h.jabbari
12th August 2014, 12:15 PM
انواع نرخ بهره 1- نرخ ثابت
2- نرخ شناور
عوامل موثر بر نرخ بهره :
1- عرضه و تقاضا
2- نرخ تورم
3- ریسک اعم از ریسک عدم توانائی وام گیرنده ، ریسک نقدینگی و ریسک زمان سررسید
4- مالیات
ابزارهای کنترل بهره توسط دولت و بانک مرکزی :
1- سیاستهای پولی : که توسط بانکهای مرکزی اتخاذ می گردد و شامل ذخائر قانونی ، عملیات بازار باز و نرخ تنزیل مجدد می باشد
2- سیاستهای مالی : که توسط دولتها اعمال می گردد از جمله عدم هزینه نمودنهای کلان جاری که موجب کاهش نقدینگی می شود
نحوه تعیین نرخ بهره در بانکداری اسلامی جهت سپرده ها و تسهیلات
بر اساس ماده 3 آئین نامه فصل چهارم قانون عملیات بانکی بدون ربا ، با تصویب شورای پول و اعتبار بانک مرکزی اقدام به تعیین حداقل نرخ سود ( بازده ) احتمالی برای انتخاب طرحهای سرمایه گذاری و یا مشارکت و همچنین تعیین حد اقل و یا عندالزوم حداکثر نرخ سود مورد انتظار و یا نرخ بازده احتمالی برای سایر تسهیلات اعطائی بانکی می نماید همچنین بر اساس بند 7 ماده 3 ، بانک مرکزی حداکثر میزان حق الوکاله بکارگیری سپرده ها ی سرمایه گذاری را تعیین می نماید بر این اساس بانک مرکزی در هردوره حداقل نرخهای مربوط به سپرده های سرمایه گذاری نزد بانکها را تعیین و از طرفی نرخ سود مورد انتظار از تسهیلات اعطائی در بخشهای مختلف را نیز تبیین می نماید
نتیجه گیری :
در تعیین نرخ سود می بایست حقوق و انتظارات 3 گروه سپرده گذاران ، تسهیلات گیرندگان و بانکها ملحوظ نظر قرار گیرد یکی از روشهای متعارف در بانکهای بین المللی برای تعیین نرخ سود بانکی فرآیند عرضه و تقاضا می باشد در این روش بانکها آزادانه در بازار پول و سرمایه فعالیت و بر اساس میزان تقاضا و عرضه پول نسبت به تعیین نرخ سود اقدام می نمایند اما در روش دیگر به دلیل شرایط خاص اقتصادی نرخ سود بصورت دستوری اعمال می گردد با توجه به موارد فوق می توان گفت از آنجائیکه بانکها در ایران آزادانه مختار به تعیین نرخ برای سپرده ها و تسهیلات خود نمی باشند و صرفاً می توانند در محدوده تعیین شده از سوی بانک مرکزی نسبت به مدیریت انواع سپرده های خود اقدام نمایند لذا پیشنهاد منطقی برای تعیین نرخ سپرده می تواند به شرح ذیل باشد
نرخ سود سپرده = نرخ سود مورد انتظار بانک از تسهیلات – ( کارمزد + هزینه های ریسک + سود بانک) البته باید اذعان داشت بانکها تقریباً و در ظاهربه همین روش نرخ سود سپرده های خود را تعیین می نمایند اما نکته حائز اهمیت در محاسبه دقیق این فرمول و رسیدن به ارقام قابل اتکاء این است که بانک بتواند هر یک از فاکتورهای ذکر شده را محاسبه نماید بعبارت دیگر بانک باید سیستم قابل اتکائی برای محاسبه هزینه های ریسک و سود خود داشته باشد که در این میان موضوع محاسبه قیمت تمام شده پول از اهمیت بسزائی برای محاسبه سود بانک برخوردار است . نکته مهم دیگری که در شرایط حاضر قابل بحث می باشد فاصله بین نرخ تورم و نرخ سود بانکی است بدیهی است در شرایطی که نرخ سود سپرده بانکی کمتر از نرخ تورم باشد سپرده گذاران به دلیل اینکه قدرت خرید وجه سپرده گذاری خود را از دست می دهند تمایل به سپرده گذاری نخواهند داشت بنابراین باید اذعان داشت استفاده از فرمول فوق که می تواند در شرایط نرمال موجب تعیین نرخ مطلوب برای سپرده ها شود در شرایطی که بانکها ملزم به پرداخت تسهیلات با نرخی کمتر از نرخ تورم می باشند پاسخگو نباشد.
