تغذیه از نگاه طب سنتی

[yas-90]

تغذیه پاییزی از نگاه طب سنتی

فصل پاییز دارای مزاج سرد و خشک است که مطابق با طبع سوداوی است. برای همین افراد سودایی که مزاج سرد و خشک دارند در این فصل دچار مشکل می شوند. در اول فصل پاییز بعلت سردی هوا، بلغم کمی مانده و صفرا از جوشش و طغیان افتاده و ودر عوض سودا غالب می شود. در این فصل املاح وارد شده به بدن به صورت رسوب بعلت خنکی شبها و افزایش صفرا وارد خون می شود. به همین علت مصرف مواد مسهل برای دفع مواد قلیایی خون که شور و تلخ است مناسب است. نوشیدن آب سرد در این فصل مناسب نیست ولی مصرف آب گرم در صبح ضربان قلب را زیاد و اعصاب را تقویت می کند.



در طب سنتی حتی برای بیماری ها هم طبع در نظر گرفته اند بعنوان مثال در بهار که طبع گرم تر دارد افزایش جوش های پوستی و دمل شیوع بیشتری دارد.از اینرو شاهد هستیم در فصل پاییز نیز بیماری های سرد مثل سرماخوردگی، بیماری های مفصل، بیماری های عصبی، استرس و افسردگی بیشتر می شود.

از آنجاییکه تغییر فصل با تغییراتی در تمام حیات از جمله همراه است تدابیر خاص مناسب هر فصل ضروری است. با توجه به اینکه طبع پاییز سرد و خشک است مصرف موادی که باعث سردی یا خشکی بدن می شوند باید محدود شود چون تاثیر متفی این فصل را افزایش می دهند. موادی مانند سیر و غذاهای حاوی ادویه جات مثل سوسیس و کالباس و غذاهای حاوی نمک زیاد مثل انواع شورها و غذاهای حاوی آبغوره و سرکه و آبلیمو مثل ترشیجات باعث کاهش رطوبت بدن و افزایش خشکی وسودا می شوند از اینرو در مصرف آنها باید دقت نمود.

مهر، آبان، آذر:

در ماه مهر که ابتدای فصل پاییز است بهتر است استحمام کمتر شود. خربزه و خیار کمتر میل شود. گوشت های معتدل مثل بره و بزغاله مصرف شود و گوشت گاو نباید خورده شود. خوردن انوع مسهل برای سبک شدن مزاج توصیه می شود. در ابتدای این ماه انجام حجامت توصیه می شود.

در ماه آبان که سردی هوا محسوس تر است حتما باید از قرار گرفتن در مکان های سرد بخصوص اوایل و اواخر روز اجتناب نمود(بمدت طولانی). مواد مسهل نباید مصرف شود و مصرف انار و میوه فصلی توصیه میشود تا مزاج به خشکی نرود. بهتر است آب کمتر میل شود. مصرف مواد غذایی با طبع گرم همچنان مفید است. در این ماه ورزش ها و حرکت های سنگین مناسب است.

در ماه آذر که سردی هوا غالب شده است استحمام کمتر شود. نوشیدن آب در شب مفید نیست و در اول صبح اب گرم بسیار مناسب است. در پوشیدن بدن از باد و سرما باید دقت کامل شود.

سرماخوردگی در پاییز:

از شایع ترین بیماری های این فصل سرماخوردگی است. در طب سنتی ترشحاتی که از بینی خارج می شود زکام و ترشحات پشت حلق را نزله می نامند. این ترشحات باید از سر و بینی پاک شوند و به هیچ وجه نباید مانع خروج این مواد شد. متاسفانه امروزه با بروز اولین نشانه های سرماخوردگی مصرف آنتی هیستامین و قرص سرماخوردگی مانع خروج این مواد شده و مدتی بعد سرماخوردگی بصورت حادتر و همراه با عفونت برگشت می کند که بدلیل سرکوب اولیه که نامناسب بوده است اتفاق می افتد. در روزهای اول زکام حمام رفتن و تعریق در حمام مضر است ولی در روزهای آخر مفید است. پس از استحمام هم باید حتما سر را پوشاند. مصرف حریره ای که با نشاسته، شکر و روغن بادام شیرین تهیه شده باشد بسیار مفید است. همچنین آش حاوی اسفنج . ماش پوست کنده و نیز آش جو یاعناب یا حریره حاوی سبوس گندم، مغز بادام و عسل همگی مناسب هستند. بخور با ترکیبی از شوید، بومادران، بابونه و آویشن بسیار مفید هستند و باعث خروج سریع تر مواد دفعی و سبکی سر می شوند.

در مراحل اولیه احساس بروز سرماخوردگی قرقره کردن آب ولرم همراه نمک یا جوش شیرین، نوشیدن فراوان مایعات گرم و شیرین، استفاده از هوای آزاد در محیط بیرون و تنفس عمیق و استفاده از بخورهای گیاهی مثل بخار اکالیپتوس توصیه می شود.

مصرف این مواد در پاییز مفید است و توصیه می شود:

گوشت بره، شتر، بلدرچین، گندم، نخود و لوبیا، سیب، مواد غذایی آبپز و کبابی (سرخ کردنی بسیار کم)، میوه های شیرین و آبدار (انار شیرین و انگور شیرین)، کشمش، مویز، بادام، زرده تخم مرغ (آب پز یا عسلی)، شیره خرما و انگور، مربای بالنگ، به، سبزیجات، چغندر، ترب، هل و دارچین، خربزه شیرین، انجیر، شیر با عسل، شیربرنج، فرنی و کنجد.

