Sa.n
13th June 2013, 03:39 PM
صنایع دستی و غذاهای سنتی استان یزد (http://www.beytoote.com/art/city-country/traditional-foods2-yazd.html)
http://www.beytoote.com/images/stories/economic/en1247.jpg (http://www.beytoote.com/art/city-country/traditional-foods2-yazd.html)استان یزد یکی از مهم ترین استان های کویری ایران است که صنایع دستی آن را :
سرامیک و سفال ، کاشی سازی ، زرگری ، زیلوبافی ، شعربافی ، ترمه بافی ، فرش بافی ، شمد ، دستمال ، مخمل ، دارایی ، چادرشب بافی ، قناویز ، دندانی ، گیوه بافی ، حصیر بافی ، خورجین بافی ، روفرشی ، سفره ، احرامی ، قلم زنی ، شيشه‌گری ، چرم‌سازی ، موتابی و نمدمالی تشکیل می دهند .
http://www.beytoote.com/images/stories/economic/en1248.jpg (http://www.beytoote.com/art/city-country/traditional-foods2-yazd.html)سراميک و سفال : هنر سفالگری در استان يزد به ويژه در شهر ميبد دارای طرح‌های ويژه‌ای است و از حال و هوای كوير نشأت گرفته است . در اصطلاح محلی به توليدات سفال ”كواره“ می‌گويند .
سفال و سراميک ميبد با نقش‌های اصيل « خورشيد خاتم » و « مرغ و ماهی » شهرت فراوان دارد .
« خورشيد » سمبل آفتاب درخشان كوير
« مرغ » نماد گونه‌ای از گنجشكان نواحی كويری
و «ماهی» كنايه از كم آبی اين سرزمين است .كوزه‌ها و كاسه‌های ساخت استان يزد ، به ويژه ساخته‌های شهر ميبد از ظرافت و زيبايی خاصی برخوردارند و نمونه‌های آن در سفال‌های ساير نقاط ايران به چشم نمی‌خورد .كواره‌های ساخت ميبد عبارتند از:
سفال ساده بی لعاب ، سفال لعاب دار، اشيای كاشی و سراميک .كاشی‌سازی:كاشی‌سازی عبارت از به كارگيری كاشی‌های زيبا و گوناگون سنتی در معماری بناها است. اين هنر در استان يزد قدمتی هفتصد ساله دارد .هنرمندان ابتدا اشكال دلخواه كاشی را تهيه و سپس روی آنها را نقاشی می‌كنند و بعد آنها را لعاب داده و پخت می‌كنند .انواع كاشی اين استان عبارت اند از:
كاشی يزدی ، كاشی كمک ، كاشی شبكه ، كاشی شش گوش ، كاشی حاشيه ، كاشی اكمند ، كاشی هفت‌رنگ و كاشی جوک .زرگری : زرگری يكی از هنرهای دستی استان يزد است . زرگرها با طرح‌های بسيار زيبا از نقوش ساده هندسی و نمادين با تلفيق سنگ‌ها و گوهرهای قيمتی زيورهای بسيار متنوع برای زينت زنان و دختران می‌آفرينند .اين زيورآلات شامل گوشواره ، گردن بند و سينه‌ريز، دستبند ، انگشتر، حلقه و النگو است.
در استان يزد سال‌ها است كه راسته‌ای تحت عنوان راسته زرگرها در بازار خان ساخته شده است .از جمله ابزار زرگری كه تا پنجاه سال پيش مورد استفاده بود و در حال حاضر منسوخ شده ، می‌توان به ترازوهای مثقالی ، بوته ، كوره‌های گلی ، انبر سركج ، رجه با شيارهای كوچک و بزرگ ، حديده با سوراخ‌های متعدد در انواع ياقوتی و الماس اشاره كرد .در حال حاضر از وسايل بسيار مدرن استفاده میشود كه در يک ساعت چند كيلوگرم طلا و نقره را به مفتول و تسمه تبديل می کند .
