گل راعی ( Hypericum Perforatum L )

[*FATIMA*]

گل راعی


نام علمی : Hypericum Perforatum L

نام تیره : Hypericaceae

نام انگلیسی : St.John's Wort, Perfoliate, Hypricon

نام فارسی : گل راعی ، هوفاریتون ، علف چای ، گل هزارچشم ، گل شهناز ، گل تره

http://uc-njavan.ir/images/fhkmdasc6u1kdzx2fqc1.jpg



مشخصات گیاهی

گیاهی است علفی و پایا که بسته به شرایط محیط از 25 سانتیمتر تا بیش از یک متر رشد می کند . در سال اول رشد رویشی دارد و خزنده می باشد ، رشد مطلوب و گلدهی از سال دوم به بعد آغاز می شود . ساقه های آن در قاعده گیاه منشعب تر و دارای دو خط برجسته در طول خود است . برگ های آن متقابل ، بیضوی ، دارای رگبرگ هایی به طول 1/5 - 4 سانتیمتر ، کامل و بدون کرک می باشند . در پهنه ی برگ ها صدها نقطه شفاف که شبیه سوراخ است دیده می شود که به همین جهت این گونه را Perforatum ( یعنی سوراخ _ سوراخ ) نام گذاری کرده اند . ولی در حقیقت سوراخ نیست بلکه پرده ی نازکی و شفافی است که غده هایی روغنی در کناره ی آن قرار دارند . گل های آن به رنگ زرد طلایی به قطر 20-25 سانتیمتر و به شکل دیهیم انتهایی است .

در پنج گلبرگ بیضی آن نقاط ریز یا خطوط تیره ای مشاهده می شود که دارای غده های ترشحی محتوی شیره ای به رنگ قرمز مایل به قهوه ای می باشند . گل ها خود لقاح ، متقارن ، خامه ای طویل ، فاقد نوشجای ولی دارای دانه های گرده های فراوان هستند به همین سبب حشرات را جلب می کنند . خامه به طرف خارج گسترده شده و بین دسته های پرچم قرار گرفته . در زمانی که بساک ها شکافته می شوند با کلاله تماس ندارند زیرا در یک سطح نمی باشند بنابراین در این مرحله گرده افشانی وابسته به حشرات است که جلب گل ها می شوند . بعد از گل دادن ، گلبرگ ها و پرچم ها به طرف داخل گل کشیده می شوند و در آن موقع که بساک ها پوشیده از دانه های گرده هستند با کلاله تماس پیدا می کنند . گل ها در ماه های اردیبهشت تا مهرماه ظاهر می شوند . میوه آن به شکل کپسول و در داخل آن تخم ها جای دارند که طول آنها حدود یک میلیمتر بوده و فاقد آندوسپرم می باشند . وزن هزار دانه آن 0/15-0/3 گرم می باشد .

پراکنش

گل راعی به طور معمول در اغلب مناطق دنیا ، بیشه ها ، خرابه ها ، کنار جاده ها و قسمت های کم درخت جنگل ها می رویند . منشأ این گیاه بیش تر در اروپا ، غرب سیبری تا شمال غرب چین آسیای صغیر ، نواحی مدیترانه ، شمال آفریقا ، کانادا ، استرالیا و بریتانیا می باشد . در ایران نواحی شمال : لاهیجان ، تالش ، نوشهر ، دره هراز ، جاده چالوس ، جنگل گلستان ، گرگان ، گنبد قابوس ، جنگل علی بولاع ، در غرب : بروجرد ، نهاوند ، کوه الوند و استان های فارس و کهکیلویه و بویر احمد وجود دارد .

قسمت مورد استفاده

سرشاخه های گل دار را هنگامی که گیاه گل کرده است در یک روز آفتابی چیده و سپس در سایه و در محلی که هوا جریان دارد پهن نموده و یا در خشک کن یا حداکثر 35 درجه سانتیگراد خشک می کنند .