مصرف این مواد در پاییز به حداقل برسد:

غذاهای آماده و حاضری، غذاهای فریز شده و مانده، سرخ کردنی های مانده، انواع سس، انواع کنسرو، پنیر پیتزا، انواع تنقلات بسته بندی شده، کاکائو، قهوه، نسکافه، چای پررنگ، مواد حاوی افزودنی و نگهدارنده، بادمجان، گوشت گاو و گوساله، ماهی شور و دودی، آب لیمو، آبغوره، سرکه، پنیر شور، ماست و دوغ و کشک، نان باگت یا خمیر، قارچ، گوجه فرنگی، میوه های ترش (لیموترش، انار ترش و پرتقال )، عدس، لوبیا سبز، گوجه فرنگی، ترشیجات


http://www.novindiet.net/

[yas-90]

تـغـذیه بـهـاری از دیـدگاه طب سنتی

نکته 1: در فصل بهار وعده‌های غذایی سبک و زود هضمی داشته باشید

سبک‌ترین رژیم غذایی در طی سال را باید در فصل بهار داشته باشیم، بنابراین در تمام وعده‌های غذایی از غذاهای سبک و زود هضم استفاده کنید، بنابراین فصل بهار زمان مناسبی برای شروع رژیم کاهش وزن و رهایی از چربی‌های اضافه است.

روزه داری سبک برای مدت کوتاه (در نیمه‌های فروردین) می‌تواند برای پاک‌سازی کبد مفید باشد.



نکته 2: مصرف این نوشیدنی‌ها در فصل بهار مفید است

نوشیدن چای زنجفیل تازه و داغ در این فصل برای حذف سموم تجمع یافته و مواد هضم نشده در بدن در طی زمستان مفید است. به علاوه مصرف شربت‌های لیمو، نارنج، آلبالو، به، غوره، انار، سکنجبین، کاسنی و زرشک توصیه می‌شود.



نکته 3: در وعده ناهار از حبوبات و سبزیجات استفاده کنید

قبل از وعده ناهار حتماً صبحانه‌ای سبک که شامل آب‌میوه و چند تکه تازه میوه باشد میل کنید.

برای وعده ناهار بیشتر از انواع لوبیای تازه، جوانه‌های ماش، لوبیا، عدس و یونجه و سبزیجات سبز رنگ جوان مثل ریحان، کرفس، کاهو، مارچوبه، اسفناج، بامیه، کدو، کلم، برگ سبز تربچه و چغندر استفاده کنید، مثلاً آش جو، آش آب‌غوره، آش تمبر هندی، خورش کدو، بورانی، آش دوغ، آش ماست و سوپ سبزیجات. خورش‌ها و خوراک‌های سبزیجات که بدون سرخ شدن و با ادویه‌هایی چون ریحان، رازیانه، مرزنجوش، رزماری، زیره سیاه و شوید طعم‌دار شده باشند، انتخاب‌های مفیدی هستند.

نوشیدن چای زنجفیل تازه و داغ در این فصل برای حذف سموم تجمع یافته و مواد هضم نشده در بدن در طی زمستان مفید است

میوه‌های تازه مثل زردآلو، انجیر، انگور، آلو، انواع توت‌ها به همراه بادام خام و فرنی، تمرهندی ترش یا شیرین، کاهو با سکنجبین نیز میان وعده‌های مفیدی هستند و مصرف آن‌ها نسبت به تنقلات گرم مانند گردو و انواع شیرینی‌ها ارجحیت دارد.



نکته 4: در فصل بهار از این مواد غذایی کمتر مصرف کنید

برای کمک به پاک سازی کبد از غذاهای با طبع گرم، تلخ و به ویژه شور باید پرهیز شود.

مصرف کمتر گوشت‌ها به ویژه گوشت قرمز و مواد تولید کننده خون، در مقایسه با زمستان ضروری است.

مصرف مواد و غذاهای چرب و تند در فصل بهار توصیه نمی‌شود.



نکته 5: از میوه‌ها و سبزیجات فصلی استفاده کنید

دیدگاهی در بین برخی متخصصین تغذیه وجود دارد که میوه‌ها و سبزیجات را باید متناسب با فصل رویش آن‌ها مصرف نمود. بر اساس این نظریه مصرف میوه‌ها و سبزیجات هر فصل در همان فصل می‌تواند بیش از پیش مفید باشد و به پاک سازی بدن از سموم تجمع یافته کمک کند.



نکته 6: برنامه غذایی و خواب منظمی داشته باشید

بر اساس نظریه‌های طب سنتی نظم برنامه غذایی و ساعت خواب به هنگام تغییر فصل که بدن نسبت به تغییرات محیطی حساس‌تر می‌شود و بیشتر در معرض سرماخوردگی قرار می‌گیرد توصیه می‌شود.


http://www.novindiet.net/

[yas-90]

تغذیه دانش‌آموزان از نگاه طب سنتی

در این مطلب، مختصری به اهمیت تغذیه دانش‌آموزان در مدرسه و در فصول سرد سال از نگاه طب سنتی می‌پردازیم و در ادامه اهمیت وعده‌های غذایی در طب سنتی را مرور می‌نماییم.

--------------------------------------------------------------------------------
بهترین صبحانه دانش‌آموزان
بهترین نمونه برای صبحانه استفاده از غذاهایی با طبیعت گرم است، زیرا غذای با طبع سرد مثل شیر باعث رخوت و سستی آن‌ها در سر کلاس خواهد شد.

لازم به ذکر است شیر را قبل از خواب به کودکان بدهید یا اگر آن را در صبحانه قرار می‌دهید، حتماً به همراه عسل یا خرما باشد تا طبع سرد آن ملایم شود (البته قبل از خواب هم بهتر است با مصلح خود میل گردد).

