pedram91
5th October 2014, 11:02 AM
بحران آب در ایران به حدی جدی است که وزارت جهادکشاورزی هم قصد دارد تغییراتی را در برنامه‌های خود و الگوی کشت کشاورزی اجرا کند. وزیر جهادکشاورزی در دومین گردهمایی مدیران جهاد کشاورزی به مناسبت آغاز فصل زراعی جدید(93-94)، با تاکید بر اینکه کشت سبزی و صیفی باید به گلخانه‌ها منتقل شده و صادرات این دسته از محصولات به دلیل آب‌بری محدود شود، تاکید کرده که باید با همکاری کشاورزان الگوی کشت تغییر کند. بهزاد قره‌یاضی رییس انجمن علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران هم معتقد است که چاره‌ای نداریم جز اینکه با توجه به بهره‌وری آب، برای تولید در بخش کشاورزی برنامه داشته باشیم.
ایران کشوری خشک است و این واقعیتی است که همواره باید در برنامه‌ریزی‌ها مورد توجه قرار گیرد. اما متاسفانه چنان گشاده دستانه و بدون توجه به منابع آب برنامه‌ریزی می‌کنیم که در نهایت بحران آب با خشک شدن رودخانه‌های پرآب و دایمی کشور همچون زاینده‌رود نمایان می‌شود. بخش کشاورزی که بیش از 90 درصد آب کشور را استفاده می‌کند، متهم ردیف اول بحران آب کشور در است. این روزها همه نظرات به سوی این بخش جلب شده، اما به‌رغم اهمیت صرفه‌جویی آب در بخش کشاورزی، تزریق اعتبارات برای اجرای روش‌های نوین آبیاری و تسطیح و نوسازی اراضی در این بخش به صورت قطره چکانی است. البته با موافقت مقام معظم رهبری قرار است 10 میلیارد دلار از محل صندوق توسعه ملی به بخش کشاورزی اختصاص یابد. 1300 میلیارد تومان هم بودجه مصوب سال جاری وزارت جهاد کشاورزی است که با استفاده از آن 200 هزار هکتار از اراضی کل کشور تحت پوشش آبیاری تحت فشار قرار خواهد گرفت. اما با توجه به غفلت تاریخی سرمایه‌گذاری در این بخش، این اعتبارات برای جبران کاستی‌های این بخش کافی نیست.
جالیز و هندوانه به گلخانه‌ها منتقل شود
خشک شدن بیش از دو سوم دریاچه ارومیه و قطع جریان آب در زاینده‌رود و خشک شدن بسیاری از حوزه‌های آبی بالاخره به مسئولان گوشزد کرد که بحران آب در ایران مقوله‌ای جدی است و باید رویکردهای خود در استفاده از این منبع خدادادی را تغییر دهند. بخش کشاورزی نیز از این قاعده کلی مستثنی نیست. روز گذشته محمود حجتی در حاشیه دومین گردهمایی سراسری مدیران وزارت جهاد کشاورزی نیز با تاکید بر اینکه آب باید به بهترین شکل در مزرعه استفاده شود، خواستار تغییر الگوی کشت در بخش کشاورزی شد.
وی با انتقاد از کشت خیار و محصولات صیفی، بیان کرد که با توجه به محدودیت منابع آبی منطقی نیست که هندوانه به اندازه حجم‌های فعلی تولید و با ارزان‌ترین قیمت به کشورهای همسایه صادر شود.
وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد که باید تولید خیار، سبزیجات و صیفی‌جات را به گلخانه منتقل کنیم چراکه در گلخانه مصرف آب فقط 10 درصد فعلی خواهد بود و حتی اگر به سمت سیستم هیدروپونیک حرکت کنیم، مصرف آب تا چهار درصد نیز قابل کاهش است.
البته وی از کشت برنج در سایر مناطق کشور هم انتقاد کرده و معتقد است که با توجه به محدودیت منابع پایه مثل آب و خاک، برنج نباید در استان‌هایی غیر از شمال کشت شود.
