کنکور

[ملارسولی]

آمادگی برای مطالعه

مقدمات و شرایط اولیهی لازم برای آغاز مطالعه چیست؟
آیا تا کنون دقت کردهاید که هر جلسهی مطالعهی شما چگونه شروع میشود؟
شاید کمتردقت کرده باشید که یکی از نقطه ضعفهای اساسی بیشتر دانشآموزان به نحوهی آغاز مطالعه باز میگردد. مطالعه بدون کسب
آمادگیهای لازم،مانند شنا کردن بدون یادگیری مهارتهای شنا است.

کسی که بی مقدمه وارد مطالعه شود علاوه بر این که چیز زیادی یاد نخواهدگرفت،زمان زیادی را هم از دست خواهد داد.

مکان مطالعه

دانشآموزان در خصوص مکان مطالعه عادتهای متفاوتی دارند.مطالعه در منزل،پارک و کتابخانههای عمومی از رایجترین مکانهای مطالعه
محسوب میشوند.آنچه در این باره باید بدانید این است که محیط و مکان مطالعه علاوه برداشتن شرایطی چون سکوت و آرامش، باید تا حد امکان
ثابت و بدون تنوع باشد.اگر واقعا میخواهید با تمرکز مطالعه نمایید باید سعی کنید که خود را به محیط یکنواخت و ثابت عادت دهید.بنابراین
فضاهای عمومی مانند پارک،برای یک مطالعه جدّی،مکان مناسبی محسوب نمیشود.تغییرات مکرردر دکور اتاق و یا مکان مطالعه نیزچون مخلّ
تمرکز میشوند توصیه نمیگردد.بعضیها دوست دارند موقع مطالعه کسان دیگری مانند دوستان دور و برشان باشند.اگر هدف از این کار مطالعه
گروهی و رفع اشکال باشد خوب است،اما در هرحال،باید زمانهایی برای مطالعه فردی-به صورت تنها- در نظر گرفته شود.

اگر میتوانید – و امکانات لازم را دارید- بهترین مکان برای مطالعهی توام با تمرکز،منزل خودتان و البته یک اتاق مشخص است و اگر علیرغم
فراهم بودن امکانات و شرایط وهمکاری اعضاء خانواده،باز دوست دارید که در فضاهای دیگری مطالعه نمایید،احتمالا باید در نیّت جدّی خود برای
درس خواندن شک کنید.

کلید

برای مطالعه جدّی و توام با تمرکز،یک فضای ثابت و یکنواخت بهترین مکان است.

هدفمندی مطالعه

این موضوع را از زوایای مختلف میتوان مورد بحث قرار داد.یک بعد مهم هدفمندی به نیّات و ایدهآل و انگیزهها ی شما برمیگردد.بعد دیگر آن
به آرامش ذهنی و نظم رفتاری شما مربوط است.یکی دیگر از ابعاد آن این است که شما چه قدر مهارتها و ظرافتهای لازم دربرنامهریزی و
بهخصوص پیشبینی تغییرات به خرج دهید.یعنی اینکه اگر قسمتی از برنامهی شما اجرا نشدو یا طولانی شدن یک برنامه منجر به هم خوردن
برنامههای دیگر شد چه طرحهای هدفمندی را پیشبینی کرده باشید.
اگرچه درخصوص هر یک از ابعاد در قسمتهای بعدی صحبت خواهیم کرد.اما

عوامل کاهندهی روحیه

عوامل تضعیف روحیه از آفتهای بسیار مهم در کنکور هستند.دانشآموزان علاوه بر عواملی مانند ضعف پایهای در دروس،ویا کمبود امکانات و شرایط
آموزشی،از افکاری که باعث افت روحیه میشوند نیز آسیب میپذیرند.آیا عوامل کاهندهی روحیه و افت انگیزه را میشناسید؟ فکر میکنید در این
میان،مهمترین عامل کدام است؟

جوّ تبلیغاتی

کنکور درحال حاضر بیش از اندازه با هیاهو و تبلیغات آمیخته شدهاست و متاسفانه هر کس به نوعی در ایجاد چنین فضایی نقشی دارد. تعداد زیاد
شرکت کنندگان و در مقابل تعداد کم قبولیها،احتمال موفقیت را درکنکور کاهش میدهد.این مساله باعث حساسیت و اضطراب والدین وخود
دانشآموزان شده وآنان را به تکاپوی بیشتر وادار میکند.کم کاریهای سالهای قبل وجمع شدن همهی تلاشها و فعالیتها برای یک
سال،دانشآموزان را مجبور به تحمل یم دورهی سخت، و استرس ناشی از آن میکند.لذا دانشآموزان به استفاده از هرامکانی از قبیل کتاب و
آموزشگاه وکنکورهای آموزشی وغیره متوسل میشوند. مؤسسات چاپ کتب و آموزشگاههای کنکوری هم برای عقب نماندن ازکورس رقابت با
سایرین و کسب درآمدهای بیشتر، تنور کنکور را داغتر میکنند.عوامل دیگری هم به شکلهای دیگر در تبلیغاتی و هیجانی شدن فضای کنکور
دخیل هستند . آنچه در این میان میماند دانشآموزان هستند با آرزوهایشان،و سردرگمی این که بالاخره چه باید بکنند تا عقب نمانند؟ توجه
داشته باشید که از این شرایط بیشتر دانشآموزانی لطمه میخورندکه عاطفیترو تلقین پذیرتر هستند.

