ریپورتر
19th July 2009, 11:46 AM
قير و گوني
اگر خاكهاي مجاور ديوارهاي زيرزمين مرطوب باشد روي ماسه سيمان را سه قشر قير و گوني مي كشند. در اين محل بيشتر از قير 70×60 استفاده مي نمايند. در موقع قير و گوني كردن بايد دقت شود كه به هيچ وجه منفذ يا سوراخي خالي نموده ودر همه لايه ها قير، كليه سطح را بپوشاند وبهتر است در همين مرحله قير و گوني تا روي كرسي چيني ديوار زيرزمين يكسره پيدا كند در كليه مراحل بايد به وسيله قير كليه سطح ديوار پوشانيده شده باشد اگر خاك اطراف زياد مرطوب نباشد يك لايه قير و گوني كافي است (دو قشر و يك لايه گوني)
لايه هاي مختلف ديوار اتاقها :
1- ديوار سازي (آجر كاري با آجر سفالي و ملات ماسه سيمان) 2- شمشه گيري 3- گچ و خاك 4- سفيد كار كشته كشي 5- سنگ قرنيز
شمشه گيري
پس از ديوار چيني با توجه اينكه ديوارهاي خالي را به صورت سفالي (آجر چيني با آجر سفالي بدون شمشه ملات )مي چينند ودقت اين نوع ديوار چيني از لحاظ شاقول بودن و تراز بودن زياد است. به وسيله شمشه گيري ديوار را در سطح قرار مي دهند و يا به اصطلاح كارگري ديوار را در يك باد قرار ميدهند وآن بدينگونه است كه ابتدا با چشم بلندترين نقطه ديوار را معين مي كنند (البته در سطح نما )و با گچ و ماله نقطه صافي را در آن محل ايجاد مي نمايند وبعد اين نقطه را با شاقول به پايين منتقل كرده وسطحي كوچكي نيز هم باد آن با گچ و خاك پايين ديوار ايجاد مي نمايند آنگاه در گوشه ديگر ديوار نقطه را انتخاب كرده و باز با گچ و خاك نقطه صافي را درآن ايجاد مي نمايند.
حال سه نقطه داريم كه طبق اصول هندسي در آن مي توان سطحي ومرور داد و حال به وسيله ريسمان كه بين دو نقطه مي كشند به فاصله يك متر و به يك متر زير ريسمان نقاطي با گچ وخاك وماله ايجاد كرده به طوري كه كليه اين نقاط هم باد ريسمان باشد بعد به وسيله شاقول اين نقاط را به پايين ديوار منتقل مي كنند آنگاه شمشه صافي را انتخاب كرده و به دو نقطه هم سطح و در امتداد يك شاقول متكي مي نمايند و با گچ وخاك پشت آن را پر نموده و بدين وسيله روي ديوار خطي به پهناي، چند سانتيمتر و به طول ديوار ايجاد مي نمايند واين عمل را هر يك متر و به يك متر ويا قدري كمتر تكرار مي كنند. به اين كار شمشه گيري مي گويند و آنگاه بين اين خطوط را با گچ وخاك پر كرده و بدين وسيله گچ و خاك كردن اتاق را تكميل مي نمايند. در مورد سيمان كاري هم همين كار را انجام ميدهند ولي به جاي گچ وخاك از ملات ماسه سيمان استفاده مي نمايند.
گچ وخاك
خاك رس را الك كرده وبا گچ مخلوط مي نمايند. نسبت اين مخلوط در اصطلاح بنايي به قدرت گچ ويا زود گيري آن بستگي دارد. هر قدر گچ زود گير تر باشد به خاك بيشتري نياز دارد ومعمولاً نسبت تقريبي اين مخلوط پنجاه در صد مي باشد. پس از مخلوط نمودن گچ وخاك، در ظرفهاي كوچكي كه به آن استامبولي مي گويند قدري آب ريخته و آنگاه اين مخلوط را روي آب مي پاشند تا بدينوسيله كليه دانه هاي گچ در تماس با آب باشد آنگاه آن را مخلوط كرده تا به صورت خميري يكنواخت در آيد و بعد فاصله ي بين شمشه گيري را كه قبلا توضيح داده شده به وسيله آن پر مي نمايند. علت مصرف خاك در گچ وخاك اين است كه هم ملات ارزانتر تمام مي شود وهم ملات دير گير تري بدست مي دهد و پلاستيك تراز ملات گچ مي باشد.
سفيد كاري
بعد از اتمام گچ و خاك و خشك شدن آن اقدام به سفيد كاري مي كنند. به علت زودگير بودن ملات گچ آن را مانند گچ و خاك به مقدار كم در استامبولي مي باشد. در موقع ساختن ملات گچ بايد پودر گچ را توي آبي كه در استامبولي مي ريزند بپاشند تا تمام ذرات گچ در مجاورت آب قرار گرفته و تر بشود. آنگاه آن را با ماله روي كاه گل و يا گچ خاك مي مالند به طوري كه سطح كاملا صاف و يكنواختي ايجاد شود.
كشته كشي
به علت زود گير بودن گچ نمي توان سطح آن را پرداختي وصاف نمود. بدين علت بعد از سفيد كاري و قبل از آنكه ملات گچ خشك شود روي آن را يك ورقه كشته به ضخامت چند دهم ميليمتر مي كشند و با ماله خوب پرداخت مي كنند تا سطحي كاملا صاف و آماده نقاشي به دست آيد. كشته ملات گچي است كه ديگر سخت نمي شود (خشك شدن با سخت شدن اشتباه نشود)و آن را بدين طريق تهيه مي نمايند كه ابتدا پودر گچ را از الك بسيار ريزي گذرانيده و آنگاه آن را مانند تهيه ملات گچ معمولي توي آب مي پاشند و بوسيله هم زدن ملات با دست مانع سخت شدن آن مي شوند و عمل همزدن آن تا 10 الي 15 دقيقه ادامه داده تا گچ حداكثر ازدياد حجم خود را بدست آورد. اين ملات كاملا يكنواخت بوده و هرگز سخت نمي گردد بلكه در اثر تبخير سطحي خشك مي شود. گچ ساختماني به رنگ سفيد بوده و روي آن را مي توان نقاشي نمود. بوسيله گچ روي ديوار و سقف ساختمان گل وبته ونقشهاي زيباي ديگري مي سازند كه به اين هنر به طور كلي گچ بري مي گويند.