http://www.beytoote.com/images/stories/economic/en1249.jpg (http://www.beytoote.com/art/city-country/traditional-foods2-yazd.html)زيلوبافی (پلاس‌بافی) : اين دست‌بافته زيبا ، خاص مناطق حاشيه كويری است . اين فرش با نوع زندگی مردم منطقه تطابق دارد و بخشی از اعتقادات مذهبی ، تاريخ ، معماری ، طبيعت و گويش مردم اين نواحی نيز، بر تار و پود آن نقش بسته است . زيلوبافی در شهر ميبد سابقه‌ای ديرينه دارد . برخی سابقه زيلوبافی در شهر ميبد را به قرن هشتم هـ . ق و دوره ی مظفريان نسبت می‌دهند . قديمی‌ترين و در عين حال نفيس‌ترين زيلوهای ميبد ، به قرن دوازدهم هـ . ق تعلق دارد و بر روی آن بيست‌وچهار سجاده طراحی شده است . در مجموع رنگ‌های آن با اندكی اختلاف ، يكسان و چشمنواز است . در حاشيه اين زيلو ، نام واقف و تاريخ 1188 هـ . ق نقش شده است .سه تخته زيلو در مسجد جامع « هفتادر» در عقدا وجود دارد كه در نوع خود بی نظير است . دوتخته آن بافته « حاجی باقر ميبدی » در سال‌های 1070 و 1083 هـ . ق است و زيلوی فرسود ديگر، مربوط به سال 1023 هـ .ق است .از ديگر زيلوهای تاريخی ميبد می توان به زيلوی آويخته مسجد اميرچقماق ( مربوط به سال 1279 هـ . ق) و زيلوهای كهنه مسجد ركن‌آباد ميبد اشاره كرد .
http://www.beytoote.com/images/stories/economic/en1250.jpg (http://www.beytoote.com/art/city-country/traditional-foods2-yazd.html)غذاها و شیرینی‌های سنتی یزد
یکی از راههایی که انسان‌ها برای انطباق با محیط طبیعی خود از آن استفاده می‌کنند ، استفاده از غذاهای متناسب با امکانات و نیازهای محیطی است . به این ترتیب انسان‌ها به نیاز زیستی خود پاسخی فرهنگی می‌دهند و نیاز به غذا خوردن و تطبیق با محیط زیست را با سنت‌ها و آداب و رسوم بسیاری درمی‌آمیزند .شهرستان یزد ، به علت قرار گرفتن در کمربند خشک جهانی ، دارای زمستان‌های سرد و نسبتاً مرطوب و تابستان‌های گرم و طولانی و خشک است . از سنت غذایی خاصی پیروی کرده و تابستان گرم ، خشک و طولانی را با انواع آش‌ها و زمستان سرد را با غذاهای شیرین و شیرینی‌جات معروف خود سپری می‌کنند . همچنین مردم یزد به استفاده از انواع گیاهان دارویی معروف هستند که در سایر شهرهای ایران نسبتاً به فراموشی سپرده شده‌است . به علاوه در یزد بسیاری از غذاهای سنتی دارای مفاهیم ارزشی خاص خود بوده و هر یک از آنها در مراسم و مناسبت خاصی استفاده می‌شوند .انواع شیرینی
باقلوا ( لوز پسته ، لوز بادامی یا بیدمشک ، لوز نارگیلی ، لوز مخلوط دورنگ ، لوز ترحیمی ) ، کیک یزدی ، کیک تخته‌ای ، حاجی بادام ، نان برنجی ، نان پنجره‌ای ، نقل یزدی ، قطاب ، پشمک ، آب‌نبات مغزی ، سوهان آردی ، سوهان خانی ، نان نارگیلی ، نان منقا و باقلوا شامی که به دلیل نیاز داشتن مقدار زیادی هل و گلاب و شربت تولید آن مقرون به صرفه نیست .
http://www.beytoote.com/images/stories/economic/en1251.jpg (http://www.beytoote.com/art/city-country/traditional-foods2-yazd.html)انواع آش
آش شولی ، آش جو ، آش گندم ( حلیم ) ، آش ماش ، آش شلغم ، آش کلم ، آش رشته ، آش سمبوسک ، آش عدس ، آش کدو، آش آلو، آش سبزی و آش انار.بررسی خوراکی‌های سنتی که در مراسم مختلف استفاده میشود :
مراسم عقد و عروسی
انواع باقلوا ، منقا و نان نارگیلی ؛ شیرینی‌های مخصوص مراسم ازدواج را تشکیل می‌دهند که در « قاب » چیده شده و روی آنها به وسیله « زرورق » پوشیده میشود . همچنین از نبات پرده‌ای که به شکل گل یا عروس و داماد چیده شده‌اند در تزیین سفره عقد استفاده میشود .مراسم ترحیم
آش گندم ( حلیم ) و شب آش ماش از جمله غذاهای مربوط به عزاداری هستند . روز سوم و چهلم بعد از فوت آش ماش تهیه میشود . در مورد این آش عقیده بر این است که آش ماش بو دارد و بوی مرده را از خانه بیرون می‌برد .