ادامه دارد ...
منبع : اصول کاشت و پرورش گیاهان دارویی
نوشته
دکتر فرهنگ مراقبی
مهندس آرتیکاس اعتمادزاده

[*FATIMA*]

خواص درمانی

گل راعی از نظر طبیعت خیلی گرم و خشک است . ماده ی موثره ی این گیاه هیپریسین بوده و دارای اثر مهارکننده بر روی آنزیم منوآمینواکسیداز (MAO) می باشد و آن را به مهار کننده MAO inhibitor تبدیل می کند . مهارکننده های MAO برای درمان افسردگی به کار می روند و به واسطه ی این مکانیسم اثر اصلی هیپریسین برای درمان افسردگی می باشد . مهار کننده های MAO در ترکیب با بعضی خوراکی ها ممکن است به اندازه ی خطرناکی فشار خون را بالا ببرد . علایم آن سردرد ، آشفتگی و سردی پوست بدن می باشد . قدرت مهارکننده های MAO داروی تجارتی نیستند و توصیه می شود اشخاصی که از داروهای آمفتامین ، مخدرها و از اسیدهای آیمنه تریپتوفان ، تیروزین و قرص های ضد بارداری ، بخورهای ضد آسم و داروهای ضد سرماخوردگی استفاده می کنند و هم چنین افرادی که محدودیت استفاده از خوراکی هایی از قبیل قهوه ، کالباس ، ماست ، شکلات ، باقلا و خوراک های شور را دارند از خوردن آن خودداری کنند . باید توجه داشت که این گیاه برای درمان افسردگی به طور فوری عمل نمیکند و طول درمان ممکن است 2-3 ماه طول بکشد .

علاوه بر درمان افسردگی درمان های گوناگونی برای گل راعی ذکر شده است و آن را می توان به عنوان درمان میگرن ، ضد اسپاسم ، بهبود اختلالات قاعدگی ، هیستری ، کم خونی دختران جوان ، صرع ، حالات تشنجی ، عدم تعادل عصبی ، ورم های مزمن معده ، کبد ، کیسه ی صفرا ، کلیه ها و در درمان عفونت های دستگاه تناسلی زنانه و ضد عفونی کننده مجاری ادراری و به عنوان هضم کننده ، نیرو دهنده ، صفرا بر و تقویت دستگاه تنفسی و ضد کرم استفاده نمود .

طبق مطالعات جدید بیوشیمیایی ، هیپریسین جذب اکسیژن سلولی کرده ، تنفس عروقی را در بدن افزایش می دهد و قدرت دفاعی بدن را به طور قابل ملاحظه ای بالا می برد . هم چنین دارای آثار ضد باکتری ، ضد قارچ و ضد التهاب می باشد .

در مصارف خارجی باعث بهبود زخم ها ، بریدگی ها و سوختگی ها می شود . ماده ی هیپریسین و سایر مواد آنتی بیوتیک موجود در اسانس روغنی قرمز گیاه برای پیش گیری عفونت زخم ها مفید بوده و به علاوه مواد شیمیایی فلاونوئیدی موجود در گیاه ظرفیت گیاه را برای تحریک و تقویت سیستم دفاعی بدن افزایش داده و برای کاهش التهاب زخم ها کمک بسیار مؤثری می کند . استفاده از این گیاه مدت التیام زخم و سوختگی را خیلی کوتاه می کند و جای زخم کمتر بافی می ماند . هم چنین مصرف آن به صورت مالیدن بر روی عضو در رفع ناراحتی های رماتیسم و نقرس ، سیاتیک ، خون مردگی ، کوبیدگی ، درد کمر ، در رفتگی ، خون ریزی و مارگزیدگی مؤثر واقع می شود .