از نمونه انتخاب‌های مناسب برای صبحانه دانش‌آموزان می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

ارده و عسل یا مربا، کره و عسل یا مربا، حلوا ارده، شیر و عسل، نان و خرما، حلوای سنتی، خوراک عدسی با گلپر، فرنی یا شیر برنج به همراه مربا، نان شیرمال و عسل، تخم‌مرغ (مصلح تخم‌مرغ آویشن یا گلپر است)، البته میوه یا آب‌میوه طبیعی فصل هم گزینه‌های مناسب دیگری هستند.



کیفیت غذا مهم است
متأسفانه امروزه مردم معیار مناسبی برای انتخاب غذا ندارند و اغلب به در دسترس بودن، ارزان بودن، تهیه سریع و آسان و طعم ماده غذایی توجه بیشتری می‌شود تا کیفیت و مواد مغذی آن. از این‌رو مشکلات گوارشی، چاقی کودکان، بیماری‌های مزمن و دیابت روز به‌روز در حال گسترش است.

متأسفانه هنوز هم مادرانی هستند که میان‌وعده کودکان خود را ساندویچ سوسیس یا کالباس یا غذاهای آماده انتخاب می‌کنند. اغلب مواد نگه‌دارنده که در صنایع غذایی به کار می‌روند، سرطان‌زا هستند.

می‌توان گفت تغذیه افراد امروزی بیشتر از روی هوس و بی‌خیالی است و موضوع مهمی برای آن‌ها تلقی نمی‌شود، در حالی که در سخنان ائمه بزرگوار، بارها تأکید شده است که «به غذای خود بنگرید، زیرا شما همان چیزی هستید که می‌خورید» از آنجایی که بدن سازگاری بالایی دارد و به مرور زمان سال‌های بعد عوارض تغذیه نامناسب خود را نشان می‌دهد، اغلب تصور می‌کنند بیماری‌های سایر افراد جامعه گریبانگیر آن‌ها نخواهد شد. آمار روز افزون چاقی و دیابت در کودکان گویای این مطلب است که باید هر چه دقیق‌تر به انتخاب غذای خود دقت نماییم.



چاشت مدرسه جایگزین صبحانه نیست
با توجه به اینکه اغلب دانش‌آموزان صبح از منزل خارج می‌شوند، نکته بسیار مهم این مسئله است که بعضی از خانواده‌ها با همراه کردن چاشت فرزند خود، از دیدشان کار بسیار مهمی انجام داده و وعده صبحانه را تکمیل می‌پندارند، در صورتی که نکته اشتباه این است که چاشت مدارس به هیچ عنوان جایگزین صبحانه منزل نیست.

مطالعات علمی ثابت کرده‌اند که عملکرد مغز حدود 1 ساعت پس از صرف صبحانه به میزان طبیعی خود می‌رسد و با توجه به اینکه زمان صرف چاشت پس از حدود 5/1 تا 2 ساعت بعد از حضور در مدرسه است (با احتساب مسیر خانه تا مدرسه) عملاً چند ساعت اولیه مدرسه بازدهی و کارایی مغز تا حد کفایت خود فاصله زیادی دارد، بنابراین باید با خواباندن به موقع دانش‌آموزان و به موقع بیدار شدن آن‌ها در صبح، فرصت کوتاه 15 تا 20 دقیقه‌ای برای صرف صبحانه آن‌ها قرار دهیم. دیر بیدار شدن باعث عصبی شدن و استرس بیجای نوگلان ما شده ضمن اینکه با دست خود ضربه محکمی به فراگیری آموزش آن‌ها در مدرسه وارد می‌کنیم.


نکته مهم در مورد وعده‌های غذایی
طب سنتی به حجم وعده‌های غذایی نیز اهمیت می‌دهد و مهم‌ترین وعده غذایی را صبحانه می‌داند.

امروزه هم ثابت شده که سوخت و ساز بدن از صبح شروع می‌گردد، پس دریافت صبحانه مفصل باعث کارایی متابولیسم بدن شده و مانع چاقی می‌شود. در واقع صبحانه باید آنقدر کامل بوده و با حوصله و دقت فراوان میل شود که اشتها برای مصرف ناهار بسیار کم باشد و به یک وعده سبک قناعت شود و سرشب شام میل گردد.

همان‌طور که در قرآن هم ذکر شده و به غذای صبحگاه و شامگاه اشاره مستقیم شده است. امروزه به علت مصرف صبحانه سبک، هنگام ناهار به علت گرسنگی، افراد حجم زیادی غذا دریافت نموده و سنگین شده و در نتیجه از طرفی کارایی بعد از ناهار کاهش می‌یابد و از طرفی فرصت کمتری برای سوختن آن وجود دارد و به مرور زمان موجب چاقی خواهد شد. در این حالت فرد احساس گرسنگی در سرشب نداشته و آخر شب دوباره گرسنه می‌شود و با دریافت غذا هم باعث بروز چاقی در خود گشته و از طرفی برای صبح فردا اشتهای کمی دارد، در حالی که اگر شام سرشب میل شود فرد کاملاً در صبح احساس نیاز شدیدی به دریافت صبحانه دارد. می‌بینیم که این سیکل معیوب به مرور موجب بروز چاقی در جامعه شده است.



