نابغه
12th August 2009, 03:16 PM
تاریخچه تغذیه
تا اوایل سده ۱۹ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%8 4%D8%A7%D8%AF%DB%8C)) مفهوم غذاخوردن فقط پرکردن شکم بود و احساس گرسنگی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%B3%D9%86%DA%AF%DB%8C) بشر را وادار می‌کرد تا آنچه را در دسترس خود می‌دید بدون توجه به کمیت و کیفیت آن مصرف کند. شهرنشینی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C) و تشکیل اجتماعات باعث ایجاد تغییرات زیادی در طرز تغذیه بشر شده‌است. اولین اجتماعات و شهرها در میانرودان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A7%D 9%86)، آسیای غربی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8 %BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1)، مصر (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B1) و یونان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86) بوجود آمدند. شهرنشینهای اولیه کشاورزی و دامپروری را به خوبی می‌دانستند و برای تغذیه خود از محصولات متنوع استفاده می‌کردند. ایران نخستین کشور جهان است که انسان اولیه در آن به کشاورزی و پرورش دام پرداخته‌است. (دو تن از متخصصین به نامهای آرتور کیت و دکتر ارنست هرتسفیلد در کتابی به نام صنایع ایران ثابت کرده‌اند که کشاورزی و تمدن از فلات ایران شروع شده‌است). در حفاریهایی که در بعضی از نقاط ایران (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86) نظیر شوشتر، دامغان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86)، تخت جمشید و تپه سیلک (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%84%DA%A9) کاشان به عمل آمده نشان می‌دهد که تاریخ کشاورزی در ایران متجاوز از ۶۰۰۰ هزار سال است.
تاریخچهٔ تغذیه در یونان نشان می‌دهد که مردم یونان باستان برای تغذیه اهمیت زیادی قائل بودند و این جمله به آنان منسوب است که: «برای تقویت روح هرگز جسم را نباید فراموش کرد و باید مردم را با ورزش و غذای مناسب تربیت کرد.» شواهد نشان می‌دهد که در زمانهای قدیم مردم یونان بیشتر از گیاهان تغذیه می‌کردند و مصرف گوشت گوسفند، پرندگان، شکر، لبنیات و ماهی نیز در بین بعضی از طبقات اجتماع معمول بوده‌است. همچنین روغن زیتون (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%BA%D9%86_%D8%B2%DB%8C%D8%AA%D9%88% D9%86) را بسیار دوست داشته و مصرف می‌کرده‌اند.
در روم قدیم مردم کشاورزی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C) می‌کردند و از غلات، بقولات و میوه و بعضی از انواع سبزیها تغذیه می‌کردند. غلات غذای اصلی آنها را تشکیل می‌داد و مصرف گوشت منحصر به طبقة اشراف بود. در دورانهای بعد یعنی پس از استقرار امپراتوری در روم وضع تغذیة مردم تغییر کرد و رومیان بعد از فتوحات مختلف از تغذیه مردم سرزمینهای فتح شده تقلید کرده و در این راه جانب افراط می‌پیمودند. البته این طرز تغذیه مربوط به طبقات مرفه و اعیان بود درحالیکه مردم عادی تغذیه ساده‌ای داشتند. در این زمان حتی کتب آشپزی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B4%D9%BE%D8%B2%DB%8C) نیز در روم منتشر شده که کتاب Deipnosphistae اثر Athenaeus در قرن دوم میلادی چاپ شده و طرز تهیه غذاهای گوشتی، سبزیها و اطلاعات دیگری در آن شرح داده شده‌است.
در مورد رژیمهای غذایی آغاز پیدایش آن به لوحه (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%87&action=edit&redlink=1) ای متعلق به سال ۱۹۰۰ قبل از میلاد مسیح در ناحیه سومر مربوط می‌شود که در آن برنامه غذایی یک کودک نوشته شده و در حال حاضر در موزه باستان‌شناسی استانبول نگهداری می‌شود.