سنگ قرنيز
با توجه به اين كه گچ در مقابل رطوبت مقاوم نبو ده و به سرعت فاسد مي شود، براي جلو گيري از رسيدن رطوبت به ديوار گچ كاري شده در موقع شستن كف،دور اطاقها را به ارتفاع 10سانتيمتر يك سنگ پلاك كار ميگذارند كه به آن اصطلاح قرنيز ميگويند. براي قرنيز ميتوان از سنگهاي مختلفي مانند سنگ تراورتن، باغ ابريشم و يا سنگ مرمر وغيره استفاده نمود. اگر در موقع كار گذاشتن اين سنگ دقت شود كه هم سطح گچ ديوار نصب گردد بهتر است زيرا اگر جلوتر از گچ عقب تر از گچ كاري نصب شود ودر نتيجه گچ تيزي پيدا خواهد كرد كه در اثر مرور زمان لب پريده شده ومنظره زشتي پيدا خواهد نمود. بهتر است از زيبايي در محل برخورد سنگ قرنيز وگچ فرو رفتگي كوچكي كه با آن چفت مي گويند در گچ ايجاد نمود. براي آنكه سنگ قرنيز هم باد گچ وخاك نصب شود بايد اولًا دقت نمود كه گچ وخاك ديوارها به 10 ـ15 سانتيمتر ختم گردد در ثاني در صورت لزوم بايد چند سانتيمتر از ديوار را در محل برخورد با كف تراشيد تا جاي براي كلفتي سنگ قرنيز وملات پشت آن ايجاد گردد. كلفتي سنگ قرنيز معمولاً يك سانتيمتر است.
موزائيك
در ايران موزائيک به قطعه سيمان گفته مي شود كه به ابعاد 10×10 و20 ×20 و 25× 25و 30×و 40× 40و 50×50 يافت مي شود و كف اطاقها را با آن فرش مي كنند. اين قطعه را معمولاً در دو لايه آستر و رويه مي ريزند و بعد آن را با دستگاه هاي مخصوص پرس مي كنند و بعد چند روزي آن را در هواي آزاد گذاشته و آبپاشي مي نمايند تا در مجاورت رطوبت سيمان سخت گشته و قابل استفاده شود. آستر موزائيك را كم سيمان تر و رويه آن را پر سيمان تر مي گيرند. قسمت رويه گاهي ساده وگاهي نقش دار تهيه مي شود. انتخاب نوع موزائيک وطريقه نصب آن بر حسب كف پوش روي آن متفاوت مي باشد. چنانچه فرش موزائيک آخرين لايه كف سازي باشد موزائيک را از نوع مرغوبتر مينمايد. اگر بخواهيم روي موزائيک را با موكت، پاركت و يا مصالح ديگر مفروش بنماييم از موزائيک ارزانتر و يا حتي كاشي ساده سيماني استفاده مينماييم اگر كف پوش آخر پاركت باشد بايد خطوط فرش موزائيک در امتداد يك ديگر واقع نشود مانند شكل، ياد آور مي گردد كه اگر بخواهيم طبقه هم كف را با پاركت مفروش نماييم حتما در زير فرش موزائيک بايد از قشر قير و گوني استفاده نماييم. 30
در محلهايي كه رفت وآمد زيادتر مي باشد يا اگر بخواهيم سطح زيباتري به وجود بياوريم براي فرش كردن اطاقها از سنگهاي پلاك به ابعاد و رنگ و شكل هاي مختلف استفاده مي نماييم.
سرويسها
حمام- توالت- روشويي- آشپزخانه
قسمت هاي فوق كه از مهمترين مكانهاي ساختمان است از لحاظ اجراي ساختماني مخصوصاً در مورد قير و گوني داراي يك نوع ديتيل مي باشد فقط ممكن است ازلحاظ عمران (ابعاد محلها ) و يا تأسيسات و نوع لوله كشي باهم متفاوت باشند. كف ديوارهاي سرويسها داراي ديتلهاي جداگانه مي باشند لايه هاي كف سرويسها از پايين به بالا بعد از بتن به شرح زير است.
1- بتن سبك براي شيب بندي، 2- يك لا يه ماسه سيمان، 3-قير و گوني ، 4-فرش
قير و گوني سرويس ها :
قير و گوني سرويسها بهتر است در دو مرحله انجام شود. مرحله اول ديوارها، مرحله دوم كف نظر به اينكه معمولاً كاشي كاري سرويسها را قبل از فرش كف انجام مي دهند چنانچه قير و گوني كف نيز همزمان با قير و گوني ديوارها انجام شود در موقع كاشي كاري و عبور و مرور كارگران از روي كف ناچار قير و گوني آسيب ديده و سوراخ مي شود و در نتيجه در موقع فرش كف دوباره اين قير و گوني با دو لايه گوني تجديد شود. براي جلوگيري از اين دوباره كاري بهتر است ابتدا ديوارها را قير و گوني نموده وحداكثر اين قير و گوني را تا 10 سانتيمتر روي كف ادامه دهيم وبعد از اجراي كاشي كاري و بلافاصله قبل از فرش كف نسبت به قير و گوني كف اقدام نموده و فوراً فرش كف را شروع نماييم بهتر است قير و گوني كف سرويسها در دو لايه گوني و سه لايه قير انجام شود وبعد از اجراء حتماً به وسيله آب بستن در محل از غير قابل نفوذ بودن آن مطمين شويم. اگر قير و گوني كف را همان طوري كه در بالا اشاره شد بعد از كاشي كاري ديوار انجام مي دهيم بايد حتما قير و گوني كف زير قير و گوني قبلي كه از ديوار رويد كف آورده ايم قرار گيرد و بايد حتما به وسيله قير داغ اين دو لايه به همديگر بچسبد.