کلید

هر چه بیشتر تابع تبلیغات و هیاهوی کنکور باشید از تواناییهای موجود خود کمتر استفاده خواهید کرد.

مقایسهها

بسیاری از دانشآموزان به صورت خودآگاه یا نا خودآگاه به مقایسهی خود یا دیگران پرداخته و هر فردکنکوری را به نوعی رقیب خود تلقی
میکنند.گاهی دانشآموزان وضعیت خودشان رابا دیگر دوستان وهمکلاسیها مقایسه میکنند وآن راملاکی برای پبشرفت،یا عقبماندگی خودقرار
میدهند.این که مثلا فلانی چند ساعت بیدار میماند،چند ساعت درس میخواند،کدام آموزشگاهها میرود،چند درصد از هر درس تست میزند،کدام
معلمهای خصوصی را دارد و….،برای بعضی از دانشآموزان به عنوان مهمترین سوژه فکری در میآید.

گاهی هم دانشآموزان به جای این که خود اقدام به مقایسه کنند،تحت تاثیرصحبتها وحرفهای دوستانی قرار میگیرندکه با شور وحرارت
ازفعالیتها و درس خواندنهای خود دم میزنند.معمولا کسی که برای کنکور واقعا میخواند بیش از آن که وقت خود را صرف جلب توجه دیگران
بکند برکار اصلی خویش تمرکز مینماید.اما کسانی که سروصدا راه میاندازند و از کارها و برنامهها و بیداریهای خود حرف میزنند دچار بزرگنمایی
شده و در واقعیتها غلو میکنند.

بنابراین،تحت تاثیر چنین افرادی قرارگرفتن،موجب نوعی توهّم خواهد شد که باید ازآن دوری کرد.مقایسه برای بعضی از دانشآموزان قویتر هم
میتواند مشکلساز باشد.دانشآموزی که در جمع همکلاسیها یا دوستانش خود را قویتر و برتر ارزیابی میکند،ممکن است با اکتفا به این مقایسه
از خود بیشتر مایه نگذارد و با آنچه دارد راضی شود.

کلید

مقایسه کردن ملاک خوبی برای پیشرفت نیست و معمولا به نفع شما تمام نمیشود،انتظاراتتان را از خود بالا ببرید.

استدلالهای نابجا

گاهی دانشآموزان تحت تاثی فشارهای درسی و ترس از نتیجه نگرفتن،به استدلالهای نابجا،روی میآورند.این استدلالها معمولا به عنوان وسیلهای
ناخوداگاه برای فرار از واقعیتها و کاستن تنشهای درونی مورد استفاده قرار میگیرند.دانشآموزی بر مبنای اطلاعات ناقص،دلیل میآورد که فلان
کس با فلان معدل و رتبهی بالا نتوانست درکنکور قبول شود و با این استدلال، کم کاریهای خود را توجیه می نماید.
10 ساعت در روز درس بخواند تا موفق شود، دانشآموزی اگر یکی دو - کس دیگر بدون داشتن آمادگیهای لازم،برای خود تحلیل میکند که باید 12

روز از برنامهی خود عقب افتاد براساس استدلالی معیوب و از شدت ناراحتی و اضطراب،فرصتهای موجود را از هم دست میدهد،و دانشآموزانی هم
کمبود امکانات مالی و کمبودهای دیگر را مبنای پیشداوریهای منفی خود قرار میدهند.نکتهی مهم در این استدلالها، قضاوت بر مبنای اطلاعات و
شواهد نامطمئن،ناقص و گاه نادرست است.

کلید

استدلالها و توجیههای نادرست و معیوب،ابزارهایی برای فرار از واقعیت هستند،مراقب آنها باشید.