طی دورانهای مختلف تاریخ و از دیدگاه مذاهب گوناگون، رژیمهای غذایی حائز اهمیت بسیار بوده و در بسیاری از کتب مذهبی مطالبی در زمینة تغذیه در دوران بارداری، شیردهی و روزه منعکس شده‌است. بقراط غالباً نصایح و توصیه‌هایی در زمینه مصرف یا عدم مصرف بعضی از غذاها به بیماران خود می‌کرده‌است و اکثر پزشکان یونان باستان رژیم درمانی را به عنوان بخش مهمی از معالجة بیماریها بکار می‌بردند.
زکریای رازی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%A7% D8%B2%DB%8C) که از دید عده زیادی پدر علم تغذیه و رژیمهای غذایی کودک شناخته شده توصیه‌های مختلفی در زمینة رژیمهای غذایی دارد. همچنین در کتاب حفظ الصحه اثر اسرف بن محمد در زمینه تغذیه و رژیم در دوران مختلف زندگی مطالبی سودمند عنوان شده‌است.
با وجود اهمیت زیاد این رشته در حفظ سلامت انسان از گذشته تا حال داشته، ولی تا سالهای پایان جنگ جهانی اول (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_ %D8%A7%D9%88%D9%84) هیچ سازمانی که رسما در این زمینه فعالیت کند وجود نداشت، تا اینکه در سال ۱۹۱۷ نخستین انجمن مربوط به رژیم‌دانان توسط گروهی از کارشناسان تغذیه آمریکا (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7) تأسیس شد. این انجمن برای اولین بار مجله علمی رژیم شناسان را در سال ۱۹۲۵ منتشر کرد. و به تدریج دامنه فعالیت خود را در زمینه مدیریت خدمات غذایی مراکز تغذیه توسعه داد.
دانش‌آموختگان این رشته که رژیم‌شناس (Dietition) نامیده می‌شوند، باید تمام اطلاعات و دانش خود را در راه کمک به برقراری و بهبود سلامت بشر بکار گیرند.
اصطلاح رژیم درمانی یا درمان با رژیم (Diet-therapy) به معنای استفاده از رژیم غذایی نه فقط برای بیماران بلکه برای افراد سالم نیز است. بدین معنی که افراد سالم نیز باید به نوبه خود از رژیم غذایی مناسب استفاده کنند تا بدین وسیله از ابتلا به سوءتغذیه مصون مانده و از سلامت کامل برخوردار شوند.
پرورش ماهی برای خوراک در ایران باستان
در اسطوره‌های ایرانی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%8 7%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C ) جمشید (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%B4%DB%8C%D8%AF) را نخستین انسانی پنداشته‌اند که به پرورش ماهی پرداخت، جمشید پادشاه پیشدادی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DB%8C) بود. ایرانیان محل پرورش ماهی را ماهی‌خانه می‌نامیدند.
بپرداخت آب میانگاه خاکبپرورد ماهی در آن آب پاکز جمشید ماند چنین یادگاراگرچه برآمد بسی روزگارهنرور شده خاک ایرانزمینبشد زان سپس سوی ماچین و چین
ارتباط تغذیه با هوش کودکان
هوش و استعداددر رابطه مستقیم با تغذیه فردمی باشد. در کودکان کم وزن به علت عدم تامین حد اقل نیازهای انرژی روزانه کودک اولین شاخص در کاهش وزن و کاهش رشد قد خودنمائی می‌کند خوب این بدان معنا است که سطح سلولی بدن به علت عدم دریافت مواد غذائی نتوانسته به رشد و تکثیر خود ادامه دهد. پس می‌توان گفت مغز نیز که یکی از اجزای بدن است به اندازه کافی رشد نکرده و نتوانسته به ظرفیتهای لازم خود دست یابد. البته اگر در دوران رشد کودک خیلی زود به جبران خسارات وارده بپردازیم جای امید هست که بدن و اندامهای آن به ظرفیتهای لازم خود برسند و جبران کاستی‌ها نیز بشو د. اما اگر سو ء تغذیه برای مدت طولانی ادامه داشته باشد کودک دچار یک سری رخدادهای ناخوشایند خواهد شده که مهم ترین آنها عقب ماندگی ذهنی کودک است و در ادامه ممکن است برون ده قلب نیز کاهش یافته و درنتیجه ریه‌ها نیز به خوبی نقش خود را در تامین اکسیژن سلولها تامین نکنند.