در موقع قير و گوني كف بايد دقت شود تا حمل كفشور كاملا آب بندي شده ودر صورت امكان اين قير و گوني داخل لوله كفشور قرار گيرد كه در اين صورت مي بايد لوله كفشور به اندازه كافي بزرگ مي باشد تا هم قير و گوني و هم كفشور را در خود جا دهد.
فرش كف :
چنانچه كف داراي شيب باشد يعني اگر در كف سرويس كف شور كار گذاشته باشد محل سرويس را بايد با كف پوشهايي كه ابعاد آن كوچكتر باشد فرش نماييم. اين ابعاد بستگي به بزرگي و كوچكي سرويس دارد زيرا با قطعات بزرگ مثلاً 30×30 نمي توان شيبهاي لازم را در مكانهاي كوچك اجراء نمود. ولي چنانچه كف سرويس داراي شيب نباشد مي توان براي فرش آن از هر اندازه كف پوش استفاده نمود مانند سراميك،موزائيک،سنگ،كاشيها ي مخصوص كف،اين نوع كاشيها بايد اولاً مقاوم بوده و در ثاني ليز نباشد.
لايه هاي ديوارهاي سرويسها از خارج به داخل
1-ديوار 2-قشر ماسه سيمان زير قير و گوني 3-قير و گوني 4-توري سيمي 5-كاشي لعابي و ملات آن
كاشي و ملات آن :
كاشي قطعهاي است لعابي به ابعاد 10× 10يا 15×15 يا 20× 20و ياديگر ضخامت آن در حدود 6 ميليمتر الي يك سانتيمتر مي باشد. كاشي بر حسب لعاب روي آن به رنگهاي سفيد و يا الوان به بازار مي آيد. كاشي ازدو لايه تشكيل شده است. لايه زيرين كاشي از جنس خاك رس مي باشد كه پس از تعيين درصد نا خالصي هاي آن و اضافه نمودن مواد لازم آن را قالب گيري نموده و پس از خشك كردن آن را به كوره مي برند. در اين مرحله پختن قطعه كاملاً انجام نمي شود آن را به صورت نيم پخت از كوره خارج مي نمايند به اين قطعه اصطلاحاً پخت بيسكوييتي و يا بيسكوييت ميگويند سپس لايه دوم را كه مواد زودگيري به نام لعاب است روي آن مي باشند ودوباره آن را به كوره برده در اين مرحله لعاب ذوب شده و كليه رويه كاشي را مي پو شاند وسطحي صاف صيقلي و غير قابل نفوذ ايجاد مي نمايد. چنانچه لايه زيرين و رويي كاشي داراي ضرايب انبساط متفاوت باشد در اثر تغيير درجه حرارت روي لعاب كاشي تركهايي ايجاد مي شود كه خيلي بد منظره و نازيباست. لعابي كه روي كاشي مي دهند انواع مختلف دارد مانند لعابهاي نمكي يا لعابهاي رنگي مانند سنگ آهن منگنزدار و يا اكسيد آهن آبدار. اين مواد رنگي را بر روي سفال كاشي مي پاشند بعد آن رادر كوره برده حرارت مي دهند و لعاب به صورت قشر صيقلي شيشه در آمده و تمام سطح آجر را به طور يكنواخت مي پو شاند. صنعت كاشي از قديم الايام در ايران متداول بوده و از دوران صفويه كاشي كارهاي جالبي در اصفهان به يادگار مانده است. براي نصب كاشي ابتدا زير كاشي را در كف به وسيله گچ يا ماسه تراز مي نمايند و بعد كاشي را به حال تراز وشاقول نصب نموده و موقتاً با قطعه اي از گل رس تعادل آن را حفظ مي نمايند بعد دوغ آب پر از سيماني با ماسه نرم ساخته و آهسته آهسته پشت آن را در دو يا سه مرحله پر مي نمايند اگر يك مرحله پر نمايند اگر در يك مرحله پشت كاشي را با دوغاب سيماني پر كنند ممكن است در اثر وزن دوغاب كاشي از جاي خود كنده شده و يا شاقول و تراز بودن خارج شود پشت يك رج كاشي با دوغاب سيمان پر شد رج بعد را روي آن مي گذراند و بعد از اتمام كار درزهاي آن با ملاتي كه از لحاظ رنگ با كاشي هماهنگ باشد بند كشي مي نمايند معمولاً از لحاظ زيبايي ارتفاع كاشي كاري را تا زير سقف ادامه مي دهند ولي حداقل ارتفاع كاشي در حمام ها به واسطه وجود دوش تا180 سانتيمتر و در آشپزخانه تا 150 سانتيمتر (چند رج بالاتر از ظرف شويي ) و در توالت ها تا 60 سانتيمتر و اگر در توالت دست شويي وجود داشته باشد ارتفاع كاشي در آن قسمت 90 سانتيمتر بايد باشد.