به گفته حجتی باید به کمک کشاورزان کشت‌های جایگزین معرفی شود تا از نظر صرفه اقتصادی و درآمد، تغییری در شرایط کشاورزان ایجاد نشود. دولت در این شرایط از کشاورزان حمایت می‌کند چرا که کشاورزان نیز ارزش و قدر آب را به‌ویژه در شرایط کنونی که با محدودیت مواجه هستیم، می‌دانند.
فن‌آوری و سرمایه، دو اصل مهم
به اعتقاد بهزاد قره‌یاضی، رییس انجمن علوم زراعت و اصلاح نباتات، مشکل ایران خشکسالی نیست. بلکه خشکی است و با پدیده خشکی می‌توان از طریق بهره‌گیری از فن‌آوری به‌ویژه فن‌آوری‌های روز دنیا، کنار آمد.
وی به نگارنده می‌گوید: «کسانی که در دولت‌های گذشته معتقد بودند یک ساله می‌توان در بخش کشاورزی خودکفا شد و عدم خودکفایی به دلیل ضعف مدیریتی است، کشور را وابسته‌تر کردند. زیرا بر طبل خودکفایی به هر قیمت کوبیدند. سیستم تناوب را نابود کردند و با فشار بر منابع آبی، برای تولید بیشتر از روش‌های غیر علمی استفاده کردند.»
قره‌یاضی تاکید می‌کند که با استفاده از فن‌آوری و تدبیر باید با پدیده خشکی کنار بیاییم.
وی بر این باور است که باید در نوع کشت مناطق بر اساس پتانسیل‌های هر منطقه تجدید نظر کرد.
رییس پژوهشکده بیوتکنولوژی با اشاره به بیلان منفی 10 تا 12 میلیارد متر مکعبی آب در کشور تاکید می‌کند که امکان استحصال آب بیشتر در ایران وجود ندارد. ضمن آنکه بر اساس استانداردهای بین‌المللی فقط حق برداشت 40 تا 50 درصد از آب شیرین قابل استحصال کشور را داریم و بقیه آن را برای استفاده‌های محیط زیست، باید در نظر بگیریم.
وی میزان واردات محصولات کشاورزی را نیز 16 تا 17 میلیارد دلار اعلام کرده و می‌گوید که دیگر جایی باقی نمانده که روغن، علوفه، برنج، گندم، جو و شکر به ایران نفروخته باشد.
رییس انجمن برنج تاکید می‌کند که تنها راهکار باقی مانده برای کشور آن است که بر مبنای آب عملکردها در بخش کشاورزی را تعریف کنیم.
وی اضافه می‌کند که در گذشته عملکرد برنج 10 تن در هکتار اعلام می‌شد اما در شرایط کنونی باید ببینیم که به ازای هر متر مکعب آب چه میزان برنج تولید می‌شود.
قره‌یاضی بیان می‌کند که آب عامل محدودکننده تولید در کشور است، بنابراین باید میزان ماده خام تولیدی در بخش کشاورزی را به ازای هر متر مکعب آب محاسبه کرده و براساس آن برنامه‌ریزی کنیم.
وی اعلام می‌کند که در حال حاضر به ازای هر متر مکعب آب در ایران 930 گرم تا یک کیلوگرم ماده خشک به دست می‌آید در حالی که در دنیا با همین میزان آب 2.3 کیلوگرم ماده خشک تولید می‌کنند. بنابراین باید خود را به میانگین‌های جهانی برسانیم.
رییس انجمن زراعت تاکید می‌کند که تغییر در وضعیت بخش کشاورزی و اصلاح بهره‌وری آب در این بخش مستلزم دو عنصر حیاتی فن‌آوری و سرمایه است.
