ص-جلالی
10th June 2013, 12:42 PM
گیاه بامیه(کاشت،داشت،برداشت)
اصل این گیاه رامربوط به آسیا یا آفریقا می میدانند ودر نواحی در یای مدیترانه خیلی مصرف دارد.در بعضی از کشورها آن را برای مصرف زمستان خشک می کنند.
گیاه بامیه ازخانواده پنیرک است.گیاهان این خانواده باشرایت نامناسب محیطی مانند گرما،خشکی وشوری سازگارهستند.بامیه به صورت خام وپخته مصرف می شود وبا توجه به فایده های زیادی که دارد درغذاهای ایرانی زیاد مورد استفاده قرار می گیرد.درنقاطی ازایران که کاشت گوجه فرنگی درسطح وسیعی صورت میگیرد برای جلوگیری ازضعیف شدن خاک ومبارزه باآفت ها و بیماری ها،کاشت بامیه درتناوب زراعی،می تواند بسیارموثرباشد.
خواص بامیه
میوه بامیه دارای ویتامین های آ،ب،وث است.موادکمیابی مانند منگنزوکبالت که بدن انسان به آن هانیازداردبه مقدارکافی دراین گیاه وجوددارد.بامیه درتندرستی وتنظیم ترشح غده های داخلی بدن،بسیارسودمنداست.این گیاه باداشتن لعا ب ویژه والیا ف سلولزی درجدار میوه موجب پاک کردن دستگاه گوارش وآسان تر شدن هضم غذا دربدن می شود.میوه تازه بامیه باسایرسبزی هابه خصوص بادمجان،کدووگوجه فرنگی پخته وبابرنج مصرف می شود.بامیه در تهیه سس های سالادی نیز استفاده می شود.
مشخصات گیاهشناسی
بامیه گیاهی یکساله باساقه علفی است ولی به تدریج ساقه آن نیمه چوبی می شود.برگ های آن پنجه ای وپهن وگاهی دندانه دار هستند. برگ وساقه آن ممکن است به وسیله کرک پوشیده شده باشد.گل های آن معمولاخود بارور ودرکناربرگ ها بوجودمی آیند.گل های آنها بزرگ وزرد کم رنگ است.
[IMG]file:///C:/Users/saeed/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_image002.jpg[/I
گل ومیوه بامیه
هرگل فقط یک روز به صورت شکوفه باقی می ماند وبعد از آن تبدیل به یک غلاف بامیه می شود.دانه هادر داخل غلاف قرار دارند.حشرات در تلقیح گل آن موثر هستند.طول ساقه آن بستگی به نوع رقم ،(ازیک تا دومتر) دارد.
اندام های داخلی میوه بامیهfile:///C:/Users/saeed/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_image004.jpg
نیاز آب وهوایی گیاه بامیه
گیاه بامیه یک گیاه فصل گرم است وبرای رشد و نمو به شرایت گرم نیاز دارد و تحمل یخبندان را ندارد.درنقاطی که دوره رشد کوتاه دارد وشب های آن نسبتاً سرد ا ست به خوبی رشد نمی کند و میوه ی خوبی نمی دهد.
بنابراین کاشت آن را دراول فصل توصیه نمیکنند.همچنین در آخرفصل تابستان که روزها کوتاه بوده وشب ها سرد باشد میزان محصول آن کاملاً پایین می آید.. بامیه گیاهی است که تحمل رطوبت را ندارد.
پوست غلاف ها هنگامی که خیس هستند،تیره رنگ می شوند ولی طعم آن ها تغییر نمی کند.دمای مناسب برای رشد بوته ها،بین20تا30درجه سانتی گراد است.
درطول مدت رشد،دما نباید از 18درجه سانتی گراد کمتر واز 35درجه سانتی گراد بیشتر باشد
وقتی درجه حرارت هوا از10درجه سانتی گراد،پایین تر بیاید،رشدگیاه بامیه،متوقف خواهد شد.
خاک
گیاه بامیه درهرخاکی رشد می کند و محصول می دهد ولی کاشت آن در خاک های عمیق وحاصلخیز که دارای pH بین5/5تا7است،توصیه می شود.
کود مورد نیاز
مقدار توزیع کود مورد نیاز بامیه باید بر اساس آزمون خاک،صورت گیرد .
آنچه متداول است مقدار 65تا125کیلوگرم کود فسفات و 40تا65کیلوگرم درهکتار ، کود ازته،قبل ازکاشت به مزرعه داده می شود و وقتی که ارتفاع گیاه به 20تا25 سانتی متر رسید مقدار 45تا65 کیلوگرم کود ازته به عنوان کود سرک به مزرعه داده می شود.
