت اعضا و دريافت بازخورد باز هستند. آنها راي دادن، كامنت گذاشتن و به‌اشتراك‌گذاري اطلاعات را تشويق ميكنند. به‌ندرت مانعي براي توليد و دسترسي به محتوا در اين رسانه‌ها وجود دارد. ۳ - ارتباط دو سويه: رسانه‌هاي سنتي عمل انتشار را انجام مي‌دادند و محتوا را براي مخاطب ارسال مي‌كردند، ولي در رسانه‌هاي اجتماعي فضايي براي گفتگو و محاوره دوطرف وجود دارد و جريان ارتباطي از حالت يك‌سويه به دوسويه تغيير پيدا كرده است. ۴ - شكل‌گيري جماعت‌هاي آنلاين: رسانه‌هاي اجتماعي اين امكان را برقرار ميكنند كه جماعت‌ها و گروه‌ها به‌سرعت شكل بگيرند و ارتباط موثري برقرار كنند. اين جماعت‌هاي آنلاين مي‌توانند حول علايق مشتركي مانند عكاسي، يك تيم ورزشي يا يك برنامه تلويزيوني شكل گرفته باشند. ۵ - توانايي برقراري ارتباط: اغلب شبكه‌هاي اجتماعي هميشه در حال گسترش اتصالات و ارتباطات‌شان هستند و با سايت‌ها، منابع و افراد ديگر پيوند برقرار ميكنند. ممكن است اين ويژگي‌ها به‌نظرتان آشنا بيايند.
اين‌ها در واقع همان‌هايي هستند كه در سال‌هاي گذشته به عنوان ويژگي‌هاي آينده دنياي وب پيش‌بيني مي‌شدند. در روزگاري نه چندان دور كارشناسان و صاحب‌نظران اين خصوصيات را به عنوان ايده‌آل‌هايي كه به كمك اينترنت محقق خواهند شد، مطرح كرده بودند. انواع رسانه‌هاي اجتماعي رسانه‌هاي اجتماعي را مي‌توان در هفت گروه دسته‌بندي كرد. شبكه‌هاي اجتماعي، وبلاگ‌ها، ويكي‌ها، پادكست‌ها، فروم‌ها، كاميونيتي‌هاي محتوايي و ميكروبلاگ‌ها هفت نوع رسانه‌هاي اجتماعي محسوب مي‌شوند. علاوه بر اين‌ها برخي سايت‌هاي «دنياي مجازي» از قبيل سكند‌لايف (Second Life) را هم گونه ديگري از رسانه‌هاي اجتماعي مي‌دانند كه در سال‌هاي آينده گسترش بيشتري خواهند داشت. شبكه‌هاي اجتماعي (Social Networks) به اعضاي‌شان اجازه ساخت صفحات شخصي و برقراري ارتباط و شبكه‌سازي با دوستان آنلاين را مي‌دهند. وبلاگ‌ها (Blogs) كه شناخته‌شده‌ترين نوع رسانه‌هاي اجتماعي محسوب مي‌شوند، ژورنال‌هاي آنلايني هستند كه با محتواهاي جديد كاربران به‌روز مي‌شوند. ويكي‌ها (Wikis) سايت‌هايي هستند كه به كاربران اجازه اضافه كردن و ويرايش محتوا را مي‌دهند و محتواي توليد شده‌شان حاصل مشاركت اعضاست.
پادكست‌ها (Podcasts) فايل‌هاي صوتي و تصويري هستند كه با قابليت مشترك شدن در اينترنت قرار داده شده‌اند. فروم‌ها (Forums) كه از دوران پيش از تولد مفهوم رسانه‌هاي اجتماعي فعاليت مي‌كردند فضايي براي طرح بحث و گفت‌وگو در موضوعات مختلف محسوب مي‌شوند. كاميونيتي‌هاي محتوايي (Content Communities) امكان مديريت و به اشتراك‌گذاري نوع خاصي از محتوا از قبيل عكس، فايل ويدئويي، متن يا لينك را فراهم ميكنند. ميكروبلاگ‌ها (Microblogging) كه تلفيقي از شبكه‌هاي اجتماعي و وبلاگ‌هاي كوچك هستند با محتواهاي كوتاه كاربران به‌روز مي‌شوند. در ادامه در مورد هر كدام از انواع اين رسانه‌هاي اجتماعي توضيحي ارائه خواهد شد. شبكه‌هاي اجتماعي كاربران اينترنتي از طريق عضويت در شبكه‌هاي اجتماعي مي‌توانند پروفايل‌ها و صفحات شخصي براي خودشان بسازند. شبكه‌هاي اجتماعي از زنجيره به هم پيوسته‌اي از پروفايل‌ها تشكيل شده‌اند و اعضا مي‌توانند در اين محيط با دوستان‌شان در ارتباط باشند. كاربران مي‌توانند دوستان و آشنايان قديمي‌شان را در شبكه‌هاي اجتماعي بيابيند، دوستان جديدي پيدا كنند و همچنين دوستان خارج از اين فضا را به براي پيوستن به شبكه‌هاي اجتماعي دعوت كنند.
