hossien
3rd May 2009, 04:25 AM
مقدمه
بعد از جنگ جهاني دوم انقلابي در صنعت هوافضا و تكنولوژي هاي وابسته به آن رخ داد. صنعت راداري به قدري پيشرفت كرد كه ديگر شركت هاي هواپيماسازي مجبور به ساخت هواپيماهاي رادار گريز (Stealth) شدند ولي با اين حال نيز به دليل نقايص فني و بسياري از مشكلات ديگر باز هم تلفات داشتند. اين تلفات در جنگ دو قسمت بود يكي تلفات مالي كه حاصل از دست دادن هواپيماست. دومي كه مهم تر از اولي است تلفات جاني است كه حاصل از دست رفتن خلبان و خدمه است. بارها در بسياري از جنگ ها ديده ايم كه خلبانان مطرح و مجرب تنها با اثابت يك موشك حتي وقت پرتاب (Eject) هم نداشتند و جان خود را از دست داده اند.
مرگ يك خلبان آموزش ديده براي يك نيروي هوايي بسيار سخت است زيرا تا بتواند كسي را جايگزين او كند سال ها زمان مي خواهد.در اين راستا شركت هاي هواپيماسازي شروع به ايجاد تكنولوژي خاصي كردند كه ديگر احتياجي به شخص يا اشخاص نداشته باشد در چنين صورتي در هر نيروي نظامي ديگر خبري از تلفات جاني نيست و مهم تر از آن در نيروهاي نظامي مانند هوايي يا دريايي و حتي زميني احتياج به استخدام افراد كمتري است. گسترش اين تفكر باعث پديد آمدن هواپيماهاي بدون سرنشين (UAV) شد. اين هواپيماها از شاهكارهاي همكاري مهندسان هوافضا و مهندسان گروه هاي الكترونيك كامپيوتري هستند و علاوه بر طراحي بسيار دقيق، احتياج به هدايت از راه دور هم دارند. UAV مخفف (UnmannedAir Vehicle) است كه برگردان آن به فارسي معني وسيله هوايي بي سرنشين مي شود. در بين هواپيماهاي بي سرنشين، گروه هاي متفاوتي وجود دارد؛ يكي از اين گروه ها كه در قرن جديد بسيار گسترش پيدا كرده و اكثر كشورهاي پيشرفته بر تكنولوژي آن تمركز كرده اند هواپيماهاي بدون سرنشين جنگي (يو سي اي وي = UCAV) هستند كه حرف C در آن از ابتداي كلمه Combat برداشته شده است.
ارتش کشورهاي پيشرفته ي جهان در حال حاضر از روبات هاي پرنده متفاوت و گوناگوني بهره مند هستند که اغلب انان جهت انجام ماموريت هاي شناسايي طراحي و ساخته شده اند.هر روزه با افزايش تعداد و تنوع پهبادها، کشورهاي بيشتري در اين زمينه به تحقيق و توسعه و فعاليت مي‌پردازند. اولين کشوري که از پهباد به عنوان يک ابزار استاندارد در جنگ بهره برداري کرد اسرائيل بود. به عقيده اسرائيلي‌ها استفاده – و از دست دادن- يک پهباد نسبتاً ارزان قيمت براي مأموريتهاي شناسايي خطرناک به مراتب بهتر از به خطرانداختن جان يک خلبان و يک هواپيماي چند ميليون دلاري است. با اين توصيفات بهتر است به معرفي برخي از هواپيماهاي بدون سرنشين بپردازيم.