دربعضی مناطق نیز کودسرک رادردونوبت به مقدار 30کیلوگرم بعد از اولین میوه دهی وسپس 4تا6 هفته بعد از آن،30کیلوگرم دیگربه مزرعه اضافه می شود.ازت کافی برای اطمینان از تامین دوره طولانی رشد گیاه لازم است ولی نباید کود اضافی هم به گیاه داد زیرا باعث نارس ماندن گیاه می شود.
انتخاب رقم
انتخاب رقم بامیه،بستگی به نحوه مصرف ، نوع کشت وشرایت منطقه دارد.زمانی که بامیه به عنوان کشت فرعی و به صورت کشت مخلوط در کرت های خیار یا گوجه فرنگی کاشته می شود باید از رقم های پاکوتاه وزودرس استفاده کرد.
بنابر این اگر بخواهیم میوه بامیه را به کارخانه های تبدیلی بفرستیم باید از رقم ایمراد استفاده شود چون تردی میوه برای مدت طولانی تری حفظ می شود وامکان برداشت در دفعات کم تری را امکان پذیر می سازد.
رقم های موجود
بامیه محلی خاش- بامیه محلی گرمبیت-بامیه محلی زابلی
خصوصیات رقم محلی زابلی
میوه گیاه بامیه بدون خار به طول9/8وعرض8/1سانتی متر بوده و،رنگ میوه سبز روشن، وزن متوسط میوه 5/13 گرم است.میوه بامیه دارای لعا ب و دیواره ضخیم وتردی است که برای مصرف تازه خوری توصیه میشود.دراستان سیستان وبلوچستان رقم زابلی با عملکرد بالای 50 تن، رقم مناسبی برای کاشت در منطقه است.
کاشت
بذربامیه نسبتاً بزرگ است(وزن هزار دانه آن 45گرم است) بعد از ضد عفونی پس از گرم شدن هوا آن را مستقیماً بادست یا ماشین در زمین اصلی، می کارند.
توجه داشته باشیم
گیاه بامیه به صورت نشاء کشت نمی شود چون نشای آن بخوبی قابل جا به جایی نیست این گیاه مقاومت به نشاء کاری ندارد.
بذر بامیهfile:///C:/Users/saeed/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_image006.jpg
بذور بامیه د ر ردیف هایی که 120تا150سانتی متراز یکدیگر فاصله دارند کاشته می شوند.فاصله دو بوته روی ردیف های کشت بین 30تا90سانتی مترمتغیراست که آن به پا کوتاه وپابلند بودن بوته بستگی دارد.بذوردر عمق1تا5/1 سانتی متری خاک قرارمی گیرد.زیرا بذرهای بامیه به آسانی جوانه نمی زنند.
نحوه کاشت روی پشته
مواظبت های زراعی یا عملیات داشت
سله شکنی ومبارزه با علف های هرز ازکارهای اصلی واساسی مزرعه بامیه است. هوای گرم،خشک وطولانی برای رشد این گیاه مناسب است. گیاه احتیاج به آبیاری زیاد وعمیق دارد.بعض از کشتکاران جوانه انتهایی ساقه اصلی را قطع میکنند تا ساقه های جانبی آن رشد بیشتری کند.
نوبت آبیاری بامیه بستگی به شرایط منطقه ونیاز گیاه دارد(زمان آبیاری بین 7تا 10 روز متغیر است).
بامیه آفت های مهمی به جزکنه ندارد که به وسیله کنه کش به راحتی می توان با آن مبارزه کرد.برای جلوگیری از آلودگی این محصول به بیماری فوزاریوم بهتر است بعد از هندوانه ،خیار و مشابه آنها کشت نشود.
عملیات برداشت
معمولاً 4تا6روزپس از ظهورگل ها، میوه ،قابل برداشت است.اکثر رقم های بامیه تقریباً 60 روز پس از کاشت ،قابل برداشت است.
توصیه می شود ،وقتی که طول میوه بین 5 تا 8 سانتی متر است ، برداشت صورت گیرد. در ایران برداشت محصول با دست صورت می گیرد.
برای جلوگیری از خشبی شدن ، باید هردو روز یکبار محصول برداشت شود.میزان عملکرد محصول بامیه 10تا53تن در هکتار است.