ماي‌اسپيس (MySpace) از جمله معروف‌ترين و محبوب‌ترين شبكه‌هاي اجتماعي در دنياست. عضويت در اين سايت امكانات گسترده‌اي را در اختيار كاربران قرار مي‌دهد. به‌عنوان نمونه سرويس موسيقي ماي‌اسپيس از جمله بخش‌هاي پرطرفدار اين شبكه اجتماعي محسوب مي‌شود كه تعداد زيادي موسيقي‌دان و گروه موسيقي در آن عضو هستند و كاربران گسترده سايت از آن استفاده ميكنند. شبكه اجتماعي فيس‌بوك (Facebook) كه در ابتدا به‌منظور استفاده در محيط‌هاي دانشگاهي طراحي شده بود و پس از مدتي براي استفاده همه كاربران عمومي شد، ديگر شبكه اجتماعي محبوب دنياي وب است. بخشي از موفقيت فيس‌بوك به‌خاطر امكاني است كه در اختيار كاربران آن قرار دارد و مي‌توانند در استفاده و توسعه اپليكيشن‌هاي سايت مشاركت داشته باشند. لينكدين (LinkedIn) ديگر شبكه اجتماعي مطرح دنياي مجازي است. اين شبكه اجتماعي به كاربرانش در مديريت و برقراري ارتباطات آنلاين حرفه‌اي و تجاري كمك مي‌كند.
ببو (Bebo) هم از ديگر شبكه‌هاي اجتماعي محبوب فضاي مجازي است كه در بين نوجوانان طرفداران بيشتري دارد و بيشتر محبوب دانش‌آموزان و دانشجويان است. وبلاگ‌ها به‌زبان ساده وبلاگ فضاي آنلايني است كه در آن مطالب به‌ترتيب جديدترين پست‌ها منتشر مي‌شوند. چند ويژگي وبلاگ‌ها را از ديگر انواع وب‌سايت‌ها متفاوت و متمايز مي‌كند. نخست لحن نوشتاري وبلاگ‌هاست. مطالب وبلاگ‌ها اغلب با لحن شخصي و گاه محاوره‌اي نوشته مي‌شوند و به نويسنده يا گروهي از نويسندگان تعلق دارند. ويژگي ديگر وبلاگ‌ها امكانات تعاملي آنهاست. در وبلاگ امكان دريافت نظرات براي هر نوشته (Comments) وجود دارد. امكان ارسال و دريافت دنبالك (Trackbacks) روي هر مطلب وبلاگ از ديگر قابليت‌هاي وبلاگ‌هاست كه به كمك آن مي‌توان بحثي را پيگيري و دنبال كرد. همچنين امكان مشترك شدن در وبلاگ‌ها از طريق دريافت مطالب به‌وسيله ايميل و يا دنبال كردن مطالب در خبرخوان‌ها به‌وسيله آر.اس.اس هم وجود دارد.