هواپيماي بدون سرنشين جاسوسي – عکسبرداري
اين نوع مدل از قديمي ترين هواپيماهاي بدون سرنشين محسوب مي شوند که طرح ساخت آنها از سال 1962 آغاز شد . UAVهاي ويژه شناسايي و عکسبرداري در قلمرو هوايي دشمن نفوذ مي کنند و از مواضع موردنظر عکسبرداري مي کنند . فيلم هايي که از اين هواپيماها بدست مي آيد لحظه به لحظه به مراکز فرماندهي زميني ، ماهواره ها و يا هواپيماهاي مادر مخابره مي شوند و در بيشتر اوقات خيچ اطلاعاتي در خود هواپيما نگهداري نمي شود تا در صورت انهدام دشمن ، اطلاعاتي از نحوه عمليات و هدف آن در دست نباشد. در بيشتر نمونه هاي هواپيماي بدون سرنشين دوربين هايي تعبيه شده تا خلبان و افرادي که مسوليت هدايت اين پرنده را دارند به نحو احسن راه را تشخيص دهند . UAVها در حال حاضر به قدري پيشرفته اند که در هر شرايط آب و هوايي ، روز يا شب به انجام عمليات مي پردازند و همچنين با بهره گيري از فناوري رادارگريزي در انواع مختلف کاهش سطح راداري ، مواد جاذب امواج رادار و غيره براي رادارهاي دشمن يک کابوس هستند. هم اکنون پيشرفته ترين هواپيماي بدون سرنشين جاسوسي دنيا متعق به آمريکاست. اين هواپيما لقب شاهين جهان (Hawk Global)و Shadow وPioneerرا دارد و در بازه زماني طولاني پرواز کند. پهباد پايونير Pioneer نيروي دريايي ايالات متحده که برداشتي مستقيم از پهبادهاي مراقبت و شناسايي اسرائيلي بود نقش تعيين کننده‌اي در هدفگيري رزم ناوها در جنگ خليج داشت. تأثير آنها چنان بود که سربازان عراقي بعد از شنيدن صداي موتور دوزمانه کوچک اين هواپيما، انتظار يک بمباران ويرانگر را داشتند. هواپيماي بدون سرنشين predator، هواپيما بسيار مقاوم بوده و براي نظارت و شناسايي اهداف نظامي بکار برده ميشود. سيستم هاي مجهز اين سيستم مانند سيستم عکسبرداري راداري SAR ، دوربين هاي ويدئويي اپتيکال ، سيستم نظارت مستقيم مادون قرمز FLIR ، ميتواند تصاوير نظارتي دقيقي را فراهم نموده و اين اطلاعات را همزمان براي سربازان خط مقدم و يا فرماندهان نظامي ارسال داشته و يا از طريق ماهواره هاي مخابراتي به ساير قسمت هاي جهان ارسال کند.
هواپيماهي بدون سرنشين مزاحم شونده و منهدم کننده رادار
يکي از ارزوهاي ديرين برنامه ريزان امور دفاعي کشورها ، اين بوده است که سامانه اي را طراحي کنند تا در عين حال بيشترين ضايعه را براي تاسيسات راداري ، بويژه رادارهاي پدافند هوايي دشمن فراهم کنند ، عوامل و امکانات دشمن قادر به شناسايي آن نبوده و به هيچ وجه نتواند آن را از بين ببرند . اين UAVها با وجود ظاهر ساده و وزن پايينشان در جنگ ها نقش بسيار مهمي را ايفا مي کند و راه فراري براي دشمن نمي گذارند. ابتدايي ترين تحقيقات در اين زمينه در سال 1975 شروع شده است. نحوه عمل اين هواپيماها در گذشته به اين صورت بود که همزمان با نزديکي آن به محق راداري دشمن ، راکت ها و موشک هاي منهدم کننده نيز پرتاپ مي شدند . در حالي که روي صفحه رادار دشمن جز يک سري نقطه که مرتبا تغيير مسير مي دهند و يک سري صداي وز وز چيز ديگري ديده يا شنيده نمي شد و آنگاه که به 500 پايي رادار مي رسيد دشمن خطر را احساس مي کردند. و اين ارتفاع براي عکس العمل بسيار کم است و در کمترين زمان UAV خود را به رادار رسانده و ان را منهدم مي کرد .
هواپيماي بدون سر نشين ضربتي
نمونه هاي گوناگوني از اين مدل ساخته شده که تنها در آنها تسليحات انفجاري و سيستم هدايت کننده است . اين هواپيما ها تقريبا مانند موشک هاي هدايت شونده از هواپيماي مادر جدا مي شوند و يا از سکوهاي پرتاب ، پرواز مي کنند و ماننديک راکت و موشک خود را به اهداف مي زنند . که اولين نمونه در دهه 70 ساخته شد .