سقف كاذب :
سقف كاذب سقفي است كه در زير سقف اصلي ساختمان ساخته مي شود و به سقف اصلي آويزان است. سقف كاذب را به علل مختلف مي سازند مثلاً در ساختمانهاي بتني كه ضخامت شاه تيرها ودالهاي روي آن متفاوت است و اين اختلاف ارتفاع از پايين بد منظره مي باشد به وسيله ساختن سقف كاذب اين نازيباي را مي پوشانند و يا در محل ساختن خرپا كه به واسطه وجود دهانه هاي بزرگ ساخته مي شود ضخامت خرپا را در فاصله سقف كاذب تا سقف اصلي گم ميكنند. گاهي اوقات نيز براي سالنهاي سخنراني ويا سينما ويا تياتر كه احتياج به نور و صداي مخصوص دارند اقدام به ايجاد سقف كاذبي كه نور و يا پخش صداي مورد لزوم را تامين نمايد مي نمايند.
معمولاً از فاصله بين سقف كاذب و سقف اصلي كه ممكن است تا حدود 80 سانتيمتر هم باشد لوله هاي آب گرم وآب سرد يا شوفاژ و همچنين كانالهاي حرارتي يا لوله هاي فاضلاب آب را عبور مي دهند.
نما:
رعايت نكات زير نما سازي الزامي است :
نما بايد با سطح زير كار اتصال كافي داشته باشدتاهنگام بروز زلزله خطر جدا شدن و فروريختن آن وجود نداشته باشد.
نما بايد قابليت تحمل شرايط اقليمي خاص هر منطقه را داشته باشد.
نما بايد به گونه اي انتخاب واجرا شود كه بروز اشكالاتي در آن (مانند ترك خوردگي ) موجب آسيب ديدن سطح زير كار بويژه اجزاي سازه اي شود.
از اجراي نمادهاي مجزا قبل از تكميل سطح زير كار پرهيز شود.
از به كار بردن قطعات سنگين در نما پرهيز شود.
عايقكاري رطوبتي:
اجراي عايقكاري در موارد زير لازم است: الف) بامهاي تخت،شيبدار:قوسي وگنبدها ب) اوانگاها وايوانها ج) كفها(در تماس با زمين نمناك وكف سرويسها وآشپز خانه د) شالوده ها (در تماس با زمين نمناك ) ه) ديوارها زير زمين وديوارهاي در تماس با آب و) ساير قسمتها از قبيل كف پنجره هاي در تماس با محيط اطراف، در پوش وديوار جان پناه، دود كشها، بدنه وكف استخرها و منابع آب، نماهايي كه در معرض بوران قرار دارند.
هنگام اجراي عايقكاري با قير و گوني قير اندود انجام مي شود بايد موارد زير را رعايت شود:
1- عايقكاري به هنگام بارندگي مجاز نيست. 2- عايقكاري بر روي سطوح مرطوب مجاز نيست. 3- عايقكاري جامد را تا هنگامي كه گرم و روانند بايد مصرف كرد. 4 - دماي قير هاي مورد مصرف نبايد بيش از 177+ درجه سلسيوس باشد. 5- راه رفتن روي سطوح عايقكاري شده بايد با احتياط وبا استفاده با كفشهاي بدون ميخ انجام شود. 6- مصرف ميخ براي محكم كردن لايه هاي عايقكاري مجاز نيست. 7- لايه هاي عايق بايد از هر طرف 10 سانتيمتر همپوشاني داشته و به قير مناسب كاملاً به هم چسبانده شوند در همپوشاني لايه ها بايد لايه هاي رويي در سمتي قرار گيرند كه مطابق شيب بندي انجام شده آب از روي آنها به سمت لايه ريزي سرازير گردد. 8- هنگامي كه عايقكاري در بيش از يك لايه انجام مي شود، لايه هاي متوالي عايق بايد عمود بر هم قرار گيرند. 9- سطوح عايقكاري شده بايد پس از تكميل لايه محافظي پوشانده شوند. 10- عايقكاري با عايقهاي رطوبتي آماده، مطابق روشهاي توصيه شده توسط سازندگان انجام شود، در هر حال بايد به تأييد دستگاه نظارت برسد. 11- ايجاد زير سازي مناسب براي انجام عايقكاري ضروري است.
بازشوها وتقويت كننده هاي اطراف آنها:
رعايت موارد زير در مورد اندازه و محل بازشوها الزامي است:
- مجموع سطح بازشوها در هر ديوار بار بر از يك سوم سطح آن ديوار بيشتر نباشد.
- مجموع طول بازشوها در هر ديوار باربر از يك دوم طول ديوار بيشتر نباشد.
- فاصله اولين بازشوها در هر ديوار باربر از بر خارجي ساختمان (از انتهاي ديوار) كمتر از ارتفاع بازشو به كمتر از 75 سانتيمتر نباشد، مگر آنكه در طرفين بازشو كلاف قائم (از كف تا سقف ) قرار داده شود.
- فاصله دو بازشو نبايد از دو سوم ارتفاع كوچكترين بازشوي طرفين خود و همچنين از مجموع طول آن دو باز شو كمتر باشد. در غير اين صورت جرز بين دو بازشو، جزئي از بازشو منظور مي شود و نبايد آن را به عنوان ديوار برابر به حساب آورد.
- نعل در گاه روي بازشوهاي مجاور بايد به صورت يكسره با دهانه اي برابر مجموع طول بازشوها به اضافه جرز بين آنها و رعايت نكات بند 80-1-3-6-9 باشد.
- هيچ يك از ابعاد بازشوها از 2. 5 متر بيشتر نباشد. در غير اينصورت بايد طرفين بازشو را با تعبيه كلافهاي قائم كه به كلافهاي افقي متصل مي شوند، تقويت شود.
نعل درگاه :
براي نصب درگاهها رعايت شرايط زير الزامي است:
طول نشيمن نعل درگاه بر روي ديوار در هر طرف بايد حداقل 30 سانتيمتر باشد.
در صورت استفاده از كلافهاي قائم در اطراف بازشوها، نعل در گاه بايد به نحو مناسبي به آنها متصل شوند.
عرض نعل درگاه بايد مساوي ضخامت ديوار باشد.