درجات کمتر خسارت ناشی از سوءتغذیه (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A1%D8%AA%D8%BA%D8%B0%DB%8C%D9%87) در زمانی است که شاخصهای کاهش وزن (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%B2%D9%86) و قد (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%AF&action=edit&redlink=1) خیلی تغییر نمی‌کنند یا به عبارت دیگر شرایط فیزیکی کودک در حدی نیست که والدین و اطرافیان را به فکر تعقیب موضوع بیاندازد و کودک از یک سوءتغذیه مزمن وآرام رنج می‌برد. با دیگر کودکان هم سن خود مقایسه می‌شود و همان ظرفیتهای دیگران نیز از او انتظار می‌رود در صورتی که او قادر به انجام آن کارها و رسیدن به آن ظرفیتها نیست.
کودک به علت یک سری مشکلات اعم از کم خونی و یا کاهش مختصر بازده ریوی قادر به تحمل شرایط دیگر همردیفهای خود را ندارد. مطالب را آنگونه که باید نمی‌تواند تحلیل کند. در ضبط و یاد آوری موضوعات به اندازه دیگران نیست و همه این مشکلات روز به روز زیاد تر می‌شود چرا که بر مجهولات او افزوده شده بدون آنکه کسی وی را درک کند.
سوءهاضمه (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%A1%D9%87%D8%A7%D8% B6%D9%85%D9%87&action=edit&redlink=1) و نفخ (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%D9%81%D8%AE&action=edit&redlink=1)
«سوء هضم» اصطلاحی است که توسط بیماران برای توصیف علائم متعددی که معمولاً پس از خوردن غذا احساس می‌کنند، به وفور یکبار می‌رود. بنابراین علامتی اختصاصی نبوده و ممکن است هم برای بیمار و هم برای پزشک معانی متفاوتی داشته باشد. از نظر برخی بیماران، سوء هضم عبارت است از فقدان هضم طبیعی غذا و ممکن است پر بودن شکم، فشار یا درد را ذکر کنند. عده‌ای دیگر ممکن است مقصودشان از این کلمه، سوزش سردل، آروغ، استاع یا نفخ شکم باشد. در تعدادی از حالات، سوء هضم با مصرف برخی غذاها رابطه مستقیم دارد. بعنوان مثال بیماران مبتلا به تنگی مری مایعات را خوب تحمل می‌کنند ولی خوردن غذاهای جامد، ممکن است با ناراحتی مخصوصاً در زیر جناغ همراه باشد. بعضی غذاها بعلت آنکه در روده بخوبی هضم نمی‌شوند، ممکن است خوب تحمل نگردند بعنوان مثال خورردن غذاهای چرب در بیماریهای لوزالمعده یا صفراوی. یا آنکه مرکبات یا مواد غذایی ترش در بیماران مبتلا به زخمهای گوارشی اغلب باعث بروز علائم سوءهضم می‌شوند. کمبود یا فقدان آنزیمهای ضروری گوارشی نیز از مهمترین عوامل سوء هضم می‌باشند. نفخ یا تجمع گاز در دستگاه گوارش اساسی‌ترین شکایت افراد مبتلا به سوءهضم است. اصولاً احساس‌پری و فشار بلافاصله پس از غذا و تسکین آن با آروغ زدن را نفخ معده می‌نامند. علت اصلی نفخ معده مصرف غذاهایی است که تخلیه معده را دچار کندی می‌کنند (غذاهای حاوی مقادیر بالای پروتئین و چربی). در صورتیکه گازهای معده با آروغ دفع نشده و به روده‌ها منتقل شوند مسئله بصورت احساس پری و فشار در روده‌ها بروز خواهد کرد که با اجابت مزاج و دفع گاز برطرف می‌شود. علت اصلی دیگر گاز روده‌ها، عمل تخمیر باکتریهای طبیعی روده بر روی مواد قندی و پروتئینی است. بهمین جهت متعاقب مصرف غذاهای غنی از فیبر (سبزیجات و میوه‌جات) که حاوی قندهای طبیعی غیرقابل جذب می‌باشند، افزایش می‌یابد.