معرفي هواپيماهاي بدون سرنشين دنيا
اروپا
وزارت دفاع بريتانيا در سال 2003 دو شرکت ثيلز Thales و نورثروپ گرومن را براي فاز آخر از پروژه واچکيپر Watchkeeper خود انتخاب کرد. اين پرنده که به اختصار ISTAR(Information, Surveillence, Target Acquisition, Reconnaissance) ناميده ميشود جزيي از برنامه 778 ميليون دلاري اين کشور براي توسعه پهبادهاي شناسايي است. اين پروژه تنها يکي از 18 برنامه پهبادي است که هم اکنون توسط بريتانيا در حال توسعه مي‌باشند. بعضي ديگر از اين برنامه‌ها شامل پهباد شناسايي هوايي کوتاهبرد CSV-20، پهباد شناسايي ميدان نبرد فونيکس و پهباد شناسايي هدف سويفت‌آي Swift-eye مي‌شوند.
در آلمان کار بر روي پهباد تايفن/موکه Taifan/Mucke ادامه دارد. اين پهباد که با هدف حمله و عمليات الکترونيک طراحي شده است، يک رادار با دقت بالا از نوع K-band با طول موج ميليمتري حمل مي‌کند و قرار است اهداف متحرک را شناسايي کند. آلمانها تاکنون پهباد X-2000 را که با هدف مراقبت، شناسايي و رهگيري هدف از نزديک در ميدان نبرد ساخته شده است در نيروهاي خود بکار گرفته‌اند. همچنين انتظار مي‌رود پهباد VTOL سيماس Seamos که با هدف شناسايي و رهگيري اهداف دريايي طراحي شده تا سال 2008 عملياتي شود. اين پروژه‌ها تنها نمونه‌اي از حداقل نه پروژه اين کشور در زمينه پهباد مي‌باشند.
فرانسه با بيش از 25 برنامه يکي از فعالترين و مشتاقترين کشورها در زمينه توسعه پهباد است. آزيموت Azimut و بيودرون Biodrone دو نمونه از پهبادهاي سبک وزن و قابل حمل توسط افراد هستند. به غيراز ايندو پهباد فاکس TX و دراگون براي جنگ الکترونيک طراحي شده‌اند و پهبادهاي سرواِل Sarohale و فروگيت Fregate پهبادهايي با ارتفاع پرواز بالا و مداومت پرواز طولاني مي‌باشند.
روسيه يکي از پيشگامان صنعت پهباد است. در دهه شصت سالها پيش از آنکه آمريکايي‌ها گلوبال هاوک را بسازند روسها پهبادي جاسوسي و فراصوت با ارتفاع پرواز بالا ساختند. اين پهباد يسترب- باز- نام داشت و در سال 1964 عملياتي شد. بعد از فروپاشي شوروي در ابتداي دهه نود تلاشهاي اين کشور در اين زمينه متوقف شد اما در طي چند سال اخير اين کشور فعاليت خود در اين زمينه را گسترش داده است. در حال حاضر حداقل 18 پروژه پهباد در روسيه در جريان است. معروفترين اين پروژه‌ها آلباتروس Albatross و استرکوزا Strekoza هستند که با هدف تجسس و کنترل محيط زيست مي‌باشند. همچنين پهباد چند منظوره Ka-137 با بالهاي گردان نمونه‌اي ديگر از برنامه‌هاي اين کشور مي‌باشد. بعلاوه انتظار مي‌رود اولين پهباد رزمي روسيه Tu-300 Korshun باشد که ميتواند در ارتفاع کم و با سرعت بالا پرواز کند. به غير از اين موارد کارخانه هواپيماسازي سوخو در حال کارکردن بر روي پهبادهايي با توانايي‌هاي پريديتور Predator و گلوبال هاوک مي‌باشد.
ديگر کشورهاي اروپايي نيز در اين زمينه فعاليتهايي انجام مي‌دهند. براي مثال شرکت سيمي‌کان روتور کرفت SiMiCon Roto Craft نروژ در حال کارکردن بر روي پهبادي است که بتواند همزمان از توانايي نشست و برخواست عمودي هليکوپتر و سرعت بالاي حرکت هواپيماهاي بال ثابت بهره‌مند شود.
