Dr.vet
25th January 2015, 08:54 PM
رای آنکه چرخ مملکتی به چرخش درآید هر کس وظیفه دارد نقشی را به عهده گرفته و آن را به خوبی انجام دهد. برخی در بخش صنعت، (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=70359)عده‌ای در کشاورزی، شماری در دامداری، دیگرانی در ادارات و غیره و غیره مشغول به کارند تا علاوه بر کسب روزی برای خود و خانواده، خدمتی به جامعه و هم‌وطنان خویش کرده باشند.
در این میان برخی مشاغل اهمیت بیشتری ندارند و نبودشان لطمه‌ای سنگین به تمام اقشار جامعه وارد خواهد ساخت. یکی از این کارها، کشاورزی و زراعت (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=110618)است. شغلی بسیار مشکل و در عین حیاتی برای کشور که شاید ارزش آن، به خوبی شناخته شده نباشد. در حالی که این نوع کسب به سبب تأثیری که در زندگی مردم دارد مورد توجه خدا، پیامبران و ائمه (علیهم السلام) واقع شده و جایگاهی والا برای کشاورزان بیان داشته‌اند. در این مجال بیان ارزش این کسب در دین اسلام و اموری که کشاورزان در کار خود باید بدان توجه داشته باشند پرداخته می‌شود.
جایگاه والای کشاورزی
بررسی احادیث نشان‌دهنده آن است که کشاورزی از منظر دینی و الهی پیشه‌ای بسیار ارزشمند است به گونه‌ای که پیامبران الهی (علیهم السلام) بدان اشتغال داشته و کسی از راه‌های امرار معاششان بوده است. در روایتی از امام صادق (علیه السلام) آمده است:
"الزارعون كنوز الله فی أرضه و ما فی الأعمال شیء أحب إلى الله من الزراعة و ما بعث الله نبیا إلا زراعا إلا إدریس ع فإنه كان خیاطا"؛ "کشاورزان گنج‌های خدا در زمین هستند و در میان کارها هیچ کاری نزد خدا محبوب‌تر از کشاورزی نیست و خداوند هیچ پیامبری را بر نیانگیخت مگر آنکه کشاورز بود، به جز ادریس (علیه السلام) که خیاط بود". (وسائل الشیعة/ 17/42؛ منتخب میزان الحکمه/247/2694)
گویا در زمان امام صادق (علیه السلام) عده‌ای بر این پندار بودند که کشاورزی امری مکروه است و در نتیجه از انجام آن خودداری می‌نمودند. فردی نزد امام (علیه السلام) می‌آید و از حقیقت امر جویا می‌شود. ایشان در پاسخ به وی چنین می‌فرمایند: "ازرعوا و اغرسوا فلا و الله ما عمل الناس عملا أحل و لا أطیب منه و الله لیزرعن الزرع و لیغرسن النخل بعد خروج الدجال"؛ "کشاورزی و درختکاری کنید؛ به خدا سوگند! کاری حلال‌تر و پاکیزه‌تر (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=213193)از آن نیست". (الكافی/ج 5/260؛ مفاتیح الحیاه/595)
امام صادق علیه السلام فرمود : کشاورزان گنج‌های خدا در زمین هستند و در میان کارها هیچ کاری نزد خدا محبوب‌تر از کشاورزی نیست و خداوند هیچ پیامبری را برنینگیخت مگر آنکه کشاورز بود، به جز ادریس (علیه السلام) که خیاط بود"
کشاورز شبانه روز زحمت می‌کشد. زمین را آماده می‌کند. بذر جمع کرده و می‌کارد. شرایط رویش گیاهان (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=274869)را فراهم می‌کند. گاه با سختی فراوان برای یافتن آب چاه حفر می‌کند. کود می‌آورد. با شرایط جوی، چون طوفان، باران و برف دست و پنجه نرم می‌کند تا بتواند در نهایت محصولی از زمین بیرون آورده و در کنار استفاده خود و خانواده‌اش، راهی بازار برای استفاده مردم نماید. کاری سخت و بسیار اندکی، که نیازمند صبر و حوصله است.
