ساناز فرهیدوش
30th October 2014, 08:37 PM
كتر ميترا حكيم شوشتري
فوق‌تخصص روانپزشکي کودک
و نوجوان، عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي ايران
کنترل مدفوع و توالت رفتن، اتفاقي طبيعي است که بيشتر بچه‌ها تا 3سالگي آن را مي‌آموزند اما براي آنکه زودتر بتوانيد کودک را با اين مفهوم آشنا کنيد و اين مهارت را به او بياموزيد، بايد واقع‌بين و انعطاف‌پذير باشيد. سخت‌گيري بيجا درست به اندازه هيجان‌زده شدن هنگام آموزش اين مهارت اشتباه است. در نخستين روزها اگر کودک کمي ديرتر و با پوشک يا شورت خيس نياز به دفع را اعلام کرد، او را دعوا نکنيد و از اينکه به شما خبر داده تشکر کنيد. در «فرزندپروري» اين هفته با نکاتي آشنا مي‌شويد که به شما کمک مي‌کنند اين مهارت را با تسلط بيشتري به فرزندتان بياموزيد.
1. اگر درگير مشکل حادي هستيد؛ مثلا
بيماريد، دنبال خانه مي‌گرديد، اسباب‌کشي داريد و شرايط رواني‌تان به هر دليلي مناسب نيست، قطعا نمي‌توانيد به خود مسلط باشيد و از کودک حمايت کنيد تا توالت رفتن را بياموزد. انتخاب زمان مناسب درايت شما را مي‌رساند. بايد زماني اين کار را آغاز کنيد که خودتان آرامش و اعتمادبه‌نفس کافي براي اين آموزش داشته باشيد.
2. هرگز نبايد به خاطر کثيف‌کاري احتمالي روزهاي آغاز آموزش، کودک را تنبيه کنيد. به كار بردن کلمات تحقيرآميز و فرياد زدن هم ممنوع است. رفتار توام با آرامش به کودک کمک مي‌کند بدون مشکل اين مرحله رشدي را بگذراند پس با حوصله و صبور باشيد. براي اين مدت که فرزندتان تحت تعليم است، تمهيداتي بينديشيد که آرامش شما را زياد کند مثلا زيراندازهاي رنگي قشنگ از جنس سفره درست کنيد که در صورت ادرار يا مدفوع حين بازي، فرش و وسايلتان کثيف نشود. اين زيرانداز بايد به راحتي قابل‌شستشو باشد و مي‌توانيد هنگام خواب يا در مهماني‌‌ها از آن استفاده کنيد.
3. بايد در اين مدت يکي‌دو هفته مرتب کودک را به‌دليل همکاري با شما تشويق کنيد. اين تشويق‌ها حتي به مرور که کودک ياد گرفت ادرار و مدفوع کند، نبايد قطع شود. فقط فاصله آنها و ماهيتشان بايد عوض شود.
4. براي کودک از يک ماه قبل وقت بگذاريد تا با نام اعضاي دفعي آشنا شود مثلا تا مي‌بينيد در گوشه‌اي در حال زور زدن است يا بي‌حرکت جايي ايستاده و دفع دارد، کنارش برويد و بگوييد: «داري پي‌پي مي‌کني مامان!» و بعد پوشکش را عوض کنيد. او را بشوييد تا کم‌کم بفهمد حسي که دارد و تفاوت خيس و خشک بودن چيست. حتي اگر مي‌توانيد مدفوع را از پوشک روي توالت برگردانيد تا چشمش عادت کند جاي آن کجاست؟ بچه‌هايي که از چند ماه قبل از آموزش با اين شيوه حس دفع را مي‌فهمند، زودتر موفق مي‌شوند.
5. لگني که براي کودک خريده‌ايد و اسباب‌بازي پلاستيکي صداداري که قرار است فقط موقع نشستن روي لگن اجازه بازي با آن را داشته باشد، در قسمتي از توالت يا راهرو بگذاريد که ايمن و روشن ياشد و بچه دچار ترس نشود. به ترس‌هاي کودک توجه كنيد.