عامل درونی

فکرمیکنید مهمترین عامل کاهندهی روحیه چیست؟ نکاتی که به آنها اشاره شد به اضافهی موارد زیاد دیگری میتوانند عواملی برای کاهش
انگیزه و افت روحیه باشند،اما شاید باور نکنید که مهمترین عانل در این باره خود شما هستید! هیچ عاملی در کنکور مانند داشتن افکار و
نگرشهای منفی به عنوان ترمز موفقیت عمل نمیکند.جایگزینی تفکر احساسی به جای تفکر منطقی،و غلبهی هیجانات کنترل نشده برنظم فکری و
رفتاری،موجب تقویت افکار منفی میشوند.ما معمولا سعی میکنیم ضعفهای درونی خودرا باعوامل بیرونی توجیه کنیم.در اینجا بیش ازآن که خود
عوامل بیرونی مهم باشند توجیههای درونی ما اهمیت بیشتری دارند.منفی نگاه کردن به مسائل،روحیهی منفی را در ما تقویت خواهد کرد.این
موضوع مختص به کنکور نیست و شامل همهی مسائل زندگی میشود.

کلید

اگر فکر میکنید که موفق میشوید یا شکست میخورید،در هر صورت درست فکر کردهاید!

نتیجهگیری

-1 هر چه بیشتر تابع تبلیغات و هیاهوی کنکور باشید از تواناییهای موجود خود کمتر استفاده خواهید کرد.
-2 مقایسه کردن ملاک خوبی برای پیشرفت نیست و معمولا به نفع شما تمام نمیشود،انتظاراتتان را از خود بالا ببرید.
-3 استدلالها و توجیههای نادرست و معیوب،ابزارهایی برای فرار از واقعیت هستند،مراقب آنها باشید.
-4 اگر فکر میکنید که موفق میشوید یا شکست میخورید،در هر صورت درست فکر کردهاید!

ایام عید

طبق یک عادت فرهنگی،ما از ایام تعطیلات استفادهی مؤثری نمیکنیم و بیشترزمانهای تعطیلی راباپراکنده کاری و استراحت
میگذرانیم.علیرغم طولانی بودن تعطیلات عید باز هم کمترکسی ازاین فرصت برای جمع وجورکردن کارهایش استفاده میکندو معمولا همان
رویهی وقتگذرانی و بیهوده کاری ادامه پیدامیکند.با این وجود،ایام عید برای کنکوریها معنای دیگری پیدامیکند. این ایام از یک طرف
فرصتی است برای تکمیل و جمعبندی مطالب،و از طرف دیگرفرصت آماده سازی وتجدیدقوابرای روزهای باقیمانده،خیلی ها این دوران رافرصت
طلایی مینامند.

آغازایام عید

در روزهای اول عیدچه بایدکرد؟آیا ازهمان روز اول باید با دنیای خارج قطع ارتباط نمود؟آیانباید به دیدو بازدید عیدرفت؟ پاسخ به چنین سؤالاتی
کارسختی است،چراکه اولا روحیهی افراد با یکدیگرمتفاوت است و ثانیا پایبندی خانوادهها به آداب ورسوم با هم تفاوت دارد.اگرخانواده ها و
خود دانشآموزان ازحساسیتها وسختگیری بی مورد اجتناب کنند بهتر میتوانند دربارهی نحوهی استفاده از این ایام تصمیم بگیرند.کاری
نداشته باشید،که دیگران چه میکنند، تنها برمبنای وضعیت خودتان بیاندیشید.اگرشماتمایل داریدکه در دید وبازدیدهای یکی دو روز اول
عیدشرکت نماییدولی به زورخودتان راوادار به درس خواندن کنید احتمالا نتیجهی خوبی نخواهیدگرفت.یا اگرکسی که یک دورهی کاری سخت
وفشرده را پشت سرگذاشته است بخواهد ایام عیدرا نیز به این دوره متصل کند.بالاخره درمرحلهای ازکار دچار مشکل خواهدشد.

توصیه کلی برای روزهای آغازین عیداست که حداکثردریکی دو روز اول عید در دید و بازدیدهای مهم شرکت کنیدوخیلی دراین مورد به خود
سخت نگیرید.بقیه روزها رابه درس خواندن اختصاص دهید.

کلید

درایام عید،فقط یکی دو روز اول رابه حضوردرمراسم دیدوبازدیداختصاص داده وازبقیهی ایام برای درس خواندن استفاده کنید.

اردوهای درسی

درچندسال اخیر اردوهای درسی ایام عید توسط مدارس و مؤسسات آموزشی معمول شدهاست.این تصور وجود داردکه چون دانشآموزان فرصت
طلایی ایام عید را ازدست میدهند لذا بهتراست درخانه نباشندودرمکان وفضای دیگری،ازوقت خودبرای درس خواندن استفاده کنند.

