گاز خردل

[LaDy Ds DeMoNa]

خردل يك عامل الكيل كننده است كه عملكرد سلول را مختل مي كند و گاه نيز dna سلولي را تحت تأثير قرار مي دهد. بنابراين هم مي تواند اثرات كوتاه مدت و هم درازمدت داشته باشد. اولين علايم تأثير اين گاز در ميدان جنگ يا عمليات تروريستي، سوزش چشم و سپس سرفه است كه گاه با تنگي نفس و سوزش سينه همراه مي شود. در صورت تماس با پوست باعث قرمزي و خارش و بعد از يك روز سبب تاول در سطح بدن مي شود. تاول ها داراي متابوليك هاي خردل است كه در صورت تماس افراد سالم با آن، امكان آلودگي وجود دارد. خردل از راه پوست، تنفس و بلع قابل جذب است. در مسموميت هاي شديد خردل پس از تأثير بر مغز استخوان و ايجاد نارسايي خوني زمينه را براي ابتدا به عفونت هاي فرصت طلب و حتي شوك عفوني آماده مي كند و سرانجام سبب مرگ مي شود. از طرف ديگر گسترش اختلالات تنفسي ناشي از تنفس گاز خردل گاه سبب ذات الريه گاه باعث خيزحاد ريه يا اختلال شديد تنفسي بالغين مي شود كه در نهايت مرگ را به همراه دارد. بنابراين مسموميت شديد با خردل سبب مرگ بين روزهاي چهارم تا دوازدهم بعد از آلودگي مي شود. اگر فرد مسموم بتواند در برابر اين عوارض مقاومت كند زنده مي ماند ولي عوارض بلندمدت اين گاز تا آخر عمر همراه او خواهد بود. مهم ترين عوارض ديررس مسموميت با خردل، عوارض تنفسي است كه به اشكال مختلف بيماري هاي تنفسي ظاهر مي شود مانند برونشيت مزمن، اتساع برنش همراه با خلط چركي فراوان يا برونشكتازي، تنگي مجاري تنفسي و ايجاد حالت شبه آسم يا برونشيت آسماتيك. اين بيماري ها ممكن است پيشرفت كند و عارضه تنفسي مزمن ديررس ريه يا بيماري مزمن انسدادي ريه (copd) را به وجود آورد. خردل با تأثيري كه گاهي بر dna سلولي مي گذارد، مي تواند سرطان زا هم باشد. براساس مستندات موارد سرطان ريه و خون در بازماندگان از سلاح هاي شيميايي در جنگ جهاني اول، بسيار بيشتر از مردم عادي است. ما هم در جانبازان شيميايي مواردي از سرطان خون، لنف، ريه، معده و روده داشته ايم. البته جانبازان شيميايي ما نبايد تصور كنند حتما" به سرطان مبتلا خواهند شد. در اين زمينه تحقيقات ادامه دارد و اختلاف نظرها بر سر اين است كه آيا يك بار تماس با گاز خردل سرطان زاست يا اين كه تماس مداوم (مثل تماس كارگران در كارخانه هاي تهيه گاز خردل) سبب ايجاد اين بيماري مي شود. تحقيقاتي كه روي جانبازان شيميايي در ايران انجام شده است، نشان مي دهد ميزان سرطان ريه، خون و يا دستگاه گوارش از نرم و ميزان جهاني بالاتر است. عوارض پوستي مثل خارش مداوم يا ايجاد ضايعات كلوئيدي و تيره و روشن شدن سطح پوست از ديگر عوارض ديررس است. عوارض چشمي خردل فقط بر روي ملتحمه و بخش قدامي است و تأثيري بر شبكيه و عصب بينايي ندارد. خردل باعث بروز مشكلات عصبي - رواني مانند اضطراب، بي خوابي و بي قراري هم مي شود. بيشترين رنجي كه جانبازان شيميايي ما متحمل مي شوند ناشي از عوارض ديررس تنفسي است كه طيف وسيعي از بيماري هاي مزمن ريه و سرطان را دربرمي گيرد.