خاورميانه
اسرائيل به عنوان يکي از پيشگامان اين صنعت هنوز جايگاه خود را با در دست داشتن حداقل 20 پروژه حفظ کرده است. پهباد تاکتيکي هرميز Hermes 180، پهباد بال مثلثي Cutlass و تعدادي ميني و ميکروپهباد جزئي از برنامه‌هاي گسترده اسرائيل در اين زمينه مي‌باشند. اسرائيل همچنين يکي از پيشگامان در زمينه فنآوري کاهش صداي موتور پهبادها است. صداي پهبادها بعضاً چنان بوده است که به عقيده منتقدان آنها را بجاي وسيله شناسايي، به شکل اهدافي آسان براي دشمن درآورده است. لازم به ذکر است که اسرائيل بزرگترين صادرکننده پهباد در دنياست.
پيش از حمله ايالات متحده به عراق، اين کشور برنامه محرمانه‌اي در زمينه هواپيماهاي بدون سرنشين داشت. پيش از حمله، آمريکا مدعي شد که عراق بيش از يک دهه است که بر روي پهبادهاي مختلف کار مي‌کند. همچنين گزارش شد که عراق سعي دارد تا ميگ 21 را بدون سرنشين به پرواز درآورد و اينکار را تا حد قابل قبولي بر روي هواپيماي ديگري به نام L-29 انجام داده است. بديهي است که با وضع فعلي، عراق هرگونه برنامه‌اي در اين زمينه را متوقف کرده است.
يکي ديگر از کشورهاي خاورميانه که در زمينه پهبادها فعاليت گسترده‌اي دارد ترکيه است. درحال حاضر حداقل شش برنامه شامل ساهين Sahin (بلندبرد و با مداومت بالا)، سرچه Serce (ميانبرد) و UAV-X1 کوتاهبرد در اين کشور در جريان است.
ايران به عنوان يکي ديگر از کشورهاي مهم منطقه فعاليت نسبتاً گسترده‌اي در زمينه توسعه پهبادهاي تهاجمي و چند منظوره دارد. اين کشور که برنامه خود دراين زمينه را از زمان جنگ با عراق در دهه هشتاد ميلادي آغاز کرده هم اکنون چندين نوع پهباد از جمله پهبادهاي مهاجر 1، 2، 3 و 4 و همچنين ابابيل را در اختيار دارد.
آسيا
درحالي که بيشتر توجهات و نگراني‌ها در جنوب آسيا بر مسئله هسته‌اي بين هند و پاکستان متمرکز شده، هر دو کشور برنامه‌هاي گسترده‌اي را در زمينه توسعه هواپيماهاي بدون سرنشين دنبال مي‌کنند. هند با پهباد شناسايي، تجسس و رهگيري هدف نيشانت Nishant و مدل پيشرفته لاکشيا Lakshya برنامه خود را دنبال مي‌کند و پاکستان در حال توسعه مدل دريايي پهباد بال دلتاي نيشان Nishan Mk 2TJ است.
هند علاوه بر پيگيري برنامه‌هاي خود به خريدهاي گسترده‌اي از اسرائيل نيز دست زده است و پهبادهاي Search I,II، هرون2 Heron-2 (بلندبرد با مداومت پرواز بالا در ارتفاع متوسط) و هارپي Harpy (ضدرادار) را خريداري کرده است.
ديگر مأموريتها
از پهبادها مي‌توان براي مأموريتهاي غير نظامي و نيمه نظامي نيز بهره برد. به عقيده بسياري از پهباد براي مأموريتهاي گشت‌زني درون مرزي و کنترل هوايي نيز مي‌توان بهره برد هرچند که بعضي ديگر اين مسئله را منافي با حفظ حريم خصوصي افراد مي‌دانند. به غير از گارد ساحلي ايالات متحده، گشت مرزي ايالات متحده نيز در پي بکارگيري پهباد در اجراي مأموريت خود است. بغير از اين پهبادها براي مأموريتهاي کاملاً غير نظامي مانند انجام تحقيقات در مورد تغييرات جوي و تشعشعات در ارتفاعات بالا نيز بکار مي‌رود. تعدادي ديگر از کاربردهاي بالقوه اين وسيله کنترل خطوط لوله، کنترل ترافيک دريايي، زميني و هوايي و حتي حفاظت از سازمانها بزرگ مي‌باشد.