منبع:
دانشنامهٔ رشد
تا اوایل سده ۱۹ (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%8 4%D8%A7%D8%AF%DB%8C)) مفهوم غذاخوردن فقط پرکردن شکم بود و احساس گرسنگی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%B3%D9%86%DA%AF%DB%8C) بشر را وادار می‌کرد تا آنچه را در دسترس خود می‌دید بدون توجه به کمیت و کیفیت آن مصرف کند. شهرنشینی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C) و تشکیل اجتماعات باعث ایجاد تغییرات زیادی در طرز تغذیه بشر شده‌است. اولین اجتماعات و شهرها در میانرودان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A7%D 9%86)، آسیای غربی (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8 %BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1)، مصر (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B1) و یونان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86) بوجود آمدند. شهرنشینهای اولیه کشاورزی و دامپروری را به خوبی می‌دانستند و برای تغذیه خود از محصولات متنوع استفاده می‌کردند. ایران نخستین کشور جهان است که انسان اولیه در آن به کشاورزی و پرورش دام پرداخته‌است. (دو تن از متخصصین به نامهای آرتور کیت و دکتر ارنست هرتسفیلد در کتابی به نام صنایع ایران ثابت کرده‌اند که کشاورزی و تمدن از فلات ایران شروع شده‌است). در حفاریهایی که در بعضی از نقاط ایران (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86) نظیر شوشتر، دامغان (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86)، تخت جمشید و تپه سیلک (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%84%DA%A9) کاشان به عمل آمده نشان می‌دهد که تاریخ کشاورزی در ایران متجاوز از ۶۰۰۰ هزار سال است.
تاریخچهٔ تغذیه در یونان نشان می‌دهد که مردم یونان باستان برای تغذیه اهمیت زیادی قائل بودند و این جمله به آنان منسوب است که: «برای تقویت روح هرگز جسم را نباید فراموش کرد و باید مردم را با ورزش و غذای مناسب تربیت کرد.» شواهد نشان می‌دهد که در زمانهای قدیم مردم یونان بیشتر از گیاهان تغذیه می‌کردند و مصرف گوشت گوسفند، پرندگان، شکر، لبنیات و ماهی نیز در بین بعضی از طبقات اجتماع معمول بوده‌است. همچنین روغن زیتون (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%BA%D9%86_%D8%B2%DB%8C%D8%AA%D9%88% D9%86) را بسیار دوست داشته و مصرف می‌کرده‌اند.
در روم قدیم مردم کشاورزی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C) می‌کردند و از غلات، بقولات و میوه و بعضی از انواع سبزیها تغذیه می‌کردند. غلات غذای اصلی آنها را تشکیل می‌داد و مصرف گوشت منحصر به طبقة اشراف بود. در دورانهای بعد یعنی پس از استقرار امپراتوری در روم وضع تغذیة مردم تغییر کرد و رومیان بعد از فتوحات مختلف از تغذیه مردم سرزمینهای فتح شده تقلید کرده و در این راه جانب افراط می‌پیمودند. البته این طرز تغذیه مربوط به طبقات مرفه و اعیان بود درحالیکه مردم عادی تغذیه ساده‌ای داشتند. در این زمان حتی کتب آشپزی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B4%D9%BE%D8%B2%DB%8C) نیز در روم منتشر شده که کتاب Deipnosphistae اثر Athenaeus در قرن دوم میلادی چاپ شده و طرز تهیه غذاهای گوشتی، سبزیها و اطلاعات دیگری در آن شرح داده شده‌است.
در مورد رژیمهای غذایی آغاز پیدایش آن به لوحه (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%84%D9%88%D8%AD%D9%87&action=edit&redlink=1) ای متعلق به سال ۱۹۰۰ قبل از میلاد مسیح در ناحیه سومر مربوط می‌شود که در آن برنامه غذایی یک کودک نوشته شده و در حال حاضر در موزه باستان‌شناسی استانبول نگهداری می‌شود.