زمان برداشت بامیه
میوه بامیه در شرایط 5 درجه بالای صفر ورطوبط 95 درصد به مدت ده روز، تازگی خود را نگه می دارد. قسمت خوراکی بامیه ، همان غلاف محتوی بذرها هستند.
file:///C:/Users/saeed/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_image007.jpgمیوه بامیه(قسمت خوراکی)
وقتی که میوه خم می شود ، قبل از آن که شکاف بردارد باید محصول چیده شود واگر تاخیری در برداشت چیده شود واگر تاخیری در برداشت ،صورت گیرد،غلاف ها چوبی شده و از کیفیت آن کم می شود.
شرایط مناسب و روش های نگهداری بامیه بعد از برداشت
اگر میوه بامیه را بعد از برداشت در محلی نگه داریم که درجه حرارت آن جا پایین تر از 7 درجه سانتی گراد باشد ، موجب رنگ پریدگی سطحی، تخلخل و پوسیدگی آن می شود.نگهداری بامیه به مدت 3روز در درجه حرارت صفر درجه سانتی گراد،موجب پوسیدگی سریع آن می شود.بامیه تازه به سادگی له شده و ظرف چند ساعت سیاه می شود.اگر بامیه را بیش از 24 ساعت خارج از یخچال نگهداری کنیم،پوسیدگی های سطحی بر روی آن ها ظاهر می شود.انبار محصول باید تهویه کافی داشته باشد.ریختن بامیه در کیسه نایلونی قبل از بسته بندی ،مفید است زیرا از پژمرده شدن و خسارت های فیزیکی آن جلوگیری می کند.نتایج تحقیقات جدید، نشان میدهد اگر در هوای انبار حدود 5 تا 10 درصد،اکسید کربن باشد،نگهداری بامیه به مدت یک هفته افزایش می یابد. مقداربیشتر اکسید کربن بر روی طعم بامیه،اثر می گذارد. بامیه را به صورت کنسرو، فریز شده،شور(با آب نمک)،ترشی وخشک شده می توان برای مصرف نگهداری کرد. [IMG]file:///C:/Users/saeed/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_image008.jpg[/IMG
منبع:با استفاده از نشریه ترویجی گیاه بامیه نگارش مهندس کلثوم افرند از انتشارات دفتر برنامه ریزی وهماهنگی ترویج وزارت جهاد کشاورزی سال 1384
اصل این گیاه رامربوط به آسیا یا آفریقا می میدانند ودر نواحی در یای مدیترانه خیلی مصرف دارد.در بعضی از کشورها آن را برای مصرف زمستان خشک می کنند.
گیاه بامیه ازخانواده پنیرک است.گیاهان این خانواده باشرایت نامناسب محیطی مانند گرما،خشکی وشوری سازگارهستند.بامیه به صورت خام وپخته مصرف می شود وبا توجه به فایده های زیادی که دارد درغذاهای ایرانی زیاد مورد استفاده قرار می گیرد.درنقاطی ازایران که کاشت گوجه فرنگی درسطح وسیعی صورت میگیرد برای جلوگیری ازضعیف شدن خاک ومبارزه باآفت ها و بیماری ها،کاشت بامیه درتناوب زراعی،می تواند بسیارموثرباشد.
خواص بامیه
میوه بامیه دارای ویتامین های آ،ب،وث است.موادکمیابی مانند منگنزوکبالت که بدن انسان به آن هانیازداردبه مقدارکافی دراین گیاه وجوددارد.بامیه درتندرستی وتنظیم ترشح غده های داخلی بدن،بسیارسودمنداست.این گیاه باداشتن لعا ب ویژه والیا ف سلولزی درجدار میوه موجب پاک کردن دستگاه گوارش وآسان تر شدن هضم غذا دربدن می شود.میوه تازه بامیه باسایرسبزی هابه خصوص بادمجان،کدووگوجه فرنگی پخته وبابرنج مصرف می شود.بامیه در تهیه سس های سالادی نیز استفاده می شود.
مشخصات گیاهشناسی
بامیه گیاهی یکساله باساقه علفی است ولی به تدریج ساقه آن نیمه چوبی می شود.برگ های آن پنجه ای وپهن وگاهی دندانه دار هستند. برگ وساقه آن ممکن است به وسیله کرک پوشیده شده باشد.گل های آن معمولاخود بارور ودرکناربرگ ها بوجودمی آیند.گل های آنها بزرگ وزرد کم رنگ است.