همکاري‌هاي مشترک
با توجه به توسعه برنامه‌هاي جديد و متنوع در نقاط مختلف دنيا و همچنين رشد خريد اين وسايل در سطح بين‌المللي انتظار مي‌رود که کشورهاي هم‌پيمان در زمينه توسعه پهباد همکاري‌هاي خود را گسترش دهند و حتي دست به توليد محصول مشترک زنند. در اين راستا براي مثال تا کنون مدير برنامه پهباد Watchkeeper بريتانيا براي مقامات ايالات متحده در مورد اين پرنده اطلاعاتي ارائه کرده و آنها را با نيازها و توانايي‌هاي اين پهباد آشنا کرده است. از سويي ديگر نيروي هوايي و وزارت دفاع ايالات متحده از ارائه توانايي‌هاي گلوبال هاوک براي کمک به پيشبرد برنامه يوروهاوک آلمان پشتيباني کرده‌اند. در واقع ايالات متحده سعي دارد راهي براي همکاري مشترک با آلمان باز کند. درحال حاضر تحقيقات ايالات متحده بر روي پهبادها شامل فنآوري‌هاي آينده نيز ميشود که که بعضاً براي هم‌پيمانان اين کشور نيز جالب است؛ براي مثال مداومت پرواز بيشتر با کاهش وزن سوخت مصرفي. دراين راستا شرکت بوئينگ با بکارگيري نوعي پيل سوختي که در صنعت خودروسازي توسعه يافته، سعي دارد نيروي پيشرانه نوعي پهباد را توليد کند. انواع ديگري از پهبادها نيز با همين هدف در دست طراحي و ساخت مي‌باشند. بازار کنوني هواپيماهاي بدون خلبان هر سال اشباع‌تر ميشود. در سال‌هاي اخير، شرکت‌هاي روسي نيز به موازات شرکت‌هاي ديگر،حضور فعال تري در بازار هواپيماهايبدون سرنشين داشته اند. يکي از آنها شرکت سهامي عام «دفتر طراحي» [لوج] از شهر ريبينسک مي‌باشد که در سالن Maks-2005 مجموعة کاوشگر هوايي «تيپچاک» را عرضه داشت.
مؤسسه‌اي که 28 اوت، 50 ساله ميشود، بطور اتفاقي تصميم به ساخت چنين مجموعه‌اي نگرفته است. «لوچ» داراي تجربة فراوان در طراحي و ساخت دستگاههاي پيچيدة هواپيما مي‌باشد. به طور مثال اندازه‌گيرهاي دوپلر ساخت اين مؤسسه روي خيلي از هواپيماهاي جنگي و مسافربري ساخت روسيه (TU-22M ، TU-160 ، AN-124 ، AN-70 ، SU-25T ، SU-27M ، YAK-42 ، IL-60 ، SU-34 و ...) نصب شده است.
براي اولين بار هواپيماهاي بدون خلبان «تيپچاک» بطور گسترده‌اي در پنجمين سالن بين‌المللي هوافضا «گلنژيک 2004» در معرض نمايش عموم قرار گرفت. ارائه و نمايش دستگاه مزبور پديدة مهم و چشمگير اين سالن بود و انعکاس قابل توجهي در بين متخصصان و نيز در مطبوعات بوجود آورد.
