اصول ايمنی و كمكهای اوليه در ورزش و حوادث ورزشی

[MR_Jentelman]

اصول ايمني و كمكهاي اوليه

بروز صدمات و حوادث در ورزش امري اجتناب ناپذير است و همواره ورزشكاردرمعرض يكسري خطرات بالقوه اي قرار دارد كه در صورت اطلاع از مكانيسم آسيب و نحوه درمان اين صدمات ، از ناتوانيهاي بعدي ورزشكار كاسته مي شود.اگر مربي و مددكار ورزشي در مورد اقدامات اوليه ورزشي تعليم درستي ببينند اين ناتوانيها به حداقل خواهد رسيد، كما اينكه امروزه در جامعه ورزشي مملكت ما مربيان ناآزموده بر صدمه حاصل از ورزش نيز دامن مي زنند.در حال حاضر ، پيشگيري ، تشخيص و مراقبت صحيح از صدمات ورزشي داراي اهميت ويژه اي است.

تعريف كمكهاي اوليه
به مجموعه اقدامات ، عمليات و مراقبتهايي گفته مي شود كه بلافاصله بعد از حادثه و تصادف به آسيب ديدگان يا مجروحان حادثه صورت مي گيرد، تا از عواملي كه زندگي و سلامت آنها را تهديد مي كند ، جلوگيري كرده و از وخامت حادثه بكاهد و تا رسيدن پزشك به محل حادثه و يا رساندن آنها به مراكز درماني ادامه يابد.منظور از اين كمكها نه تنها نجات مريض يا مصدوم از خطر مرگ است ، بلكه تقليل و كم كردن ناراحتي و درد مريض ، چه از لحاظ روحي و چه از نظر جسمي ، توسط اقدامات و مراقبتهاي كمك كننده كه آن نيز جزو كمكهاي اوليه محسوب مي شوند.آشنايي با روشهاي صحيح كمكهاي اوليه به مصدومان ،سبب مي گردد كه فرد بهبود ي خود را سريهتر به دست آوردو بتواند به ادامه فعاليت مفيد و موثر خود بپردازد، اما اگر از روش صحيح كمكهاي اوليه و انتقال مصدومين به بيمارستان و مراكز درماني اطلاع و آگاهي كافي نداشته باشيم ، در صورت بروز هر گونه حادثه و صدمه اي ، ممكن است به دليل عدم جابجايي صحيح و رساندن بيموقع امدادهاي ضروري به وي ، موجب بروز صدمات و خطرات جاني جدي و خطرناكي براي او بشويم.صدمات و جراحاتي كه به ورزشكاران وارد مي شود، به علل مشخصي از ضرباتي كه به افراد معمولي در اجتماع وارد مي شود، متمايز هستند و بايد به آنان توجه خاصي بشود. زيرا وجود قدرت جسماني و فيزيكي مناسبي كه در ورزشكاران جوان وجود دارد، اين قدرت بدني صدمات وارده را زودتر ترميم نموده و دوران نقاهت بيماري را کوتاهتر مي كند.
تمامي تيمهاي ورزشي بايد حتماََ پزشك داشته و در تمرينات و مسابقات حضور داشته باشد و صدمات احتمالي را بموقع درمان كند، اتخاذ تصميم به عهده پزشك است كه بازي را ادامه دهد يا نه و بستگي مستقيمي به نظر وي دارد.فشارواصراربه ورزشكار مجروح براي ادامه مسابقه صرفاََبراي بردوباخت خطرناك است.بهتر است پزشك به كمك ديگران او را به كنار زمين بياورد و در انتقال مصدوم نيز بايد شرايط صحيح و اصولي رعايت شود تا آسيب جزيي به آسيب كلي تبديل نشود.

نكاتي كه كمك كننده بايد آنها را رعايت كند :
۱- در زمان كمك رساني هر چه قدر حادثه بزرگ باشد، بايد كمك كننده آرامش و خونسردي خود را حفظ كند.
۲- بايد مصدوم رااز نظر روحي چون بسيار ضعيف شده است كمك كردوكاري نكنيم كه او تحت فشار روحي بيشتري قرار گيرد.
۳-به محض رسيدن به محل حادثه بايد ميزانجراحات و صدمات را مشخص نماييم.