راه‌اندازي وبلاگ‌ها به‌وسيله سرويس‌هاي ارائه خدمات وبلاگ‌نويسي به سادگي و رايگان ميسر است. سرويس‌هاي بلاگر (Blogger) و وردپرس (Wordpress) از جمله مشهورترين سرويس‌هاي رايگان وبلاگ‌نويسي محسوب مي‌شوند. وبلاگ‌ها گونه‌هاي متفاوتي دارند كه وبلاگ‌هاي شخصي، وبلاگ‌هاي سياسي، وبلاگ‌هاي تجاري، وبلاگ‌هاي نزديك شده به ساختار رسانه‌هاي حرفه‌اي و وبلاگ‌هاي رسانه‌هاي جريان اصلي، برخي از انواع آنها هستند. ويكي‌ها ويكي‌ها وب‌سايت‌هايي هستند كه اجازه مي‌دهند مخاطبان و كاربران عادي اينترنت محتواي آنها را توليد و ويرايش كنند. ويكي‌ها براي كارها و پروژه‌هاي مشاركتي مناسب هستند. مثلا اگر قرار باشد متني طولاني را افراد مختلفي از نقاط متفاوتي به‌صورت تيمي كامل كنند استفاده از مدل ويكي مناسب‌ترين گزينه است. ويكي‌پديا مشهورترين سايت ويكي در دنياست. ويكي‌پديا دانش‌نامه آزاد آنلايني است كه سال ۲۰۰۱ شروع به فعاليت كرد و در حال حاضر بالغ بر دو و نيم ميليون مقاله فقط به زبان انگليسي و حدود يك ميليون كاربر دارد.
ويكي‌پديا (Wikipedia) را تقريبا اكثر كاربران دنياي مجازي مي‌شناسند، اما ويكي‌پديا تنها سايتي نيست كه با مدل ويكي فعاليت مي‌كند. به‌عنوان مثال ويكيا (Wikia)، ويكي‌هاو (wikiHow) و ويكي‌نيوز (Wikinews) نمونه‌هاي ديگري از سايت‌هايي هستند كه بر اساس الگوي ويكي فعاليت ميكنند. ويكيا، اجتماعي از ويكي‌ها با موضوعات مختلف است؛ ويكي‌هاو، يك راهنماي كاربردي براي چگونه عمل كردن در موضوعات مختلفي از قهوه درست كردن تا طرح‌هاي تجاري است و ويكي‌نيوز، پروژه اخبار ويكي‌پدياست. پادكست‌ها پادكست‌ها فايل‌هاي صوتي يا تصويري هستند كه در اينترنت منتشر مي‌شوند و كاربران مي‌توانند مشترك آنها شوند. براي فايل‌هاي تصويري گاهي از عنوان وادكست هم استفاده مي‌شود و گاهي نيز پادكست‌ها را هم شامل فايل‌هاي تصويري و هم صوتي مي‌دانند. در اينجا منظور از پادكست‌ها هم فايل‌هاي صوتي و هم تصويري هستند. اين ويژگي و قابليت مشترك شدن است كه پادكست‌ها را به‌عنوان يكي از شكل‌هاي قدرت‌مند رسانه‌هاي اجتماعي مطرح كرده است. امكان انتشار فايل‌هاي صوتي و تصويري در اينترنت از ابتداي سال‌هاي گسترش اينترنت وجود داشت، اما ويژگي پادكست‌ها اضافه شدن خروجي آر.اس.اس به آنها و قابليت مشترك شدن و دنبال كردن به‌روزرساني از طريق همين نوع خروجي است.
پادكست‌ها همانند ضبط‌كننده‌هاي ويدئويي شخصي (PVRs)، بخشي از تغيير در الگوهاي مصرف رسانه‌اي هستند كه به‌كاربران اجازه مي‌دهند محتواي صوتي و تصويري را هر زمان كه مناسب تشخيص مي‌دهند، ببينند و بشنوند. زماني كه برنامه جديدي از يك پادكست در وب منتشر مي‌شود، سرويس‌هاي اشترك پادكست و نرم‌افزارهاي دريافت پادكست (podcatchers) به‌طور اتوماتيك از طريق آر.اس.اس مطلع مي‌شوند و شروع به دانلود فايل جديد ميكنند. پادكست‌ها هم بر روي كامپيوترهاي شخصي و هم بر روي دستگاه‌هاي همراه ضبط و پخش موسيقي مانند آي‌پاد، قابل استفاده و شنيده شدن هستند. علاوه بر پادكست‌هاي شخصي كه به‌وسيله كاربران عادي اينترنت توليد مي‌شوند و در اينترنت منتشر مي‌شوند، بسياري از رسانه‌هاي جريان اصلي هم به‌توليد و انتشار پادكست روي آورده‌اند. مثلا برخي شبكه‌هاي راديويي و تلويزيوني برنامه‌هاي‌شان را به‌صورت پادكست در اينترنت قرار مي‌دهند.