این تصور اگرچه تا حد زیادی درست به نظرمیرسد،اما با وضعیت و شرایط همهی دانشآموزان تطابق ندارد.اگرکسی واقعا انگیزه و همت لازم
وکافی را برای درس خواندن وکنکورداشته باشدچه فرقی میکندکجا باشد،و اگرکسی بخواهد تحت یک شرایط اجباری وسختگیرانه درس بخواند
چه نتیجهای خواهد داشت؟
حضوردر اردوهای درسی ایام عیدبرای همهی دانش آموزان نتایج یکسانی ندارد و دانش آموزان برای شرکت دراین ایام باید تامل بیشتری به خرج

15 روزه به جایی برسد،وچه بسا دانشآموزی هم که - دهند.کسی که آمادگیهای درسی وروانی لازم را ندارد بعیداست که با یک اجباروفشار 20

آمادگیهای درسی وروانی لازم را دارد و درمنزل نیزشرایط درس خواندن مهیاست اگربه تنهایی و درخانه درس بخواند از ایام عید بهرهی بیشتری
ببرد.

اردوهای درسی برای کسانی مناسبتراست که علاقه وحوصله درس خواندن را دارابوده ولی شرایط وموقعیت مناسبی برای این کار ندارند. هم چنین
کسانی که درمراحل مطالعاتی خودبه جایی رسیدهاندکه حداقل یک دورهی کامل مطالعه تشریحی وقسمتی رابه پایان رسانیده فقط نیازبه رفع
اشکال وجبران کمبودهادارند،بهترمیتوانند ازچنین اردوهایی استفاده کنند.

کلید

درمورداستفاده از اردوهای درسی ایام عید،برمبنای آمادگیهای درسی و روانی خود با تامل بیشتری تصمیم بگیرید.

نحوهی استفاده ازایام عید

15 روزمرحلهی مستقلی محسوب نمیشود،چراکه براساس – شمامیتوانید از فرصت پیش آمده به صورت چند منظوره استفاده کنید.این فرصت 20

مطالب عنوان شده در قسمتهای قبلی،اگردانش آموز پیش دانشگاهی هستید،در مرحله تکمیل دورهی جامع مطالعه تشریحی و تستی دروس به
سرمیبرید، و اگرصرفا برای کنکور میخوانید از اول عید تا دههی دوم اردیبهشت ماه را برای مرورنکته و تست دروس ورفع اشکال و جبران
کمبودها درنظرگرفتهاید.در هرحال،فرصت ایام عید قسمتی ازمراحل قبلی و یا جدیدبرنامهی کاری شمامحسوب میشودکه میتوانیدبراساس برنامه
ازاین ایام استفاده بهینهای بکنید.

یک استفادهی دیگرایام عید میتواندآماده سازی برای تحمل روزهای فشرده وسخت آخرباشد.اگربا انگیزه وارادهای قوی از تک تک روزهای
تعطیلات حداکثربهره را ببرید در واقع به خودتان ثابت کردهایدکه میتوانید یک دورهی سخت وفشردهی کاری را نیزبا میل و رغبت تحمل
کنید.علاوه بر این،تمرین تست زنی باهدف ارزیابی سرعت عمل و رکوردگیری میتواند از استفادههای دیگرایام عیدباشد.

کلید

بایک تصمیم و ارادهی قوی و برمبنای برنامهی پیش بینی شده،میتوانید از ایام عید استفادهی چندمنظوره ببرید.

نتیجهگیری

-1 درایام عید،فقط یکی دو روز اول رابه حضوردرمراسم دید و بازدید اختصاص داده و ازبقیهی ایام برای درس خواندن استفاده کنید.
-2 درمورد استفاده از اردوهای درسی ایام عید،برمبنای آمادگیهای درسی و روانی خود با تامل بیشتری تصمیم بگیرید.
-3 بایک تصمیم و ارادهی قوی وبرمبنای برنامهی پیش بینی شده،میتوانید از ایام عید استفادهی چندمنظوره ببرید.

مطالعه مفیدروزانه چقدربایدباشد؟
آیاقانون کلی برای این امروجوددارد؟
چگونه میتوان برنامهای برای افزایش ساعات مطالعه طرحریزی واجراکرد؟
ملاکهای پیشرفت چگونه بایدتعیین شود؟
چگونه بایدروندپیشرفت راکنترل کنید؟
مطالعهی این فصل به شماکمک خواهدکردبه سئوالات فوق پاسخ دهید.اماتوجه به یک نکته حائزاهمیت است.برخلاف روشهای برنامهریزی
بعضی ازمؤسسات وافرادکه بسیارجزیی است،دراینجابه روش نسبتاکلی عمل کردهایم:چرا؟توصیهی یک روش تقریباکلی برای برنامهریزی،بر
اساس این اعتقادصورت میگیردکه فرهنگ ایرانی،فرهنگی منظم وجزءنگرنیست.این یک واقعیت است که مردم ایران،حوصلهی برنامههای
خیلی دقیق وجزئی راندارندواگردنبال آن هم بروندبه صورت پیگیرومستمرادامه نمیدهندبنابراین،درروشهای خیلی جزئی برنامهریزی،تنها
شایدتعدادبسیارمعدودی ازدانشآموزان،توانایی اجراداشتهباشندوبقیه بعدازمدتی معطلی حوصلهشان سرمیرود.

