اکولوژی بیوم ها

[*FATIMA*]

اکولوژی بیوم ها


بیوسنوزهایی که وسعت زیاد دارند بیوم نامیده میشوند . بیوم ها ، در مدت زمان بسار طولانی در نتیجه واکنش های متقابل عوامل محیطی و عوامل زیستی پدید آمده اند . هر بیوم از ترکیب اجتماعات کوچکتری تشکیل شده اند که آنها نیز در اثر شرایط محلی به وجود آمده اند .
در بررسی بیوم ها به دو نکته زیر باید توجه داشت :
نکته اول : خطوط تقسیم اکوسیستم ها با عرض های جغرافیایی موازی است . یعنی تقسیمات بیوم ها کم و بیش عرضی است و بیوم های یکسان را می توان در عرض های جغرافیایی مشابه آن پیدا کرد .
نکته دوم : درجه حرارت بیوم ها به حد زیادی با تابش خورشیدی تابع عرض جغرافیایی بستگی دارد . بارندگی نیز تابع عرض جغرافیایی و بادهای منطقه ای است . بنابراین ، اقلیم بویژه دما و رطوبت نقش مهمی در توزیع بیوم ها دارند .
از این رو بیوم ها به صورت زیر تقسیم بیندی می شوند :

1/ بیوم های خشکی :
بیوم توندرا
بیوم تایگا یا جنگل های سوزنی برگ
بیوم جنگل های معتدل و خزان کننده
بیوم جنگل های پرباران حاره
بیوم علف زارها
بیوم کشاورزی
بیوم بیابان
2/ بیوم آب ها
3/ بیوم آب های شیرین



ادامه دارد ...

[*FATIMA*]

بیوم توندرا


کلمه توندرا واژه ای فنلاندی به معنی جلگه ها و سرزمین های باز و بدون درخت است که در شرایط اقلیمی سخت ، کم باران و سرد در عرض های جغرافیایی بالا وجود دارد . این بیوم در عرض جغرافیایی 57 یعنی مکان رشد درختان و مناطق قطبی که در آن فصل رشد وجود ندارد واقع است . از نظر اقلیمی در این بیوم دست کم 7 ماه از سال درجه حرارت کمتر از نقطه انجماد است . متوسط درجه حرارت در گرم ترین ماه سال کمتر از 10 درجه و در فصل سرد تا 60- درجه نیز می رسد . خاک به طور دائم یخ بسته است و از نفوذ ریشه گیاهان جلوگیری می کند . باران در این بیوم کم و حدود 300-500 میلیمتر در سال است .



بیوم تایگا یا جنگل های سوزنی برگ


این بیوم را جنگل های شمالی نیز می نامند . جنگل های اقلیم سرد و عرض های جغرافیایی و با ارتفاعات بالا یعنی محدوده عرض جغرافیایی 50-65 درجه شمالی را در بر می گیرد و در مجموع 11 درصد سطح خشکی های کره زمین را به خود اختصاص می دهد . از خصوصیات این بیوم تابستان کوتاه و زمستان طولانی است . درجه حرارت متوسط گرم ترین ماه های سال بیشتر از 10 درجه است و فصل رشد حدود 3-4 ماه ادامه دارد . اگرچه شدت نور در این بیوم کم است ولی طول روز این بیوم به علت قرار گرفتن در عرض های جغرافیایی بالا ، زیاد است . میزان بارندگی سالانه آن از 200-600 میلیمتر متغیر است . در ارتباط با پوشش گیاهی این این بیوم سوزنی برگ ها بویژه صنوبر ، نراد ، لاریکس و انواع کاج ها غالی هستند .
درختان تایگا به صورت انبوه با سایه های سنگین می رویند به طوری که رفت و آمد از میان آن ها دشوار است و همین امر موجب شده تا رشد گیاهان در لایه های پایینی محدود باشد . زنجیره غذایی در آن کوتاه و تعداد سطوح غذایی محدود است . از نظر اقتصادی ، به سبب تولید الوار ، استفاده از پوست حیوانات و وجود دریاچه های آب شیرین این نواحی بسیار بااهمیت هستند .