امام باقر (علیه السلام) از قول پدر گرامیشان (علیه السلام) نقل می‌کنند: "خیر الأعمال الحرث تزرعه فیأكل منه البر و الفاجر أما البر فما أكل من شیء استغفر لك و أما الفاجر فما أكل منه من شیء لعنه و یأكل منه البهائم و الطیر"؛ "بهترین کارها کشاورزی است؛ آن را می‌کاری و نیکوکار و بدکار از آن می‌خورند. نیکوکار می‌خورد و برایت از خدا آمرزش می‌طلبد و بدکار می‌خورد و آنچه خورده او را لعن و نفرین می‌کند و چرندگان و پرندگان نیز از آن بهره‌مند می‌شوند." (الكافی/ج 5/260؛ منتخب میزان الحکمه/245/2690)
کشاورزان معمولاً افرادی مهربان، ساده و مهمان‌نوازند. هم‌صحبتی با خاک و طبیعت روح آنان را لطیف ساخته است. کشت و زرع دنیای آنان را به یاد سرای آخرت و برداشت محصول در دیار باقی می‌اندازد. شاید بیش از هر شغل دیگری یاد خدا را در دل داشته باشند چون هر اقدامی که انجام می‌دهند را در گرو خواست الهی می‌دانند. از او می‌خواهند شرایط هوا، خاک و آب را مناسب با پرورش گیاهانشان قرار دهد. از او مدد خواسته و امید به لطف بی‌کران او دارند. امام صادق(علیه السلام) مصداق آیه "وَ عَلَیَ اللهِ فَلیَتَوَکَّلَ المُۆمِنون" را کشاورزان دانسته و اشاره می‌کنند:
"الزارعون كنوز الأنام یزرعون طیبا أخرجه الله عز و جل و هم یوم القیامة أحسن الناس مقاما و أقربهم منزلة یدعون المباركین". "کشاورزان گنج‌های مردمند؛ بذرهای پاکیزه‌ای می‌کارند که خداوند خلق کرده است. مقام آنان در روز قیامت از همگان بهتر و قرب و منزلتشان از همه بیشتر است و مبارک خوانده می‌شوند". (الكافی/ج 5/261؛ منتخب میزان الحکمه/247/2692)
قدر کشاورزان را بدانید
با وجود تأکیدات فراوانی که دین مبین اسلام بر زراعت و توجه به زارعان داشته است این قشر از افراد جامعه با مشکلات فراوانی مواجه هستند. متأسفانه محصولات آنان توسط دلالان با بهایی بسیار اندک خریداری شده و با قیمتی گزاف راهی بازارها می‌گردد. مردم و مسئولان توجه چندانی به این گروه از افراد زحمت‌کش جامعه نداشته و حقوق طبیعی آن‌ها بعضا داده نمی‌شود. همین امر سبب می‌گردد انگیزه کشاورزی در افراد از بین رفته و آن را شغلی بی‌فایده و بدون آینده بدانند. گاه کشاورزان زمین‌های خود را به بهایی اندک فروخته و راهی شهرها می‌شوند تا شاید بتوانند زندگی بهتری را برای خود و خانواده‌یشان ایجاد نمایند. خیالی که اکثراً به واقعیت تبدیل نمی‌شود و جز حسرت و گاه آوارگی ارمغانی دیگر برایشان به همراه ندارد. در روایتی از امام باقر (علیه السلام) آمده است:
"مكتوب فی التوراة أنه من باع أرضا أو ماء و لم یضعه فی أرض أو ماء ذهب ثمنه محقا"؛ "در تورات آمده است که هر کس زمین و آبی را بفروشد و پول آن را در زمین و آبی سرمایه‌گذاری نکند، سرمایه‌اش نابود خواهد شد". (الكافی/ج 5/91؛ مفاتیح الحیاه/597)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نوید داده‌اند: "هر مسلمانی درختی بنشاند، یا کشته‌ای بکارد و انسانی یا پرنده‌ای یا حیوانی از محصول آن بخورد، برای وی صدقه محسوب می‌شود"
و این واقعیتی است که بارها و بارها از نزدیک شاهد آن بوده‌ایم. کاش بتوان با ایجاد تسهیلاتی زندگی را برای این گروه از افراد زحمت‌کش آسان‌تر نمود و انگیزه ادامه فعالیت‌هایشان را افزایش داد.