۴- كمكهاي اوليه را به ترتيب و با توجه به اهميت پشت سر هم انجام دهيم.
۵- اگر مريض يا مصدوم در اثر آسيب هايي مانند غرق شدن ياصدمات ديگر دچار مشكلات تنفسي و قلبي شده باشد، بايد ابتدابه او ماساژ قلبي و تنفس مصنوعي بدهيم .
توجه به نكات ديگر از جمله دور كردن مجروح از محيط خطر – كنترل راههاي تنفسي و بازرسي علائم حياتي بدن ( نبض – تنفس – فشار خون )اقدامات لازم جهت جلوگيري از خونريزي – كنترل شكستگيها – دررفتگيها بايد مد نظر باشد.
به عنوان يك مربي ما اغلب اولين كساني هستيم كه بايك آسيب ديدگي برخورد مي كنيم.
پس از آنجاكه اغلب ، پزشك حاضر نيست، ما مسئول انجام كمكهاي اوليه هستيم .
ما به عنوان يك مربي جهت رعايت اصول ايمني در هنگام فعاليت لازم است مواردي رامد نظر قرار دهيم .
۱- برنامه فعاليتي و تمريني را با دقت طراحي كنيم.
۲- دستور العمل صحيحي را در اختيار آنان بگذاريم.
۳- محيط ايمني را بوجود آوريم.
۴- وسايل مناسب و كافي در اختيار بازيكنان قرار دهيم .
۵- ورزشكاران را گروه بندي نماييم.
۶- بازيكنان را در زمينه آسيب ديدگيهاو ناتوانيها ارزيابي كنيم.
۷- فعاليت را به دقت دنبال كنيم .
۸- از ورزشكاران و والدينشان رضايتنامه كتبي تهيه نماييم.
۹- كمكهاي اوليه را بياموزيم.
ما به عنوان يك مربي ، يكي از اعضاي مهم تيم پزشكي ورزشي هستيم و مي توانيم مراقبتهاي پزشكي ، ورزشي را در طي مراحل زير انجام دهيم .
۱- كمك به پيشگيري از آسيب ديدگيهابا استفاده از روشهاي آموزشي مناسب
۲- دستور العمل ايمن و موثر تكنيكهاي ورزشي و سرپرستي دقيق
۳- پيشگيري از وارد شدن آسيب بيشتر به بازيكن آسيب ديده
۴- مطمئن شويم كه يك بازيكن آسيب ديده تحت رسيدگي پزشكي صحيح قرار دارد.
۵- در مورد آسيب ديدگي بازيكن ياپيشرفت او در توانايي هايش اطلاعات كسب كنيم.
۶- به عنوان رابطي بين تيم پزشكي و بازيكن آسيب ديده عمل كنيم.
زماني كه گروه نجات مي رسد تابيمار را به اورژانس مي رسانيم ، ما نقش مهمي رابه عهده داريم از جمله:
۱- موقعيت هاي شلوغ را بايد كنترل كنيم .
۲- به حركت دادن بازيكن بايد كمك كنيم .
۳-اطلاعاتي در موردچگونگي آسيب ديدگي جمع آوري كنيم.
۴- بازيكن رااز صدمات بيشتر مراقبت كنيم.
۵- شخصي رابراي مطلع كردن اورژانس بفرستيم .
۶- آسيب ديدگي را ارزيابي كنيم .
۷- كمكهاي اوليه را به كار گيريم.
در واقع،رفتار ما در اولين دقايق يك آسيب ديدگي بسيار مهم مي باشد.
ممكن است مصدوم دچار كم خوني ، تورم ، مشكل تنفسي و ساير مشكلات باشد. اگر ما صحيح و سريع عمل كنيم ، مي توانيم زيانهاي يك آسيب ديدگي رابه حداقل برسانيم.
هر چند به عنوان فردي كه كمكهاي اوليه را مي دانيم ، هيچوقت سعي نكنيم كه كار يك پزشك را انجام دهيم .بايدوظايف خود رابدانيم ،تازماني كه شايسته مراقبت ازفرد مصدوم نيستيم ، زير بار مسئوليت آن نبايدبرويم .در زماني كه كادر پزشكي حضور دارند ، كنترل كامل رابه آنان بايد بدهيم ودرصورت نياز به آنان كمك كنيم .چون ممكن است بازيرپاگذاشتن حدودو قوانين زياني را به بار آوريم و به مدت زيادي يك بازيكن رارنج دهيم و اگر غيرمسئولانه عمل كنيم و به ورزشكارآسيب برسانيم تحت تعقيب قانون قرارخواهيم گرفت.