تفاتهای فردی

برخلاف گفتههاوتبلیغات بعضی ازمردم که هیچ قانون کلی برای تعیین مقدارزمان لازم مطالعه وجود ندارد.این که اصرارکنیم هردانشآموز

13 ساعت درس بخواندتاموفق شودبه غیرازنفی تفاوتهای فردی،باعث دلسردی - 8ساعت وهردانشآموزکنکوری حتماباید 14 - دبیرستانی 9

واضطراب عدهی زیادی میشود.ازیک طرف توان وحوصلهی فردی انسانهامتفاوت است،ازطرف دیگرانگیزههای دانش آموزان هم بایکدیگر
فرق داردهمچنین پیشنیازهاوآمادگیهای درسی همه یکسان نیست.

بنابراین مهمترازآن که به هرنحوساعات مطالعه خودرا افزایش دهیم این اهمیت داردکه ازمقدارساعات مطالعهی خود- هرقدرهم که باشد –

بهترین وبیشترین استفاده راببریم.اگرچه افزایش ساعات مطالعه ضرورت دارداما بدترین کاردراین موردآن است که بامقایسهی خودبادیگران،
زمینههای اضطراب ویاس رادرخودایجادکنیم.

کلید

به جای مقایسهی مقدارساعات مطالعهی خودبادیگران،اززمانهای مطالعه به طورمطلوب استفاده کنید.

برنامهای برای افزایش ساعات

اگرمیخواهید ساعات مطالعه خودرا افزایش دهیدنکته بسیاربسیارمهم این است که عجله نکنید.یک اصل روانشناسی میگوید:هررفتار در
طول زمان به وجودمیآیدوتغییررفتارنیزبه زمان نیازدارد.عجله ودستپاچگی درافزایش زمانهای مطالعه به نتیجهای غیرازآشفتگی واضطراب
نخواهدانجامید.آیا این خوب است که به زورهم که شده 14 ساعت درس بخوانیدولی چیززیادی یادنگیریدیا این که 5ساعت درس بخوانیدولی
واقعامطالب رادرک کنید.پس اقدام برای افزایش ساعات مطالعه بایدبه صورت گام به گام صورت گیرد.

مطمئن باشیدبایک برنامهی حساب شده ومنظم میتوانیدعلاوه برافزایش تدریجی ساعات درس خواندن،اززمانهای موجودهم استفاده
خوبی بکنید.

کلید

به جای افزایش جهشی ساعات مطالعه،به صورت تدریجی وگام به گام عمل نمایید.

تعیین خط پایه

برای تغییررفتاروافزایش ساعات مطالعه ازکجابایدشروع کنید؟اولین گام،تعیین وضع فعلی رفتاراست که اصطلاحابه آن خط پایه گفته
میشود.یعنی شما بدون هیچگونه تلاش برای افزایش این ساعات،ابتدا بایدسعی کنیدتشخیص دهیدکه درحال حاضروبه صورت واقعی چند
ساعت توان مطالعه مفیددارید.این کارخیلی آسان است ومیتواندتوسط شمایایکی ازاطرافیان انجام گیرد.برای یک هفته یاده روزنموداری
رسم کنیدکه بردارعمودی آن نشان دهندهی دقایق وساعات،وبردارافقی آن نشان دهندهی روزهاباشد.هرروزمیزان ساعات مطالعه راکنترل
وبرروی نمودارمنتقل کنید.درپایان روزآخر،میانگین ساعات رامحاسبه نمایید.این خط پایهی شماست که میتواند 4یا 5ساعت ویابیشتر باشد
ودرواقع مبنای اقدام برای تغییربرنامه وافزایش ساعات مطالعه محسوب میشود.حال میتوانیدتصمیم بگیریدبراساس تواناییهای فردی خود
وبایک روندمنطقی ومشخص درماه اول 60 یا 90 دقیقه ودرماههای بعدی به همین ترتیب ساعات بیشتری رابه برنامه خوداضافه نمایید.

کلید

مبنای افزایش ساعات مطالعه،ارزیابی وضع فعلی وتعیین خط پایه است.

