solinaz
4th February 2014, 02:11 PM
اختلالات شايع دهان در سالمندان
افراد سالمند در معرض خطر بيماري‌هاي مزمن دهان از جمله عفونت‌هاي دندان (مانند پوسيدگي دندان، پريودونتيت)، افتادگي دندان، ضايعات مخاطي خوش‌خيم و سرطان دهان هستند. ساير اختلالات شايع دهان در اين جمعيت، شامل گزروستومي (خشکي دهان) و کانديدياز دهان که ممکن است به کانديدياز حاد با غشاي کاذب (برفک) منجر شود، ضايعات اريتماتو (استوماتيت دندان مصنوعي) يا شيليت آنگولار هستند. خشکي دهان ناشي از بيماري زمينه‌اي يا مصرف دارو ممکن است با استفاده از داروهاي جايگزين بزاق درمان گردند. پزشکان مراقبت اوليه مي‌توانند با ارزيابي خطر، شناسايي تغييرات طبيعي ناشي از پيري در برابر تغييرات غيرطبيعي، انجام معاينه متمرکز بر دهان و ارجاع بيماران به دندان‌پزشک در صورت لزوم، به بيماران سالمند در حفظ مناسب سلامت دهان کمک نمايند. بيماران مبتلا به اختلالات طبي ناتوان کننده مزمن (مانند آرتريت، ناتواني عصبي) ممکن است از ابزارهاي کمکي سلامت دهان مانند مسواک‌هاي الکتريکي، مسواک‌هاي دستي با دسته‌هاي پهن و ابزارهاي نگهدارنده نخ دندان بهره ببرند...
برآورد مي‌شود که در سال 2030، 71 ميليون آمريکايي که تقريبا 20 جمعيت را تشکيل مي‌دهند داراي سن 65 سال يا بيشتر باشند. شمار فزاينده‌اي از افراد سالمند تمام يا بخشي از دندان‌هاي خود را به صورت کامل حفظ کرده‌اند که به خاطر افزايش مراقبت سلامت دهان مانند افزودن فلورايد به آب مصرفي جامعه، پيشرفت فناوري در زمينه دندان و بهداشت بهتر دهان است. با اين حال، اين جمعيت در معرض خطر بيماري‌هاي مزمن دهان شامل عفونت‌هاي دنداني (مانند پوسيدگي دندان، پريودونتيت)، افتادگي دندان، ضايعات مخاطي خوش‌خيم و سرطان دهان هستند. جدول 1 اختلالات شايع دهاني را در سالمندان به صورت خلاصه نشان مي‌دهد. شواهد روزافزوني، سلامت دهان و سلامت عمومي را مرتبط به هم دانسته‌اند و بيان مي‌کنند که ارتباطي بين بيماري پريودونتال و ديابت، بيماري‌هاي قلبي‌ـ‌عروقي، پنوموني، بيماري‌هاي روماتولوژيک و التيام زخم وجود دارد.
بهداشت نامناسب دهان اغلب با وضعيت اقتصادي نامطلوب، فقدان بيمه جهت بيماري‌هاي دنداني، زمين‌گير شدن يا قرار داشتن در خانه سالمندان و وجود ناتواني‌هاي فيزيکي مانند آرتريت و ناتواني عصبي که مانع از يک بهداشت دهاني خوب مي‌گردند همراهي دارند. با توجه به آن که به نظر مي‌رسد بيماران سالمند پزشکان را بيش از يک دندان‌پزشک ملاقات مي‌کنند پزشکان مراقبت اوليه جهت بهبود سلامت دهان در اين جمعيت با ارزيابي خطر براي سلامت دهان، شناسايي و درمان اختلالات دهاني شايع و ارجاع بيماران به دندان‌پزشک در صورت لزوم، موقعيت مناسبي دارند.