ساخت هواپيماهاي بدون خلبان به خاطر تجربة فراوان امکانپذير شد، تجربه‌ايي که توسط متخصصين دفتر طراحي «لوچ» در طراحي خطوط راديويي کنترلي و هدفيابي هواپيماهاي جنگي کنوني همچنين پايگاههاي علمي ـ عملي ايجاد شده کسب شد. بخش اصلي سيستم ـ مجموعة «تيپچاک» تشکيل شده از يونيت کنترل زميني، وسيلة نقلية پرتاپ همراه با 6 فروند هواپيماي بدون خلبان، پرتاب کنندة پنوماتيک و ماشينهاي سخت‌افزاري واقع در روي شاسي با قابليت Cross-Country «کاماز» . مجموعة «تيپچاک» براي هدايت کاوشگر هوايي در هر وقت از زمان توسط دستگاههاي تلويزيوني و مادون قرمز در فاصله‌هاي حداقل 7 کيلومتري تعبيه شده است. تصاوير ويدئويي گرفته شده توسط کانال راديوئي براي نرم‌افزارهاي اطلاعاتي (data ware) عمليات و کنترل بخشهاي توپخانه‌اي و ديگر بخشهاي (فرعي) نيروي زميني در عمق تاکتيکي مخابره ميشود. امکانات هواپيماهاي بدون خلبان، هدايت کاوشگر هوايي با سرعت پرواز 200-90 کيلومتر در ساعت در مدت زمان حداقل 2 ساعت را امکانپذير مي‌سازد. دراين حالت دقت تعيين مختصات اشياء کمتر از 50 متر است. به عنوان موتور (Power-Plant) از يک موتور پيستوني با قدرت 13 اسب بخار وزن بار مفيد 14.5 کيلوگرم استفاده شده است. از جمله ويژگي‌هاي هواپيماهاي بدون خلبان «تيپچاک» استفاده از خطوط راديويي با سرعت بالا و مقاوم نسبت به پارازيت براي کنترل و دريافت تصاوير ويدئويي، سطح پيشرفته پروسه‌هاي آمادگي به صورت خودکار و پرواز هواپيماهاي بدون خلبان در مسير، دريافت و پردازش اطلاعات، استفاده از تکنولوژيهاي جديد براي پردازش، تحرک خوب و مستقل بودن در کاربرد است. موارد فني استفاده شده در مجموعة «تيپچاک» مي‌توانند در ساير دستگاههاي پروازي براي مانيتورينگ سطوح زمين و آب مورد استفاده قرار گيرند. آنها اين امکان را مي‌دهند تا وضعيت بناهاي شهري، لوله‌هاي نفتي، مناطق صنعتي آبي «نواحي حادثه‌اي» کنترل مرزهاي آبي و خاکي مورد ارزيابي قرار گيرد. ايمني بالا و کاربرد چند بارة اين هواپيما به دليل کاربرد پرتاب‌گر پنوماتيک هنگام استارت و همچنين چتر در هنگام فرود مي‌باشد. دستگاه پرنده در دو سيستم ميتواند عمل کند ـ به صورت مستقل، با برنامة مشخص يا توسط فرمانهاي راديويي اپراتور اويونيک کنترل زميني. در اين حالت در هوا مي توان دو فروند دستگاه «تيپچاک» بطور همزمان قرار داد. در حال حاضر شرکت سهامي عام «دفتر طراحي» [لوچ] فعاليتهايي از جمله ساخت سيستمهاي راديوالکترونيک ارتباطات هوايي، سيستمهاي الکترونيکي کنترلي دستگاههاي گازي ـ انرژي با توان بالا، گيرنده هاي صوتي براي اندازه‌گيري سرعت طولي و عرضي کشتيهاي دريايي و رودخانه‌اي و غيره را طراحي مي‌کند.
هواپيماهاي نسل جديد
امروزه طرح ريزي براي ساخت پرندههاي بسيار کوچک که بتوان انرا در کوله پشتي سربازان حمل وبه راحتي به پرواز در اورد انجام شده است.
http://uc-njavan.ir/uploder/files/y88/1-2-3/untitled.JPG
در عکس هاي زير تمام هواپيماهاي ساخته و ارائه شده در نمايشگاه 9-6 اگوست سال 2007 در AUVSI را که براي آشنايي با انواع ، اشکال ، اوزان و نوع پيشران آن است مشاهده مي فرمائيد.
http://uc-njavan.ir/uploder/files/y88/1-2-3/untitled1.JPG
http://uc-njavan.ir/uploder/files/y88/1-2-3/untitled3.JPG
http://uc-njavan.ir/uploder/files/y88/1-2-3/untitled4.JPG
http://uc-njavan.ir/uploder/files/y88/1-2-3/untitled6.JPG
برای واضح بودن تصاویر فایل پی دی اف با کیفیت عالی را پیوست کردم.
بعد از جنگ جهاني دوم انقلابي در صنعت هوافضا و تكنولوژي هاي وابسته به آن رخ داد. صنعت راداري به قدري پيشرفت كرد كه ديگر شركت هاي هواپيماسازي مجبور به ساخت هواپيماهاي رادار گريز (Stealth) شدند ولي با اين حال نيز به دليل نقايص فني و بسياري از مشكلات ديگر باز هم تلفات داشتند. اين تلفات در جنگ دو قسمت بود يكي تلفات مالي كه حاصل از دست دادن هواپيماست. دومي كه مهم تر از اولي است تلفات جاني است كه حاصل از دست رفتن خلبان و خدمه است. بارها در بسياري از جنگ ها ديده ايم كه خلبانان مطرح و مجرب تنها با اثابت يك موشك حتي وقت پرتاب (Eject) هم نداشتند و جان خود را از دست داده اند.