منبع : اکولوژی مناطق بیابانی
نوشته :
عباس حنطه
علی اکبر دماوندی

[*FATIMA*]

بیوم جنگل های معتدل و خزان کننده


این بیوم در عرض های جغرافیایی 30-55 درجه واقع شده است . این بیوم در مناطقی از کره زمین قرار گرفته که تنش های حرارتی در آنجا وجود ندارد و فصل های مختلف سال در آن ها به طور منظم و کامل انجام می شود . میزان بارندگی در این بیوم زیاد و حدود 760-1500 میلیمتر در سال است . احتمال بارش برف های سنگین در این مناطق وجود دارد . مقدار تابش خورشید در آن از جنگل های تایگا و توندرا بیشتر است . پوشش گیاهی غالب آن ، درختان خزان دار بلند مانند افرا ، راش ، بلوط ، شاه بلوط ، زبان گنجشک و شوکران هستند . درختچه هایی مانند بید ، فندق و اقاقیا لایه هایی را زیر تاج پوشش درختان خزان دار بلند تشکیل می دهد . بزرگترین موجود زنده کره زمین یعنی درخت سکویا در شمال غربی امریکا و درختان اکالیپتوس تنومند استرالیا ، پوشش گیاهی این مناطق هستند .
آشیان اکولوژیکی پرندگان به واسطه آشکوب بندی متنوع عمودی ، از یکدیگر جداست و هر یک از گونه ها در محدوده خاصی لانه می سازند و غذای خود را تهیه می کنند .



بیوم جنگل های پرباران حاره


این بیوم در محدوده خط استوا و در عرض جغرافیایی 10 درجه شمالی و 10 درجه جنوبی که بیشترین میزان بارندگی سالانه را در سطح کره زمین دارند ، واقع شده اند . بارندگی سالانه این مناطق 2000-4000 میلیمتر و یا بیشتر است . در تمام فصل های سال زطوبت ، درجه حرارت و مقدار تابش خورشید به نسبت زیاد و ثابت است و تفاوت زیادی در میان فصل های مختلف سال مشاهده نمی شود . دمای سالیانه این بیوم 25-27 درجه سانتیگراد و تنوع زیستی بسیار زیاد است . به طوری که تعدد گونه آن از همه بیوم های خشکی بیشتر است . جنگل های حاره ای با اختصاص فقط 7 درصد از سطح کره زمین در حدود 50-90 درصد گونه های زیستی جهان را دربر می گیرد . درختان پهن برگ همیشه سبز ، غالب پوشش گیاهی آن را تشکیل می دهند . اهمیت این بیوم از نظر تولید الوار و اکسیژن در سطح کره زمین بسیار بالاست .



منبع اکولوژی مناطق بیابانی
نوشته
عباس حنطی
علی اکبر دماوندی

[*FATIMA*]

بیوم علف زارها


این بیوم شامل علف زارهای مناطق معتدل یا استپ ها و علف زارهای مناطق گرمسیری یا ساوان هاست . مشخصه استپ ها ، گیاهان خانواده گندمیان و مشخصه ساوان ها آشکوب درختچه ای به طور عمده اکاسیا است .



بیوم کشاورزی


از نظر اکولوژیکی کشاورزی نوعی هم زیستی میان انسان ، گیاه و حیوانات است . این اکوسیستم های ساخته بشر در سطح خشکی های مناطق مختلف کره زمین به وجود آمده اند . جمعیت های این اکوسیستم تقریباً همیشه از گونه هایی تشکیل شده اند که از نظر ژنتیکی خالص و هم سن هستند . شاید به واسطه این سادگی بیش از حد ، شرایط مساعد از نظر میزان تولید در اکوسیستم های کشاورزی فراهم شود ولی در مقابل عوامل گوناگون تهاجمی بشدت آسیب می بینند . بنابراین ، به تازگی بحث کشاورزی پایدار برای حفظ اکوسیستم های کشاورزی مطرح شده است .کشاورزی پایدار در دراز مدت ، کیفیت محیط و منابع طبیعی را ارتقا می دهد ، غذا و پوشاک انسان را تأمین می کند ، از نظر اقتصادی پویاست و کیفیت زندگی کشاورزی و همه جامعه را افزایش می دهد . پیامدهای کشاورزی رایج که سبب توجه کشاورزی پایدار می شود ، به طور خلاصه عبارت است از :
1/ بالا رفتن مصرف انرژی و افزایش قیمت و تجدید ناپذیر بودن منابع انرژی فعلی
2/ آلودگی آب ، خاک و فرسایش خاک
3/ به خطر افتادن حیات وحش و سلامت انسان ها
4/ کاهش تنوع زیستی و فرسایش ژنتیکی
5/ ایجاد مقاومت در بیماری ها و آفت های گیاهی
مهم ترین عملیات و راه کار برای پایداری در کشاورزی به صورت زیر است :
- پایین ترین عملیات خاک ورزی یا روش های بدون خاک ورزی
- کشت مخلوط
- استفاده از مالچ بخصوص مالچ های گیاهی و زنده
- تناوب زراعی مناسب
- تلفیق دام با زراعت
- مبارزه بیولوژیک یا مبارزه تلفیقی با آفت ها و علف های هرز
- تغییر تاریخ کاشت ( به عنوان روشی برای به پایین رساندن آفت ها و بیماری ها )
- استفاده از کودهای آلی
- استفاده از کودهای بیولوژیک