طی دورانهای مختلف تاریخ و از دیدگاه مذاهب گوناگون، رژیمهای غذایی حائز اهمیت بسیار بوده و در بسیاری از کتب مذهبی مطالبی در زمینة تغذیه در دوران بارداری، شیردهی و روزه منعکس شده‌است. بقراط غالباً نصایح و توصیه‌هایی در زمینه مصرف یا عدم مصرف بعضی از غذاها به بیماران خود می‌کرده‌است و اکثر پزشکان یونان باستان رژیم درمانی را به عنوان بخش مهمی از معالجة بیماریها بکار می‌بردند.
زکریای رازی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%A7% D8%B2%DB%8C) که از دید عده زیادی پدر علم تغذیه و رژیمهای غذایی کودک شناخته شده توصیه‌های مختلفی در زمینة رژیمهای غذایی دارد. همچنین در کتاب حفظ الصحه اثر اسرف بن محمد در زمینه تغذیه و رژیم در دوران مختلف زندگی مطالبی سودمند عنوان شده‌است.
با وجود اهمیت زیاد این رشته در حفظ سلامت انسان از گذشته تا حال داشته، ولی تا سالهای پایان جنگ جهانی اول (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_ %D8%A7%D9%88%D9%84) هیچ سازمانی که رسما در این زمینه فعالیت کند وجود نداشت، تا اینکه در سال ۱۹۱۷ نخستین انجمن مربوط به رژیم‌دانان توسط گروهی از کارشناسان تغذیه آمریکا (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7) تأسیس شد. این انجمن برای اولین بار مجله علمی رژیم شناسان را در سال ۱۹۲۵ منتشر کرد. و به تدریج دامنه فعالیت خود را در زمینه مدیریت خدمات غذایی مراکز تغذیه توسعه داد.
دانش‌آموختگان این رشته که رژیم‌شناس (Dietition) نامیده می‌شوند، باید تمام اطلاعات و دانش خود را در راه کمک به برقراری و بهبود سلامت بشر بکار گیرند.
اصطلاح رژیم درمانی یا درمان با رژیم (Diet-therapy) به معنای استفاده از رژیم غذایی نه فقط برای بیماران بلکه برای افراد سالم نیز است. بدین معنی که افراد سالم نیز باید به نوبه خود از رژیم غذایی مناسب استفاده کنند تا بدین وسیله از ابتلا به سوءتغذیه مصون مانده و از سلامت کامل برخوردار شوند.
پرورش ماهی برای خوراک در ایران باستان
در اسطوره‌های ایرانی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%8 7%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C ) جمشید (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%B4%DB%8C%D8%AF) را نخستین انسانی پنداشته‌اند که به پرورش ماهی پرداخت، جمشید پادشاه پیشدادی (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DB%8C) بود. ایرانیان محل پرورش ماهی را ماهی‌خانه می‌نامیدند.
بپرداخت آب میانگاه خاکبپرورد ماهی در آن آب پاکز جمشید ماند چنین یادگاراگرچه برآمد بسی روزگارهنرور شده خاک ایرانزمینبشد زان سپس سوی ماچین و چین
ارتباط تغذیه با هوش کودکان
هوش و استعداددر رابطه مستقیم با تغذیه فردمی باشد. در کودکان کم وزن به علت عدم تامین حد اقل نیازهای انرژی روزانه کودک اولین شاخص در کاهش وزن و کاهش رشد قد خودنمائی می‌کند خوب این بدان معنا است که سطح سلولی بدن به علت عدم دریافت مواد غذائی نتوانسته به رشد و تکثیر خود ادامه دهد. پس می‌توان گفت مغز نیز که یکی از اجزای بدن است به اندازه کافی رشد نکرده و نتوانسته به ظرفیتهای لازم خود دست یابد. البته اگر در دوران رشد کودک خیلی زود به جبران خسارات وارده بپردازیم جای امید هست که بدن و اندامهای آن به ظرفیتهای لازم خود برسند و جبران کاستی‌ها نیز بشو د. اما اگر سو ء تغذیه برای مدت طولانی ادامه داشته باشد کودک دچار یک سری رخدادهای ناخوشایند خواهد شده که مهم ترین آنها عقب ماندگی ذهنی کودک است و در ادامه ممکن است برون ده قلب نیز کاهش یافته و درنتیجه ریه‌ها نیز به خوبی نقش خود را در تامین اکسیژن سلولها تامین نکنند.