مصرف همزمان برخی غذاها مضر است

در طب سنتی، با توجه به قدیمی بودن آن می‌بینیم که چه زیبا به مزاج مختلف افراد اشاره شده و حتی مصرف بعضی غذاها را با همدیگر مضر می‌داند، مثلاً خوردن سرکه بعد از برنج، خوردن اغذیه قابضه بر روی غذای قابض خورده شده قبلی، خوردن اغذیه نفاخ بعد از غذای نفاخ قبلی، خوردن اغذیه لطیف مثل شیر، ماهی و هندوانه بر روی اغذیه غلیظ، خوردن آب سرد بعد از خوردن میوه‌ها به خصوص میوه‌های سرد مثل هندوانه یا خربزه که بسیار مضر بوده و باعث تولید سم در بدن می‌شود، آشامیدن آب سرد بعد از استحمام، آشامیدن آب گرم بعد از غذای شور، آشامیدن آب سرد و بلافاصله خوابیدن، آشامیدن آب حین غذا خوردن، آشامیدن آب سرد بدون توقف (آب باید جرعه جرعه میل شود، زیرا اگر سردی آب به هر عضوی برسد، بیماری روی می‌دهد، مثلاً در قلب موجب بروز سکته ناگهانی می‌شود)، آشامیدن آب بعد از اغذیه شیرین، خوردن ترشی بعد از شیرینی، خوردن خربزه و هندوانه بر روی آبگوشت و گوشت‌ها (موجب ثقل و بروز بیماری می‌شود)، آشامیدن آب سرد بعد از ورزش، آشامیدن آب سرد هنگامی که معده خالی است (مثلاً در ناشتا. می‌توانید به همراه اندکی عسل میل کنید)، مصرف انار و حلیم، سرکه و حلیم، خوردن غذاهای با طبع سرد با هم، خوردن غذاهای با طبع گرم با هم، ماست و ترب.

پس می‌بینیم در طب قدیم نه تنها به نوع غذا بلکه حتی به چگونه خوردن آن هم اهمیت فراوانی داده شده است. امروزه آن چنان تحت بمباران محصولات متنوع غذایی قرار گرفته‌ایم که به نوعی به حالت خودباختگی غذایی رسیده‌ایم و گاهی اجبار و اصرار داریم که هر مورد جدید را حتماً امتحان کنیم تا مبادا از قافله صنعت عقب بمانیم. حال اگر فرد دنیا دیده و با تجربه‌ای به بچه‌های امروزی بگوید این غذا سرد است با آن یکی نمی‌سازد قطعاً از سوی کسی شنیده نمی‌شود و چه بسا به از دست دادن مشاعر نیز متهم شود.


محصولات کارخانه‌ای

همین جا لازم است عنوان نماییم که تمام محصولات کارخانه‌ای به علت افزودنی‌ها و مواد نگه‌دارنده موجود در آن‌ها طبع سرد دارند، پس مصرف روزانه و پشت سر هم آن‌ها باعث سردی بدن و بروز بیماری‌های مختلف می‌شود که از معروف‌ترین آن‌ها MS است.

http://www.novindiet.net/

[yas-90]

تغذیه زمستانی از نگاه طب سنتی

زمستان یا «شتاء» نزد حکمای پیشین، زمانی است كه مردم به سبب سردی هوا محتاج به پوشش بیشتر و خزیدن در خانه‌های گرم بدون تهویه زیاد هستند.

حیوانات صحرایی و كوهی در غارها و شكاف‌های كوه پنهان گشته و بسیاری از انواع حشرات از بین می‌روند و.... در برج‌های زمستانی، شب به‌تدریج كوتاه شده و روز طولانی می‌گردد و هوا بسیار سرد می‌شود تا به نقطه‌ای می‌رسد كه باز شب و روز با هم مساوی گردند و هوا به اعتدال می‌آید.

مزاج فصل زمستان
مزاج این فصل، سرد و تر است به دلیل اینكه آفتاب به‌صورت مایل به زمین می‌تابد و ریزش باران و برف در این فصل موجب تری و رطوبت هوا می‌گردد. این فصل برای صاحبان مزاج صفرا مناسب‌تر است ولی برای صاحبان مزاج بلغمی و افراد مسن و پیر به هیچ وجه مناسب نیست و به ایشان آزار می‌رساند اما افراد میانسال از این فصل بهره‌ می‌گیرند.

تأثیر فصل زمستان بر بدن انسان
در هر سه نظام طب ایرانی، طب هندی و طب چینی این باور وجود دارد كه به‌طور كلی در فصل زمستان، سموم و مواد زاید، بیشتر از دیگر فصول سال در بدن انباشته می‌شوند.

اثرات این فصل بر بدن انسان شامل موارد زیر است:
• به سبب سردی هوا و بسته شدن منافذ پوستی در سر و بدن، حرارت میل به باطن پیدا می‌کند و حرارت غریزی بیشتر گردیده و قوه بدن در این فصل افزایش می‌یابد.

• به سبب استیلای برودت بر بدن، اخلاط در بدن غلیظ و ساكن می‌شوند.

• به سبب كمی حركات تحلیل‌برنده رطوبات و زیادی خواب، مواد زاید در بدن افزایش می‌یابند.

• در صورت مصرف غذاهای غلیظ و سرد و مرطوب در زمستان، بخارات غلیظ ناشی از آنها به سوی سر بالا رفته، تبدیل به رطوبت گردیده و به‌طور معمول از مجرای بینی نزول می‌نمایند.

• زیاد شدن صعود این بخارات غلیظ موجب می‌گردد تا كمی از این رطوبات نیز از طریق مجرای دهان دفع گردند و اگر اعضای قفسه سینه یا هر عضو دیگری ضعیف باشند، این رطوبات به سوی آنها ریخته و سرفه و سینه‌درد و پهلودرد و انواع ذات‌الجنب و ذات‌الریه و سل و... را به‌وجود می‌آورند. همچنین رَمَد (عفونت) در چشم، و خُنّاق در حلق و بیماری‌های عصبی و سردرد مزمن نیز پدید می‌آیند كه ممكن است به سكته و صرع هم بكشد.

• زمستان موجب بروز سرماخوردگی و نزله و سرفه و بسیاری تولید بلغم و امراض بلغمی است.

• در زمستان رسوب و مقدار ادرار بیش از رسوب و مقدار ادرار در تابستان است.

