آرامگاه امام‌زادگان سیدناصر و سیدیاسرعلیهماالسّلام برادران امام هشتم(ع)

[312]

از شهر مشهد که بیرون بیایید و به طرف جنوب غربى روانه شوید و راهِ رفتن به سوى شهر تفریحى طرقبه را در پیش بگیرید، از وکیل‌آباد و سدّ گلستان که گذشتید، به چهارراهى مى‌رسید، که هر راهش شکل و شمایل خاصى را دارد. یکى همان راه دوبانده‌اى است که از مشهد تا این جا را در آن پیموده‌اید، یکى که روبروى شماست به دلیل عملیات ساخت و ساز فعلاً «ورود ممنوع» است، راه یک‌طرفه‌اى که تقریباً در سمت راست شما قرار دارد، شما را به طرقبه مى‌برد و از آن جا به عنبران و جاغرق، و یکى هم که در سمت چپ و مقابل تنها جایگاه پمپ بنزینِ این مسیر واقع شده، راهى سرازیرى است که در امتداد آن، به کنار رودخانه‌اى مى‌رسید که به سدّ گلستان مى‌ریزد. این راه آخرى همان مسیرى است که علاوه بر گلستان، به روستاهاى حصار، مایان و اَزغـَـد هم مى‌رود.

http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/01.jpg

از ابتداى این راه تا ازغد که دورترین و قدیمى‌ترین روستاهاى این منطقه است و محلى‌ها آن را «زِقِی» مى‌نامند، 18 کیلومتر راه آسفالت پیش روى شماست. مایان که از راهش از میانه جدا مى‌شود، خود شامل سه روستاى (مایان سفلى، وسطى و علیا) است که اهالى محل به‌ترتیب آنها را (مایان اول و دوم و سوم) مى‌نامند. در میان این روستاها، نزدیک‌ترینشان گلستان است که از حاشیه جاده شروع مى‌شود و بزرگترین آنها حصار است که حدود هشتصد خانواده در آن زندگى مى‌کنند و با پلى فلزى بر روى رودخانه‌اى زیبا، از گلستان جدا مى‌شود. پیشه و هنر مردمان این منطقه، علاوه بر باغدارى و دامدارى، سبدبافى است که خودشان به آن سِلّه‌بافى مى‌گویند و محصولات آنها را مى‌توان در بازارهاى طرقبه خریدارى کرد.
همه این روستاها از ییلاقات خوش‌آب‌وهواى مشهد به شمار مى‌روند و هر یک جاذبه خاصى براى تفریح و گردش دارند. طبیعت بکر و دست‌نخورده مایان و ازغد، چشم‌اندازهاى زیبا و روح‌نواز حصار و حاشیه رودخانه و قایقرانى در آب انباشته در پشت سدّ و قدم زدن در کوچه‌باغ‌هاى خاطره‌انگیز گلستان، هر یک اندیشه آدمى را به سویى مى‌برند و لختى آسودن در دامن گسترده طبیعت منطقه، شما را از یک دنیا دغدغه مى‌رهانند.
در آغاز این راه ییلاقى، گورستانى عمومى است که گرچه اکنون نیز اموات در آن به خاک سپرده مى‌شوند، اما سنگ‌مزارهاى کهنه پراکنده در جاى جایش، که برخى از آنها به دلیل تعریض خیابان و دیوارکشى، به صورت ردیف در کنار هم قرار گرفته‌اند، به قدمت و دیرینگى آن گواهى مى‌دهند.


http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/02.jpg

آن‌چه این قبرستان محلى را از دور به شما مى‌شناساند، سازه فلزى بزرگى است که در حقیقت تابلو راهنماى بزرگى به شکل یک گنبد دوبعدى و دو مناره واقعى است، که همین امر خیلى‌ها را به اشتباه مى‌اندازد، به گونه‌اى که گاه آنان از خودرو پیاده مى‌شوند و به قصد زیارت راه گورستان را در پیش مى‌گیرند، اما همچنان که در زیر این تابلو نوشته شده، در واقع این خود راهنماى مزار امام‌زادگانى است که 400 متر با این گورستان فاصله دارد.+↓