کشاورزان باید به این واقعیت اعتقاد راسخ داشته باشند که زمین پشتوانه‌ای باارزش برایشان است. پشتوانه‌ای که در هنگام بلاها و مصیبت‌ها آدمی را به خود دلگرم خواهد کرد. امام صادق (علیه السلام) در فرمایشی به غلام خود "مصاف" فرمودند: "اتخذ عقدة أو ضیعة فإن الرجل إذا نزلت به النازلة أو المصیبة فذكر أن وراء ظهره ما یقیم عیاله كان أسخى لنفسه"؛ "برای خود باغ یا کشتزاری (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=235544) فراهم کن، زیرا هر گاه بلا و مصیبتی نازل شود و مرد بداند پشتوانه‌ای دارد که با آن خانواده‌اش تأمین می‌شود، تحمل گرفتاری و جان کندن برای او آسان می‌گردد". (الكافی/ج 5/92؛ مفاتیح الحیاه/597)
نتیجه
کشاورزی پیشه‌ای ارزشمند در دیدگاه اسلام است و کشاورزان جایگاهی والا در دنیا و آخرت دارند. در کنار تأکیدات فراوانی که در روایات بر انجام این حرفه شده است سیره پیامبران (علیهم اسلام) نشان‌دهنده تلاش آنان در این زمینه است. انسان کشاورز با استفاده از نعمات الهی چون خاک، آب و خورشید به کشت و زرع مشغول بوده و محصولی که حاصل تلاش خویش است به دست می‌آورد و در اختیار سایر مردمان قرار می‌دهد. بدون کشاورزان چرخ پیشرفت جامعه از حرکت بازخواهد ایستاد و مشکلات فراوانی برای تمامی اقشار جامعه ایجاد خواهد شد. بر دولت‌مردان عزیز لازم است تا با ایجاد تسهیلاتی برای این گروه از افراد زحمت‌کش جامعه زندگی را برایشان آسان‌تر کرده و ادامه فعالیت در این مسیر را برایشان هموار سازند. مردم نیز وظیفه دارند این گروه از افراد را ارج نهاده و مقامشان را پاس دارند و با بی‌احترامی و بی‌محلی دل‌های نازک و لطیفشان را مکدر نسازند. کشاورزان عزیز نیز باید قدر جایگاه خود را بدانند و در برابر سختی‌های زندگی، که در هر حرفه‌ای به نحوی خودنمایی می‌کند، تسلیم نشده و امید به فردای روشن را از دست ندهند و به یاد داشته باشند تلاش امروز آنان صدقه‌ای برای فردایشان که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نوید داده‌اند: "هر مسلمانی درختی بنشاند، یا کشته‌ای بکارد و انسانی یا پرنده‌ای یا حیوانی از محصول آن بخورد، برای وی صدقه محسوب می‌شود". (منتخب میزان الحکمه/245/2689)
منبع : http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=274881
در این میان برخی مشاغل اهمیت بیشتری ندارند و نبودشان لطمه‌ای سنگین به تمام اقشار جامعه وارد خواهد ساخت. یکی از این کارها، کشاورزی و زراعت (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=110618)است. شغلی بسیار مشکل و در عین حیاتی برای کشور که شاید ارزش آن، به خوبی شناخته شده نباشد. در حالی که این نوع کسب به سبب تأثیری که در زندگی مردم دارد مورد توجه خدا، پیامبران و ائمه (علیهم السلام) واقع شده و جایگاهی والا برای کشاورزان بیان داشته‌اند. در این مجال بیان ارزش این کسب در دین اسلام و اموری که کشاورزان در کار خود باید بدان توجه داشته باشند پرداخته می‌شود.