اصول اساسي كمكهاي اوليه در تربيت بدني :
بطور كلي بايد به چند اصل اساسي توجه نمود:
۱- گذاشتن كيسه يخ يا خود يخ به تنهايي كمك بزرگي براي جلوگيري از ورم در اثر خونريزي مي نمايد. بهتر است يخ را داخل كيسه نايلون يا با استفاده از يك پوشش در روي عضو قرار دهيم ، زيراممكن است در اثر يخ گذاشتن به صورت مستقيم روي پوست تحريك و آسيب پوست شود.
۲- چون در اثر ضربه و خونريزي ورم ايجاد مي گردد، بهتر است عضو مجروح و مصدوم رابالاتر از حد معمول نگاه داشت ، تا بدين وسيله از شدت ورم كاسته و در نتيجه درد نيز كمتر مي شود.
۳- انجام اقدامات اوليه كه مربوط به علائم حياتي ورزشكار مي شود (سيستمهاي راههاي هوايي، دستگاه تنفس –دستگاه گردش خون)
۴- اگر ورزشكار تنفس نداشت و يا مشكلي در دستگاه قلبي و ريوي داشت بلافاصله او را به مركزفوريتهايي پزشكي بفرستيم .
۶- در همان زمان كه مشغول ارزيابي هستيم ، مراحل ( hit ) را كه شامل تاريخچه و مشاهده ولمس است انجام دهيم.
۷-وقتي كه ما سعي مي كنيم كه نوع صدمه را معين كنيم در صورت لزوم به انجام كمكهاي اوليه نيز بپر دازيم
۸- ورزشكاراني كه به صورت جدي آسيب ديده اند نبايد هيچ گاه حركت داده شوند.
۹- تنهادر زماني كه ما مي توانيم ورزشكاري را كه داراي آسيب جدي است حركت دهيم كه وي در موقعيتي باشدكه مانع از ارزيابي abc شده باشد و نتوان كمكهاي اوليه ويژه براي نجات جان وي را ارائه كرد.
۱۰ – اگر ورزشكاري بي هوش يا مشكوك به آسيبهاي سر و گردن ويا پشت سر ،قرار است حركت داده شود، ابتدا بايد سر و ستون فقرات ثابت شده ، بدن وي نيز به صورت واحد حركت داده شود.
۱۱- ورزشكاراني كه دچار شكستگي ،دررفتگي،نيمه دررفتگي ياكشيدگي وپيچ خوردگي و ياپارگي ليگامنتها ي عضلاني شده اند ، تا هنگامي كه آسيب هاي وارده ثابت نشده و بسته نشده اندنبايد حركت داده شوند.
مواقعي كه ورزشكار نبايد به مسابقه ادامه دهد:
۱- مواردي كه حركت كم شده باشد(نتواندبدود-حركت ياورزش كند – راه برود- بپرد)
۲- زماني كه ورزشكار تب دارد.
۳- زماني كه ورزشكار احساس سردرد، سرگيجه دارد و يا حافظه اش كم شده و هوشياري اوكم مي باشد.
۴- موقعي كه ورزشكار از درد پاشكايت دارد.
در صورت وجودهريك از موارد فوق ورزشكار بايد توسط پزشك مورد معاينه قرار گرفته و سپس مرخص شود.
اقدامات اوليه درماني در آسيب ورزشي شامل مراحل زير است :
۱- محافظت و پيشگيري از آسيب بيشتر، مثلاً با استفاده از وسايل کمک ارتوپدي
۲- استراحت که بسته به نوع آسيب از فرم مطلق آن تا استراحت نسبي را شامل مي شود.
۳- استفاده از يخ که سبب کاهش درد، تورم و التهاب مي شود.
۴- اعمال فشار که اگر همراه با يخ استفاده شود، سبب محدود شدن تورم خواهد شد.
۵- بالا نگه داشتن عضو آسيب ديده نسبت به سطح قلب که سبب تسهيل تخليه وريدي از ناحيه مربوطه مي شود.