[312]

روى تابلو با خط درشت نوشته شده است:
البقعة المبارکة
السید ناصر و السید یاسر علیهماالسلام
اولاد الامام موسى بن جعفر علیهم‌السلام



http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/03.jpg
به هر رو، از کنار گورستان مى‌گذرید و راه روستاى گلستان را در پیش مى‌گیرید و با گذشتن از یکى دو پیچ و تماشاى چند کوچه‌باغ زیبا، به محوطه‌اى وسیع مى‌رسید و دو مناره کاشیکارى‌شده را که بر بالاى بام نه چندان بلندى ساخته شده‌اند، در سمت چپ خود مى‌بینید.



http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/04.jpg
http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/05.jpg
http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/06.jpg
نماى دیوار این بنا از جنس آجر و کاشى است و دو در ورودى به داخل بقعه دارد: یکى مستقیماً به رواق بزرگى مى‌رود که دو ضریح در آن واقع است و دیگرى به کفشدارى باز مى‌شود و از آن جا به همان رواق راه دارد.


http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/07.jpg

از نوشته‌هاى روى کاشى‌هاى نماى ساختمان چنان بر مى‌آید که آنها را در سه نوبت نوشته و نصب کرده‌اند.+↓

[312]

قدیمى‌ترین آنها کتیبه‌اى است به خط نستعلیق که رضوان آن را خوشنویسى کرده و تاریخ 2/8/36 (شمسی) را در متن خود دارد و زیر آن تاریخ 1377 (قمری) درج شده است. متن این کتیبه چنین است: «یا الله، این است بیت الشّرف آقازاده‌هاى محترم معظّم آقا سیّد ناصر و آقا سیّد باصر فرزندان حضرت امام موسى بن جعفر(ع) که بهمّت جمعى از آقایان مؤمنین خیراندیش تعمیر شد و در تاریخ 2/8/36 باتمام و بپایان رسید. کتبه رضوان. 1377» در چهار گوشه این کتیبه نیز نوشته شده است: «یا جبرائیل»، «یا میکائیل»، «یا اسرافیل» و «یا عزرائیل».



http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/08.jpg

بر بالاى این کتیبه هم دو کاشى‌نوشته دیگر با کاشیکارى متأخرترى وجود دارد که در یکى «السلام علیک یا اهل بیت النبوة» و در دیگرى «آستانه مبارکه سید ناصر و سید باصر(ع)» نوشته شده است ( از قبیل این اشتباهات دستورى، مانند «علیک» به جاى «علیکم»، یا غلط‌هاى ادبى در اشعار زیر، در نوشته‌هاى جدید این بنا هم دیده مى‌شود؛ بنابراین نیازى نیست که به یکایک آنها اشاره کنیم). با دقت و ریزبینى در این کتیبه که متعلق به حدود پنجاه سال پیش است، آشکار مى‌شود که نام مدفونین در این مزار همان گونه که در متن بالا آمد، «سید ناصر و سید باصر» است، اما با دستکارى ناشیانه در کتیبه، یکى از نوشته‌ها به «سید ناصر و سید یاسر» و دیگرى «سید ناصر و سید یاصر» تغییر یافته است. بالاى پنجره‌هاى محرابى نصب شده در نماى مزار هم کتیبه‌اى دارد که حاوى سروده‌اى بدین شرح در نعت مدفونین در مزار یادشده است:

ناصـرا، نور تو شد تابنـده
باصـرا، ذکر تو شد پاینـده
اهل ایمـان همگى یار شمـا
ماهرویان همه جویاى شمـا
هر دو از نسل امام و رهبر
زاده موسـى بـن جـعفـر
* * *

در این مکـان دو زاده آل پیـامبر اسـت
آرامگـاه زاده موسـى بـن جعفر اسـت
خوابیده است ناصر و باصر در این شرف
رفتند همچو لؤلؤ مکنـون در این صـدف
بـوى بهشـت مى‌رسـد از لاله‌زارشـان
طاووس جنت است در این مرغزارشـان
جـان بـه فــداى رخـسـار شـمــا
چـشـم مـا طـالـب دیـدار شـمــا
صـالحـان پـیـش شـمـا چـون بنـده
عـارفـان نــزد شـمــا شـرمـنـده