حلوای تخته‌ای که سفت است و به صورت شیرینی بریده و در قاب چیده میشود ، شیرینی مخصوص عزاداری است .
سورکوگ یا سوروک غذایی است که در روز چهلم و در مراسم نیمه سال ( شش ماه پس از فوت ) پخته میشود و از آرد ارده و شکر تشکیل میشود و آن را در روغن زیاد سرخ می‌کنند . در مورد این غذا هم مثل آش ماش این عقیده وجود دارد که بوی مرده را از خانه بیرون می‌برد . این دو غذا به درب منزل همسایه‌ها هم برده میشود ، تا آنها هم از عزا خارج شوند .
از خرما ، حاجی بادام و تره حلوا معمولاً سرخاک استفاده میشود .
نان برنجی و پشمک از خوراکی‌های چهلم هستند .
از میان میوه‌ها انار و خیار سبزگل برای عزاداری استفاده میشود .عزاداری‌های مذهبی
در دهه اول محرم و در ظهر روز دهم در مراسم عزاداری بیشترین غذایی که به عزاداران داده میشود قیمه است .
یکی دیگر از غذاهای مخصوص محرم آش گندم یا حلیم است که به آش امام حسین(ع) معروف است و معمولاً در عصر روز یازدهم پخش میشود .
در شب‌های 21 و 19 رمضان شله زرد و خرما و زولبیا و بامیه ، نان و پنیر و سبزی و آش همچنین غذاهایی مثل عدس پلو داده میشود .
باقلوا و قطاب و نان برنجی هم به عنوان شیرینی عزاداری مذهبی مورد استفاده قرار می‌گیرد . اما بیش از هر نوع شیرینی کیکی یزدی استفاده میشود که مفهوم خرما را می‌رساند .
شربت‌های بی‌رنگ مثل شربت کاسنی ، بید و شاتره نیز از شربت‌های مخصوص عزاداری هستند .منبع:parsiking.com
http://www.beytoote.com/images/stories/economic/en1247.jpg (http://www.beytoote.com/art/city-country/traditional-foods2-yazd.html)استان یزد یکی از مهم ترین استان های کویری ایران است که صنایع دستی آن را :
سرامیک و سفال ، کاشی سازی ، زرگری ، زیلوبافی ، شعربافی ، ترمه بافی ، فرش بافی ، شمد ، دستمال ، مخمل ، دارایی ، چادرشب بافی ، قناویز ، دندانی ، گیوه بافی ، حصیر بافی ، خورجین بافی ، روفرشی ، سفره ، احرامی ، قلم زنی ، شيشه‌گری ، چرم‌سازی ، موتابی و نمدمالی تشکیل می دهند .
http://www.beytoote.com/images/stories/economic/en1248.jpg (http://www.beytoote.com/art/city-country/traditional-foods2-yazd.html)سراميک و سفال : هنر سفالگری در استان يزد به ويژه در شهر ميبد دارای طرح‌های ويژه‌ای است و از حال و هوای كوير نشأت گرفته است . در اصطلاح محلی به توليدات سفال ”كواره“ می‌گويند .
سفال و سراميک ميبد با نقش‌های اصيل « خورشيد خاتم » و « مرغ و ماهی » شهرت فراوان دارد .