6. داشتن نظم رمز موفقيت شماست. کودک را عادت دهيد 3 بار در روز، 10 دقيقه بعد از مصرف هر وعده غذايي، 5 تا 10 دقيقه روي لگن بنشيند چون حرکات روده بعد از غذا افزايش مي‌يابد و به دفع مدفوع کمک مي‌کند. قرار است احساس دفع و اينکه به محض حس آن‌چه بايد کرد را به کودک بياموزيم. حتي قانون بگذاريد و با نظم دادن به برنامه توالت رفتن مثلا قبل از خواب و قبل خروج از منزل، بچه را عادت دهيد دستشويي برود.
7. نبايد قبل از انجام کاري که انتظار داريد، جايزه‌اي که وعده داده‌ايد، به او بدهيد. جايزه بايد معقول باشد. وعده خريد اسباب‌بازي گران قيمت براي مدفوع کردن کاملا غلط است. تشويق کلامي مثل هورا کشيدن براي اينکه خودش احساس نياز کرده و لباسش را درآورده و به سمت لگن دويده و تعريف اين کار او براي پدر يا مادربزرگ، اهداي عکس‌برگردان بزرگتر، وعده بستني و... كافي است. به او بگوييد: «اگر بعد از ناهار خودت بروي روي لگن پي‌پي کني، عصري بستني داري.» هيجان زيادي به خرج ندهيد. اگر ناهار خورد و اين کار را نکرد، فقط يادآوري کنيد. اسباب‌بازي مخصوص توالت را تکان دهيد و صداي جالبي درآوريد: «دوست کوچولوي من! بيا بازي کنيم ديگه. دلم واست تنگ شده.» اگر نيامد روي لگن بنشيند، از بستني بعدازظهر هم خبري نيست.
يک توصيه طبيبانه
دکتر اکبر کوشانفر
متخصص کودکان، استاد دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي
بيشتر والدين با آموزش كنترل مدفوع به کودک مشکل دارند چراکه اين آموزش را همزمان با کنترل ادرار به بچه نمي‌دهند يا به مشکل طبي و احتمالي کودک توجه ندارند. مثلا شايد کودک هنگام دفع احساس درد کند و از تجربه اين حس بترسد يا از آن امتناع کند. افزودن غذاهاي فيبردار مانند انواع سبزي‌ها و ميوه‌ها و آشاميدن مايعات باعث شلي مدفوع و راحتي دفع مي‌شود. براي کودکاني که از آشاميدن آب کافي در روز خودداري مي‌کنند، مصرف غذاهايي مانند سوپ مفيد خواهد بود.
4 توصيه تکميلي
1. نگوييم: «مامانش! اين جيش نکرده که، بچه همسايه بوده رو فرش جيش کرده!» چون با اين حرف به کودک ياد مي‌دهيد مسئوليت کارش را نپذيرد. بگوييم: «يادت رفت بگي، اگر مي‌رفتي رو لگنت مي‌نشستي و جيش مي‌کردي، جايزه مي‌گرفتي. حالا بيا بريم بشورمت.»
2. نبايد به بهانه گرما يا اينکه بچه در روز پوشکش خشک است، او را باز بگذاريم تا بدون پوشک بازي کند چون با اين كار متوجه ضرورت خشک ماندن پوشکش نمي‌شود و در روند آموزشش اختلال ايجاد خواهدشد.
3. نبايد وقتي مهماني مي‌رويم، بچه را پوشک کنيم. اگر مهماني ضروري نيست و تازه يک يا دو هفته‌اي است كه آموزش را شروع كرده‌ايد، از آن صرفنظر کنيد و اگر ضروري است، به بچه پوشک‌هاي شبيه شورت بپوشانيد تا متوجه تغيير برنامه نشود. لگن او را همراه ببريد، مرتب يادآوري کنيد دستشويي برود و براي بازي يا خواب شب حتما زيرانداز مخصوص ريزش بيندازيد.
4. بچه نبايد بيش از 5 دقيقه يا نهايت 10 دقيقه روي لگن بنشيند. جاي لگن روبروي تلويزيون نيست. دقت کنيد اين اشتباه به بچه پيام مي‌دهد صندلي جديدي براي تماشاي تلويزيون پيدا کرده است.