وی عنوان می‌کند که متاسفانه در سال‌های اخیر فن‌آوری به بخش کشاورزی وارد نشده و سرمایه نیز به درستی به بخش تزریق نشده‌است.
قره‌یاضی تاکید می‌کند که تزریق فن‌آوری به جز از معبر پژوهش نمی‌تواند به بخش کشاورزی وارد شود و حرکت به سمت واردات، اشتباه محضی است که برخی مرتکب آن می‌شوند.
نیاز به بازنگری در سطح شالیزارهای شمال
اگرچه وزیر جهاد کشاورزی از کشت برنج در خارج از شمال کشور انتقاد می‌کند، اما جمیل علیزاده‌شایق، دبیر انجمن برنج اعتقاد دارد که سخن گفتن درباره محدود کردن کشت برنج در استان‌های غیرشمالی چندان منطقی نیست.
وی به نگارنده می‌گوید که کشت برنج در اراضی غیر از شمال کشور، فقط سه‌درصد از کل سطح زیرکشت برنج را شامل می‌شود، ضمن آنکه در سال‌های کم‌آب، خودبه‌خود این اراضی زیر کشت برنج نمی‌رود.
دبیر انجمن برنج معتقد است که کشت برنج در اراضی خارج از شمال گاهی در حاشیه رودخانه‌ها یا اراضی انجام می‌شود که آب مازاد دارند و هیچ محصول دیگری نمی‌توان در این اراضی کشت کرد.
وی تاکید می‌کند که در دو استان گیلان و مازندران سطحی معادل 480 هزار هکتار برنج کشت می‌شود. اما بخش‌هایی از این استان‌ها نیز دارای ریسک آبیاری هستند. یعنی آب مورد نیاز برای آنها در سال‌های خشک تامین نمی‌شود.
علیزاده شایق می‌گوید که از بهشهر تا آستارا، تمام نوار ساحلی همیشه در معرض تنش آبی است، بنابراین اراضی شالیزاری این مناطق باید از چرخه تولید حذف شوند.
وی سطح زیرکشت مناسب برای کشت برنج ایرانی را 520 هزار هکتار اعلام کرده و می‌گوید که باید 110هزار هکتار از سطح زیر کشت برنج در کشور کاهش یابد. اما لزوما این کاهش سطح نباید از استان‌های غیرشمالی انجام شود، بلکه حذف اراضی شالیزاری حتی می‌تواند از مناطق دارای ریسک آبیاری در دو استان گیلان و مازندران باشد.
ایران کشوری خشک است و این واقعیتی است که همواره باید در برنامه‌ریزی‌ها مورد توجه قرار گیرد. اما متاسفانه چنان گشاده دستانه و بدون توجه به منابع آب برنامه‌ریزی می‌کنیم که در نهایت بحران آب با خشک شدن رودخانه‌های پرآب و دایمی کشور همچون زاینده‌رود نمایان می‌شود. بخش کشاورزی که بیش از 90 درصد آب کشور را استفاده می‌کند، متهم ردیف اول بحران آب کشور در است. این روزها همه نظرات به سوی این بخش جلب شده، اما به‌رغم اهمیت صرفه‌جویی آب در بخش کشاورزی، تزریق اعتبارات برای اجرای روش‌های نوین آبیاری و تسطیح و نوسازی اراضی در این بخش به صورت قطره چکانی است. البته با موافقت مقام معظم رهبری قرار است 10 میلیارد دلار از محل صندوق توسعه ملی به بخش کشاورزی اختصاص یابد. 1300 میلیارد تومان هم بودجه مصوب سال جاری وزارت جهاد کشاورزی است که با استفاده از آن 200 هزار هکتار از اراضی کل کشور تحت پوشش آبیاری تحت فشار قرار خواهد گرفت. اما با توجه به غفلت تاریخی سرمایه‌گذاری در این بخش، این اعتبارات برای جبران کاستی‌های این بخش کافی نیست.