اگر خاكهاي مجاور ديوارهاي زيرزمين مرطوب باشد روي ماسه سيمان را سه قشر قير و گوني مي كشند. در اين محل بيشتر از قير 70×60 استفاده مي نمايند. در موقع قير و گوني كردن بايد دقت شود كه به هيچ وجه منفذ يا سوراخي خالي نموده ودر همه لايه ها قير، كليه سطح را بپوشاند وبهتر است در همين مرحله قير و گوني تا روي كرسي چيني ديوار زيرزمين يكسره پيدا كند در كليه مراحل بايد به وسيله قير كليه سطح ديوار پوشانيده شده باشد اگر خاك اطراف زياد مرطوب نباشد يك لايه قير و گوني كافي است (دو قشر و يك لايه گوني)
لايه هاي مختلف ديوار اتاقها :
1- ديوار سازي (آجر كاري با آجر سفالي و ملات ماسه سيمان) 2- شمشه گيري 3- گچ و خاك 4- سفيد كار كشته كشي 5- سنگ قرنيز
شمشه گيري
پس از ديوار چيني با توجه اينكه ديوارهاي خالي را به صورت سفالي (آجر چيني با آجر سفالي بدون شمشه ملات )مي چينند ودقت اين نوع ديوار چيني از لحاظ شاقول بودن و تراز بودن زياد است. به وسيله شمشه گيري ديوار را در سطح قرار مي دهند و يا به اصطلاح كارگري ديوار را در يك باد قرار ميدهند وآن بدينگونه است كه ابتدا با چشم بلندترين نقطه ديوار را معين مي كنند (البته در سطح نما )و با گچ و ماله نقطه صافي را در آن محل ايجاد مي نمايند وبعد اين نقطه را با شاقول به پايين منتقل كرده وسطحي كوچكي نيز هم باد آن با گچ و خاك پايين ديوار ايجاد مي نمايند آنگاه در گوشه ديگر ديوار نقطه را انتخاب كرده و باز با گچ و خاك نقطه صافي را درآن ايجاد مي نمايند.
حال سه نقطه داريم كه طبق اصول هندسي در آن مي توان سطحي ومرور داد و حال به وسيله ريسمان كه بين دو نقطه مي كشند به فاصله يك متر و به يك متر زير ريسمان نقاطي با گچ وخاك وماله ايجاد كرده به طوري كه كليه اين نقاط هم باد ريسمان باشد بعد به وسيله شاقول اين نقاط را به پايين ديوار منتقل مي كنند آنگاه شمشه صافي را انتخاب كرده و به دو نقطه هم سطح و در امتداد يك شاقول متكي مي نمايند و با گچ وخاك پشت آن را پر نموده و بدين وسيله روي ديوار خطي به پهناي، چند سانتيمتر و به طول ديوار ايجاد مي نمايند واين عمل را هر يك متر و به يك متر ويا قدري كمتر تكرار مي كنند. به اين كار شمشه گيري مي گويند و آنگاه بين اين خطوط را با گچ وخاك پر كرده و بدين وسيله گچ و خاك كردن اتاق را تكميل مي نمايند. در مورد سيمان كاري هم همين كار را انجام ميدهند ولي به جاي گچ وخاك از ملات ماسه سيمان استفاده مي نمايند.
گچ وخاك
خاك رس را الك كرده وبا گچ مخلوط مي نمايند. نسبت اين مخلوط در اصطلاح بنايي به قدرت گچ ويا زود گيري آن بستگي دارد. هر قدر گچ زود گير تر باشد به خاك بيشتري نياز دارد ومعمولاً نسبت تقريبي اين مخلوط پنجاه در صد مي باشد. پس از مخلوط نمودن گچ وخاك، در ظرفهاي كوچكي كه به آن استامبولي مي گويند قدري آب ريخته و آنگاه اين مخلوط را روي آب مي پاشند تا بدينوسيله كليه دانه هاي گچ در تماس با آب باشد آنگاه آن را مخلوط كرده تا به صورت خميري يكنواخت در آيد و بعد فاصله ي بين شمشه گيري را كه قبلا توضيح داده شده به وسيله آن پر مي نمايند. علت مصرف خاك در گچ وخاك اين است كه هم ملات ارزانتر تمام مي شود وهم ملات دير گير تري بدست مي دهد و پلاستيك تراز ملات گچ مي باشد.
سفيد كاري
بعد از اتمام گچ و خاك و خشك شدن آن اقدام به سفيد كاري مي كنند. به علت زودگير بودن ملات گچ آن را مانند گچ و خاك به مقدار كم در استامبولي مي باشد. در موقع ساختن ملات گچ بايد پودر گچ را توي آبي كه در استامبولي مي ريزند بپاشند تا تمام ذرات گچ در مجاورت آب قرار گرفته و تر بشود. آنگاه آن را با ماله روي كاه گل و يا گچ خاك مي مالند به طوري كه سطح كاملا صاف و يكنواختي ايجاد شود.
كشته كشي
به علت زود گير بودن گچ نمي توان سطح آن را پرداختي وصاف نمود. بدين علت بعد از سفيد كاري و قبل از آنكه ملات گچ خشك شود روي آن را يك ورقه كشته به ضخامت چند دهم ميليمتر مي كشند و با ماله خوب پرداخت مي كنند تا سطحي كاملا صاف و آماده نقاشي به دست آيد. كشته ملات گچي است كه ديگر سخت نمي شود (خشك شدن با سخت شدن اشتباه نشود)و آن را بدين طريق تهيه مي نمايند كه ابتدا پودر گچ را از الك بسيار ريزي گذرانيده و آنگاه آن را مانند تهيه ملات گچ معمولي توي آب مي پاشند و بوسيله هم زدن ملات با دست مانع سخت شدن آن مي شوند و عمل همزدن آن تا 10 الي 15 دقيقه ادامه داده تا گچ حداكثر ازدياد حجم خود را بدست آورد. اين ملات كاملا يكنواخت بوده و هرگز سخت نمي گردد بلكه در اثر تبخير سطحي خشك مي شود. گچ ساختماني به رنگ سفيد بوده و روي آن را مي توان نقاشي نمود. بوسيله گچ روي ديوار و سقف ساختمان گل وبته ونقشهاي زيباي ديگري مي سازند كه به اين هنر به طور كلي گچ بري مي گويند.