بهترين سن آموزش
الهه رضاييان
والديني که در آموزش کنترل دفع به فرزندشان ناموفق بوده‌اند؛ غالبا در انتخاب سن مناسب براي شروع اين آموزش بي‌دقت بوده‌اند و چون کودکشان هنگام شروع آموزش درک درستي از دفع نداشته و مرتب خود را کثيف مي‌کرده، اين مساله بر اعتماد به‌نفسشان تاثير گذاشته و به‌دليل سرخوردگي، از ادامه آموزش خسته شده‌اند و به تنبيه کودک روي آورده‌اند. اما منظور از سن مناسب چيست؟اگر مي‌خواهيد موفقيت خود را در اين آموزش تضمين کنيد، بعد از 5/1 سالگي که بچه به رشد جسمي، شناختي و هوشي لازم رسيده و علاقه دارد اداي بزرگترها را در‌آورد، آداب توالت رفتن را به او بياموزيد. کودک در اين سن پيش‌نياز لازم براي آموزش را دارد؛ يعني قادراست به دستورهاي کلامي توجه کند. دستورهاي کوتاه مانند بنشين، بلندشو و انواع ترکيبي و بلند مانند پاشو بيا تو آشپزخانه تا بهت آب بدم را مي‌فهمد و مي‌تواند تقليد کند و مانند شما شانه‌کردن مو، تلفن‌زدن و قاشق دست گرفتن را انجام دهد. او حوالي 2 سالگي معناي مبادله کردن را مي‌فهمد؛ مثلا مفهوم جمله عروسکتو بده به من تا اين شکلات را بهت بدم، برايش قابل‌درک است. كودك بايد به اين درجه رشد درک رسيده باشد تا بتواند مهارت دستشويي رفتن را ياد بگيرد و اين دستورترکيبي را اجرا كند: «لباستو در آر، بنشين روي لگن و بيا يه عکس‌برگردان جايزه بگير!» در روز نخست آموزش بايد ساعتي يکبار اين کار را انجام دهيد و چه دفع داشته باشد چه نه، عکس‌برگردان بگيرد. بايد بارها از او بپرسيد جيش داري؟ پي‌پي داري؟ به‌خصوص اگر مشغول بازي است. او بايد به درجه رشدي لازم براي درک حرفتان رسيدباشد
منبع » سلامت s
فوق‌تخصص روانپزشکي کودک
و نوجوان، عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي ايران
کنترل مدفوع و توالت رفتن، اتفاقي طبيعي است که بيشتر بچه‌ها تا 3سالگي آن را مي‌آموزند اما براي آنکه زودتر بتوانيد کودک را با اين مفهوم آشنا کنيد و اين مهارت را به او بياموزيد، بايد واقع‌بين و انعطاف‌پذير باشيد. سخت‌گيري بيجا درست به اندازه هيجان‌زده شدن هنگام آموزش اين مهارت اشتباه است. در نخستين روزها اگر کودک کمي ديرتر و با پوشک يا شورت خيس نياز به دفع را اعلام کرد، او را دعوا نکنيد و از اينکه به شما خبر داده تشکر کنيد. در «فرزندپروري» اين هفته با نکاتي آشنا مي‌شويد که به شما کمک مي‌کنند اين مهارت را با تسلط بيشتري به فرزندتان بياموزيد.
1. اگر درگير مشکل حادي هستيد؛ مثلا
بيماريد، دنبال خانه مي‌گرديد، اسباب‌کشي داريد و شرايط رواني‌تان به هر دليلي مناسب نيست، قطعا نمي‌توانيد به خود مسلط باشيد و از کودک حمايت کنيد تا توالت رفتن را بياموزد. انتخاب زمان مناسب درايت شما را مي‌رساند. بايد زماني اين کار را آغاز کنيد که خودتان آرامش و اعتمادبه‌نفس کافي براي اين آموزش داشته باشيد.
2. هرگز نبايد به خاطر کثيف‌کاري احتمالي روزهاي آغاز آموزش، کودک را تنبيه کنيد. به كار بردن کلمات تحقيرآميز و فرياد زدن هم ممنوع است. رفتار توام با آرامش به کودک کمک مي‌کند بدون مشکل اين مرحله رشدي را بگذراند پس با حوصله و صبور باشيد. براي اين مدت که فرزندتان تحت تعليم است، تمهيداتي بينديشيد که آرامش شما را زياد کند مثلا زيراندازهاي رنگي قشنگ از جنس سفره درست کنيد که در صورت ادرار يا مدفوع حين بازي، فرش و وسايلتان کثيف نشود. اين زيرانداز بايد به راحتي قابل‌شستشو باشد و مي‌توانيد هنگام خواب يا در مهماني‌‌ها از آن استفاده کنيد.