مرگ يك خلبان آموزش ديده براي يك نيروي هوايي بسيار سخت است زيرا تا بتواند كسي را جايگزين او كند سال ها زمان مي خواهد.در اين راستا شركت هاي هواپيماسازي شروع به ايجاد تكنولوژي خاصي كردند كه ديگر احتياجي به شخص يا اشخاص نداشته باشد در چنين صورتي در هر نيروي نظامي ديگر خبري از تلفات جاني نيست و مهم تر از آن در نيروهاي نظامي مانند هوايي يا دريايي و حتي زميني احتياج به استخدام افراد كمتري است. گسترش اين تفكر باعث پديد آمدن هواپيماهاي بدون سرنشين (UAV) شد. اين هواپيماها از شاهكارهاي همكاري مهندسان هوافضا و مهندسان گروه هاي الكترونيك كامپيوتري هستند و علاوه بر طراحي بسيار دقيق، احتياج به هدايت از راه دور هم دارند. UAV مخفف (UnmannedAir Vehicle) است كه برگردان آن به فارسي معني وسيله هوايي بي سرنشين مي شود. در بين هواپيماهاي بي سرنشين، گروه هاي متفاوتي وجود دارد؛ يكي از اين گروه ها كه در قرن جديد بسيار گسترش پيدا كرده و اكثر كشورهاي پيشرفته بر تكنولوژي آن تمركز كرده اند هواپيماهاي بدون سرنشين جنگي (يو سي اي وي = UCAV) هستند كه حرف C در آن از ابتداي كلمه Combat برداشته شده است.
ارتش کشورهاي پيشرفته ي جهان در حال حاضر از روبات هاي پرنده متفاوت و گوناگوني بهره مند هستند که اغلب انان جهت انجام ماموريت هاي شناسايي طراحي و ساخته شده اند.هر روزه با افزايش تعداد و تنوع پهبادها، کشورهاي بيشتري در اين زمينه به تحقيق و توسعه و فعاليت مي‌پردازند. اولين کشوري که از پهباد به عنوان يک ابزار استاندارد در جنگ بهره برداري کرد اسرائيل بود. به عقيده اسرائيلي‌ها استفاده – و از دست دادن- يک پهباد نسبتاً ارزان قيمت براي مأموريتهاي شناسايي خطرناک به مراتب بهتر از به خطرانداختن جان يک خلبان و يک هواپيماي چند ميليون دلاري است. با اين توصيفات بهتر است به معرفي برخي از هواپيماهاي بدون سرنشين بپردازيم.
هواپيماي بدون سرنشين جاسوسي – عکسبرداري
اين نوع مدل از قديمي ترين هواپيماهاي بدون سرنشين محسوب مي شوند که طرح ساخت آنها از سال 1962 آغاز شد . UAVهاي ويژه شناسايي و عکسبرداري در قلمرو هوايي دشمن نفوذ مي کنند و از مواضع موردنظر عکسبرداري مي کنند . فيلم هايي که از اين هواپيماها بدست مي آيد لحظه به لحظه به مراکز فرماندهي زميني ، ماهواره ها و يا هواپيماهاي مادر مخابره مي شوند و در بيشتر اوقات خيچ اطلاعاتي در خود هواپيما نگهداري نمي شود تا در صورت انهدام دشمن ، اطلاعاتي از نحوه عمليات و هدف آن در دست نباشد. در بيشتر نمونه هاي هواپيماي بدون سرنشين دوربين هايي تعبيه شده تا خلبان و افرادي که مسوليت هدايت اين پرنده را دارند به نحو احسن راه را تشخيص دهند . UAVها در حال حاضر به قدري پيشرفته اند که در هر شرايط آب و هوايي ، روز يا شب به انجام عمليات مي پردازند و همچنين با بهره گيري از فناوري رادارگريزي در انواع مختلف کاهش سطح راداري ، مواد جاذب امواج رادار و غيره براي رادارهاي دشمن يک کابوس هستند. هم اکنون پيشرفته ترين هواپيماي بدون سرنشين جاسوسي دنيا متعق به آمريکاست. اين هواپيما لقب شاهين جهان (Hawk Global)و Shadow وPioneerرا دارد و در بازه