دگرگونى در نام «سید باصر»، به این کتیبه هم راه یافته، اما جالب این است که در این جا نام وى در مورد نخست به «سید باسر» تبدیل شده و در مورد دوم دست نخورده باقى مانده است. بنابراین، تا این جا نام سید ناصر در همه نوشته‌ها یکسان است اما اسم برادرش به شکل‌هاى «یاسر»، «یاصر» و «باسر» دچار دست‌خوردگى شده است.+↓

[312]

تا چند سال پیش از این هم، تابلوهاى راهنماى این مزار که در مسیر این بقعه قرار داشت از مرقد دو تن به نام‌هاى ناصر و باصر حکایت مى‌کرد، اما از حدود سال 1382، که ضریح‌هاى تازه‌اى براى قبور آنان ساخته و نصب شد، نام یکى از آن دو به «یاسر» تغییر یافت و در همه کتیبه‌ها و تابلوهاى جدید و ضریح‌هاى نوساخته، آن دو به نام‌هاى سید ناصر و سید یاسر معرفى شدند و اینک کاشى‌نوشته بزرگى در کنار نماى قبلى ساخته و نصب شده و نام این دو برادر به‌وضوح این گونه نوشته شده است: «السیّد یاسر و السّید ناصر علیهماالسّلام».



http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/09.jpg
تا چندى پیش، این مزار شهرت گسترده‌اى نداشت و نامى از آنها در میان نبود، این بقعه نیز مسجد محلى کوچکى به شمار مى‌رفت و در آن دو ضریح چوبى سبزرنگ کوچک قرار داشت، که اکنون بخشى از آن ضریح را به عنوان یادگار بر بالاى یکى از درهاى ورودى نصب کرده‌اند.



http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/10.jpg

اما با پى‌جویى برخى از مؤمنان و پژوهش در اسناد و مدارک، و پرسش از نسب‌شناسان و یافتن نام این دو برادر در کتاب کنزالانساب، و تحقیقات کافى از ادارات اوقاف و امور خیریه در این خصوص که آیا مزارى براى این دو تن در دیگر نقاط ثبت شده است یا خیر، آشکار شد که این بقعه تنها مزارى است که نام این دو برادر را بر خود دارد؛ بنابراین، براى متولیان بقعه تردیدى در درستى این امر باقى نماند و گویا تعویض و اصلاح نام سید باصر به سید یاسر هم بر اساس نوشته همان کتاب بوده است. این گونه بود که این آرامگاه رونق یافت و جماعتى از خیراندیشان محل با معرفى مزار و اطلاع‌رسانى گسترده پیرامون آن، در ترمیم و نوسازى آن کوشیدند.



http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/11.jpg

گمانه‌‌زنى‌هایى که از سوى برخى از نسب‌پژوهان معاصر با استناد به تحقیقات گسترده در نام و تاریخ فرزندان امام موسى بن جعفر(ع) صورت پذیرفته، این داستان را نفى نمى‌کند که با هجرت امام رضا(ع)، گروهى از برادران آن حضرت نیز به نقاط مختلف ایران به‌ویژه خراسان کوچیدند، اما پس از شهادت آن امام آنان نیز به نقاط گمنام و دور از دسترس پناه بردند و سرانجام یا خود به مرگ طبیعى درگذشتند یا به دست عوامل حکومتى به شهادت رسیدند. وجود مزارات متعددى که به نام فرزندان امام موسى بن جعفر(ع) در این سو و آن سوى کشور دیده مى‌شود، نشان از همین واقعیت دارد؛ بنابراین دور نمى‌نماید که این دو برادر؛ یعنى سید ناصر و سید یاسر هم از همان شمارى باشند که چنین زندگى و سرنوشتى را پیدا کردند، اما نامشان جز در کتاب‌هاى اندکى نیامده است.+↓