هیپریسین عوارض جانبی بسیار محدودی دارد که مشخص ترین آن افزایش حساسیت به نور است که بیش تر در مورد حیوانات علف خوار مشاهده شده است ، دام هایی که مقدار زیادی از این گیاه مصرف نموده اند پوست بدنشان در برابر تابش اشعه خورشید حساس شده و تاول هایی ناشی از سوختگی در آن ها ایجاد می شود . این عارضه در مورد انسان به خصوص آن هایی که دارای پوست حساس اند نیز صدق می کند .




ادامه دارد ...
منبع : اصول کاشت و پرورش گیاهان دارویی
نوشته
دکتر فرهنگ مراقبی
مهندس آرتیکاس اعتمادزاده

[*FATIMA*]

ترکیبات شیمیایی

اسانس گل راعی حاوی 12/4-12 درصد تانن ، 0/11 - 0/06 درصد اسانس روغنی فرار ، 0/7 - 0/5 درصد هیپرین ، حدود 0/47 درصد هیپریسین رزین ، تعدادی گلوکوزید ، چند آلکالوئید ، روغن ثثابت ، ویتامین C پروویتامین A و مواد رنگی دیگر از جمله پسود و هیپریسین ، کارتنوئید ، کلروفیل و یک ماده ی قهوه ای مایل به قرمز می باشد .

مهم ترین ماده ی موثره ی گل راعی هیپریسین است . هیپریسین یک ماده ی کینونی به فرمول C30H16O8 و از گروه فلاونوئیدهاست . این ماده قرمز رنگ در غده های ریز سیاه رنگ که در اندام های مختلف گیاه تشکیل می شود به چشم می خورد . Martonfi and Repcak (1996) نشان دادند که هیپریسین در بساک ها و گلبرگ ها تجمع پیدا می کند .


عوامل اکولوژیک

اثر نور : گل راعی گیاهی است روز بلند و حداکثر گل و ماده ی موثره را در اوایل تابستان تولید می نماید

اثر دما : گل راعی در محدوده ی وسیعی از اقالیم رشد می کند ، اما برای جوانه زنی یا بقای گیاهچه ها در ارتفاع بیش از 1500 متر به علت سرما رشد محدودی پیدا می کند . این گیاه در صفر درجه سانتیگراد شروع به رشد میکند ، در مناطق معتدل رشد مطلوبی دارد و گرمای بیش از حد رشد آن را مختل می نماید

اثر رطوبت : بارندگی زیاد باعث کاهش هوای خاک و شست و شوی عناصر غذایی می گردد که برای گل راعی مناسب نمی باشد . Campbell بهترین شرایط برای رشد گل راعی را ارتفاع 600 متر و بارندگی بیش از 760 میلیمتر عنوان نموده است .

اثر خاک : گل راعی به EC و PH خاک و آب حساس است ، در حالی که در محدوده ی وسیعی از خاک ها رشد می کند ولی بهترین رشد را در خاک های سبک و عمیق دارد . رشد مطلوب این گیاه در خاک هایی با حاصل خیزی زیاد تا کم با زهکش خوب است و بهترین PH حدود 6/6 ، بهترین EC خاک و اب حدود 2000 میکروموس می باشد .




ادامه دارد ...
منبع : اصول کاشت و پرورش گیاهان دارویی
نوشته
دکتر فرهنگ مراقبی
مهندس آرتیکاس اعتمادزاده

[*FATIMA*]

روش کشت

تاریخ کاشت : در اواخر زمستان بذرها داخل خزانه در پیت و بدون پوشش روی بستر کشت می شوند . بذرها در 28 - 10 روز جوانه می زنند . هنگامی که نشاءها به ارتفاع 15 - 10 سانتیمتر رسیدند ، می توان آن ها را به مزرعه منتقل کرد . این عمل باید بلافاصله بعد از مساعد شدن هوا و رفع یخ بندان صورت گیرد ، که به طور معمول مدت زمان لازم جهت انتقال نشاء از خزانه به زمین اصلی 60 - 45 روز به طول می انجامد .