برنامهریزی برای پیشرفت

ترسیم نمودارپیشرفت

اگربتوانیدوضع فعلی رفتارخودرا مشخص سازیدکار بزرگی انجام دادهاید،چراکه این نقطهی آغاز حرکت است.مهم نیست که این زمان کم
باشد،مهم این است که شمابرای افزایش تدریجی وبرنامهریزی شدهی آنعزمیمصمم وارادهای محکم داشتهباشید.برای کنترل روند پیشرفت
میتوانیدنموداررسم شده برای تغییرخط پایه راادامه دهید.یعنی برروی نمودار ادامهی روزهارامشخص کرده ومیزان ساعات مطالعه راعلامت
بزنید.ترسیم این نمودارچندکمک میکند.اول آن که کنترل روندپیشرفت را ازحالت ذهنی خارج میسازدواین مساله بسیارمهمی است.یکی
ازمشکلات اساسی دانشآموزان برای برنامهریزی همین است که برنامه رابه صورت ذهنی طراحی میکنندو وقتی ازآنان خواسته میشودکه
برنامههارابرروی کاغذبیاورند،زیاد روی خوش نشان نمیدهند،انگارکه بایدکارسختی انجام دهند.دوم آن که ترسیم نمودار،روند پیشرفت رابه
صورت عینی وقابل دسترسی درمیآورد.شمامیتوانیدهرموق� � که لازم بودبامراجعه به نمودار،وضعیت خودرا ارزیابی کنید.

سوم آن که روندپیشرفت رامنظم میسازدواین خودمیتواندباعث تقویت روحیه وایجادانگیزهی بیشترشود.

کلید

بارسم نمودار،روندکنترل پیشرفت خودراازحالت ذهنی به صورت عینی درآورید.

تعیین ملاکهای پیشرفت

این هم موضوعی بسیارمهم است وبیشتردانشآموزان درموردآن مشکل دارند.دانشآموزان شایدبه دلیل کمی فرصت وعجله،معمولاملاکهای
پیشرفت راخیلی ایدهآلی ودست بالاتعیین میکنند.مثلاکسی که تابه حال به زور 3ساعت درس میخوانده یک باره تصمیم میگیرد 10 ساعت
درس بخواند،یاکسی که حداقل 9ساعت میخوابیده،مقدارخواب خودرابه 6 ساعت کاهش میدهد.این تغییرات ناگهانی وملاکهای دست
نیافتنی نه تنهاقابل اجرانیستندبلکه موجبات دلسردی رانیزفراهم میسازند.

ضربالمثل قدیمی راشنیدهایدکه:سنگ بزرگ علامت نزدن است.تصمیم به تغییرات بزرگ اگرچه میتواندگاهی یک استثناءباشدولی برای
همه امکانپذیرنیست.بنابراین بایدملاکهای پیشرفت باروندی معقول ومنطقی تعیین شوند.اگرخط پایه شمانشان میدهدکه دروضع فعلی

4ساعت امکان مطالعه داریدبهتراست دریکی دوهفته اول تصمیم بگیریدکه فقط نیم ساعت به این مقدار اضافه کنید.درصورت موفقیت برای
هفتههای بعدبازهم نیم ساعت دیگروبه همین ترتیب درهفتههاوماههای بعدنیم ساعت ویک ساعت افزایش دهیدتابه حدمطلوب وموردنظر
برسید.

کلید

برای ادامهی روندپیشرفت خودملاکهای گام به گام وقابل دسترس تعیین کنید.

خودکنترلی رفتار

برای جدیترشدن کنترل روندپیشرفت میتوانیدبرنامههای تقویتی وجریمهای تعیین کنید.ببینیدازچه چیزهایی خوشتان میآیدوازچه
چیزهایی بدتان میآید. 5موردخوشآیندو 5موردناخوشآیندراکه واقعابرایتان مهم بوده وبرروی شماتاثیردارندتعیین نمایند.براساس این نظام
کنترلی میتوانیدبرای پیشرفت برنامه به خوداجازه بدهید.درصورتی هم که طبق ملاک،ازپیشرفت خودرضایت نداریدخودتان راجریمه کنید.

دقت نماییدکه موردتقویت وجریمه روشن وواضح بوده وقابل اجراباشند.

کلید

برای کنترل رفتارهایتان یک نظام خودکنترلی ایجادکنید.

استفاده ازنیروی کمکی

گاه یه دلایل متعددی ازجمله کافی نبودن انگیزه،عدم توانایی غلبه برعادتهای نامطلوب وشرایط خاص محیطی،برای خودتان امکان اعمال
کنترل فراهم نیست.دراین صورت بایدبپذیریدکه برای جلوگیری ازاتلاف وقت وازدست رفتن فرصتها،کسی شمارا دراین امرهمراهی کند،
حتی اگراین همراهی کوتاه مدت وموقت باشد.این فردمیتواندپدرومادر،خواهرو برادربزرگترویاکسی باشدکه باشماارتباط نزدیکی دارد.

