دامپزشکی در عرصه مبارزه با بیماریهای مشترک بین انسان و دام و ارتقائ بهداشت عمومی

[Dr.vet]

هر چند بیماری های مشترک بین انسان و حیوان از ابتدای زندگی بشر بر کره خاکی وجود داشته‌اند، اما در سال های اخیر اهمیت دو چندانی پیدا کرده و امروز نه تنها از لحاظ بهداشت و سلامت ، بلکه از نظر اقتصادی و سیاست بین الملل نیز جایگاه خاصی دارند.در دهه‌های اخیر تقریبا تمام بیماری های نو ظهور و جنجالی جامعه بشری در این گروه قرار گرفته اند و اعلام حضور هر یک از این بیماری ها در یک کشور مشکلات بسیاری را برای دولت مردان ایجاد کرده که عواقب و تبعات بسیاری نیز بر جای گذارده وخواهد گذاشت . بیماری های مشترک شامل بیماری ها یا عفونت هایی است که از حیوانات اهلی و وحشی به انسان منتقل می‌شود. بیماری های قابل انتقال میان حیوان و انسان در اصل از گروه باکتری ها، ویروس ها، قارچها و انگلها هستند. مهمترین بیماری های مشترک میان انسان و دام که در کشور ما دیده می شود، می توان به سل، تب مالت(بروسلوز)، سالک، هاری، سیاه زخم(شاربن)، کیست هیداتید و تب خونریزی دهنده کریمه کنگو اشاره کرد. از طرفی دیگر به دلایل مختلف، خطر ورود بیماری های دیگر مانند جنون گاوی، تب دره ریفت، آنفلوانزای پرندگان و... را نباید نادیده گرفت. منظور از نام گذاری گروهی از بیماری های تحت عنوان بیماری مشترک بین انسان و حیوان یا همان زئونوزها ایجاد یک مسئولیت حرفه‌ای مشترک بین دامپزشکان و پزشکان است که با همکاری در زمینه تحقیقات و کنترل این بیماری ها می‌توانند گام های مؤثری در تامین بهداشت عمومی جامعه انسانی بردارند.واحد بهداشت عمومی دامپزشکی (VPH) جزئی از فعالیت های بهداشت عمومی اختصاصی برای کاربرد مهارت های دامپزشکی ،‌دانش و منابعی است که برای حفظ و توسعه سلامت انسان بکار گرفته می‌شود و در بیشتر کشور ها فعالیت بهداشت عمومی دامپزشکی متضمن مراقبت،‌پیش گیری و کنترل بیماری های مشترک بین انسان و حیوان ، بهداشت مواد غذایی و حفاظت و بهبود محیط زیست تا جایی که به حیوانات مربوط می‌شود ، می‌باشد. اطلاعات وسیعی که دکتران دامپزشک در زمینه بیماری های مشترک بین انسان و حیوانات دارند. از عوامل مؤثری است که مسئولان بهداشت عمومی کشورمان را مانند سایر کشورهای دیگر بر آن می‌دارد تا به اهمیت نقش دامپزشکان در شناخت ، پیشگیری و کنترل این بیماری ها پی برده و ارزش فعالیت های آنان را حداکثر در زمینه های بهداشت تغذیه و مواد غذایی و ... بشناسند. براساس گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، از میان 1709 عامل بیماری‌زا، 832 عامل (49 درصد) از حیوانات به انسان منتقل می‌شوند. از میان 156 بیماری نوپدید شناخته شده در انسان، تعداد 114 مورد(73 درصد) آن از بیماری‌های مشترک انسان و دام هستند.میزان وقوع زیاد این بیماری ها توام با خطرات شدید ناشی از بروز آن ها در بهداشت عمومی ،موجب کاهش تولید و عقب ماندگی در پیشرفت و توسعه کشور و در نهایت ارتقائ امنیت و رفاه اجتماعی می‌گردد . بنابراین مسائلی که به همراه این بیماری ها متوجه جوامع می‌گردد در دو بعد بهداشت و اقتصاد قابل بررسی است. بیماری های فراوانی در میان حیوانات شایع است که میتواند تاثیرات مخربی در سلامت انسانی داشته باشد که اینجا به چند نمونه از این بیماریها اشاره می کنیم: بیماری تب مالت در سراسر جهان وجود دارد ولی این بیماری به صورت بیماری بومی در ایران است که به طور پراکنده در بیشتر نقاط ایران دیده می شود. .فرآورده های لبنی غیر پاستوریزه بخصوص پنیر محلی و بستنی مهمترین فرآورده های لبنی است که می تواند باعث بروز بیماری تب مالت شود. بستنی به دلیل انجماد شیر و استفاده از خامه مهمترین فرآورده ای است که باعث بیماری تب مالت می شود. استفاده از شیرهای غیرپاستوریزه در تهیه بستنی و پنیر محلی نیز یکی دیگر از دلایل انتقال این است. پس در خوردن بستنی سنتی و پنیر محلی با احتیاط عمل کنید. به دلیل کشندگی بسیار بالای بیماری سیاه زخم در دام، این بیماری در دامپزشکی اولویت خاصی دارد. خوشبختانه از سال 1360 تاکنون بروز این بیماری از 5/0 درصد هزار نفر افزایش نداشته و حتی در استان‌‌هایی که بیشترین موارد را داشته‌اند، از 3 درصد هزار نفر تجاوز نکرده است.