۶- عمل هاي محافظتي که در مواقع آسيب جزيي و بدون علامت ورزشکار استفاده مي شود، مثلاً استفاده از بانداژ براي پيچ خوردگي مختصر مچ پا.
استفاده از اصول فوق در چه زمان و توسط چه کساني صورت مي پذيرد؟
روش هاي بالا در برخورد اوليه با آسيب هاي حاد اسکلتي-عضلاني به کار مي روند.
آشنايي با آنها براي ورزشکار، مربي، پزشک تيم و هر فرد ديگري که مسوول درمان و برخورد ابتدايي با آسيب باشد لازم است.
چه ميزان استراحت کافي است؟ استراحت نسبي در چه مواقعي تجويز مي شود؟
طول مدت استراحت وابسته به شدتِ آسيب است. مشخص است که هر چه شدت آسيب بيشتر باشد، مدت استراحت هم بيشتر خواهد بود. وقتي يک آسيب چندان شديد نباشد، استراحت نسبي توصيه مي شود. هدف از استراحت نسبي آن است که فرد ورزشکار علي رغم وجود آسيب بدون علامت باقي بماند، هر چند تا حدودي تحرک خود را حفظ کرده است.
فايده استفاده از يخ در برخورد با آسيب ها چيست؟ آيا گرما هم موثر واقع مي شود؟
يخ سبب کاهش خونريزي، تورم، التهاب، نيازهاي متابوليک ناحيه مجروح، درد و نيز اسپاسم عضلاني مي شود. اما گرما به نوبه خود داراي فايده نيست و جز در مورد کاهش اسپاسم عضلاني، سبب افزايش موارد نام برده هم خواهد شد.
گاهي توصيه مي شود که دوره هاي متناوب استفاده از گرما و يخ اعمال شود، يعني عضو را ۱ تا ۲ دقيقه گرم کنند و بعد از يخ استفاده کنند.
بر اساس شدت تورم عضو اين نسبت قابل تغيير است. هر چه آسيب حادتر باشد،از مدت گرم کردن کاسته خواهد شد.
روش صحيح ماساژ دادن با يخ چگونه است؟بايد چه مدت زماني طول بکشد؟آيا روش هاي ديگري هم براي استفاده از يخ وجود دارد؟
از نحوه تهيه يخ شروع مي کنيم: در يک ليوان يک بار مصرف آب ريخته و مي گذاريم يخ ببندد. سپس ليوان را از وسط بريده و باقيمانده قالب يخ را براي مدت ۶۰ تا ۹۰ ثانيه بر روي منطقه اي ثابت از عضو آسيب ديده نگه مي داريم تا در ناحيه مربوطه و تا ۵/۱ سانتي متر در اطراف محل احساس کرختي به شخص دست دهد. حال با توجه به وسعت محدوده اي که بي حس شده، به آرامي يخ را به صورت دايره وار روي پوست ماساژ مي دهيم. اين ماساژ در آسيب هاي با وسعت متوسط ،۷ دقيقه و در نواحي بزرگ تا ۱۰ دقيقه طول خواهد کشيد.
غوطه ور کردن عضو در آب يخ هم موثر است، اما تحمل آن براي مصدوم سخت است. به علاوه نمي توان عضو را بالاتر از سطح قلب نگه داشت. به عنوان قانوني کلي، در طي يک ساعت مي توان ۲۰ تا۳۰ دقيقه(حداکثر)از يخ استفاده کرد و حداقل ۳۰ دقيقه نيز عضو را به حال خود گذاشت. مسلم است که اگر تحمل مصدوم به سرما کم باشد، بايد زمان استفاده از يخ را کاهش داد.
خصوصيت باندهاي فشاري چيست؟
اين باندها را از ديستال عضو به پروگزيمال مي پيچند، به طوري که در هر دور نصف پهناي دور قبلي را بپوشاند. فشار الاستيکي که اعمال ميشود سبب کاهش تورم خواهد شد. البته بانداژ نبايد آنقدر محکم انجام گيرد که در بازگشت خون وريدي به طرف قلب اختلالي ايجاد کند. در مورد باندهاي الاستيک تا توان بالقوه، کشش باند کافي خواهد بود. باندهاي الاستيک براي آسيب هاي حاد اندام تحتاني مناسب نيستند، چون قابليت حفاظت اندکي ايجاد مي کنند.