بعضی ازدانشآموزان به خاطرنوع ارتباطات خانوادگی دربرابردریافت این نوع کمک مقاومت به خرج میدهندوآن رانمیپذیرنددرصورتی که
به نظرمیرسداگرکسی متوجه حساسیت موقعیت باشدبایدداوطلبانه البته درصورت فراهم بودن سایرشرایط لازم خواستاراستفاده ازاین کمک
باشد.

کلید

اگربه هردلیلی آن طورکه دلتان میخواهدنمیتوانیدپیشرفت راکنترل نماییدامکان استفاده ازنیروی کمکی رامدنظرقراردهید.

نتیجهگیری:

-1 به جای مقایسهی مقدارساعات مطالعهی خودبادیگران،اززمانهای مطالعه به طورمطلوب استفاده کنید.
-2 به جای افزایش جهشی ساعات مطالعه،به صورت تدریجی وگام به گام عمل نمایید.
-3 مبنای افزایش ساعات مطالعه،ارزیابی وضع فعلی وتعیین خط پایه است.
-4 بارسم نمودار،روندکنترل پیشرفت خودراازحالت ذهنی به صورت عینی درآورید.
-5 برای ادامهی روندپیشرفت خودملاکهای گام به گام وقابل دسترس تعیین کنید.
-6 برای کنترل رفتارهایتان یک نظام خودکنترلی ایجادکنید.
-7 اگربه هردلیلی آن طورکه دلتان میخواهدنمیتوانیدپیشرفت راکنترل نماییدامکان استفاده ازنیروی کمکی رامد نظر قرار
دهید.

برنامهی کاری کلی

هرکار بزرگی نیاز به یک طرح و برنامه دارد.طرح و برنامهی کلی شما برای کنکور چیست؟ اجرای برنامههای خیلی دقیق و جزیی به دلیل ویژگیهای
خاص فرهنگما – که فعلا جای بحث آن نیست- معمولا امکان پذیرنمیباشد.اشکال مهم برنامههای دقیق این است که وقتی اجرانمیشودیا ناقص اجرا
میشود،پیشبینیهای بعدی را هم خراب میکند.بنابراین،یک توصیه مهم این است که با درنظرگرفتن عادتهای فرهنگی،یک برنامهی کاری
طراحی کنید که نه خیلی جزیی و نه خیلی کلی باشد. تذکر این نکته هم ضرورت دارد،به طور حتم هستند دانشآموزانی هم که توانایی طراحی و
اجرای برنامههای دقیق و جزیی را دارند.

یک برنامهی کاری

این برنامهی کاری برای کسانی که دانشآموزان هستند با آنهایی که صرفا برای کنکور میخوانند تفاوت دارد.برای هر دو گروه پیشنهادمیکنیم

40 روزه برای روزهای آخرکنکور از نیمهی دوم اردیبهشت به بعدکنار بگذارند. تا قبل از این فرصت کنکوریهای غیردانشآموز - که یک فرصت 45

میتوانند یک برنامهی کاری دو مرحلهای را به اتمام برسانند.تا پایان اسفندماه سعی کنیدیک دورهی کامل مطالعه تشریحی دروس به اضافهی
تمرینهای تست را به پایان برسانید.از اول عید تا پایان دههی دوم اردیبهشت هم علاوه برمرور نکته وتست دروس،به رفع اشکال و جبران کمبودها
هم بپردازید.کنکوریهای دانشآموز به دلیل اشتغال به درس و امتحانات شاید این فرصت دو مرحلهای را نداشته باشند.میتوانید تا پایان فروردین
ماه و حداکثر نیمهی دوم اردیبهشت ماه (که با آغاز امتحانات نیمسال دوم همراه است) دورهی جامع مطالعه تشریحی دروس به اضافهی تمرینهای
تست را تمام کنید.البته،در واقع شما هم ضرری نکردهاید وفرصتی را از دست ندادهاید چراکه عملا درگیر درسها بودهاید.
45 روز قبل از کنکور مرحلهی جامع مطالعه را حداقل یک بار کامل کنید.به یاد داشته - پس برنامهی کلی پیشنهاد این است که هر طور شده تا 40

باشید زیاد دوره کردن دروس مهم نیست،مهم این است که خوب وکامل دوره کنید.

کلید

با طراحی یک برنامه کلی کاری به نظم ذهنی و رفتاری خود کمک کنید.