3. بايد در اين مدت يکي‌دو هفته مرتب کودک را به‌دليل همکاري با شما تشويق کنيد. اين تشويق‌ها حتي به مرور که کودک ياد گرفت ادرار و مدفوع کند، نبايد قطع شود. فقط فاصله آنها و ماهيتشان بايد عوض شود.
4. براي کودک از يک ماه قبل وقت بگذاريد تا با نام اعضاي دفعي آشنا شود مثلا تا مي‌بينيد در گوشه‌اي در حال زور زدن است يا بي‌حرکت جايي ايستاده و دفع دارد، کنارش برويد و بگوييد: «داري پي‌پي مي‌کني مامان!» و بعد پوشکش را عوض کنيد. او را بشوييد تا کم‌کم بفهمد حسي که دارد و تفاوت خيس و خشک بودن چيست. حتي اگر مي‌توانيد مدفوع را از پوشک روي توالت برگردانيد تا چشمش عادت کند جاي آن کجاست؟ بچه‌هايي که از چند ماه قبل از آموزش با اين شيوه حس دفع را مي‌فهمند، زودتر موفق مي‌شوند.
5. لگني که براي کودک خريده‌ايد و اسباب‌بازي پلاستيکي صداداري که قرار است فقط موقع نشستن روي لگن اجازه بازي با آن را داشته باشد، در قسمتي از توالت يا راهرو بگذاريد که ايمن و روشن ياشد و بچه دچار ترس نشود. به ترس‌هاي کودک توجه كنيد.
6. داشتن نظم رمز موفقيت شماست. کودک را عادت دهيد 3 بار در روز، 10 دقيقه بعد از مصرف هر وعده غذايي، 5 تا 10 دقيقه روي لگن بنشيند چون حرکات روده بعد از غذا افزايش مي‌يابد و به دفع مدفوع کمک مي‌کند. قرار است احساس دفع و اينکه به محض حس آن‌چه بايد کرد را به کودک بياموزيم. حتي قانون بگذاريد و با نظم دادن به برنامه توالت رفتن مثلا قبل از خواب و قبل خروج از منزل، بچه را عادت دهيد دستشويي برود.
7. نبايد قبل از انجام کاري که انتظار داريد، جايزه‌اي که وعده داده‌ايد، به او بدهيد. جايزه بايد معقول باشد. وعده خريد اسباب‌بازي گران قيمت براي مدفوع کردن کاملا غلط است. تشويق کلامي مثل هورا کشيدن براي اينکه خودش احساس نياز کرده و لباسش را درآورده و به سمت لگن دويده و تعريف اين کار او براي پدر يا مادربزرگ، اهداي عکس‌برگردان بزرگتر، وعده بستني و... كافي است. به او بگوييد: «اگر بعد از ناهار خودت بروي روي لگن پي‌پي کني، عصري بستني داري.» هيجان زيادي به خرج ندهيد. اگر ناهار خورد و اين کار را نکرد، فقط يادآوري کنيد. اسباب‌بازي مخصوص توالت را تکان دهيد و صداي جالبي درآوريد: «دوست کوچولوي من! بيا بازي کنيم ديگه. دلم واست تنگ شده.» اگر نيامد روي لگن بنشيند، از بستني بعدازظهر هم خبري نيست.
يک توصيه طبيبانه
دکتر اکبر کوشانفر
متخصص کودکان، استاد دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي
بيشتر والدين با آموزش كنترل مدفوع به کودک مشکل دارند چراکه اين آموزش را همزمان با کنترل ادرار به بچه نمي‌دهند يا به مشکل طبي و احتمالي کودک توجه ندارند. مثلا شايد کودک هنگام دفع احساس درد کند و از تجربه اين حس بترسد يا از آن امتناع کند. افزودن غذاهاي فيبردار مانند انواع سبزي‌ها و ميوه‌ها و آشاميدن مايعات باعث شلي مدفوع و راحتي دفع مي‌شود. براي کودکاني که از آشاميدن آب کافي در روز خودداري مي‌کنند، مصرف غذاهايي مانند سوپ مفيد خواهد بود.
