درخششی در شبِ ماه

[مسافر007]

http://canot.ir/wp-content/uploads/2013/05/allsky_fireball_17Mar2013.jpg (http://canot.ir/?attachment_id=8948)بسیاری از منجمان در هشت سال گذشته با مرکز ثبت شهاب‌سنگ‌ها (http://www.nasa.gov/offices/meo/home/index.html) در ناسا (MEO) همکاری می‌کنند تا ساعت‌های متوالی ویدیوهای معمولاً یکنواختی از ماه را بررسی کنند. علت این بررسی ثبت برخوردهای اجرام آسمانی با ماه است.روز ۱۷ مارچ/۲۷ اسفند گروهی از این منجمان با تلسکوپ ۱۴ اینچی (در نزدیکی مرکز فضایی مارشال) نور درخشانی را ثبت کردند که درواقع درخشان‌ترین نوری است که تا به حال در این جست‌وجوی ۸ ساله ثبت شده است. نوری با قدر ۴ که با چشم غیر مسلح هم دیده می‌شد. با این حال این نور درخشان تا بیش از یک ماه بعد هم کشف نشده بود. شهاب‌سنگی با برخورد به دریای ایمبریوم Imbrium (مکان دقیق آن ۲۳٫۸°W, 20.6,°N و در لبه‌ی جنوبی این دریا است) باعث به وجود آمدن این نور شده بود. این‌که اندازه‌ی شهاب‌سنگ چقدر بوده است با این‌که از بررسی میزان نور ایجاد شده و مدت زمان درخشش ممکن است اما می‌توان گفت کاری است که فقط بر حدس و گمان استوار است. شهاب‌سنگ‌هایی که با زمین برخورد می‌کنند به علت ورود به جوّ‌ می‌سوزند اما ماه جوّی ندارد که چنین اثری ایجاد کند پس علت ایجاد نور چیست؟در واقع مقدار انرژی جنبشی لحظه‌ای که سنگ طی حرکت خود و حین برخورد دارد باعث به وجود آمدن درخشش می‌شود.نکته‌ی جالب این‌جا است که دوربین‌های رو به آسمان دو گروه، یکی در جورجیا و دیگری در جنوب کانادا، پنج نور درخشان دیگر هم در همان شب ثبت شد. محاسبات این‌طور نشان می‌دهند که کشیدگی بسیار مداری این اجرام مسافر تا داخل داخل کمربند سیارک‌ها امتداد یافته است. شهاب‌سنگ‌ها با سرعت ۲۵٫۶ کیلومتر در ثانیه با ماه برخورد کردند. ویلیام کوک، مدیر هماهنگ‌کننده‌ی فعالیت‌های مرکز ثبت شهاب‌سنگ‌ها، معتقد است که برخورد دریای ایمبریوم و پنج برخورد همزمان دیگر به هم مربوطند. بنابراین او با استفاده از فرمول‌های پایه‌ی فیزیکی مانند: E = ½mv2 ، اندازه‌ی این مهاجمان را، گوی‌هایی با ۳۰-۴۰ سانتی‌متر پهنا، برآورد کرد. برخورد همین گوی‌های کوچک نیرویی برابر با پنج تُن TNT آزاد می‌کنند.با این اندازه و با این سرعت برخورد، گودالی با بیش از ۶ متر پهنا باید روی ماه ایجاد شده باشد. شش متر آن‌قدر هست که در تصاویر ناسا با قدرت تفکیک‌پذیری بالا به خوبی دیده شود. اکنون دوربین‌های مدارگرد اکتشافی ماه رو به سوی منطقه‌ی برخورد است و به احتمال بسیار زیاد به زودی تصاویری دقیق از گودال‌ یا گودال‌ها به دست خواهد آمد.
کوک معتقد است که برخوردهای ۲۷ اسفند از بارش شهابی کم‌تر شناخته‌شده‌ی اتا-ویرجینید (Eta Virginids (http://meteorshowersonline.com/showers/eta_virginids.html)) نشأت می‌گیرند.
از سال ۲۰۰۵/۱۳۸۴ محققان MEO بیش از ۳۰۰ برخورد با ماه را ثبت کرده‌اند و به‌طور میانگین در هر دو ساعت رصد، یک برخورد روی داده است. بیشتر برخوردهایی که نورهای درخشانی ایجاد می‌کنند معمولاً طی بارش شهابی جوزایی رخ می‌دهند. این‌که چه زمان‌هایی بیشتر برخورد شهاب‌سنگ‌ها با ماه روی می‌دهد و آیا این برخوردها پیش‌بینی‌پذیر هستند یا خیر، هدف این گروه است. دست یافتن به این هدف امنیت سفرهای آینده به ماه را تأمین می‌کند.
منبع: Sky&Telescope (http://www.skyandtelescope.com/news/home/A-Bright-Flash-in-the-Lunar-Night-208293371.html)