سنگ قرنيز
با توجه به اين كه گچ در مقابل رطوبت مقاوم نبو ده و به سرعت فاسد مي شود، براي جلو گيري از رسيدن رطوبت به ديوار گچ كاري شده در موقع شستن كف،دور اطاقها را به ارتفاع 10سانتيمتر يك سنگ پلاك كار ميگذارند كه به آن اصطلاح قرنيز ميگويند. براي قرنيز ميتوان از سنگهاي مختلفي مانند سنگ تراورتن، باغ ابريشم و يا سنگ مرمر وغيره استفاده نمود. اگر در موقع كار گذاشتن اين سنگ دقت شود كه هم سطح گچ ديوار نصب گردد بهتر است زيرا اگر جلوتر از گچ عقب تر از گچ كاري نصب شود ودر نتيجه گچ تيزي پيدا خواهد كرد كه در اثر مرور زمان لب پريده شده ومنظره زشتي پيدا خواهد نمود. بهتر است از زيبايي در محل برخورد سنگ قرنيز وگچ فرو رفتگي كوچكي كه با آن چفت مي گويند در گچ ايجاد نمود. براي آنكه سنگ قرنيز هم باد گچ وخاك نصب شود بايد اولًا دقت نمود كه گچ وخاك ديوارها به 10 ـ15 سانتيمتر ختم گردد در ثاني در صورت لزوم بايد چند سانتيمتر از ديوار را در محل برخورد با كف تراشيد تا جاي براي كلفتي سنگ قرنيز وملات پشت آن ايجاد گردد. كلفتي سنگ قرنيز معمولاً يك سانتيمتر است.
موزائيك
در ايران موزائيک به قطعه سيمان گفته مي شود كه به ابعاد 10×10 و20 ×20 و 25× 25و 30×و 40× 40و 50×50 يافت مي شود و كف اطاقها را با آن فرش مي كنند. اين قطعه را معمولاً در دو لايه آستر و رويه مي ريزند و بعد آن را با دستگاه هاي مخصوص پرس مي كنند و بعد چند روزي آن را در هواي آزاد گذاشته و آبپاشي مي نمايند تا در مجاورت رطوبت سيمان سخت گشته و قابل استفاده شود. آستر موزائيك را كم سيمان تر و رويه آن را پر سيمان تر مي گيرند. قسمت رويه گاهي ساده وگاهي نقش دار تهيه مي شود. انتخاب نوع موزائيک وطريقه نصب آن بر حسب كف پوش روي آن متفاوت مي باشد. چنانچه فرش موزائيک آخرين لايه كف سازي باشد موزائيک را از نوع مرغوبتر مينمايد. اگر بخواهيم روي موزائيک را با موكت، پاركت و يا مصالح ديگر مفروش بنماييم از موزائيک ارزانتر و يا حتي كاشي ساده سيماني استفاده مينماييم اگر كف پوش آخر پاركت باشد بايد خطوط فرش موزائيک در امتداد يك ديگر واقع نشود مانند شكل، ياد آور مي گردد كه اگر بخواهيم طبقه هم كف را با پاركت مفروش نماييم حتما در زير فرش موزائيک بايد از قشر قير و گوني استفاده نماييم. 30
در محلهايي كه رفت وآمد زيادتر مي باشد يا اگر بخواهيم سطح زيباتري به وجود بياوريم براي فرش كردن اطاقها از سنگهاي پلاك به ابعاد و رنگ و شكل هاي مختلف استفاده مي نماييم.
سرويسها
حمام- توالت- روشويي- آشپزخانه
قسمت هاي فوق كه از مهمترين مكانهاي ساختمان است از لحاظ اجراي ساختماني مخصوصاً در مورد قير و گوني داراي يك نوع ديتيل مي باشد فقط ممكن است ازلحاظ عمران (ابعاد محلها ) و يا تأسيسات و نوع لوله كشي باهم متفاوت باشند. كف ديوارهاي سرويسها داراي ديتلهاي جداگانه مي باشند لايه هاي كف سرويسها از پايين به بالا بعد از بتن به شرح زير است.
1- بتن سبك براي شيب بندي، 2- يك لا يه ماسه سيمان، 3-قير و گوني ، 4-فرش
قير و گوني سرويس ها :
قير و گوني سرويسها بهتر است در دو مرحله انجام شود. مرحله اول ديوارها، مرحله دوم كف نظر به اينكه معمولاً كاشي كاري سرويسها را قبل از فرش كف انجام مي دهند چنانچه قير و گوني كف نيز همزمان با قير و گوني ديوارها انجام شود در موقع كاشي كاري و عبور و مرور كارگران از روي كف ناچار قير و گوني آسيب ديده و سوراخ مي شود و در نتيجه در موقع فرش كف دوباره اين قير و گوني با دو لايه گوني تجديد شود. براي جلوگيري از اين دوباره كاري بهتر است ابتدا ديوارها را قير و گوني نموده وحداكثر اين قير و گوني را تا 10 سانتيمتر روي كف ادامه دهيم وبعد از اجراي كاشي كاري و بلافاصله قبل از فرش كف نسبت به قير و گوني كف اقدام نموده و فوراً فرش كف را شروع نماييم بهتر است قير و گوني كف سرويسها در دو لايه گوني و سه لايه قير انجام شود وبعد از اجراء حتماً به وسيله آب بستن در محل از غير قابل نفوذ بودن آن مطمين شويم. اگر قير و گوني كف را همان طوري كه در بالا اشاره شد بعد از كاشي كاري ديوار انجام مي دهيم بايد حتما قير و گوني كف زير قير و گوني قبلي كه از ديوار رويد كف آورده ايم قرار گيرد و بايد حتما به وسيله قير داغ اين دو لايه به همديگر بچسبد.