« خورشيد » سمبل آفتاب درخشان كوير
« مرغ » نماد گونه‌ای از گنجشكان نواحی كويری
و «ماهی» كنايه از كم آبی اين سرزمين است .كوزه‌ها و كاسه‌های ساخت استان يزد ، به ويژه ساخته‌های شهر ميبد از ظرافت و زيبايی خاصی برخوردارند و نمونه‌های آن در سفال‌های ساير نقاط ايران به چشم نمی‌خورد .كواره‌های ساخت ميبد عبارتند از:
سفال ساده بی لعاب ، سفال لعاب دار، اشيای كاشی و سراميک .كاشی‌سازی:كاشی‌سازی عبارت از به كارگيری كاشی‌های زيبا و گوناگون سنتی در معماری بناها است. اين هنر در استان يزد قدمتی هفتصد ساله دارد .هنرمندان ابتدا اشكال دلخواه كاشی را تهيه و سپس روی آنها را نقاشی می‌كنند و بعد آنها را لعاب داده و پخت می‌كنند .انواع كاشی اين استان عبارت اند از:
كاشی يزدی ، كاشی كمک ، كاشی شبكه ، كاشی شش گوش ، كاشی حاشيه ، كاشی اكمند ، كاشی هفت‌رنگ و كاشی جوک .زرگری : زرگری يكی از هنرهای دستی استان يزد است . زرگرها با طرح‌های بسيار زيبا از نقوش ساده هندسی و نمادين با تلفيق سنگ‌ها و گوهرهای قيمتی زيورهای بسيار متنوع برای زينت زنان و دختران می‌آفرينند .اين زيورآلات شامل گوشواره ، گردن بند و سينه‌ريز، دستبند ، انگشتر، حلقه و النگو است.
در استان يزد سال‌ها است كه راسته‌ای تحت عنوان راسته زرگرها در بازار خان ساخته شده است .از جمله ابزار زرگری كه تا پنجاه سال پيش مورد استفاده بود و در حال حاضر منسوخ شده ، می‌توان به ترازوهای مثقالی ، بوته ، كوره‌های گلی ، انبر سركج ، رجه با شيارهای كوچک و بزرگ ، حديده با سوراخ‌های متعدد در انواع ياقوتی و الماس اشاره كرد .در حال حاضر از وسايل بسيار مدرن استفاده میشود كه در يک ساعت چند كيلوگرم طلا و نقره را به مفتول و تسمه تبديل می کند .
http://www.beytoote.com/images/stories/economic/en1249.jpg (http://www.beytoote.com/art/city-country/traditional-foods2-yazd.html)زيلوبافی (پلاس‌بافی) : اين دست‌بافته زيبا ، خاص مناطق حاشيه كويری است . اين فرش با نوع زندگی مردم منطقه تطابق دارد و بخشی از اعتقادات مذهبی ، تاريخ ، معماری ، طبيعت و گويش مردم اين نواحی نيز، بر تار و پود آن نقش بسته است . زيلوبافی در شهر ميبد سابقه‌ای ديرينه دارد . برخی سابقه زيلوبافی در شهر ميبد را به قرن هشتم هـ . ق و دوره ی مظفريان نسبت می‌دهند . قديمی‌ترين و در عين حال نفيس‌ترين زيلوهای ميبد ، به قرن دوازدهم هـ . ق تعلق دارد و بر روی آن بيست‌وچهار سجاده طراحی شده است . در مجموع رنگ‌های آن با اندكی اختلاف ، يكسان و چشمنواز است . در حاشيه اين زيلو ، نام واقف و تاريخ 1188 هـ . ق نقش شده است .سه تخته زيلو در مسجد جامع « هفتادر» در عقدا وجود دارد كه در نوع خود بی نظير است . دوتخته آن بافته « حاجی باقر ميبدی » در سال‌های 1070 و 1083 هـ . ق است و زيلوی فرسود ديگر، مربوط به سال 1023 هـ .ق است .از ديگر زيلوهای تاريخی ميبد می توان به زيلوی آويخته مسجد اميرچقماق ( مربوط به سال 1279 هـ . ق) و زيلوهای كهنه مسجد ركن‌آباد ميبد اشاره كرد .