درجات کمتر خسارت ناشی از سوءتغذیه (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A1%D8%AA%D8%BA%D8%B0%DB%8C%D9%87) در زمانی است که شاخصهای کاهش وزن (http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%B2%D9%86) و قد (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%AF&action=edit&redlink=1) خیلی تغییر نمی‌کنند یا به عبارت دیگر شرایط فیزیکی کودک در حدی نیست که والدین و اطرافیان را به فکر تعقیب موضوع بیاندازد و کودک از یک سوءتغذیه مزمن وآرام رنج می‌برد. با دیگر کودکان هم سن خود مقایسه می‌شود و همان ظرفیتهای دیگران نیز از او انتظار می‌رود در صورتی که او قادر به انجام آن کارها و رسیدن به آن ظرفیتها نیست.
کودک به علت یک سری مشکلات اعم از کم خونی و یا کاهش مختصر بازده ریوی قادر به تحمل شرایط دیگر همردیفهای خود را ندارد. مطالب را آنگونه که باید نمی‌تواند تحلیل کند. در ضبط و یاد آوری موضوعات به اندازه دیگران نیست و همه این مشکلات روز به روز زیاد تر می‌شود چرا که بر مجهولات او افزوده شده بدون آنکه کسی وی را درک کند.
سوءهاضمه (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D8%A1%D9%87%D8%A7%D8% B6%D9%85%D9%87&action=edit&redlink=1) و نفخ (http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%D9%81%D8%AE&action=edit&redlink=1)
«سوء هضم» اصطلاحی است که توسط بیماران برای توصیف علائم متعددی که معمولاً پس از خوردن غذا احساس می‌کنند، به وفور یکبار می‌رود. بنابراین علامتی اختصاصی نبوده و ممکن است هم برای بیمار و هم برای پزشک معانی متفاوتی داشته باشد. از نظر برخی بیماران، سوء هضم عبارت است از فقدان هضم طبیعی غذا و ممکن است پر بودن شکم، فشار یا درد را ذکر کنند. عده‌ای دیگر ممکن است مقصودشان از این کلمه، سوزش سردل، آروغ، استاع یا نفخ شکم باشد. در تعدادی از حالات، سوء هضم با مصرف برخی غذاها رابطه مستقیم دارد. بعنوان مثال بیماران مبتلا به تنگی مری مایعات را خوب تحمل می‌کنند ولی خوردن غذاهای جامد، ممکن است با ناراحتی مخصوصاً در زیر جناغ همراه باشد. بعضی غذاها بعلت آنکه در روده بخوبی هضم نمی‌شوند، ممکن است خوب تحمل نگردند بعنوان مثال خورردن غذاهای چرب در بیماریهای لوزالمعده یا صفراوی. یا آنکه مرکبات یا مواد غذایی ترش در بیماران مبتلا به زخمهای گوارشی اغلب باعث بروز علائم سوءهضم می‌شوند. کمبود یا فقدان آنزیمهای ضروری گوارشی نیز از مهمترین عوامل سوء هضم می‌باشند. نفخ یا تجمع گاز در دستگاه گوارش اساسی‌ترین شکایت افراد مبتلا به سوءهضم است. اصولاً احساس‌پری و فشار بلافاصله پس از غذا و تسکین آن با آروغ زدن را نفخ معده می‌نامند. علت اصلی نفخ معده مصرف غذاهایی است که تخلیه معده را دچار کندی می‌کنند (غذاهای حاوی مقادیر بالای پروتئین و چربی). در صورتیکه گازهای معده با آروغ دفع نشده و به روده‌ها منتقل شوند مسئله بصورت احساس پری و فشار در روده‌ها بروز خواهد کرد که با اجابت مزاج و دفع گاز برطرف می‌شود. علت اصلی دیگر گاز روده‌ها، عمل تخمیر باکتریهای طبیعی روده بر روی مواد قندی و پروتئینی است. بهمین جهت متعاقب مصرف غذاهای غنی از فیبر (سبزیجات و میوه‌جات) که حاوی قندهای طبیعی غیرقابل جذب می‌باشند، افزایش می‌یابد.
منبع:
دانشنامهٔ رشد