توصيه‌هاي کليدي براي طبابت
توصيه باليني رتبه‌بندي شواهد
ژل‌هاي فلورايد، دهان‌شويه‌ها و جلادهنده‌ها ممکن است از پوسيدگي دندان پيشگيري کنند يا آن را کاهش دهند. C
بيماران مبتلا به خشکي دهان بايد تشويق شوند که آب بنوشند، از الکل و غذاها و نوشيدني‌هاي حاوي شکر پرهيز کنند و در صورت لزوم از جايگزين‌هاي بزاق بدون نسخه استفاده کنند. C
درمان‌هاي موضعي ضدقارچ در درمان استوماتيت دندان مصنوعي و شيليت آنگولار دهان ناشي از کانديدياز موثر هستند. A
a: شواهد بيمار محور قطعي با کيفيت مطلوب؛ b: شواهد بيمار محور غيرقطعي يا با کيفيت محدود؛ c: اجماع، شواهد بيماري محور، طبابت رايج، عقيده صاحب‌نظران يا مجموعه موارد باليني.
جدول1. بيماري‌هاي شايع دهان در سالمندان
وضعيت تظاهر باليني درمان توصيه
پوسيدگي دندان تاج دندان (بالاتر از لثه) يا ريشه دندان: تغيير رنگ دردناک قهوه‌اي همراه با حفره پوسيدگي ريشه دندان ممکن است با ژل‌هاي فلورايد، جلادهنده‌ها يا خميردندان‌ها درمان شوند؛ موثر در برخي از پوسيدگي‌هاي سطحي عفونت را مي‌توان با بهداشت مناسب دهان و مراقبت دهاني کارشناسانه کاهش داد. بيماران بايد از غذاها و نوشيدني‌هاي حاوي قند پرهيز کنند. جدول 2 را از نظر عوامل خطرزا ببينيد
ژنژيويت لثه‌هاي قرمز، متورم و خونريزي دهنده بهداشت مناسب دهان شامل مسواک زدن روزانه و استفاده روزانه از نخ دندان -
پريودونتيت ژنژيويت، پسرفت لثه، دندان شل يا جابه‌جا شده بهداشت مناسب دهان شامل مسواک زدن روزانه و استفاده روزانه از نخ دندان، جرم‌گيري دندان توسط کارشناس سلامت دندان، درمان آنتي‌بيوتيکي کمکي همراهي با بيماري‌هاي قلبي-عروقي، ديابت کنترل نشده و پنوموني ناشي از آسپيراسيون
خشکي دهان زبان متورم، خشک و قرمز، احساس سوزش، دشواري در تکلم و بلع، تغيير در مزه مواد جايگزين بزاق؛آدامس فاقد شکر يا قطره‌هاي پيلوکارپين يا سوي‌ملين ممکن است توليد بزاق را تحريک نمايند جدول 3 را از نظر عوامل خطرزا ببينيد
کانديدياز نوع حاد با غشاي کاذب (برفک): پلاک‌هاي سفيد چسبنده که قابل برداشتن هستند
نوع اريتماتو (استوماتيت دندان مصنوعي): ضايعات ماکولار قرمز که اغلب با احساس سوزش همراه‌اند شيليت آنگولار: شيارهاي اريتم‌دار و پوسته‌دار در گوشه‌هاي دهان داروهاي ضد قارچ موضعي (مانند محلول يا قرص دهاني نيستاتين)، قرص کلوتريمازول يا داروهاي ضد قارچ سيستميک (مانند فلوکونازول، کتوکونازول، ايتراکونازول) تشخيص را مي‌توان با بررسي سيتولوژي پوسته‌ها (رنگ‌آميزي با پريوديک اسيد شيف يا هيدروکسيد پتاسيم) نمونه‌برداري يا کشت اثبات کرد
استوماتيت دندان مصنوعي اريتم متغير که گاهي همراه با خونريزي پتشي شکل است؛ ممکن است محدود به نواحي نگهدارنده دندان در پروتزهاي قابل برداشتن فک بالا باشد؛ معمولا بي‌علامت برداشتن دندان‌ها در شب، داروهاي ضدقارچ موضعي (کانديدياز را ببينيد) در سطح داخلي محل تثبيت دندان‌هاي مصنوعي زده شود دندان‌ها بايد حداقل روزي يک بار برداشته شوند و تميز گردند