اصول برخورد با ورزشکاري که شديداً آسيب ديده و حال وخيمي دارد چيست؟
در ابتدا توجه معطوف به مجاري هوايي مصدوم خواهد بود.هرگونه انسداد يا مانعي را بايد بر طرف کرد. در هنگام اين بررسي ها بايد مراقب آسيب ستون فقرات گردني نيز بود.
در مرحله بعد به نحوه تنفس مصدوم دقت مي شود. در صورت نياز مي توان از تنفس مصنوعي و اکسيژن کمکي استفاده کرد تا تنفس خود بخودي و منظم برقرار شود. اينک نوبت بررسي گردش خون فرد است. نبض شريان کاروتيد از لحاظ کيفيت، تعداد و ريتم لمس خواهد شد. در صورت فقدان اين نبض يا نبض راديال، بايد عمليات احياء قلبي عروقي آغاز گردد. يا همان مرحله ارزيابي مختصر عصبي که سطح هوشياري، اندازه و واکنش مردمک ها به نور،حرکات چشم و پاسخ هاي حرکتي مصدوم را شامل مي شود.به معني مشاهده اندام ها و ساير قسمت هاي بدن است تا از وجود هرگونه خونريزي،شکستگي يا خون مردگي آگاه شويم.
علل اصلي ايجاد صدمات ورزشي چيست؟
عدم آمادگي بدني، گرم نکردن بدن پيش از شروع فعاليت ورزشي، استفاده از تکنيک هاي نادرست و نيز ماهيت خود رشته ورزشي از جمله دلايل ايجاد آسيب هاي ورزشي هستند.
چگونه مي توان از بروز صدمات ورزشي جلوگيري کرد؟
ارتقا دانش و سطح معلومات مربيان و خود ورزشکاران، داشتن سطح آمادگي بدني مطلوب و گرم کردن بدن به اندازه کافي و قبل از مبادرت به انجام فعاليت مي تواند از ميزان بروز آسيب هاي ورزشي بکاهد.
با عضو آسیب دیده چه باید کرد؟
ممکن است در میادین و اماکن ورزشی ، یاخودمان آسیب ببینیم، یا با ورزشکاری که تازه آسیب دیده است، روبرو شویم. در این زمان بهترین کار ، متوقف کردن فعالیت ورزشی مصدوم است .
باید به او و عضو آسیب دیده استراحت داده شود، زیرا ادامه فعالیت باعث تشدید مصدومیت شده ودرمان را به صورت تصاعدی به تعویق می اندازد. بهتر است فرد آسیب دیده را به وسیله برانکارد از آن مکان به محلی مناسب که دارای وسایل کمک های اولیه است، منتقل کنیم .
مراحل درمان مصدومیت :
در دومین مرحله کمک به ورزشکار آسیب دیده ، باید از کمپرس یخ استفاده نمود. به جهت اینکه اگر آسیب حاصله، باعث پارگی رگ ها شده باشد، به وسیله آن، حالت انقباض را در رگ ها و عضلات ایجاد کرده و خون کمتری خارج شود. هر چه مقدار خون تجمع یافته در اطراف عضو کمتر باشد، زمان بهبودی کوتاه تر خواهد بود. در مورد استفاده از یخ باید به نکاتی توجه داشت. اول آنکه اگرعضو آسیب دیده مانند انگشتان دست، پا و یا مچ دست کوچک باشد، می توان آنها رادرظرفی از مخلوط آب سرد و قطعات کوچک یخ فرو کرد .
دوم اینکه در عضو آسیب دیده بزرگ مانندعضلات چهار سرران و سه سر پشت ران ، بهتر است یخ مورد استفاده را داخل کیسه های نایلونی و سپس داخل حوله ای قرار داده و از تماس مستقیم یخ با پوست بدن جداً خودداری کنیم. این کار را در محل آسیب دیده به مدت ۳۰ دقیقه انجام داده و پس از ۱۵ دقیقه یخ را برداشته تا عضو دوباره گرم شود، این کار را به مدت ۲ تا ۳ ساعت انجام می دهیم.