در موقع قير و گوني كف بايد دقت شود تا حمل كفشور كاملا آب بندي شده ودر صورت امكان اين قير و گوني داخل لوله كفشور قرار گيرد كه در اين صورت مي بايد لوله كفشور به اندازه كافي بزرگ مي باشد تا هم قير و گوني و هم كفشور را در خود جا دهد.
فرش كف :
چنانچه كف داراي شيب باشد يعني اگر در كف سرويس كف شور كار گذاشته باشد محل سرويس را بايد با كف پوشهايي كه ابعاد آن كوچكتر باشد فرش نماييم. اين ابعاد بستگي به بزرگي و كوچكي سرويس دارد زيرا با قطعات بزرگ مثلاً 30×30 نمي توان شيبهاي لازم را در مكانهاي كوچك اجراء نمود. ولي چنانچه كف سرويس داراي شيب نباشد مي توان براي فرش آن از هر اندازه كف پوش استفاده نمود مانند سراميك،موزائيک،سنگ،كاشيها ي مخصوص كف،اين نوع كاشيها بايد اولاً مقاوم بوده و در ثاني ليز نباشد.
لايه هاي ديوارهاي سرويسها از خارج به داخل
1-ديوار 2-قشر ماسه سيمان زير قير و گوني 3-قير و گوني 4-توري سيمي 5-كاشي لعابي و ملات آن
كاشي و ملات آن :
كاشي قطعهاي است لعابي به ابعاد 10× 10يا 15×15 يا 20× 20و ياديگر ضخامت آن در حدود 6 ميليمتر الي يك سانتيمتر مي باشد. كاشي بر حسب لعاب روي آن به رنگهاي سفيد و يا الوان به بازار مي آيد. كاشي ازدو لايه تشكيل شده است. لايه زيرين كاشي از جنس خاك رس مي باشد كه پس از تعيين درصد نا خالصي هاي آن و اضافه نمودن مواد لازم آن را قالب گيري نموده و پس از خشك كردن آن را به كوره مي برند. در اين مرحله پختن قطعه كاملاً انجام نمي شود آن را به صورت نيم پخت از كوره خارج مي نمايند به اين قطعه اصطلاحاً پخت بيسكوييتي و يا بيسكوييت ميگويند سپس لايه دوم را كه مواد زودگيري به نام لعاب است روي آن مي باشند ودوباره آن را به كوره برده در اين مرحله لعاب ذوب شده و كليه رويه كاشي را مي پو شاند وسطحي صاف صيقلي و غير قابل نفوذ ايجاد مي نمايد. چنانچه لايه زيرين و رويي كاشي داراي ضرايب انبساط متفاوت باشد در اثر تغيير درجه حرارت روي لعاب كاشي تركهايي ايجاد مي شود كه خيلي بد منظره و نازيباست. لعابي كه روي كاشي مي دهند انواع مختلف دارد مانند لعابهاي نمكي يا لعابهاي رنگي مانند سنگ آهن منگنزدار و يا اكسيد آهن آبدار. اين مواد رنگي را بر روي سفال كاشي مي پاشند بعد آن رادر كوره برده حرارت مي دهند و لعاب به صورت قشر صيقلي شيشه در آمده و تمام سطح آجر را به طور يكنواخت مي پو شاند. صنعت كاشي از قديم الايام در ايران متداول بوده و از دوران صفويه كاشي كارهاي جالبي در اصفهان به يادگار مانده است. براي نصب كاشي ابتدا زير كاشي را در كف به وسيله گچ يا ماسه تراز مي نمايند و بعد كاشي را به حال تراز وشاقول نصب نموده و موقتاً با قطعه اي از گل رس تعادل آن را حفظ مي نمايند بعد دوغ آب پر از سيماني با ماسه نرم ساخته و آهسته آهسته پشت آن را در دو يا سه مرحله پر مي نمايند اگر يك مرحله پر نمايند اگر در يك مرحله پشت كاشي را با دوغاب سيماني پر كنند ممكن است در اثر وزن دوغاب كاشي از جاي خود كنده شده و يا شاقول و تراز بودن خارج شود پشت يك رج كاشي با دوغاب سيمان پر شد رج بعد را روي آن مي گذراند و بعد از اتمام كار درزهاي آن با ملاتي كه از لحاظ رنگ با كاشي هماهنگ باشد بند كشي مي نمايند معمولاً از لحاظ زيبايي ارتفاع كاشي كاري را تا زير سقف ادامه مي دهند ولي حداقل ارتفاع كاشي در حمام ها به واسطه وجود دوش تا180 سانتيمتر و در آشپزخانه تا 150 سانتيمتر (چند رج بالاتر از ظرف شويي ) و در توالت ها تا 60 سانتيمتر و اگر در توالت دست شويي وجود داشته باشد ارتفاع كاشي در آن قسمت 90 سانتيمتر بايد باشد.