جایگاه والای کشاورزی
بررسی احادیث نشان‌دهنده آن است که کشاورزی از منظر دینی و الهی پیشه‌ای بسیار ارزشمند است به گونه‌ای که پیامبران الهی (علیهم السلام) بدان اشتغال داشته و کسی از راه‌های امرار معاششان بوده است. در روایتی از امام صادق (علیه السلام) آمده است:
"الزارعون كنوز الله فی أرضه و ما فی الأعمال شیء أحب إلى الله من الزراعة و ما بعث الله نبیا إلا زراعا إلا إدریس ع فإنه كان خیاطا"؛ "کشاورزان گنج‌های خدا در زمین هستند و در میان کارها هیچ کاری نزد خدا محبوب‌تر از کشاورزی نیست و خداوند هیچ پیامبری را بر نیانگیخت مگر آنکه کشاورز بود، به جز ادریس (علیه السلام) که خیاط بود". (وسائل الشیعة/ 17/42؛ منتخب میزان الحکمه/247/2694)
گویا در زمان امام صادق (علیه السلام) عده‌ای بر این پندار بودند که کشاورزی امری مکروه است و در نتیجه از انجام آن خودداری می‌نمودند. فردی نزد امام (علیه السلام) می‌آید و از حقیقت امر جویا می‌شود. ایشان در پاسخ به وی چنین می‌فرمایند: "ازرعوا و اغرسوا فلا و الله ما عمل الناس عملا أحل و لا أطیب منه و الله لیزرعن الزرع و لیغرسن النخل بعد خروج الدجال"؛ "کشاورزی و درختکاری کنید؛ به خدا سوگند! کاری حلال‌تر و پاکیزه‌تر (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=213193)از آن نیست". (الكافی/ج 5/260؛ مفاتیح الحیاه/595)
امام صادق علیه السلام فرمود : کشاورزان گنج‌های خدا در زمین هستند و در میان کارها هیچ کاری نزد خدا محبوب‌تر از کشاورزی نیست و خداوند هیچ پیامبری را برنینگیخت مگر آنکه کشاورز بود، به جز ادریس (علیه السلام) که خیاط بود"
کشاورز شبانه روز زحمت می‌کشد. زمین را آماده می‌کند. بذر جمع کرده و می‌کارد. شرایط رویش گیاهان (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=274869)را فراهم می‌کند. گاه با سختی فراوان برای یافتن آب چاه حفر می‌کند. کود می‌آورد. با شرایط جوی، چون طوفان، باران و برف دست و پنجه نرم می‌کند تا بتواند در نهایت محصولی از زمین بیرون آورده و در کنار استفاده خود و خانواده‌اش، راهی بازار برای استفاده مردم نماید. کاری سخت و بسیار اندکی، که نیازمند صبر و حوصله است.
امام باقر (علیه السلام) از قول پدر گرامیشان (علیه السلام) نقل می‌کنند: "خیر الأعمال الحرث تزرعه فیأكل منه البر و الفاجر أما البر فما أكل من شیء استغفر لك و أما الفاجر فما أكل منه من شیء لعنه و یأكل منه البهائم و الطیر"؛ "بهترین کارها کشاورزی است؛ آن را می‌کاری و نیکوکار و بدکار از آن می‌خورند. نیکوکار می‌خورد و برایت از خدا آمرزش می‌طلبد و بدکار می‌خورد و آنچه خورده او را لعن و نفرین می‌کند و چرندگان و پرندگان نیز از آن بهره‌مند می‌شوند." (الكافی/ج 5/260؛ منتخب میزان الحکمه/245/2690)
کشاورزان معمولاً افرادی مهربان، ساده و مهمان‌نوازند. هم‌صحبتی با خاک و طبیعت روح آنان را لطیف ساخته است. کشت و زرع دنیای آنان را به یاد سرای آخرت و برداشت محصول در دیار باقی می‌اندازد. شاید بیش از هر شغل دیگری یاد خدا را در دل داشته باشند چون هر اقدامی که انجام می‌دهند را در گرو خواست الهی می‌دانند. از او می‌خواهند شرایط هوا، خاک و آب را مناسب با پرورش گیاهانشان قرار دهد. از او مدد خواسته و امید به لطف بی‌کران او دارند. امام صادق(علیه السلام) مصداق آیه "وَ عَلَیَ اللهِ فَلیَتَوَکَّلَ المُۆمِنون" را کشاورزان دانسته و اشاره می‌کنند:
"الزارعون كنوز الأنام یزرعون طیبا أخرجه الله عز و جل و هم یوم القیامة أحسن الناس مقاما و أقربهم منزلة یدعون المباركین". "کشاورزان گنج‌های مردمند؛ بذرهای پاکیزه‌ای می‌کارند که خداوند خلق کرده است. مقام آنان در روز قیامت از همگان بهتر و قرب و منزلتشان از همه بیشتر است و مبارک خوانده می‌شوند". (الكافی/ج 5/261؛ منتخب میزان الحکمه/247/2692)
قدر کشاورزان را بدانید