سرطان دهان زخم يا توده‌اي که بهبود نمي‌يابد ارجاع جهت نمونه‌برداري، تعيين مرحله بيماري، جراحي و ساير درمان‌ها -
نویسنده:دکتر ساسان دبیری
افراد سالمند در معرض خطر بيماري‌هاي مزمن دهان از جمله عفونت‌هاي دندان (مانند پوسيدگي دندان، پريودونتيت)، افتادگي دندان، ضايعات مخاطي خوش‌خيم و سرطان دهان هستند. ساير اختلالات شايع دهان در اين جمعيت، شامل گزروستومي (خشکي دهان) و کانديدياز دهان که ممکن است به کانديدياز حاد با غشاي کاذب (برفک) منجر شود، ضايعات اريتماتو (استوماتيت دندان مصنوعي) يا شيليت آنگولار هستند. خشکي دهان ناشي از بيماري زمينه‌اي يا مصرف دارو ممکن است با استفاده از داروهاي جايگزين بزاق درمان گردند. پزشکان مراقبت اوليه مي‌توانند با ارزيابي خطر، شناسايي تغييرات طبيعي ناشي از پيري در برابر تغييرات غيرطبيعي، انجام معاينه متمرکز بر دهان و ارجاع بيماران به دندان‌پزشک در صورت لزوم، به بيماران سالمند در حفظ مناسب سلامت دهان کمک نمايند. بيماران مبتلا به اختلالات طبي ناتوان کننده مزمن (مانند آرتريت، ناتواني عصبي) ممکن است از ابزارهاي کمکي سلامت دهان مانند مسواک‌هاي الکتريکي، مسواک‌هاي دستي با دسته‌هاي پهن و ابزارهاي نگهدارنده نخ دندان بهره ببرند...
برآورد مي‌شود که در سال 2030، 71 ميليون آمريکايي که تقريبا 20 جمعيت را تشکيل مي‌دهند داراي سن 65 سال يا بيشتر باشند. شمار فزاينده‌اي از افراد سالمند تمام يا بخشي از دندان‌هاي خود را به صورت کامل حفظ کرده‌اند که به خاطر افزايش مراقبت سلامت دهان مانند افزودن فلورايد به آب مصرفي جامعه، پيشرفت فناوري در زمينه دندان و بهداشت بهتر دهان است. با اين حال، اين جمعيت در معرض خطر بيماري‌هاي مزمن دهان شامل عفونت‌هاي دنداني (مانند پوسيدگي دندان، پريودونتيت)، افتادگي دندان، ضايعات مخاطي خوش‌خيم و سرطان دهان هستند. جدول 1 اختلالات شايع دهاني را در سالمندان به صورت خلاصه نشان مي‌دهد. شواهد روزافزوني، سلامت دهان و سلامت عمومي را مرتبط به هم دانسته‌اند و بيان مي‌کنند که ارتباطي بين بيماري پريودونتال و ديابت، بيماري‌هاي قلبي‌ـ‌عروقي، پنوموني، بيماري‌هاي روماتولوژيک و التيام زخم وجود دارد.
بهداشت نامناسب دهان اغلب با وضعيت اقتصادي نامطلوب، فقدان بيمه جهت بيماري‌هاي دنداني، زمين‌گير شدن يا قرار داشتن در خانه سالمندان و وجود ناتواني‌هاي فيزيکي مانند آرتريت و ناتواني عصبي که مانع از يک بهداشت دهاني خوب مي‌گردند همراهي دارند. با توجه به آن که به نظر مي‌رسد بيماران سالمند پزشکان را بيش از يک دندان‌پزشک ملاقات مي‌کنند پزشکان مراقبت اوليه جهت بهبود سلامت دهان در اين جمعيت با ارزيابي خطر براي سلامت دهان، شناسايي و درمان اختلالات دهاني شايع و ارجاع بيماران به دندان‌پزشک در صورت لزوم، موقعيت مناسبي دارند.