منبع اکولوژِی مناطق بیابانی
نوشته
عباس حنطه
علی اکبر دماوندی

[*FATIMA*]

بیوم آب ها


دریاها و اقیانوس ها حدود 70% از سطح زمین را فرا گرفته اند . زیستگاه دریایی نسبت به زیستگاه خشکی برای حیات مناسب تر است . زیرا خطر تابش نور مستقیم خورشید وجود ندارد و املاح و مواد معدنی در آب محلول اند . عمق متوسط اقیانوس ها 3800 متر است در حالی که ارتفاع متوسط خشکی ها حدود 875 متر و عمیق ترین گودال زیر آبی شناخته شده ، گودال جزایر ماریان در عمق 11036 متری است . عمده ترین عوامل غیر حیاتی محیط های دریایی عبارت اند از :
1/ فشار هیدرو استاتیک . به ازای هر 10 متر عمق آب ، فشار آن حدود یک اتمسفر افزایش می یابد و به این ترتیب تغییرات فشار آب بسیار شدید است .
2/ نور . میزان نور به سرعت با افزایش عمق آب ها کاهش می یابد . بنابراین دو منطقه روشن و تاریک در مناطق دریایی قابل تشخیص است .
3/ دما . درجه حرارت آب تغییرات حرارتی خاصی دارد به نحوی که یک تغییر فصلی در سطح آب و یک تغییر فصلی دائمی در عمق آب انجام می شود .
4/ املاح و گازهای محلول در آب . اکسیژن و دی اکسید کربن از عوامل بسیار مهم اکولوژیکی هستند .
مهم ترین موجودات گیاهی و جانوری دریایی عبارت اند از :
الف / موجودات کف زی . این موجودات ممکن است ثابت و غیر متحرک و یا متحرک باشند . گیاهان و جلبک ها از ثابت و خرچنگ ها و ماهی ها متحرک هستند
ب/ پلانکتون ها . مجموعه موجودات شناوری که با جریان آب جابه جا می شوند و قادر به مقاومت در مقابل این جابجایی نیستند پلانکتون نامیده می شوند ( فقط می توانند تا حدودی به طور عمودی جابه جا شوند ) .
ج/ نکتون ها . مجموعه گونه هایی هستند که کاملاً در آب زندگی می کنند و قادرند فعالانه با شنا کردن برخلاف مسیر آب دریا جابه جا شوند . ماهی های پلاژیک ، پستانداران دریایی و خرچنگ ها از نکتون ها هستند
د/ نستون ها . موجوداتی هستند که در سطح آب جابه جا می شوند و تعداد آنها محدود به بعضی از حشرات دریایی از خانواده همیپترا است .
مهم ترین عوامل محدود کننده تولید در اکوسیستم های آبی نبود نور کافی و فقر عناصر غذایی برخی مناطق است . حدود 80% از نور خورشید که به سطح اقیانوس ها می تابد ، فقط در 10 متر بالای آب جذب می شود و اصولاً محدوده نفوذ نور به تیرگی آب بستگی دارد . در اقیانوس های شفاف ممکن است در برخی زمان ها نفوذ نور به 600 متر هم برسد . در مناطق عمیق دریایی هیچ نوری وجود ندارد و فقط برخی از ماهی ها را می توان دید که از خود نور می تابانند .
شوری آب دریا از مخلوط 45 عنصر مانند کلر ، سدیم و منیزیوم به وجود می آید . کم ترین شوری آب دریاها در مناطقی است که میزان بارندگی بیشتر از تبخیر و بیشترین شوری آب در مناطق کم بارش با تبخیر زیاد است .



منبع اکولوژی مناطق بیابانی
نوشته
عباس حنطه
علی اکبر دماوندی