• اثر نهایی زمستان بر بدن افرادی كه تدابیر این فصل را رعایت نموده‌اند، این است كه هضم بهتر صورت گرفته و گوشت و خون بدن در این فصل زیاد می‌گردد به‌طوری كه گاهی ممكن است این افزایش خون به بدن آسیب برساند.

• زمستان بیش از هر فصلی مرارة سودا را از بین می‌برد و این امر مربوط به سرما و كوتاهی روز و درازی شب‌های این فصل است.

تدابیر فصل زمستان
1.افراد دارای مزاج سرد و تر باید در زمستان و شب‌ها در مصرف غذاهای سردی‌بخش احتیاط کنند.

2.در فصل‌های سرد بویژه زمستان، استفاده از غذاهای گرمی‌بخش مانند کره، عسل، بادام و فندق به همراه غذاهای اصلی توصیه می‌گردد. بدیهی است مقدار این غذاها در هر فرد به تناسب مزاج وی می‌باشد.

3.در این فصل، پس از حمام، نباید به‌طور ناگهانی در معرض هوای خارج قرار گرفت.

4.خوابیدن در روز، بویژه در زمستان، باعث ایجاد بیماری‌های رطوبی و نزله می‌گردد. تباهی رنگ چهره، سستی بدن، احساس کسالت و کاهش اشتها از دیگر عوارض خواب روز هستند.

5.بهترین زمان ورزش در فصل زمستان، آخر روز است.

6.در فصل زمستان بدن نیاز به غذای بیشتر و نیز مقدار بیشتری گوشت دارد ولی اگر زمستان، طبع زمستانی ندارد، یعنی گرم‌تر از حد مورد انتظار است یا بارندگی کمی دارد، غذاها را باید به‌اندازه خورد.

7. تدبیر بدن‌های با مزاج معتدل در این فصل باید مایل به گرمی و خشكی باشد و از غذاهای مسخّن (با خاصیت گرم‌كنندگی) استفاده نمایند.

8.در زمستان، نوشیدنی‌ها و غذاها را باید گرم مصرف کرد.

9.در این فصل باید ورزش‌های سنگین انجام گردد تا از پیدایش و انباشت اخلاط بد در بدن جلوگیری شود بویژه در افرادی كه در بدن‌شان رطوبت زیادی وجود دارد.

10.در این فصل، باید جامه گرم چون جامه پشمین و پوستین و ابریشمی و پنبه‌دار پوشید زیرا این نوع جامه‌ها بخار گرم بدن فرد را به خود گرفته و آن را در میان ذرات خود نگه می‌دارند و مانع از سرد گشتن بدن وی می‌گردند.

11.بهتر است افراد در این فصل، كمی زیر آفتاب قدم بزنند و از انرژی خورشیدی بهره‌مند گردند.

12.با توجه به اینكه در دنیای امروز انواع و اقسام میوه‌ها در فصل زمستان در دسترس عموم قرار دارند، در این فصل بهتر است كه مصرف میوه‌های سرد و مرطوب (چون هندوانه، خیار، نارنگی و...) كم شود و بیشتر از میوه‌های گرم و میوه‌های خشك و خشكبار استفاده گردد.

13.افراد كهنسال در زمستان انجیر را خیسانیده، بخورند كه به جهت تلیین مزاج ایشان بسیار خوب است.

14.بهتر است افراد در مكان‌های مرتفع كه آفتاب بر آنها بتابد و از رطوبات و نم محفوظ باشد، مسكن نمایند و بر فرش‌های گرم و نرم بنشینند.

15.بهتر است در زمان خواب، لحاف را گرم كرده، به خود بپوشانید.

16.هر كه در زمستان بیمار شود، باید زود مواد زاید را از بدن خارج نماید زیرا تا سبب بیماری قوی نباشد، در سرمای زمستان موجب بیماری نمی‌گردد.

17. در زمستان، برای دفع مواد زاید، ایجاد اسهال بر ایجاد قی (استفراغ) ترجیح دارد.

18.در این فصل، باید از فصد و حجامت و قی و اسهال قوی احتراز نمود اما در زمان نیاز و با تشخیص پزشک ماهر، می‌توان از مسهل‌های ضعیف یا متوسط و فصد به‌قدر نیاز و ضرورت بهره جست.

تدبیر خارج شدن از منزل در هنگام سردی هوا و برف
• باید افراد به قدر اشتها غذای گرم بخورند و پس از اینکه حرارت غذا در بدن ایشان منتشر گشت، حرکت نمایند.

• باید هنگام خروج بینی و دهان را بست.

• برای افرادی که سرمایی‌تر هستند می‌توان توصیه کرد پیش از حرکت، غذایی که در آن مغز گردو و سیر و پیاز و روغن باشد بخورند، و نیز اگر پیش از حرکت، قدری سکنجبین عسلی یا کمی فلفل ببخورند، دفع ضرر سرما می‌‌‌‌نماید.

• پس از رسیدن به مقصد، نباید زود نزدیک آتش و گرمای زیاد رفت بلکه باید نخست هوای اتاق و مکانی که در آن ساکن شده‌اند را گرم نمایند و پس از تسکین شدت سرما، نزدیک آتش بروند.

غذاهای مناسب فصل زمستان
غذای افراد تندرست در این فصل باید غذایی معتدل و غلیظ باشد مثل حلیم و كله‌پاچه و گوشت شیشك و آب‌گوشت آن و گوشت نمک‌سود و گوشت شكار با ادویه گرم و كباب و بریان و گوشت كبک و تیهو و بلدرچین و مانند اینها و همچنین اسفیدباها (انواعی از آش) و قلیه خشك (گوشت سرخ‌شده با روغن گردوی بریان‌كرده یا روغن زیتون و یا روغن زردآلو) و مانند این، بویژه با دارچین و زیره و رازیانه و مانند آنها؛ زیرا كه حرارت غریزی در این فصل مجتمع و قوی است و هضم در این فصل قوی و نیكو بوده، عمل گوارش برای بدن و معده آسان‌تر است.