نتایج تحقیقات نشان داده ، بهتر است پس از ۲۴ تا ۴۸ ساعت درمان با یخ را قطع کرده و از گرما استفاده کنیم. اما مرحله سوم کمک به مصدوم ، استفاده از باندهای کشی و یا اعمال فشار توسط بانداژ است که باعث جلوگیری از تورم و محدود کردن خونریزی و جلوگیری از ورود آب به اطراف عضو آسیب می شود.
نکته قابل توجه این که بانداژ نباید بسیار محکم باشد، در غیر این صورت ضرر آن بیش از فایده آن است . علائم محکم بودن بانداژ ایجاد درد، بی حسی، گرفتگی عضو و رنگ آبی یا کبودی زیر پوست است. در پایان بهتر است که عضو آسیب دیده را بالاتر از قلب قرار داده ، تا جریان خون عضو، کمتر شده و از خونریزی و درد جلوگیری شود. در صورت انجام اقدامات بالا به صورت درست و به موقع ، شما کمک بزرگی به مصدوم کرده و باعث تسریع در روند بهبودی آسیب دیدگی فرد می شوید.

کیف کمک های اولیه :

اگر شما به صورت حرفه ای، آماتور یا تفریحی تمرین یا مسابقات ورزشی انجام می دهید، باید توجه داشته باشید که کمکهای اولیه و رسیدگی فوری پس از آسیب دیدگی بدن امری بسیار مهم است.
اگر ورزش را هر از گاهی انجام می دهید و برای آن دکتر مشاوری ندارید باید حتما توجه کنید که در هنگام ورزش کردن همراه داشتن حداقل وسایل پزشکی اولیه لازم است. .
برای اینکار البته لازم نیست که همیشه هنگام تمرینات کیف یا جعبه ای بزرگ را دنبال خود بکشید، بلکه سعی کنید نسبت به ورزشی که انجام می دهید، وسایل کمکهای پزشکی مورد نیاز آنرا همراه داشته باشید. برای مثال اگر فوتبال بازی می کنید، سعی کنید اسپری ضریه خوردگی و گرفتگی عضله، یا کیسه یخ همراه داشته باشید. چون اکثر”ا صدمات این ورزش ضربه خوردگی یا گرفتگی عضله است.
همچنین در چنین ورزشی معمولا باند و دو تکه چوب شبیه آتل به عنوان وسایل کمک اولیه لازم می شود، چون شکستگی نیز جزو صدمات فوتبال حساب می شود.
اما وسایل کلیی که برای فراهم سازی یک جعبه کمکهای اولیه در ورزش پیشنهاد می شوند، شامل موارد زیر هستند:
باند و گاز - چسب
که برای بستن زخمها سطحی و گرم نگه داشتن عضله کاربرد دارند
اسپری ضربه خوردگی / گرفتگی عضله – کیسه یخ
برای ساکت کردن درد و مداوای ضربه خوردگی و گرفتگی عضلانی کاربرد دارند
پماد، ویسک و چسب گرم کن
جهت بستن و گرم نگه داشتن عضله در قسمت گرفته شده
داروها
قرصهای تنظیم فشار خون، سرگیجه، حال بهم خوردگی و قند
تغذیه
فراموش نکنید که تغذیه نیز گاهی به عنوان کمک اولیه کاربرد دارد. آب و نوشیدنی ها جهت رفع کمبود آب بدن. موارد غذایی مقوی مانند شکلات، خرما و … که هم انرژی بدن را تامین می کنند و هم قند را.
دسترسی به پزشک
سعی کنید که در هنگام ورزش و یا تمرینات خود نوع دسترسی به پزشک را مشخص کنید. مثلا اگر در ورزشگاهی کوچک ورزش می کنید که دارای امکانات پزشکی نیست، از محل نزدیکترین بیمارستان یا درمانگاه آنجا اطلاع کسب کنید.
همیشه تلفنهای مراکز امداد پزشکی فوری را همراه داشته باشید ِا آنها را به خاطر بسپارید.

مشاوره با پزشک
فراموش نکنید که بهتر است تا قبل از انجام ورزش با پزشک خود مشورت کنید. پزشک را در جریان ورزش و شرایط بدنی خود قرار دهید و از او برای فراهم سازی جعبه کمکهای اولیه سوال کنید.