برخي مطبوعات و سايت‌ها هم بخشي از محتواي‌شان را به‌صورت صوتي و در قالب پادكست به مخاطبان عرضه ميكنند. فروم‌ها فروم‌هاي اينترنتي قديمي‌ترين نوع از رسانه‌هاي اجتماعي آنلاين محسوب مي‌شوند. فروم‌ها معمولا حول موضوع خاصي شكل مي‌گيرند. مثلا موسيقي، تكنولوژي، سينما و تلويزيون، اقتصاد و غيره مي‌توانند موضوعاتي باشند كه مبناي ايجاد يك فروم شوند. برخي فروم‌هاي عمومي هم حيطه گسترده‌تري از موضوعات را شامل مي‌شوند. معمولا هر فروم از اتاق‌هاي مختلفي تشكيل شده است. كاربران اينترنتي از طريق عضويت در فروم‌ها مي‌توانند وارد بخش‌هاي مختلف فروم شوند و موضوعات مطرح شده را مطالعه كنند يا موضوع جديدي مطرح كنند. گاهي فروم‌ها به عنوان بخش جانبي يك وب‌سايت ساخته مي‌شوند و گاهي به‌طور مستقل اساس يك وب‌سايت را تشكيل مي‌دهند. فروم‌ها مكان آنلاين مناسبي براي طرح موضوعات و مسائل جديد، جستجو در مورد مباحث مورد علاقه و به اشتراك‌گذاري اخبار و مطالب هستند. فروم‌ها معمولا به‌وسيله يك يا چند مدير اداره مي‌شوند.
مديران فروم‌ها اغلب از طرح مباحث نامناسب و غيرمرتبط جلوگيري ميكنند و مطالب اينگونه را حذف ميكنند اما كمتر در هدايت مباحث نقش دارند. اين تفاوت وبلاگ‌ها و فروم‌هاست. وبلاگ‌ها معمولا مالك مشخصي دارند كه مباحث مورد نظر را مطرح مي‌كند يا ميكنند ولي مباحث فروم‌ها به‌وسيله همه اعضا مطرح و پيگيري مي‌شود. برخي فروم‌ها مانند جزيره‌هاي دنياي آنلاين هستند و به نسبت ساير رسانه‌هاي اجتماعي ارتباط كمتري با ديگر وب‌سايت‌ها دارند. اين دورافتادگي از آنجا ناشي مي‌شوند كه فروم‌ها نسبت به ديگر انواع رسانه‌هاي اجتماعي قدمت بيشتري دارند و زماني كه شروع به فعاليت كردند هنوز حتي اصطلاح رسانه‌هاي اجتماعي وضع نشده بود. با اين وجود فروم‌ها هنوز كاربران و طرفداران زيادي دارند و محبوبيت انها در دنياي مجازي پابرجاست. كاميونيتي‌هاي محتوايي كاميونيتي‌هاي محتوايي اندكي شبيه به شبكه‌هاي اجتماعي هستند؛ كاربر براي استفاده بايد ثبت‌نام كند و پس از ثبت‌نام داراي صفحه شخصي است و امكان متصل شدن به دوستان را دارد. هر چند اين نوع وب‌سايت‌ها بر اشتراك‌گذاري نوع خاصي از محتوا متمركز هستند.
به عنوان مثال فليكر (Flickr) در حوزه به‌اشتراك‌گذاري عكس فعاليت مي‌كند و از محبوب‌ترين سايت‌هاي حوزه تصوير در دنياست. كاربران مي‌توانند تصاويرشان را در فليكر قرار دهند و مشخص كنند كه اين تصاوير به‌صورت عمومي منتشر شود و يا تنها براي شبكه دوستان‌شان قابل دسترسي باشد. يوتيوب (YouTube) نمونه ديگري از اين نوع وب‌سايت‌هاست كه در حوزه به‌اشتراك‌گذاري فايل‌هاي ويدئويي فعاليت مي‌كند. روزانه حدود ۱۰۰ ميليون ويدئو در يوتيوب ديده مي‌شود. اعضاي يوتيوب مي‌توانند ويدئوهاي‌شان را در سايت آپلود كنند يا كانال شخصي‌شان را بر اساس ويدئوهاي مورد علاقه‌شان بسازند. علاوه بر هزاران فيلم كوتاه شخصي كه با دوربين‌هاي ديجيتالي آماتور يا وب‌كم‌ها تصوير برداري شده و به‌وسيله اعضاي يوتيوب درسايت قرار داده شده است، هزاران كليپ هم از برنامه‌هاي تلويزيوني يا تكه‌هايي از فيلم‌هايي سينمايي در يوتيوب قرار دارد و اين سايت را به مخزن عظيمي از تصاوير ويدئويي تبديل كرده است. برخي كاربران هم از يوتيوب براي وبلاگ‌هاي تصويري استفاده ميكنند.