مواد گرم و خشكی كه برای تغذیه در این فصل مناسب هستند عبارتند از: انبه، بادام کاغذی، تخم شربتی، پسته، پونه، پیاز، پیه (دمبه)، ترب، تره، جعفری، چای، خردل، خرما، خرمالو، دارچین، روغن، ریحان، زردچوبه، زعفران، زنجبیل، زنیان، زیتون، زیره سیاه، سیر، شنبلیله، فلفل، فندق، کرفس، کشمش انگور سیاه (مویز)، کلم، کنگر، گردو، گل سرخ، لپه، مرزه، موسیر، موم عسل، نارگیل، نخود، نعناع، عرق بهارنارنج، هل و.... البته باید توجه داشت که مصرف هریک از این موارد رابطه مستقیم با مزاج افراد دارد و لازم است از زیاده‌روی در هرکدام از آنها دوری شود.

http://www.rahpouyan.cn

[yas-90]

تغذیه‌ی زمستانی از نگاه طب سنتی

مصرف غذاهای گوشتی در زمستان موجب افزایش قوای بدن می‌شود. غذاهای با طبع گرم برای زمستان مناسب‌تر است.

در طب سنتی هر فصل مزاج خاص خود را دارد و با توجه به مزاج فصل باید موادغذایی خاصی را مصرف کرد.

مصرف غذاهای با طبع گرم در زمستان مانع تولید رطوبت در بدن می‌شود
مینا موحدی، دستیار تخصصی دکترای طب سنتی گفت: مصرف غذاهای گوشتی و استفاده از ادویه‌های مختلف در تهیه آن می‌تواند موجب گرمتر شدن بدن شود همچنین مانع از تولید رطوبت و تری در بدن می‌شود.
وی گفت: زمستان دارای مزاج سرد و تر است همچنین در این فصل باید لباس‌های گرم و نرم پوشیده شود، بهتر است که افراد با پوشیدن لباس، بدن خود را گرم کرده و محیط خانه را بیش از اندازه گرم نکنند.
دستیار تخصصی دکترای طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اضافه کرد: در فصل زمستان حرارت غریزی بدن بیشتر از سایر فصل‌هاست و ظاهر بدن سرد ولی باطن آن گرم است.
موحدی بیان داشت: برخی افراد در فصل زمستان ترشی مصرف می‌کنند به دلیل اینکه مصرف این ماده غذایی، گرمای درون بدن را به تعادل می‌رساند.
وی افزود: سیستم هضم بدن در فصل زمستان قوی‌تر است، به همین دلیل کله‌پاچه (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=149352)، حلیم (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=6172) و غذاهایی مانند فسنجان (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=87915) را در این فصل می‌توان بیشتر مصرف کرد، به دلیل اینکه این گونه غذاها بالفعل دارای طبیعت گرم است.
دستیار تخصصی دکترای طب سنتی ادامه داد: باید دانست که مصرف غذاهای گوشتی و استفاده از ادویه‌های مختلف در تهیه آن می‌تواند موجب گرمتر شدن بدن شود و مانع از تولید رطوبت و تری در بدن می‌شود.
موحدی با اشاره به اینکه انجام فعالیت‌های بدنی و ورزش در فصل زمستان مفید است، بیان کرد: ورزش‌هایی مانند پیاده روی و ورزش‌هایی که در آنها از توپ استفاده می‌شود، بدن را گرم می‌کند.

مصرف غذاهای گوشتی در زمستان
مژگان تن‌ ساز، دستیار تخصصی طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: مصرف غذاهای گوشتی در فصل زمستان موجب افزایش قوای بدن می‌شود به دلیل اینکه سیستم هضم بدن در فصل زمستان قوی‌تر است.
در فصل زمستان، قدرت هضم بدن افراد قوی‌تر است و حرارت به داخل بدن می‌رود و مصرف غذاهای غلیظ می‌تواند برای فرد مفید باشد.
در فصل تابستان به دلیل اینکه هوا گرمتر است، سیستم هضم بدن ضعیف‌تر است و مصرف غذاهای گوشتی و غلیظ به افراد پیشنهاد نمی‌شود.





دستیار تخصصی طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: در فصل زمستان افزایش فعالیت‌های بدنی و ورزش مفید است و موجب تقویت قوای بدن می‌شود. تن ساز اضافه کرد: در فصل بهار حجامت به عنوان پاکسازی بدن به کار برده می‌شود همچنین در تابستان قی کردن و استفراغ به عنوان عامل پاکسازی به کار برده می‌شود.

وی عنوان کرد: در فصل پاییز استفاده از مسهل‌هایی مانند خاکشیر، روغن زیتون یا انجیر برای پاکسازی سموم از بدن به کار برده می‌شود ولی استفاده از مسهل‌های قوی در فصل زمستان مناسب نیست به دلیل اینکه موجب تحلیل قوای بدن می‌شود.

غذاهای با طبع گرم برای زمستان مناسب‌تر است
دستیار تخصصی طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: افراد در فصل زمستان از مصرف موادغذایی دارای طبع سرد پرهیز کنند و این موادغذایی را با یک ماده غذایی گرم مانند خرما (http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=175300) مصرف کنند تا از ساخته شدن بیش از حد خلط بلغم پیشگیری شود.