[IMG]file:///C:/Users/saeed/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_image002.jpg[/I
گل ومیوه بامیه
هرگل فقط یک روز به صورت شکوفه باقی می ماند وبعد از آن تبدیل به یک غلاف بامیه می شود.دانه هادر داخل غلاف قرار دارند.حشرات در تلقیح گل آن موثر هستند.طول ساقه آن بستگی به نوع رقم ،(ازیک تا دومتر) دارد.
اندام های داخلی میوه بامیهfile:///C:/Users/saeed/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_image004.jpg
نیاز آب وهوایی گیاه بامیه
گیاه بامیه یک گیاه فصل گرم است وبرای رشد و نمو به شرایت گرم نیاز دارد و تحمل یخبندان را ندارد.درنقاطی که دوره رشد کوتاه دارد وشب های آن نسبتاً سرد ا ست به خوبی رشد نمی کند و میوه ی خوبی نمی دهد.
بنابراین کاشت آن را دراول فصل توصیه نمیکنند.همچنین در آخرفصل تابستان که روزها کوتاه بوده وشب ها سرد باشد میزان محصول آن کاملاً پایین می آید.. بامیه گیاهی است که تحمل رطوبت را ندارد.
پوست غلاف ها هنگامی که خیس هستند،تیره رنگ می شوند ولی طعم آن ها تغییر نمی کند.دمای مناسب برای رشد بوته ها،بین20تا30درجه سانتی گراد است.
درطول مدت رشد،دما نباید از 18درجه سانتی گراد کمتر واز 35درجه سانتی گراد بیشتر باشد
وقتی درجه حرارت هوا از10درجه سانتی گراد،پایین تر بیاید،رشدگیاه بامیه،متوقف خواهد شد.
خاک
گیاه بامیه درهرخاکی رشد می کند و محصول می دهد ولی کاشت آن در خاک های عمیق وحاصلخیز که دارای pH بین5/5تا7است،توصیه می شود.
کود مورد نیاز
مقدار توزیع کود مورد نیاز بامیه باید بر اساس آزمون خاک،صورت گیرد .
آنچه متداول است مقدار 65تا125کیلوگرم کود فسفات و 40تا65کیلوگرم درهکتار ، کود ازته،قبل ازکاشت به مزرعه داده می شود و وقتی که ارتفاع گیاه به 20تا25 سانتی متر رسید مقدار 45تا65 کیلوگرم کود ازته به عنوان کود سرک به مزرعه داده می شود.
دربعضی مناطق نیز کودسرک رادردونوبت به مقدار 30کیلوگرم بعد از اولین میوه دهی وسپس 4تا6 هفته بعد از آن،30کیلوگرم دیگربه مزرعه اضافه می شود.ازت کافی برای اطمینان از تامین دوره طولانی رشد گیاه لازم است ولی نباید کود اضافی هم به گیاه داد زیرا باعث نارس ماندن گیاه می شود.
انتخاب رقم
انتخاب رقم بامیه،بستگی به نحوه مصرف ، نوع کشت وشرایت منطقه دارد.زمانی که بامیه به عنوان کشت فرعی و به صورت کشت مخلوط در کرت های خیار یا گوجه فرنگی کاشته می شود باید از رقم های پاکوتاه وزودرس استفاده کرد.
بنابر این اگر بخواهیم میوه بامیه را به کارخانه های تبدیلی بفرستیم باید از رقم ایمراد استفاده شود چون تردی میوه برای مدت طولانی تری حفظ می شود وامکان برداشت در دفعات کم تری را امکان پذیر می سازد.
رقم های موجود
بامیه محلی خاش- بامیه محلی گرمبیت-بامیه محلی زابلی
خصوصیات رقم محلی زابلی
میوه گیاه بامیه بدون خار به طول9/8وعرض8/1سانتی متر بوده و،رنگ میوه سبز روشن، وزن متوسط میوه 5/13 گرم است.میوه بامیه دارای لعا ب و دیواره ضخیم وتردی است که برای مصرف تازه خوری توصیه میشود.دراستان سیستان وبلوچستان رقم زابلی با عملکرد بالای 50 تن، رقم مناسبی برای کاشت در منطقه است.
کاشت
بذربامیه نسبتاً بزرگ است(وزن هزار دانه آن 45گرم است) بعد از ضد عفونی پس از گرم شدن هوا آن را مستقیماً بادست یا ماشین در زمین اصلی، می کارند.
توجه داشته باشیم
گیاه بامیه به صورت نشاء کشت نمی شود چون نشای آن بخوبی قابل جا به جایی نیست این گیاه مقاومت به نشاء کاری ندارد.
