اصلاح نباتات

[سید لفته فردزاده]

اصلاح نباتات دانش، مهارت و هنر تغییر ساختار ژنتیکی گیاهان برای افزایش ارزش اقتصادی آنان به نفع بشر است.کاربردویرایشدانشمند اصلاح نباتات (اصلاحگر) برای تغییر یک صفت در ژنوتیپ مورد نظر خود، از دیگر ژنوتیپ‌هایی که فرم مناسب صفت را دارند استفاده می‌کند. اصلاح نباتات بر دو اصل تنوع و گزینش فرم مطلوب استوار است. تنوع طبیعی که در طبیعت موجود است در اثر تجمع جهش‌های طبیعی به وجود آمده‌است. اما اگر تنوع لازم در گونه مورد نظر در طبیعت وجود نداشته باشد، می‌توان آن را به کمک جهش القایی تولید کرده و یا از گونه دیگری که آن را دارد وارد کرد.گزینشویرایشگزینش یعنی انتخاب فرم مطلوب. معمولاً فرم مطلوب از نظر یک صفت، از نظر بقیه صفت‌ها چندان مطلوب نیست و بنابراین، با انجام تلاقی بین آن و گیاه پذیرنده جمعیتی از افراد متنوع تولید می‌شود (جمعیت در حال تفکیک) که از بین آن‌ها بوته‌هایی که از نظر بیشتر صفت‌ها فرم مناسبی دارند انتخاب می‌شوند. تاثیر انتخاب بستگی به میزان وراثت‌پذیری صفت دارد.تنوع اساس اصلاح استتفاوت اصلاح نباتات و زیست‌فناوری گیاهیویرایشدو رقم متفاوت کندم، در سمت چپ کندمی که مقاومت متوسط به کندم دارد و در سمت چپ کندم بدون مقاومت به گندم مشاهده می شودفرق اصلاح نباتات و زیست‌فناوری گیاهی در این است که اصلاح نباتات همانطور که از اسم آن برمی آید، استفاده از روشهای کلاسیک و نوین برای اصلاح گیاهان می باشد اما زیست فناوری به معنای تولید فراورده های کشاورزی با استفاده از روشهای آزمایشگاهی و در بیرون از گیاه است مانند تولید متابولیت های ثانویه در سطح زیاد در شرایط درون شیشه ای.به عنوان مثال انتقال ژن مقاومت به سرما از ماهی به برنج. همچنین در اصلاح نباتات کلاسیک زمان لازم برای انتقال صفت مورد نظر بیشتر است و تقریباً همیشه به همراه ژن هدف تعدادی ژن دیرگ نیز به صورت ناخواسته وارد گیاه پذیرنده می‌شوند.یک نمونهویرایشیکی از نمونه‌های بارز اصلاح نباتات میوه ی موز کنونی است. سال‌ها پیش این گیاه را از طریق بذر آن می کاشتند اما مشکلی که وجود داشت دارای هسته بودن آن بود که هم نمای آن را خراب و هم خوردن آن را سخت می کرد. امّا با روش جدید کاشت آن که کشت از راه پاجوش (نوعی قلمه) است این مشکل اصلاح شده و موز دیگر در داخل خود هسته ندارد.علوم مرتبط با اصلاح نباتاتویرایشژنتیکآمارطرح آزمایش هاگیاهشناسیبیماری های گیاهی