[312]

قالى آویخته به در را که کنار بزنید، به رواق بزرگى پا مى‌گذارید که دو ضریح زیبا در جهت قبله آن نصب شده است. گرچه در بخشى از میانه رواق، پرده‌اى آویزان شده تا قسمت زنانه و مردانه را از هم جدا کند و ضریح سید یاسر مقابل قسمت زنانه قرار گرفته، اما عملاً زنان و مردان مى‌توانند هر دو ضریح را زیارت کنند. بر یک تابلو و با استناد به همان کتاب کنزالانساب، نام این دو بزرگوار در شمار فرزندان امام موسى بن جعفر(ع) ذکر شده، در قاب طلایى دیگرى که فردى به نام حاج عباس الخضارى آن را اهدا کرده، حاکم خوشنویس عراقى براى این دو برادر زیارتنامه‌اى را به خط زیباى ثلث نوشته‌ است.



http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/12.jpg


عنوان و متن این زیارتنامه بدین شرح است:

زیارة السیدین ناصر و یاسر علیهماالسلام
ابنى الامام الکاظم علیه‌السلام:
بسم الله الرحمن الرحیم
السّلام علیکما أیّها السّیدان الزکیّان الطاهران الرّضیّان الحفیّان
أشهد أنکما قُتلتما حَقاً و نطقتما صِدقاَ و دَعوتما إلى مولایَ و مولاکما علانیة و سرّاً
فاز متّبعکما و نجا مصدّقکما و خاب و خسِر مُکذّبکما و المتخلّف عنکما
اشهدا لى بهذه الشهادة
لأکون من الشاهدین و الشاکرین و الفائزین بمعرفتکما و تصدیقکما و اتباعکما
السّلام علیکما و على من اتّبعکما من المؤمنین و المؤمنات
السّلام علیکما یا سیّدَیّ و ابنَى سیّدى ناصربن‌موسى‌بن‌جعفر و یاسربن‌موسى‌جعفر علیهماالسلام
انتما ابنا باب الله المُؤتى و المأخوذ عنه، أتیتکما زائراً و حاجاتى لکما مستودعاً
فها أنا ذا، أستودعکما دینى و نفسى و أمانتى و خواتیم عملى و جوامع أملى إلى منتهى أجلی
السّلام علیکما و على أرواحکم و على أجسامکم جمیعاً
و رحمة الله و برکاته

http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/13.jpg

بر روى آینه‌اى که در برابر ضریح قرار دارد، نیز نسب مدفونین در این بقعه به رؤیت زائران رسیده است. +↓

[312]

دو ضریح هم که تقریباً مانند هم است و با سرمایه یکى از شیعیان کویتى، در اصفهان ساخته شده، طرحى دارد کاملاً برگرفته از شکل و نماى آخرین ضریح امام رضا(ع) است که استاد محمود فرشچیان آن را طراحى کرده است. خادم مزار مى‌گوید: « آقاى هاشم کمال کویتى که این انسان مؤمن و پارسایى است پس از نذر براى این دو امام‌زاده و برآورده شدن حاجتش، تمام هزینه‌هاى ساخت و نصب ضریح را پرداخته است».



http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/14.jpg
http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/15.jpg



داخل هر یک از دو ضریح نیز سنگ مرمر بزرگى بر قبر نهاده شده که بر آن نوشته شده است: «مرقد مطهر امام‌زاده سید ناصر ابن موسى بن جعفر علیه السلام» و در آن دیگری: سید یاسر. نور سبز داخل فضاى ضریح نیز که اینک براى اغلب مزارات امام‌زادگان از آن استفاده مى‌شود، به آن معنویتى خاص بخشیده و نذورات فراوان مردم نیز در سطح آن پراکنده است.+↓

[312]

در غیاب آقاى ناصر اعتماد گلستانى، متولى این مرقد، یکى از خادمان مزار به ما مى‌گوید:



http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/17.jpg
http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/18.jpg