4 توصيه تکميلي
1. نگوييم: «مامانش! اين جيش نکرده که، بچه همسايه بوده رو فرش جيش کرده!» چون با اين حرف به کودک ياد مي‌دهيد مسئوليت کارش را نپذيرد. بگوييم: «يادت رفت بگي، اگر مي‌رفتي رو لگنت مي‌نشستي و جيش مي‌کردي، جايزه مي‌گرفتي. حالا بيا بريم بشورمت.»
2. نبايد به بهانه گرما يا اينکه بچه در روز پوشکش خشک است، او را باز بگذاريم تا بدون پوشک بازي کند چون با اين كار متوجه ضرورت خشک ماندن پوشکش نمي‌شود و در روند آموزشش اختلال ايجاد خواهدشد.
3. نبايد وقتي مهماني مي‌رويم، بچه را پوشک کنيم. اگر مهماني ضروري نيست و تازه يک يا دو هفته‌اي است كه آموزش را شروع كرده‌ايد، از آن صرفنظر کنيد و اگر ضروري است، به بچه پوشک‌هاي شبيه شورت بپوشانيد تا متوجه تغيير برنامه نشود. لگن او را همراه ببريد، مرتب يادآوري کنيد دستشويي برود و براي بازي يا خواب شب حتما زيرانداز مخصوص ريزش بيندازيد.
4. بچه نبايد بيش از 5 دقيقه يا نهايت 10 دقيقه روي لگن بنشيند. جاي لگن روبروي تلويزيون نيست. دقت کنيد اين اشتباه به بچه پيام مي‌دهد صندلي جديدي براي تماشاي تلويزيون پيدا کرده است.
بهترين سن آموزش
الهه رضاييان
والديني که در آموزش کنترل دفع به فرزندشان ناموفق بوده‌اند؛ غالبا در انتخاب سن مناسب براي شروع اين آموزش بي‌دقت بوده‌اند و چون کودکشان هنگام شروع آموزش درک درستي از دفع نداشته و مرتب خود را کثيف مي‌کرده، اين مساله بر اعتماد به‌نفسشان تاثير گذاشته و به‌دليل سرخوردگي، از ادامه آموزش خسته شده‌اند و به تنبيه کودک روي آورده‌اند. اما منظور از سن مناسب چيست؟اگر مي‌خواهيد موفقيت خود را در اين آموزش تضمين کنيد، بعد از 5/1 سالگي که بچه به رشد جسمي، شناختي و هوشي لازم رسيده و علاقه دارد اداي بزرگترها را در‌آورد، آداب توالت رفتن را به او بياموزيد. کودک در اين سن پيش‌نياز لازم براي آموزش را دارد؛ يعني قادراست به دستورهاي کلامي توجه کند. دستورهاي کوتاه مانند بنشين، بلندشو و انواع ترکيبي و بلند مانند پاشو بيا تو آشپزخانه تا بهت آب بدم را مي‌فهمد و مي‌تواند تقليد کند و مانند شما شانه‌کردن مو، تلفن‌زدن و قاشق دست گرفتن را انجام دهد. او حوالي 2 سالگي معناي مبادله کردن را مي‌فهمد؛ مثلا مفهوم جمله عروسکتو بده به من تا اين شکلات را بهت بدم، برايش قابل‌درک است. كودك بايد به اين درجه رشد درک رسيده باشد تا بتواند مهارت دستشويي رفتن را ياد بگيرد و اين دستورترکيبي را اجرا كند: «لباستو در آر، بنشين روي لگن و بيا يه عکس‌برگردان جايزه بگير!» در روز نخست آموزش بايد ساعتي يکبار اين کار را انجام دهيد و چه دفع داشته باشد چه نه، عکس‌برگردان بگيرد. بايد بارها از او بپرسيد جيش داري؟ پي‌پي داري؟ به‌خصوص اگر مشغول بازي است. او بايد به درجه رشدي لازم براي درک حرفتان رسيدباشد
منبع » سلامت s