2- نرخ شناور
عوامل موثر بر نرخ بهره :
1- عرضه و تقاضا
2- نرخ تورم
3- ریسک اعم از ریسک عدم توانائی وام گیرنده ، ریسک نقدینگی و ریسک زمان سررسید
4- مالیات
ابزارهای کنترل بهره توسط دولت و بانک مرکزی :
1- سیاستهای پولی : که توسط بانکهای مرکزی اتخاذ می گردد و شامل ذخائر قانونی ، عملیات بازار باز و نرخ تنزیل مجدد می باشد
2- سیاستهای مالی : که توسط دولتها اعمال می گردد از جمله عدم هزینه نمودنهای کلان جاری که موجب کاهش نقدینگی می شود
نحوه تعیین نرخ بهره در بانکداری اسلامی جهت سپرده ها و تسهیلات
بر اساس ماده 3 آئین نامه فصل چهارم قانون عملیات بانکی بدون ربا ، با تصویب شورای پول و اعتبار بانک مرکزی اقدام به تعیین حداقل نرخ سود ( بازده ) احتمالی برای انتخاب طرحهای سرمایه گذاری و یا مشارکت و همچنین تعیین حد اقل و یا عندالزوم حداکثر نرخ سود مورد انتظار و یا نرخ بازده احتمالی برای سایر تسهیلات اعطائی بانکی می نماید همچنین بر اساس بند 7 ماده 3 ، بانک مرکزی حداکثر میزان حق الوکاله بکارگیری سپرده ها ی سرمایه گذاری را تعیین می نماید بر این اساس بانک مرکزی در هردوره حداقل نرخهای مربوط به سپرده های سرمایه گذاری نزد بانکها را تعیین و از طرفی نرخ سود مورد انتظار از تسهیلات اعطائی در بخشهای مختلف را نیز تبیین می نماید
نتیجه گیری :
در تعیین نرخ سود می بایست حقوق و انتظارات 3 گروه سپرده گذاران ، تسهیلات گیرندگان و بانکها ملحوظ نظر قرار گیرد یکی از روشهای متعارف در بانکهای بین المللی برای تعیین نرخ سود بانکی فرآیند عرضه و تقاضا می باشد در این روش بانکها آزادانه در بازار پول و سرمایه فعالیت و بر اساس میزان تقاضا و عرضه پول نسبت به تعیین نرخ سود اقدام می نمایند اما در روش دیگر به دلیل شرایط خاص اقتصادی نرخ سود بصورت دستوری اعمال می گردد با توجه به موارد فوق می توان گفت از آنجائیکه بانکها در ایران آزادانه مختار به تعیین نرخ برای سپرده ها و تسهیلات خود نمی باشند و صرفاً می توانند در محدوده تعیین شده از سوی بانک مرکزی نسبت به مدیریت انواع سپرده های خود اقدام نمایند لذا پیشنهاد منطقی برای تعیین نرخ سپرده می تواند به شرح ذیل باشد
نرخ سود سپرده = نرخ سود مورد انتظار بانک از تسهیلات – ( کارمزد + هزینه های ریسک + سود بانک) البته باید اذعان داشت بانکها تقریباً و در ظاهربه همین روش نرخ سود سپرده های خود را تعیین می نمایند اما نکته حائز اهمیت در محاسبه دقیق این فرمول و رسیدن به ارقام قابل اتکاء این است که بانک بتواند هر یک از فاکتورهای ذکر شده را محاسبه نماید بعبارت دیگر بانک باید سیستم قابل اتکائی برای محاسبه هزینه های ریسک و سود خود داشته باشد که در این میان موضوع محاسبه قیمت تمام شده پول از اهمیت بسزائی برای محاسبه سود بانک برخوردار است . نکته مهم دیگری که در شرایط حاضر قابل بحث می باشد فاصله بین نرخ تورم و نرخ سود بانکی است بدیهی است در شرایطی که نرخ سود سپرده بانکی کمتر از نرخ تورم باشد سپرده گذاران به دلیل اینکه قدرت خرید وجه سپرده گذاری خود را از دست می دهند تمایل به سپرده گذاری نخواهند داشت بنابراین باید اذعان داشت استفاده از فرمول فوق که می تواند در شرایط نرمال موجب تعیین نرخ مطلوب برای سپرده ها شود در شرایطی که بانکها ملزم به پرداخت تسهیلات با نرخی کمتر از نرخ تورم می باشند پاسخگو نباشد.