سندروم تنفسی حاد (بیماری سارس) و تلفات اخیر انسانی ناشی ار ابتلا به عفونت‌های مرگ بار ناشی از آنفولانزای مرغی در آسیای جنوب شرق ازجمله بیماری های مشترکی است که می‌تواند به دنبال زندگی ، کار و یا تماس نزدیک میان پرنده و انسان بروز نماید این موضوع ضرورت رعایت نکات بهداشتی خصوصاً در مورد حیوانات خانگی که در مجاورت با انسان زندگی و پرورش می‌یابد را حائز اهمیت می‌کند . بیماری سارس که درسال 82 تقریباً 800 نفر را در جهان از بین برد، می‌تواند از گربه به انسان سرایت کرده باشد. آنفولانزای مرغی چنان که از نام آن بر می‌آید از طیور به انسان سرایت کرده است. هم چنین در تحقیقات بعمل آمده مشخص گردیده است که گربه نیز می‌تواند عامل انتقال دهنده بیماری آنفولانزای مرغی به انسان باشد و نیز بیماری جنون گاوی که در گاو در دهه 1980 در دام مشاهده شد ، عامل تازه‌ای از یک بیماری مرگ بار در انسان است که می‌تواند توسط گاو به انسان منتقل گردد. بیماری هاری ، بیماری است که توسط کلیه پستانداران و غالباً از طریق گزش، انسان را آلوده می نماید. پشه عامل ایجاد بیماری لیشمانیوز جلدی (سالک) مدتی از زندگی خود را در روی بدن جوندگان و سگ سپری می‌نماید و این حیوانات می‌توانند نوع خطرناک بیماری سالک که نوع روستایی آن می‌باشد را به شهرها و انسان منقل نمایند. بیماری کیست هیداتید که برای غالب شما عزیزان اسمی آشنا دارد توسط سبزیجات آلوده به مدفوع سگ به انسان منتقل می‌گردد و یا بیماری توکسوپلاسموز که یک بیماری انگلی می‌باشد توسط مدفوع گربه می‌تواند انسان را مبتلا نماید. این بیماری می‌تواند موجب ناباروری و یا سقط جنین در خانم ها گردد. و هم چنین بسیاری از بیماریهای دیگر که ممکن است توسط حیوانات و پرندگان زینتی که در منزل و در مجاورت با انسان نگه داری می‌شوند به انسان منتقل شوند که این گونه موارد می‌تواند بعنوان یک محدودیت جدی در صورت عدم رعایت بهداشت برای نگه داری حیوانات خانگی محسوب گردد. همچنین احتمالاً عامل بیماری سندرم نقص سیستم ایمنی اکتسابی (AIDS) که بروز آن در انسان به علت دخالت ویروس HIV است می‌تواند از میمون به انسان منتقل شود. بیماری مشمشه از بیماریهای خطرناک قابل انتقال به انسان می باشد که می تواند از طریق تماس مستقیم بین انسان و اسب به انسان منتقل وحتی در مواردی باعث مرگ در فرد مبتلا شود. موضوعات مذکور فقط چند مثال کوچک از بیمار یهای مشترک می‌باشد که بعنوان نمونه جهت شناخت اهمیت مبارزه با بیماری های قابل انتقال از حیوان به انسان ذکر گردید. خطر بیماری های قابل انتقال میان حیوان و انسان در ایران با وجود کشورهای آلوده در همسایگی ما که برخی از آنها از ثبات سیاسی لازم هم برای برخورداری از نظام سلامت مناسب محرومند، بیشتر است. برای مقابله با بیماری های قابل انتقال میان حیوان و انسان، واکسیناسیون دام و آزمایش از دامها صورت می گیرد و در مواردی که لازم باشد حیوان های آلوده کشتار یا معدوم می شوند و برای کشتار آنها به دامداران غرامت پرداخت می شود. انسان سالم نقش اساسی و پایه ای در سلامت جامعه بشری دارد؛ موضوعی که پایه گذار تمام پیشرفت ها و تمدنهای بشری بوده است. بیماری های قابل انتقال میان انسان و حیوان، فصل مشترک 2 حرفه دامپزشکی و پزشکی است که از نظر حفظ سلامت و بهداشت جوامع انسانی و دامی دارای اهمیت بسزایی است. نام این دسته از بیماری ها نمایانگر مسوولیت مشترک و خطیری است که به طور مشترک به عهده دامپزشکان و پزشکان در زمینه پیشگیری، تشخیص و درمان این گونه بیماری هاست. این بیماری ها علاوه بر وارد آوردن خسارات سنگیـن اقتصـادی بـه دلیـل از میان رفتن دامهای بیمار، سلامتی انسان را نیز تهدید می کنند. برای مبارزه و کنترل این بیماری ها، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان دامپزشکی دخالت دارند و با همکاری و هماهنگی این دو نهاد، می توان در عرصه مبارزه با این نوع بیماری ها پیشرفتهای اساسی داشت.