«این مزار موقوفه‌اى ندارد و همه امور آن از محل کمک‌ها و نذورات مردمى تأمین مى‌شود که از طریق پرداخت حضورى یا غیرحضورى هدایاى خود را به این بقعه مى‌دهند. ضریح‌هایى که در سال 1382 شمسى نصب شد، هزینه تعمیر بنا، و گچبرى‌ها و آینه‌کارى‌هاى سقف و دیوار، تأمین چلچراغ‌هاى بقعه، سنگفرش رواق، همه و همه از محل نذوراتى صورت گرفته است که زائران داخلى و خارجى این مزار اهدا مى‌کنند. اکنون نیز در قسمت پشت این بقعه عملیات ساختمانى براى احداث سرویس‌هاى بهداشتى در جریان است».


http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/19.jpg
http://www.imamreza.net/images/maghalat-f/golestan/20.jpg

زائرانى که نمازشان را خوانده و زیارتشان را به جا آورده‌اند، از مزار بیرون مى‌آیند و فرّاش و کفشدار بقعه که هر روز از مشهد به آن جا مى‌رود، جارو به دست مى‌گیرد و فرش‌هاى حرم را مى‌روبد. آن سوى بقعه، مانند همه مزارات، بساط دستفروش‌ها برپاست، اما اینک هوا اندکى سرد است، فروشنده صندلى خود را به آفتاب مى‌کشاند تا خود را از سرماى پاییزى برهاند و زائران ترجیح مى‌دهند هر چه زودتر خود را به یکى از غذاخورى‌هاى طرقبه و جاغرق برسانند تا از آنان با شیشلیک و کباب مخصوص پذیرایى شود.

http://anjoman.tebyan.net/newindex.aspx?pid=17257&threadID=237335

[312]

در ادامه تصاویری از آستان متبرکه امام‌زادگان سید ناصر و سید یاسر (علیهما السلام) را مشاهده می‌کنید:


http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/1.jpg

http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/2.jpg

http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/3.jpg
http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/4.jpg

[312]

http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/4.jpg

http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/5.jpg
http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/6.jpg
http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/7.jpg
http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/8.jpg
http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/9.jpg

[312]

http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/10.jpg
http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/11.jpg
http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/12.jpg
http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/13.jpg
http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/14.jpg
http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/15.jpg
http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/16.jpg
http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/17.jpg

[312]

http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/18.jpg
http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/19.jpg
http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/21.jpg
http://www.jeem.ir/files/images/uploaded/Exclusive/yaser-naser/22.jpg
http://www.jeem.ir/pagetwo.php?type=1&print=3&id=4124

[312]

مرکز اطلاع رسانى
آستان قدس رضوي - کتابخانه مرکزي


پايگاه
کتابهاي فارسي و عربي







شماره کنگره:
bp‎۵۳‎ /۵ /س‏‎۹۴‎ آ‏‎۴ ۱۳۹۰




شماره ديويي:
۲۹۷‎ /۹۸۴ آ‏ ‎۴۴۵‎ الف‏




پديدآور(ان):
آريانژاد، محمد، ‎۱۳۴۱ -


عنوان:
امام‌زادگان ياسر و ناصر (عليهماالسلام): زندگينامه و زيارتنامه امام‌زادگان سيد ناصر و سيد ياسر ...


موضوع:
‎۱.امامزادگان سيد ناصر و سيد ياسر (ع) (مشهد).



‎۲.امامزاده‌ها -- ايران -- خراسان رضوي.



‎۳.زيارتنامه‌ها.


محل نشر:
مشهد


ناشر:
خانه پژوهش




سال نشر:
۱۳۹۰




مشخصات ظاهري:
‎۴۰ ص.: مصور (رنگي).


يادداشت:
کتابنامه



isbn 978-964-9969-49-7‎


موجودي:
مخزن بسته: (‎۱۱۷۹۰۷۵۷‎) / (۱۱۷۳۴۰۵۳‎)





تالار قفسه باز آقايان: (‎۲۰۱۷۴۸۴۰‎)





کتابخانه امام رضا(ع) سبزوار: (‎۸۹۶۲۴۱‎)