توصيه‌هاي کليدي براي طبابت
توصيه باليني رتبه‌بندي شواهد
ژل‌هاي فلورايد، دهان‌شويه‌ها و جلادهنده‌ها ممکن است از پوسيدگي دندان پيشگيري کنند يا آن را کاهش دهند. C
بيماران مبتلا به خشکي دهان بايد تشويق شوند که آب بنوشند، از الکل و غذاها و نوشيدني‌هاي حاوي شکر پرهيز کنند و در صورت لزوم از جايگزين‌هاي بزاق بدون نسخه استفاده کنند. C
درمان‌هاي موضعي ضدقارچ در درمان استوماتيت دندان مصنوعي و شيليت آنگولار دهان ناشي از کانديدياز موثر هستند. A
a: شواهد بيمار محور قطعي با کيفيت مطلوب؛ b: شواهد بيمار محور غيرقطعي يا با کيفيت محدود؛ c: اجماع، شواهد بيماري محور، طبابت رايج، عقيده صاحب‌نظران يا مجموعه موارد باليني.
جدول1. بيماري‌هاي شايع دهان در سالمندان
وضعيت تظاهر باليني درمان توصيه
پوسيدگي دندان تاج دندان (بالاتر از لثه) يا ريشه دندان: تغيير رنگ دردناک قهوه‌اي همراه با حفره پوسيدگي ريشه دندان ممکن است با ژل‌هاي فلورايد، جلادهنده‌ها يا خميردندان‌ها درمان شوند؛ موثر در برخي از پوسيدگي‌هاي سطحي عفونت را مي‌توان با بهداشت مناسب دهان و مراقبت دهاني کارشناسانه کاهش داد. بيماران بايد از غذاها و نوشيدني‌هاي حاوي قند پرهيز کنند. جدول 2 را از نظر عوامل خطرزا ببينيد
ژنژيويت لثه‌هاي قرمز، متورم و خونريزي دهنده بهداشت مناسب دهان شامل مسواک زدن روزانه و استفاده روزانه از نخ دندان -
پريودونتيت ژنژيويت، پسرفت لثه، دندان شل يا جابه‌جا شده بهداشت مناسب دهان شامل مسواک زدن روزانه و استفاده روزانه از نخ دندان، جرم‌گيري دندان توسط کارشناس سلامت دندان، درمان آنتي‌بيوتيکي کمکي همراهي با بيماري‌هاي قلبي-عروقي، ديابت کنترل نشده و پنوموني ناشي از آسپيراسيون
خشکي دهان زبان متورم، خشک و قرمز، احساس سوزش، دشواري در تکلم و بلع، تغيير در مزه مواد جايگزين بزاق؛آدامس فاقد شکر يا قطره‌هاي پيلوکارپين يا سوي‌ملين ممکن است توليد بزاق را تحريک نمايند جدول 3 را از نظر عوامل خطرزا ببينيد
کانديدياز نوع حاد با غشاي کاذب (برفک): پلاک‌هاي سفيد چسبنده که قابل برداشتن هستند
نوع اريتماتو (استوماتيت دندان مصنوعي): ضايعات ماکولار قرمز که اغلب با احساس سوزش همراه‌اند شيليت آنگولار: شيارهاي اريتم‌دار و پوسته‌دار در گوشه‌هاي دهان داروهاي ضد قارچ موضعي (مانند محلول يا قرص دهاني نيستاتين)، قرص کلوتريمازول يا داروهاي ضد قارچ سيستميک (مانند فلوکونازول، کتوکونازول، ايتراکونازول) تشخيص را مي‌توان با بررسي سيتولوژي پوسته‌ها (رنگ‌آميزي با پريوديک اسيد شيف يا هيدروکسيد پتاسيم) نمونه‌برداري يا کشت اثبات کرد
استوماتيت دندان مصنوعي اريتم متغير که گاهي همراه با خونريزي پتشي شکل است؛ ممکن است محدود به نواحي نگهدارنده دندان در پروتزهاي قابل برداشتن فک بالا باشد؛ معمولا بي‌علامت برداشتن دندان‌ها در شب، داروهاي ضدقارچ موضعي (کانديدياز را ببينيد) در سطح داخلي محل تثبيت دندان‌هاي مصنوعي زده شود دندان‌ها بايد حداقل روزي يک بار برداشته شوند و تميز گردند
سرطان دهان زخم يا توده‌اي که بهبود نمي‌يابد ارجاع جهت نمونه‌برداري، تعيين مرحله بيماري، جراحي و ساير درمان‌ها -
نویسنده:دکتر ساسان دبیری