اداره کل دامپزشکی استان فارس همه ساله در راستای کنترل و جلوگیری از بروز بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان اقدامات شایان توجهی راانجام می دهد که از آن جمله میتوان به واکسیناسیون دامهای استان اعم از روستایی و عشایری بر علیه بیماری تب مالت و شاربن یا سیاه زخم ،واکسیناسیون سگهای گله بر علیه بیماری هاری، انجام عملیات تست وکشتار در خصوص بیماری تب مالت در جمعیت گاوی استان و پرداخت غرامت به دامهای معدومی وکشتاری،انجام عملیات تست مشمشه در جمعیت تک سمی استان بخصوص اسبهای سواری و معدوم سازی دامهای بیمار و پرداخت غرامت به صاحبان اسب،اشاره کرد. سم پاشی بدن و جایگاه دام در راستای مبارزه با انگلهای خارجی و حشرات گزنده که عامل انتقال بسیاری بیماریهای مهلک به انسان می باشند که از آن جمله میتوان به بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو اشاره کرد . برگزاری کلاسهای آموزشی در ارتباط با بیماریهای مشترک که خود کمک شایان توجهی به بالا رفتن اطلاعات بهره برداران این حوزه و کنترل بیماریها دارد خاطر نشان می شود در پایان از همه هم استانی های محترم تقاضای می شود برای حفظ بهداشت و سلامت جسمی خود و خانواده به موارد زیر توجه ویژه داشته باشند :
1- در صورت نگهداری هر گونه حیوان خانگی حتماً از سلامت حیوان خود با مراجعه به دامپزشک اطمینان حاصل کرده و به توصیه های دامپزشک در خصوص استفاده از واکسن و قرصهای ضدانگل توجه ویژه نمایید.
2- در صورت دامدار بودن حتماً با ادارات دامپزشکی محل سکونت خود در ارتباط بوده و با اکیپ های مایه کوبی که جهت انجام عملیات مختلف به دامداری شما مراجعه مینمایند همکاری لازم را داشته باشید.
3- از خرید و استفاده از مواد لبنی غیر پاستوریزه حتی الامکان خودداری کرده و از محصولات پاستوریزه استفاده نمایید ولی در صوت استفاده از شیر غیر پاستوریزه حتماً شیر را به مدت 5 دقیقه بجوشانید و بعداستفاده نمائید.
4- از خرید گوشت قرمز از مراکز عرضه غیر مجاز و بین راهی که فاقد نظارت بهداشتی دامپزشکی و مهر دامپزشکی هستند جداً خودداری نمائید زیرا از ظاهر گوشت به طور 100% نمی توان به سلامت آن مطمئن بود در روند بهداشتی دامها قبل و بعداز کشتار توسط دامپزشک معاینه و از سلامت آنها اطمینان حاصل می شود.
5- گوشت مرغ را فقط در بسته بندی های بهداشتی تهیه نموده وبه تاریخ تولید و انقضاء گوشت بر روی بسته توجه نمائید . بسته بندی گوشت مرغ می بایست سالم و بدون پارگی و خونابه باشد.
6- از خرید ماهی و میگو از افراد دوره گرد جداً خودداری نمائید و این محصول پروتئینی منحصر بفرد را فقط از مراکز مجاز که دارای تائیدیه دامپزشکی می باشند تهیه نمائید.
7- دامداران محترم در صورت دیدن هرگونه مورد بیماری در دام خود سریعاً دام مشکوک را از کل گله جدا کرده و دامپزشک رادر جریان بیماری قرار داده تا اقدامات بعدی بر روی دام صورت گیرد و ازاشاعه بیماریها در گله ومنطقه جلوگیری شود و سلامت دامها و به تبع آن انسان به خطر نیافتد.

روابط عمومی اداره کل دامپزشکی استان فارس




منبع: http://fars.ivo.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=Paper&CategoryID=c287625f-5553-47a8-9bcd-e32dc9f7e988&WebPartID=417069c5-663d-4043-b8a4-0d64f954af71&ID=50d8ac93-96cd-4949-8e6f-c8bf06a70632