http://www.beytoote.com/images/stories/economic/en1250.jpg (http://www.beytoote.com/art/city-country/traditional-foods2-yazd.html)غذاها و شیرینی‌های سنتی یزد
یکی از راههایی که انسان‌ها برای انطباق با محیط طبیعی خود از آن استفاده می‌کنند ، استفاده از غذاهای متناسب با امکانات و نیازهای محیطی است . به این ترتیب انسان‌ها به نیاز زیستی خود پاسخی فرهنگی می‌دهند و نیاز به غذا خوردن و تطبیق با محیط زیست را با سنت‌ها و آداب و رسوم بسیاری درمی‌آمیزند .شهرستان یزد ، به علت قرار گرفتن در کمربند خشک جهانی ، دارای زمستان‌های سرد و نسبتاً مرطوب و تابستان‌های گرم و طولانی و خشک است . از سنت غذایی خاصی پیروی کرده و تابستان گرم ، خشک و طولانی را با انواع آش‌ها و زمستان سرد را با غذاهای شیرین و شیرینی‌جات معروف خود سپری می‌کنند . همچنین مردم یزد به استفاده از انواع گیاهان دارویی معروف هستند که در سایر شهرهای ایران نسبتاً به فراموشی سپرده شده‌است . به علاوه در یزد بسیاری از غذاهای سنتی دارای مفاهیم ارزشی خاص خود بوده و هر یک از آنها در مراسم و مناسبت خاصی استفاده می‌شوند .انواع شیرینی
باقلوا ( لوز پسته ، لوز بادامی یا بیدمشک ، لوز نارگیلی ، لوز مخلوط دورنگ ، لوز ترحیمی ) ، کیک یزدی ، کیک تخته‌ای ، حاجی بادام ، نان برنجی ، نان پنجره‌ای ، نقل یزدی ، قطاب ، پشمک ، آب‌نبات مغزی ، سوهان آردی ، سوهان خانی ، نان نارگیلی ، نان منقا و باقلوا شامی که به دلیل نیاز داشتن مقدار زیادی هل و گلاب و شربت تولید آن مقرون به صرفه نیست .
http://www.beytoote.com/images/stories/economic/en1251.jpg (http://www.beytoote.com/art/city-country/traditional-foods2-yazd.html)انواع آش
آش شولی ، آش جو ، آش گندم ( حلیم ) ، آش ماش ، آش شلغم ، آش کلم ، آش رشته ، آش سمبوسک ، آش عدس ، آش کدو، آش آلو، آش سبزی و آش انار.بررسی خوراکی‌های سنتی که در مراسم مختلف استفاده میشود :
مراسم عقد و عروسی
انواع باقلوا ، منقا و نان نارگیلی ؛ شیرینی‌های مخصوص مراسم ازدواج را تشکیل می‌دهند که در « قاب » چیده شده و روی آنها به وسیله « زرورق » پوشیده میشود . همچنین از نبات پرده‌ای که به شکل گل یا عروس و داماد چیده شده‌اند در تزیین سفره عقد استفاده میشود .مراسم ترحیم
آش گندم ( حلیم ) و شب آش ماش از جمله غذاهای مربوط به عزاداری هستند . روز سوم و چهلم بعد از فوت آش ماش تهیه میشود . در مورد این آش عقیده بر این است که آش ماش بو دارد و بوی مرده را از خانه بیرون می‌برد .
حلوای تخته‌ای که سفت است و به صورت شیرینی بریده و در قاب چیده میشود ، شیرینی مخصوص عزاداری است .
سورکوگ یا سوروک غذایی است که در روز چهلم و در مراسم نیمه سال ( شش ماه پس از فوت ) پخته میشود و از آرد ارده و شکر تشکیل میشود و آن را در روغن زیاد سرخ می‌کنند . در مورد این غذا هم مثل آش ماش این عقیده وجود دارد که بوی مرده را از خانه بیرون می‌برد . این دو غذا به درب منزل همسایه‌ها هم برده میشود ، تا آنها هم از عزا خارج شوند .
از خرما ، حاجی بادام و تره حلوا معمولاً سرخاک استفاده میشود .
نان برنجی و پشمک از خوراکی‌های چهلم هستند .
از میان میوه‌ها انار و خیار سبزگل برای عزاداری استفاده میشود .عزاداری‌های مذهبی
در دهه اول محرم و در ظهر روز دهم در مراسم عزاداری بیشترین غذایی که به عزاداران داده میشود قیمه است .
یکی دیگر از غذاهای مخصوص محرم آش گندم یا حلیم است که به آش امام حسین(ع) معروف است و معمولاً در عصر روز یازدهم پخش میشود .
در شب‌های 21 و 19 رمضان شله زرد و خرما و زولبیا و بامیه ، نان و پنیر و سبزی و آش همچنین غذاهایی مثل عدس پلو داده میشود .
باقلوا و قطاب و نان برنجی هم به عنوان شیرینی عزاداری مذهبی مورد استفاده قرار می‌گیرد . اما بیش از هر نوع شیرینی کیکی یزدی استفاده میشود که مفهوم خرما را می‌رساند .
شربت‌های بی‌رنگ مثل شربت کاسنی ، بید و شاتره نیز از شربت‌های مخصوص عزاداری هستند .منبع:parsiking.com