آماده سازی زمین : در پاییز باید با کودهای شیمیایی و حیوانی ، زمین را شخم عمیق زد و در موقع کاشت آن را به صورت فارو یا کرتی درآورد .


مقدار بذر مصرفی و تراکم : در آزمایشی که توسط Kordana and Zaleki انجام شد ، نتیجه گرفتند که فاصله ی 40 - 30 سانتیمتری گیاهان از یک دیگر بالاترین عملکرد را داشته است . هم چنین Galambosi در یک بررسی در فنلاند میزان تراکم را 6 ، و بوتر در سوئیس 4 بوته در متر مربع گزارش نموده اند . بنابراین بهترین فواصل کاشت برای این گیاه 60*30 و 350 - 450 گرم بذر در هکتار ، توصیه می شود .

تناوب زراعی : تناوب کاشت برای این گیاه مناسب می باشد . با توجه به اینکه گل راعی یک گیاه چند ساله است ( 5 ساله ) لذا تناوب با گیاهان وجینی و کوتاه مدت از نظر دوره ی رویش برای این گیاه حایز اهمیت است .

کوددهی و عناصر غذایی : در آزمایشی که توسط Golcz and Kordana در لهستان انجام گرفت مقدار 60 کیلوگرم N ، 80 کیلوگرم P2o5 و 120 کیلوگرم K2o بالاترین عملکرد ماده تر را در سال اول و دوم آزمایش و به ترتیب 4/1 و 9/5 تن نشان داد . Bomme مقادیر مختلف کودهای شیمیایی NPK را در آلمان روی گل راعی آزمایش نمود ، در این آزمایش میزان NPK براساس جذب عناصر غذایی در صورت برداشت گیاه به اندازه ی 20 تن در هر هکتار به ترتیب 105 ، 40 و 119 کیلوگرم پیشنهاد شده است . دادن کود دامی و شیمیایی زیاد سبب شیوع آفات در این گیاهان می شود .

آبیاری : آبیاری منظم به روش های سنتی بین 10 - 7 روز یک بار یا به صورت قطره ای برای این گیاه مناسب می باشد .

علف های هرز : این گیاه در مرحله ی خزانه به گیاه انگلی سس حساس است

زمان برداشت : برداشت محصول به طور معمول در اواخر خرداد یا ابتدای تیرماه به طوری که حداقل 4 گل باز شده باشد و قبل از تشکیل بذر از فاصله ی حدود 20 - 10 سانتیمتر بالاتر از طوقه انجام می شود . برداشت می تواند در حدود 3 الی 4 بار با فاصله 5 - 3 روز تکرار شود . در طول سال می توان دو بار پیکر رویشی راعی را برداشت نمود .

نگهداری محصول پس از برداشت : سرشاخه های گل دار گیاه را باید بعد از برداشت به سرعت خشک کرد . برای این منظور می توان پس از برداشت در یک روز آفتابی ، آن ها را در سایه و محلی که هوا جریان داشته باشد و نور مستقیم به محصول نتابد ، پهن نمود یا در خشک کن استاندارد که دمای آن 45 - 35 درجه سانتیگراد است خشک کرد . در این حالت ماده ی موثره ی گیاه در زمان خشک شدن محفوظ می ماند . سپس آن ها را در گونی های کنفی و بهداشتی در انبار خنک نگهداری می نمایند .

عملکرد : عملکرد این گیاه برای گیاهان تازه 16 - 14 تن در هکتار و 2000- 2500 کیلوگرم ماده ی خشک در هکتار می باشد که حداکثر عملکرد در سال سوم خواهد بود و بعد از سال چهارم عملکرد آن کاهش می یابد .





منبع : اصول کاشت و پرورش گیاهان دارویی
نوشته
دکتر فرهنگ مراقبی
مهندس آرتیکاس اعتمادزاده