مژگان تن‌ساز اظهار داشت: فصل زمستان دارای طبیعت سرد و تر است و خلط بلغم در این فصل بیشتر ساخته می‌شود.
وی گفت: فصل زمستان برای افراد صفراوی مزاج که دارای طبیعتی گرم و خشک هستند، مفید است ولی برای افراد بلغمی مزاج و افراد بالای 60 سال مضر است. در این فصل به دلیل بسته شدن منافذ بدن، بخاراتی که تولید می‌شود، ریزش پیدا می‌کند و به صورت نزله درمی‌آید. نزله موجب بروز بیماری‌هایی مانند زکام، انواع سرماخوردگی، ذات‌الریه و ذات‌الجنب می‌شود که بروز این بیماری‌ها در این فصل افزایش پیدا می‌کند.


درد مفاصل در فصل زمستان افزایش پیدا می‌کند
وی اضافه کرد: افرادی که به دردهای مفاصل مبتلا هسنتد، دردشان در این فصل افزایش پیدا می‌کند. افرادی که سرد مزاج هستند در این فصل از مصرف موادغذایی دارای طبع سرد پرهیز کنند و این موادغذایی را با یک ماده غذایی گرم مانند خرما مصرف کنند به دلیل اینکه از ساخته شدن بیش از حد خلط بلغم پیشگیری می‌کند.


دستیار تخصصی طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: افراد در این فصل بهتر است از غذاهای گرم و خشک استفاده کنند همچنین بیشتر لباس‌های ابریشمی و پشمی بپوشند و در جای گرم بخوابند و حتی‌الامکان از خوابیدن روی زمین پرهیز کنند؛ ورزش کردن در این فصل موجب افزایش خلط صفرا می‌شود و بدن را گرم و از بروز بیماری‌ها پیشگیری می‌کند.



http://www.tebyan.net

[yas-90]

تغذیه‌ی تابستانی از نگاه طب سنتی

حکمای ایرانی بر این باور بودند کههمانگونه که پیدایش بیماری نیاز به سبب دارد ، تندرستی نیز بدون تدبیر وتدارک سبب های آن ، پایدار و برقرار نمی ماند . حکما این اسباب را شش سببمی دانستند و آنها را بنام " اسباب سته " یا " سته ضروریه " می خواندند وبرای هر یک چند و چون بسیار برمی شمردند . این شش سبب عبارت اند از : هوا، خوردنی ها وآشامیدنی ها ، حرکت و سکون بدنی ، خواب و بیداری ، استفراغ ( به معنی فراغت یافتن و آسوده شدن از مواد زاید و سمی از طریق دفع از راههای طبیعی ) و احتباس ( نگهداری مواد حیاتی در بدن )، و رویدادهای نفسانی .

بخشی از اموری که زیرگروه سبب ضرورینخستین ( هوا ) برشمرده می شوند ، تدابیر مربوط به فصل های سال هستند . براساس آموزه های طب سنتی ایران ، یکی ازمهم ترین راه های نگهداری تندرستی ( حفظ الصحة) و پیشگیری از بیماری ها ( تقدمة الحفظ ) ، بکار بستنتدابیرمتناسب با هر فصل در گذر سال است. حکمای ایرانی ، آگاهانه و پیشبینانه راه و چاره هایی اندیشیده بودند تا تندرستان ( ونیز بیماران) بامزاج های گوناگون بدانند که به مقتضای چگونگی سرشت خود وبه تناسب دور فلک وگردش فصول باید از چه اموری گریز و پرهیزکنند وبه چه اعمالی روی آورند تاازهماهنگی داخلی و اعتدال مزاجی بیرون نروند و یا آنکه زودتر بدان هماهنگیبازگردند. این بایست و نبایست ها و چند و چون ها ، بخش هایی بس خواندنیازکتب طب سنتی را در برمی گیرد و طرفه آنکه با وجود آکندگی از نکته سنجی هاو ریز بینی های فراوان ، همواره کل نگرانه و با دیدی باز وگشاده به موضوعتندرستی فرد بیان شده است .


ویژگی های کیفی تابستان و اثرات آن بر بدن

در طب سنّتی ایران تابستان متناظر باعنصر آتش است . مزاج تابستان ، گرم و خشک در نظر گرفته می شود وبا خلط صفرادرپیوند است . در تابستان همه اخلاط بویژه خلط صفرا برانگیخته می شوند وبه جوشش در می آیند و تولید صفرا نیز نسبت به دیگر فصول سال افزایش می یابد . گرمی پیوسته هوا در تابستان و دوری آن از اعتدال بویژه در سرزمین هایگرم ونیزدر گرم مزاجان و جوانان و بالاخص در آنانی که به اقتضای کار و پیشهخود درمعرض گرمای بیشتر هستند ، می تواند به پیدایش ناسازواری هایی درتندرستی بیانجامد
.
هوای گرم در نخست ، خون را به ظاهربدن میکشد و موجب سرخ شدن رنگ پوست می شود ولی پیوسته و درازآهنگ شدن گرمی هوادر این فصل ، گشادگی مسام را پیش می آورد که فرجام آن تحلیل بسیار درمادهحرارت غریزی است ، بدین ترتیب در باطن بدن چندان گرمی برجا نمی ماند و باطنرو به سردی می گذارد و از همین رو قوه هاضمه دچار سستی و ضغف می گردد
.
در تابستان بدن لاغر می شود و بتدریج رنگ چهره نیز به زردی می گراید.

در تابستان اخلاط در بدن می سوزند وبیماری های پیشین بازپس می آیند و سردرد و کندی حواس و خواب آلودگی پیش میآید . خونروش ها از بینی و رحم و اسهال خونی نسبت به سایر فصول افزونی میگیرد و اشتها کاهش می یابد
.
گرمی قلب نیز زیاد می شود و این گرمی ازراه قلب به همه بدن سرایت می کند و اگر در بدن رطوبت خلطی بیش ازحد طبیعیباشد ، این گرمی عارضی موجب تباه و گنده شدن آن خلط می گردد و مایه تب میگیرد . بدین سان هوای گرم سودی به حال تندرستانندارد و برای افراد سالم ، هوای سرد موافق تراز هوای گرم دانسته شده است . البته هوای گرم تابستان برای سردمزاجان ، پیران و کسانی که به بیماری هایسرد مانند لقوه و تشنج و فلج دچارند ، سودمند قلمداد شده است .