با وجود تأکیدات فراوانی که دین مبین اسلام بر زراعت و توجه به زارعان داشته است این قشر از افراد جامعه با مشکلات فراوانی مواجه هستند. متأسفانه محصولات آنان توسط دلالان با بهایی بسیار اندک خریداری شده و با قیمتی گزاف راهی بازارها می‌گردد. مردم و مسئولان توجه چندانی به این گروه از افراد زحمت‌کش جامعه نداشته و حقوق طبیعی آن‌ها بعضا داده نمی‌شود. همین امر سبب می‌گردد انگیزه کشاورزی در افراد از بین رفته و آن را شغلی بی‌فایده و بدون آینده بدانند. گاه کشاورزان زمین‌های خود را به بهایی اندک فروخته و راهی شهرها می‌شوند تا شاید بتوانند زندگی بهتری را برای خود و خانواده‌یشان ایجاد نمایند. خیالی که اکثراً به واقعیت تبدیل نمی‌شود و جز حسرت و گاه آوارگی ارمغانی دیگر برایشان به همراه ندارد. در روایتی از امام باقر (علیه السلام) آمده است:
"مكتوب فی التوراة أنه من باع أرضا أو ماء و لم یضعه فی أرض أو ماء ذهب ثمنه محقا"؛ "در تورات آمده است که هر کس زمین و آبی را بفروشد و پول آن را در زمین و آبی سرمایه‌گذاری نکند، سرمایه‌اش نابود خواهد شد". (الكافی/ج 5/91؛ مفاتیح الحیاه/597)
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نوید داده‌اند: "هر مسلمانی درختی بنشاند، یا کشته‌ای بکارد و انسانی یا پرنده‌ای یا حیوانی از محصول آن بخورد، برای وی صدقه محسوب می‌شود"
و این واقعیتی است که بارها و بارها از نزدیک شاهد آن بوده‌ایم. کاش بتوان با ایجاد تسهیلاتی زندگی را برای این گروه از افراد زحمت‌کش آسان‌تر نمود و انگیزه ادامه فعالیت‌هایشان را افزایش داد.
کشاورزان باید به این واقعیت اعتقاد راسخ داشته باشند که زمین پشتوانه‌ای باارزش برایشان است. پشتوانه‌ای که در هنگام بلاها و مصیبت‌ها آدمی را به خود دلگرم خواهد کرد. امام صادق (علیه السلام) در فرمایشی به غلام خود "مصاف" فرمودند: "اتخذ عقدة أو ضیعة فإن الرجل إذا نزلت به النازلة أو المصیبة فذكر أن وراء ظهره ما یقیم عیاله كان أسخى لنفسه"؛ "برای خود باغ یا کشتزاری (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=235544) فراهم کن، زیرا هر گاه بلا و مصیبتی نازل شود و مرد بداند پشتوانه‌ای دارد که با آن خانواده‌اش تأمین می‌شود، تحمل گرفتاری و جان کندن برای او آسان می‌گردد". (الكافی/ج 5/92؛ مفاتیح الحیاه/597)
نتیجه
کشاورزی پیشه‌ای ارزشمند در دیدگاه اسلام است و کشاورزان جایگاهی والا در دنیا و آخرت دارند. در کنار تأکیدات فراوانی که در روایات بر انجام این حرفه شده است سیره پیامبران (علیهم اسلام) نشان‌دهنده تلاش آنان در این زمینه است. انسان کشاورز با استفاده از نعمات الهی چون خاک، آب و خورشید به کشت و زرع مشغول بوده و محصولی که حاصل تلاش خویش است به دست می‌آورد و در اختیار سایر مردمان قرار می‌دهد. بدون کشاورزان چرخ پیشرفت جامعه از حرکت بازخواهد ایستاد و مشکلات فراوانی برای تمامی اقشار جامعه ایجاد خواهد شد. بر دولت‌مردان عزیز لازم است تا با ایجاد تسهیلاتی برای این گروه از افراد زحمت‌کش جامعه زندگی را برایشان آسان‌تر کرده و ادامه فعالیت در این مسیر را برایشان هموار سازند. مردم نیز وظیفه دارند این گروه از افراد را ارج نهاده و مقامشان را پاس دارند و با بی‌احترامی و بی‌محلی دل‌های نازک و لطیفشان را مکدر نسازند. کشاورزان عزیز نیز باید قدر جایگاه خود را بدانند و در برابر سختی‌های زندگی، که در هر حرفه‌ای به نحوی خودنمایی می‌کند، تسلیم نشده و امید به فردای روشن را از دست ندهند و به یاد داشته باشند تلاش امروز آنان صدقه‌ای برای فردایشان که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نوید داده‌اند: "هر مسلمانی درختی بنشاند، یا کشته‌ای بکارد و انسانی یا پرنده‌ای یا حیوانی از محصول آن بخورد، برای وی صدقه محسوب می‌شود". (منتخب میزان الحکمه/245/2689)
منبع : http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=274881