جالیز و هندوانه به گلخانه‌ها منتقل شود
خشک شدن بیش از دو سوم دریاچه ارومیه و قطع جریان آب در زاینده‌رود و خشک شدن بسیاری از حوزه‌های آبی بالاخره به مسئولان گوشزد کرد که بحران آب در ایران مقوله‌ای جدی است و باید رویکردهای خود در استفاده از این منبع خدادادی را تغییر دهند. بخش کشاورزی نیز از این قاعده کلی مستثنی نیست. روز گذشته محمود حجتی در حاشیه دومین گردهمایی سراسری مدیران وزارت جهاد کشاورزی نیز با تاکید بر اینکه آب باید به بهترین شکل در مزرعه استفاده شود، خواستار تغییر الگوی کشت در بخش کشاورزی شد.
وی با انتقاد از کشت خیار و محصولات صیفی، بیان کرد که با توجه به محدودیت منابع آبی منطقی نیست که هندوانه به اندازه حجم‌های فعلی تولید و با ارزان‌ترین قیمت به کشورهای همسایه صادر شود.
وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد که باید تولید خیار، سبزیجات و صیفی‌جات را به گلخانه منتقل کنیم چراکه در گلخانه مصرف آب فقط 10 درصد فعلی خواهد بود و حتی اگر به سمت سیستم هیدروپونیک حرکت کنیم، مصرف آب تا چهار درصد نیز قابل کاهش است.
البته وی از کشت برنج در سایر مناطق کشور هم انتقاد کرده و معتقد است که با توجه به محدودیت منابع پایه مثل آب و خاک، برنج نباید در استان‌هایی غیر از شمال کشت شود.
به گفته حجتی باید به کمک کشاورزان کشت‌های جایگزین معرفی شود تا از نظر صرفه اقتصادی و درآمد، تغییری در شرایط کشاورزان ایجاد نشود. دولت در این شرایط از کشاورزان حمایت می‌کند چرا که کشاورزان نیز ارزش و قدر آب را به‌ویژه در شرایط کنونی که با محدودیت مواجه هستیم، می‌دانند.
فن‌آوری و سرمایه، دو اصل مهم
به اعتقاد بهزاد قره‌یاضی، رییس انجمن علوم زراعت و اصلاح نباتات، مشکل ایران خشکسالی نیست. بلکه خشکی است و با پدیده خشکی می‌توان از طریق بهره‌گیری از فن‌آوری به‌ویژه فن‌آوری‌های روز دنیا، کنار آمد.
وی به نگارنده می‌گوید: «کسانی که در دولت‌های گذشته معتقد بودند یک ساله می‌توان در بخش کشاورزی خودکفا شد و عدم خودکفایی به دلیل ضعف مدیریتی است، کشور را وابسته‌تر کردند. زیرا بر طبل خودکفایی به هر قیمت کوبیدند. سیستم تناوب را نابود کردند و با فشار بر منابع آبی، برای تولید بیشتر از روش‌های غیر علمی استفاده کردند.»
قره‌یاضی تاکید می‌کند که با استفاده از فن‌آوری و تدبیر باید با پدیده خشکی کنار بیاییم.
وی بر این باور است که باید در نوع کشت مناطق بر اساس پتانسیل‌های هر منطقه تجدید نظر کرد.
رییس پژوهشکده بیوتکنولوژی با اشاره به بیلان منفی 10 تا 12 میلیارد متر مکعبی آب در کشور تاکید می‌کند که امکان استحصال آب بیشتر در ایران وجود ندارد. ضمن آنکه بر اساس استانداردهای بین‌المللی فقط حق برداشت 40 تا 50 درصد از آب شیرین قابل استحصال کشور را داریم و بقیه آن را برای استفاده‌های محیط زیست، باید در نظر بگیریم.
وی میزان واردات محصولات کشاورزی را نیز 16 تا 17 میلیارد دلار اعلام کرده و می‌گوید که دیگر جایی باقی نمانده که روغن، علوفه، برنج، گندم، جو و شکر به ایران نفروخته باشد.