برنامهی کاری در روزهای آخر

اگر چه مطالعات و درس خواندنهای شما از آغاز تا کنون لازم بوده و این روند باید همچنان ادامه پیدا کند ولی روزهای آخر قبل ازکنکور نقش مهمتر
و مؤثری در کسب نتیجه دارد.مطالعات امروزی ممکن است به دلیل تداخل،گذشت زمان، وحجم فعالیتها دچار فراموشیهای کم و بیش شوند.اما
در روزهای آخر،اگر مضطرب نباشید با یک ذهن جمع و جور وحواس متمرکز میتوانید فراموشیها را به حداقل ممکن برسانید.در این باره بیشتر
صحبت خواهیم کرد اما در طراحی کلی خود این دوره

40-45 روزهی قرنطینه را کنارگذاشته و به خاطر بسپارید.

کلید

قسمتی از تواناییهای خود را برای یک دورهی یک ونیم ماههی ما قبل کنکور ذخیره نمایید.

پیشبینیهای تغییرات

اگر برنامهی کاری خود را نسبتا کلی در نظر بگیرید،میتوانید تغییرات احتمالی را پیشبینی و شرایط خود را با آنها تطبیق دهید.مهم این است که
شما آمادگیهای لازم برای تغییرات را داشته باشید.عواملی مانند امتحانات پیشبینی نشده،حوادث و رویدادهای خانوادگی،بیماری، افت انگیزه
و….،میتوانند باعث تغییراتی در روند برنامه شوند.گاه دیده شده که دانشآموزانی به دلیل عدم پیشبینی آگاهانهی تغییرات، لطمههای روحی
خوردهاند.

کلید

امکان کنترل همه عوامل محیطی وجودندارد،بنابراین خودرا برای هرنوع تغییرات احتمالی دربرنامه آماده نموده و پیش بینی- های لازم را انجام دهید.

افتهای مقطعی

یکی از عوامل مهمی که برنامهی کاری را تحت تاثیر قرارداده و موجب تغییر در آن میشود افتهای مقطعی در روحیه و انگیزه است.لازم به ذکر
است که اولا این افتها را خیلی غیرعادی تصور نکنید.دانشآموزان ممکن است با ناشیگری و استدلالهای نابجا مساله را بیش از آن چه لازم است
بزرگ نشان دهند.ثانیا اگر شما برای تغییرات احتمالی پیشبینیهای لازم را انجام داده باشید دیگر ضرورتی ندارد دست وپای خود راگم
کنید.ثالثا هر چه در این دورههای افت کمتر با خود و اطرافیان کلنجار بروید و باعث گسترش موضوع نشوید،دورهی افت کوتاه تروگذرا ترخواهدبود.با
تفکری منطقی و واقعگرایانه میتوانید این مقاطع را پشت سر گذاشته و عقب افتادگیها را جبران کنید.

کلید

افت روحیه در مقاطعی از زمانها را غیرعادی تلقی نکرده و بدانید که این افت با ارادهی شما میتواند گذرا باشد.

ساعات جبرانی

درطی روز یا هفته امکان دارد به دلایل زیادی ساعاتی را از دست بدهید.تنبلی و وقت گذرانی،ترافیک،طولانی شدن مطالعهی یک درس و اتفاقات
روزمرهی دیگر میتوانند برنامهی پیشبینی شدهی شما را از روال عادی خارج سازند.اگرچه انسان نمیتواند همهی عوامل محیطی را پیشبینی
و کنترل نماید ولی میتواند تواناییهای خود را در این باره تا حدزیادی افزایش دهد.ممکن است ترافیک دست شما نباشدولی این که به هوای نیم
ساعت پای تلویزیون بنشینید و تا دوساعت هم بلندنشود دیگر به همت وارادهی شما بستگی دارد.درهر حال برای این که نظم ذهنیتان مختل شود

2 ساعت وقت جبرانی درنظربگیرید.اگر مشکلی پیش نیامدکه بهتر،میتوانید از ساعات جبرانی استفادهی بهتری - لازم است برای هرهفته حداقل 3

بکنید و اگر هم لازم بودکه این زمان در اختیار شماست.

کلید

برای پیشگیری از به هم خوردن نظم برنامه،هر هفته زمانهایی را به عنوان ساعات جبرانی در نظر بگیرید.

نتیجهگیری

-1 با طراحی یک برنامه کلی کاری به نظم ذهنی و رفتاری خود کمک کنید.

٢- قسمتی از تواناییهای خود را برای یک دورهی یک ونیم ماههی ما قبل کنکور ذخیره نمایید.
-3 امکان کنترل همه عوامل محیطی وجودندارد،بنابراین خودرا برای هرنوع تغییرات احتمالی دربرنامه آماده نموده و پیش- بینیهای لازم را انجام
دهید.
-4 افت روحیه در مقاطعی از زمانها را غیرعادی تلقی نکرده و بدانید که این افت با ارادهی شما میتواند گذرا باشد.
-5 برای پیشگیری از به هم خوردن نظم برنامه،هر هفته زمانهایی را به عنوان ساعات جبرانی در نظر بگیرید.