تدابیر خوردنی ها و آشامیدنی ها در تابستان

در تابستان پرهیز ازهر خوردنی و آشامیدنیگرم وخشک و دوری گزیدن از نوشیدنی های حارّ لازم است ، همچنین اجتنابازغذاهای ثقیل و غلیظ و خودداری از پرخوری نیز بایسته وشایسته است و لازماست که مقدارخوراک را کمترکرد ؛ زیرا همانگونه که گفته شد به سبب میل حرارتبه ظاهربدن و سردی باطن در تابستان ، قوه هاضمه دچارسستی و کم توانی میشود واز هضم غذای بسیار و غلیظ برنمی آید ؛ از این رو کاستن از خوراک بهحفظ سلامت دستگاه گوارش کمک می کند.

فهرست خوراکی ها و نوشیدنی هایی که در طبسنتی برای تابستان پیشنهاد شده اند ، نشان می دهد که پیشینیان ما همازدانش تغذیه و هم از حکمت ها و عبرت های آن آگاه بوده اند و در این زمینهنیز دیده نهان بین داشته اند . حکمای ایرانی بهترین خوراک های تابستانه راخوراک هایی می دانستند که ضمن برخورداری ازاعتدال و لطافت و سبکی ، طبع سردو تر داشته ونیز قامع صفرا باشند تا بتوانند با اطفای حرارت و تبرید بدناز آسیب های گرمی و خشکی مفرط هوا و تاثیرآن درافزایش تولید خلط صفراجلوگیری کنند و محیط داخلی بدن را در حالت تعادل نگاه دارند
.
آنچه در پی می آید اشاره ای به این نوشیدنی ها و خوراکی های مطفی و مبرّد است : - اجّاصیه ( آلوبا ) : یعنی آش هایی که با آلوبخارا درست می شوند.

- رمّانیه ( ناربا ، اناربا ) : یعنی آش ها وپختنی هایی که در آن دانه انار و آب انار بکار می رود - شربت انار

- شربت سکنجبین

- شربت لیمو

- شربت غوره

- هندوانه یا آب آن

- فواکه رطبه مزّ : یعنی میوه های تر میخوش ( ترش و شیرین) مانند آلو و آلبالو و گیلاس و ریباس

- استفاده از دیگرمطفیات و بوارد مانندلعاب اسپرزه سپید ، بهدانه ، خیار و تخم خیار ، خیار به سرکه ( ترشی خیار ) ، خرفه و تخم خرفه ، بیدمشک و تمرهندی
.
ازتدابیر دیگردر تابستان استفاده ازملینات است ،این ملینات باید ملایم باشند (مانند آب کامل میوه ها ) . درصورت نیاز بیشترمی توان ازشیرخشت ، آب لبلاب ، شربت گل سرخ ، شربت بنفشه ،سفوف بنفشه و سرانجام مغز فلوس خیار شنبر وهلیله چرب شده به روغن بادامبهره جست . نکته مهم آن است که مسهل های قوی مانند تربد ، سقمونیا وغاریقون در تابستان حتی المقدورنباید تجویز و استفاده شوند . نکته دیگر آنکه در تدبیر تابستانه افرادتندرست ، تعدیل مزاج و مصرف مطفیات و بوارد و ملین های ملایم می تواندکافی باشد ؛ ولی در بیماران با سوء مزاج مادی صفراوی لازم است پس ازمعرفتبه بیماری و تشخیص درست ، منضج و مسهل صفرا ازسوی طبیب تجویز گردد .

تدابیر دیگر :

- ورزش و حرکت در تابستان باید کمتر باشد، زیرا ورزش و حرکت خود از سبب های گرمی اند و این گرمی که به طبع فصلیاری می رساند ، محرک و برانگیزاننده اخلاط بویژه خلط صفراست و از این رو ،می تواند به سوء مزاج منجر گردد .

- مباشرت ( جماع ) در تابستان باید کمتر و دیرادیرتر از دیگر فصول باشد . بنا بر قول حکما زیان نزدیکی در تابستان بسیار است
.
- ازفصد کردن در تابستان حتی المقدورباید اجتناب شود مگر در صورت ضرورت شدید که آن هم باید در هنگام متوسط بودنحرارت انجام گردد و در خونگیری نیز باید حد اعتدال رعایت شود ، بدیهی استکه مراعات ایام ماه قمری در قواعد کلی فصد و حجامت ، همانند سایر اوقات وفصول در اینجا نیز ضروری و حتمی است
.
- تابستان بهترین فصل سال برای مبادرت بهقی پیشگیرانه یا درمانی ( با شرایط و ضوابط خاص آن ) است، این امر برایکسانی که سهل القی باشند و در قی کردن دچار اذیت بسیار نشوند ، برای تنقیهبدن از اخلاط بد ، در تابستان مفید دانسته شده است
.
- بهترین لباس در تابستان ، لباس کتانیاست زیرا سردترین لباس هاست و به بدن نمی چسبد . پوشیدن کرباس نرم نیزدراین فصل توصیه شده است
.
- سیر و سفر در گرمای تابستان بویژه در آفتاب نهی گشته است
.
- آسایش گزیدن و از گرما خود را پوشاندن و درزیرسایه و در خانه خنک نشستن از دیگر توصیه های حکما برای تابستان است
.
امیدوارم دست کم چند تن ازخوانندگان عزیز مجال داشته باشند تا از این توصیه واپسین به اندازه کافی بهره مند گردند!

http://tebirani.blogfa.com/