رییس انجمن برنج تاکید می‌کند که تنها راهکار باقی مانده برای کشور آن است که بر مبنای آب عملکردها در بخش کشاورزی را تعریف کنیم.
وی اضافه می‌کند که در گذشته عملکرد برنج 10 تن در هکتار اعلام می‌شد اما در شرایط کنونی باید ببینیم که به ازای هر متر مکعب آب چه میزان برنج تولید می‌شود.
قره‌یاضی بیان می‌کند که آب عامل محدودکننده تولید در کشور است، بنابراین باید میزان ماده خام تولیدی در بخش کشاورزی را به ازای هر متر مکعب آب محاسبه کرده و براساس آن برنامه‌ریزی کنیم.
وی اعلام می‌کند که در حال حاضر به ازای هر متر مکعب آب در ایران 930 گرم تا یک کیلوگرم ماده خشک به دست می‌آید در حالی که در دنیا با همین میزان آب 2.3 کیلوگرم ماده خشک تولید می‌کنند. بنابراین باید خود را به میانگین‌های جهانی برسانیم.
رییس انجمن زراعت تاکید می‌کند که تغییر در وضعیت بخش کشاورزی و اصلاح بهره‌وری آب در این بخش مستلزم دو عنصر حیاتی فن‌آوری و سرمایه است.
وی عنوان می‌کند که متاسفانه در سال‌های اخیر فن‌آوری به بخش کشاورزی وارد نشده و سرمایه نیز به درستی به بخش تزریق نشده‌است.
قره‌یاضی تاکید می‌کند که تزریق فن‌آوری به جز از معبر پژوهش نمی‌تواند به بخش کشاورزی وارد شود و حرکت به سمت واردات، اشتباه محضی است که برخی مرتکب آن می‌شوند.
نیاز به بازنگری در سطح شالیزارهای شمال
اگرچه وزیر جهاد کشاورزی از کشت برنج در خارج از شمال کشور انتقاد می‌کند، اما جمیل علیزاده‌شایق، دبیر انجمن برنج اعتقاد دارد که سخن گفتن درباره محدود کردن کشت برنج در استان‌های غیرشمالی چندان منطقی نیست.
وی به نگارنده می‌گوید که کشت برنج در اراضی غیر از شمال کشور، فقط سه‌درصد از کل سطح زیرکشت برنج را شامل می‌شود، ضمن آنکه در سال‌های کم‌آب، خودبه‌خود این اراضی زیر کشت برنج نمی‌رود.
دبیر انجمن برنج معتقد است که کشت برنج در اراضی خارج از شمال گاهی در حاشیه رودخانه‌ها یا اراضی انجام می‌شود که آب مازاد دارند و هیچ محصول دیگری نمی‌توان در این اراضی کشت کرد.
وی تاکید می‌کند که در دو استان گیلان و مازندران سطحی معادل 480 هزار هکتار برنج کشت می‌شود. اما بخش‌هایی از این استان‌ها نیز دارای ریسک آبیاری هستند. یعنی آب مورد نیاز برای آنها در سال‌های خشک تامین نمی‌شود.
علیزاده شایق می‌گوید که از بهشهر تا آستارا، تمام نوار ساحلی همیشه در معرض تنش آبی است، بنابراین اراضی شالیزاری این مناطق باید از چرخه تولید حذف شوند.
وی سطح زیرکشت مناسب برای کشت برنج ایرانی را 520 هزار هکتار اعلام کرده و می‌گوید که باید 110هزار هکتار از سطح زیر کشت برنج در کشور کاهش یابد. اما لزوما این کاهش سطح نباید از استان‌های غیرشمالی انجام شود، بلکه حذف اراضی شالیزاری حتی می‌تواند از مناطق دارای ریسک آبیاری در دو استان گیلان و مازندران باشد.