بذر بامیهfile:///C:/Users/saeed/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_image006.jpg
بذور بامیه د ر ردیف هایی که 120تا150سانتی متراز یکدیگر فاصله دارند کاشته می شوند.فاصله دو بوته روی ردیف های کشت بین 30تا90سانتی مترمتغیراست که آن به پا کوتاه وپابلند بودن بوته بستگی دارد.بذوردر عمق1تا5/1 سانتی متری خاک قرارمی گیرد.زیرا بذرهای بامیه به آسانی جوانه نمی زنند.
نحوه کاشت روی پشته
مواظبت های زراعی یا عملیات داشت
سله شکنی ومبارزه با علف های هرز ازکارهای اصلی واساسی مزرعه بامیه است. هوای گرم،خشک وطولانی برای رشد این گیاه مناسب است. گیاه احتیاج به آبیاری زیاد وعمیق دارد.بعض از کشتکاران جوانه انتهایی ساقه اصلی را قطع میکنند تا ساقه های جانبی آن رشد بیشتری کند.
نوبت آبیاری بامیه بستگی به شرایط منطقه ونیاز گیاه دارد(زمان آبیاری بین 7تا 10 روز متغیر است).
بامیه آفت های مهمی به جزکنه ندارد که به وسیله کنه کش به راحتی می توان با آن مبارزه کرد.برای جلوگیری از آلودگی این محصول به بیماری فوزاریوم بهتر است بعد از هندوانه ،خیار و مشابه آنها کشت نشود.
عملیات برداشت
معمولاً 4تا6روزپس از ظهورگل ها، میوه ،قابل برداشت است.اکثر رقم های بامیه تقریباً 60 روز پس از کاشت ،قابل برداشت است.
توصیه می شود ،وقتی که طول میوه بین 5 تا 8 سانتی متر است ، برداشت صورت گیرد. در ایران برداشت محصول با دست صورت می گیرد.
برای جلوگیری از خشبی شدن ، باید هردو روز یکبار محصول برداشت شود.میزان عملکرد محصول بامیه 10تا53تن در هکتار است.
زمان برداشت بامیه
میوه بامیه در شرایط 5 درجه بالای صفر ورطوبط 95 درصد به مدت ده روز، تازگی خود را نگه می دارد. قسمت خوراکی بامیه ، همان غلاف محتوی بذرها هستند.
file:///C:/Users/saeed/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_image007.jpgمیوه بامیه(قسمت خوراکی)
وقتی که میوه خم می شود ، قبل از آن که شکاف بردارد باید محصول چیده شود واگر تاخیری در برداشت چیده شود واگر تاخیری در برداشت ،صورت گیرد،غلاف ها چوبی شده و از کیفیت آن کم می شود.
شرایط مناسب و روش های نگهداری بامیه بعد از برداشت
اگر میوه بامیه را بعد از برداشت در محلی نگه داریم که درجه حرارت آن جا پایین تر از 7 درجه سانتی گراد باشد ، موجب رنگ پریدگی سطحی، تخلخل و پوسیدگی آن می شود.نگهداری بامیه به مدت 3روز در درجه حرارت صفر درجه سانتی گراد،موجب پوسیدگی سریع آن می شود.بامیه تازه به سادگی له شده و ظرف چند ساعت سیاه می شود.اگر بامیه را بیش از 24 ساعت خارج از یخچال نگهداری کنیم،پوسیدگی های سطحی بر روی آن ها ظاهر می شود.انبار محصول باید تهویه کافی داشته باشد.ریختن بامیه در کیسه نایلونی قبل از بسته بندی ،مفید است زیرا از پژمرده شدن و خسارت های فیزیکی آن جلوگیری می کند.نتایج تحقیقات جدید، نشان میدهد اگر در هوای انبار حدود 5 تا 10 درصد،اکسید کربن باشد،نگهداری بامیه به مدت یک هفته افزایش می یابد. مقداربیشتر اکسید کربن بر روی طعم بامیه،اثر می گذارد. بامیه را به صورت کنسرو، فریز شده،شور(با آب نمک)،ترشی وخشک شده می توان برای مصرف نگهداری کرد. [IMG]file:///C:/Users/saeed/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_image008.jpg[/IMG
منبع:با استفاده از نشریه ترویجی گیاه بامیه نگارش مهندس کلثوم افرند از انتشارات دفتر برنامه ریزی وهماهنگی ترویج وزارت جهاد کشاورزی سال 1384