يوتيوب به‌عنوان شركتي مستقل شروع به فعاليت كرد ولي موفقيت چشم‌گير و روبه‌رشد آن باعث شد توجه گوگل بدان جلب شود و در سال ۲۰۰۶ به‌وسيله گوگل خريداري شد. ديگ (Digg) سايت ديگري از اين نوع است كه به‌منظور به‌اشتراك‌گذاري اخبار و محتواي متني تاسيس شده و فعاليت مي‌كند. اعضا به اخبار و مطالبي كه به‌نظرشان جالب مي‌آيد در سايت ديگ لينك مي‌دهند. ساير كاربران مي‌توانند به مطالب لينك داده شده راي بدهند تا جايگاه و ارزش هر مطلب در سايت مشخص شود. هر لينك ارسال شده‌اي كه حائز حدنصاب مشخصي از راي ساير كاربران شود به صفحه اول سايت منتقل مي‌شود و در معرض بازديد تعداد بيشتري از كاربران قرار مي‌گيرد. ديگ مدعي است كه ماهيانه ۲۰ ميليون بازديدكننده مستقل دارد كه آمار مناسبي براي سايتي از اين نوع محسوب مي‌شود. ميكروبلاگ‌ها ميكروبلاگ‌ها ابزاري هستند كه مولفه‌هايي از وبلاگ‌نويسي با پيام‌هاي فوري و شبكه‌هاي اجتماعي را تركيب كرده‌اند. سايت پيشرو در عرصه ميكروبلاگ‌ها، توييتر (Twitter) است كه بالغ بر يك ميليون كاربر دارد. از جمله ديگر ميكروبلاگ‌هاي قابل اشاره و مهم در دنياي وب مي‌توان به پاونس (Pownce) و جايكو (Jaiku) اشاره كرد كه هر كدام تفاوت‌ها و شباهت‌هايي با توييتر دارند. اعضاي توييتر با عضويت در سايت مي‌توانند مطالب كوتاه‌شان را منتشر كنند. اين مطالب بايد حداكثر ۱۴۰ كاراكتر باشند و معمولا شامل شرح وضعيت فعلي نويسنده آن هستند.
۹۰درصد مطالبي كه در توييتر منتشر مي‌شوند از طريق سايت اصلي توييتر ارسال نمي‌شوند بلكه كاربران به‌جهت سهولت از امكانات و ابزارهاي واسطه براي ارسال توييت‌هاي‌شان استفاده ميكنند. پيامك‌هاي موبايل، پيام‌هاي فوري و ابزارها و افزونه‌هايي كه در مرورگرها يا در محيط كامپيوتر كاربران قابل نصب هستند از جمله ابزارها براي توييت كردن محسوب مي‌شوند. هر كاربر توييتر داري صفحه‌اي شخصي است كه با مراجعه به آن مي‌توان از جديدترين مطالب‌ش مطلع شد. همچنين امكان پيگيري توييت‌هاي هر شخص با مشترك شدن در آدرس آر.اس.اس خروجي‌اش وجود دارد. كاربردهاي توييتر بسيار گسترده و متنوع است. برخي كاربران از آن براي انعكاس رويدادهاي زندگي روزمره‌شان استفاده ميكنند، برخي ديگر براي به‌اشتراك گذاشتن افكار و عقايدشان يا برقراري گفتگو استفاده ميكنند. همچنين رسانه‌هاي جريان اصلي مثل بي.بي.سي و سي.ان.ان هم از توييتر براي انتشار اخبار فوري استفاده ميكنند. توييتر كاربرد تبليغاتي هم دارد و به عنوان مثال باراك اوباما در تبليغاتش براي انتخابات رياست جمهوري امريكا از اين رسانه اجتماعي استفاده كرد.
محمدمهدي مولايي- دنياي كامپيوتر و ارتباطات