سقف كاذب :
سقف كاذب سقفي است كه در زير سقف اصلي ساختمان ساخته مي شود و به سقف اصلي آويزان است. سقف كاذب را به علل مختلف مي سازند مثلاً در ساختمانهاي بتني كه ضخامت شاه تيرها ودالهاي روي آن متفاوت است و اين اختلاف ارتفاع از پايين بد منظره مي باشد به وسيله ساختن سقف كاذب اين نازيباي را مي پوشانند و يا در محل ساختن خرپا كه به واسطه وجود دهانه هاي بزرگ ساخته مي شود ضخامت خرپا را در فاصله سقف كاذب تا سقف اصلي گم ميكنند. گاهي اوقات نيز براي سالنهاي سخنراني ويا سينما ويا تياتر كه احتياج به نور و صداي مخصوص دارند اقدام به ايجاد سقف كاذبي كه نور و يا پخش صداي مورد لزوم را تامين نمايد مي نمايند.
معمولاً از فاصله بين سقف كاذب و سقف اصلي كه ممكن است تا حدود 80 سانتيمتر هم باشد لوله هاي آب گرم وآب سرد يا شوفاژ و همچنين كانالهاي حرارتي يا لوله هاي فاضلاب آب را عبور مي دهند.
نما:
رعايت نكات زير نما سازي الزامي است :
نما بايد با سطح زير كار اتصال كافي داشته باشدتاهنگام بروز زلزله خطر جدا شدن و فروريختن آن وجود نداشته باشد.
نما بايد قابليت تحمل شرايط اقليمي خاص هر منطقه را داشته باشد.
نما بايد به گونه اي انتخاب واجرا شود كه بروز اشكالاتي در آن (مانند ترك خوردگي ) موجب آسيب ديدن سطح زير كار بويژه اجزاي سازه اي شود.
از اجراي نمادهاي مجزا قبل از تكميل سطح زير كار پرهيز شود.
از به كار بردن قطعات سنگين در نما پرهيز شود.
عايقكاري رطوبتي:
اجراي عايقكاري در موارد زير لازم است: الف) بامهاي تخت،شيبدار:قوسي وگنبدها ب) اوانگاها وايوانها ج) كفها(در تماس با زمين نمناك وكف سرويسها وآشپز خانه د) شالوده ها (در تماس با زمين نمناك ) ه) ديوارها زير زمين وديوارهاي در تماس با آب و) ساير قسمتها از قبيل كف پنجره هاي در تماس با محيط اطراف، در پوش وديوار جان پناه، دود كشها، بدنه وكف استخرها و منابع آب، نماهايي كه در معرض بوران قرار دارند.
هنگام اجراي عايقكاري با قير و گوني قير اندود انجام مي شود بايد موارد زير را رعايت شود:
1- عايقكاري به هنگام بارندگي مجاز نيست. 2- عايقكاري بر روي سطوح مرطوب مجاز نيست. 3- عايقكاري جامد را تا هنگامي كه گرم و روانند بايد مصرف كرد. 4 - دماي قير هاي مورد مصرف نبايد بيش از 177+ درجه سلسيوس باشد. 5- راه رفتن روي سطوح عايقكاري شده بايد با احتياط وبا استفاده با كفشهاي بدون ميخ انجام شود. 6- مصرف ميخ براي محكم كردن لايه هاي عايقكاري مجاز نيست. 7- لايه هاي عايق بايد از هر طرف 10 سانتيمتر همپوشاني داشته و به قير مناسب كاملاً به هم چسبانده شوند در همپوشاني لايه ها بايد لايه هاي رويي در سمتي قرار گيرند كه مطابق شيب بندي انجام شده آب از روي آنها به سمت لايه ريزي سرازير گردد. 8- هنگامي كه عايقكاري در بيش از يك لايه انجام مي شود، لايه هاي متوالي عايق بايد عمود بر هم قرار گيرند. 9- سطوح عايقكاري شده بايد پس از تكميل لايه محافظي پوشانده شوند. 10- عايقكاري با عايقهاي رطوبتي آماده، مطابق روشهاي توصيه شده توسط سازندگان انجام شود، در هر حال بايد به تأييد دستگاه نظارت برسد. 11- ايجاد زير سازي مناسب براي انجام عايقكاري ضروري است.
بازشوها وتقويت كننده هاي اطراف آنها:
رعايت موارد زير در مورد اندازه و محل بازشوها الزامي است:
- مجموع سطح بازشوها در هر ديوار بار بر از يك سوم سطح آن ديوار بيشتر نباشد.
- مجموع طول بازشوها در هر ديوار باربر از يك دوم طول ديوار بيشتر نباشد.
- فاصله اولين بازشوها در هر ديوار باربر از بر خارجي ساختمان (از انتهاي ديوار) كمتر از ارتفاع بازشو به كمتر از 75 سانتيمتر نباشد، مگر آنكه در طرفين بازشو كلاف قائم (از كف تا سقف ) قرار داده شود.
- فاصله دو بازشو نبايد از دو سوم ارتفاع كوچكترين بازشوي طرفين خود و همچنين از مجموع طول آن دو باز شو كمتر باشد. در غير اين صورت جرز بين دو بازشو، جزئي از بازشو منظور مي شود و نبايد آن را به عنوان ديوار برابر به حساب آورد.
- نعل در گاه روي بازشوهاي مجاور بايد به صورت يكسره با دهانه اي برابر مجموع طول بازشوها به اضافه جرز بين آنها و رعايت نكات بند 80-1-3-6-9 باشد.
- هيچ يك از ابعاد بازشوها از 2. 5 متر بيشتر نباشد. در غير اينصورت بايد طرفين بازشو را با تعبيه كلافهاي قائم كه به كلافهاي افقي متصل مي شوند، تقويت شود.
نعل درگاه :
براي نصب درگاهها رعايت شرايط زير الزامي است:
طول نشيمن نعل درگاه بر روي ديوار در هر طرف بايد حداقل 30 سانتيمتر باشد.
در صورت استفاده از كلافهاي قائم در اطراف بازشوها، نعل در گاه بايد به نحو مناسبي به آنها متصل شوند.
عرض نعل درگاه بايد مساوي ضخامت ديوار باشد.