زماني طولاني پرواز کند. پهباد پايونير Pioneer نيروي دريايي ايالات متحده که برداشتي مستقيم از پهبادهاي مراقبت و شناسايي اسرائيلي بود نقش تعيين کننده‌اي در هدفگيري رزم ناوها در جنگ خليج داشت. تأثير آنها چنان بود که سربازان عراقي بعد از شنيدن صداي موتور دوزمانه کوچک اين هواپيما، انتظار يک بمباران ويرانگر را داشتند. هواپيماي بدون سرنشين predator، هواپيما بسيار مقاوم بوده و براي نظارت و شناسايي اهداف نظامي بکار برده ميشود. سيستم هاي مجهز اين سيستم مانند سيستم عکسبرداري راداري SAR ، دوربين هاي ويدئويي اپتيکال ، سيستم نظارت مستقيم مادون قرمز FLIR ، ميتواند تصاوير نظارتي دقيقي را فراهم نموده و اين اطلاعات را همزمان براي سربازان خط مقدم و يا فرماندهان نظامي ارسال داشته و يا از طريق ماهواره هاي مخابراتي به ساير قسمت هاي جهان ارسال کند.
هواپيماهي بدون سرنشين مزاحم شونده و منهدم کننده رادار
يکي از ارزوهاي ديرين برنامه ريزان امور دفاعي کشورها ، اين بوده است که سامانه اي را طراحي کنند تا در عين حال بيشترين ضايعه را براي تاسيسات راداري ، بويژه رادارهاي پدافند هوايي دشمن فراهم کنند ، عوامل و امکانات دشمن قادر به شناسايي آن نبوده و به هيچ وجه نتواند آن را از بين ببرند . اين UAVها با وجود ظاهر ساده و وزن پايينشان در جنگ ها نقش بسيار مهمي را ايفا مي کند و راه فراري براي دشمن نمي گذارند. ابتدايي ترين تحقيقات در اين زمينه در سال 1975 شروع شده است. نحوه عمل اين هواپيماها در گذشته به اين صورت بود که همزمان با نزديکي آن به محق راداري دشمن ، راکت ها و موشک هاي منهدم کننده نيز پرتاپ مي شدند . در حالي که روي صفحه رادار دشمن جز يک سري نقطه که مرتبا تغيير مسير مي دهند و يک سري صداي وز وز چيز ديگري ديده يا شنيده نمي شد و آنگاه که به 500 پايي رادار مي رسيد دشمن خطر را احساس مي کردند. و اين ارتفاع براي عکس العمل بسيار کم است و در کمترين زمان UAV خود را به رادار رسانده و ان را منهدم مي کرد .
هواپيماي بدون سر نشين ضربتي
نمونه هاي گوناگوني از اين مدل ساخته شده که تنها در آنها تسليحات انفجاري و سيستم هدايت کننده است . اين هواپيما ها تقريبا مانند موشک هاي هدايت شونده از هواپيماي مادر جدا مي شوند و يا از سکوهاي پرتاب ، پرواز مي کنند و ماننديک راکت و موشک خود را به اهداف مي زنند . که اولين نمونه در دهه 70 ساخته شد .
معرفي هواپيماهاي بدون سرنشين دنيا
اروپا
وزارت دفاع بريتانيا در سال 2003 دو شرکت ثيلز Thales و نورثروپ گرومن را براي فاز آخر از پروژه واچکيپر Watchkeeper خود انتخاب کرد. اين پرنده که به اختصار ISTAR(Information, Surveillence, Target Acquisition, Reconnaissance) ناميده ميشود جزيي از برنامه 778 ميليون دلاري اين کشور براي توسعه پهبادهاي شناسايي است. اين پروژه تنها يکي از 18 برنامه پهبادي است که هم اکنون توسط بريتانيا در حال توسعه مي‌باشند. بعضي ديگر از اين برنامه‌ها شامل پهباد شناسايي هوايي کوتاهبرد CSV-20، پهباد شناسايي ميدان نبرد فونيکس و پهباد شناسايي هدف سويفت‌آي Swift-eye مي‌شوند.
در آلمان کار بر روي پهباد تايفن/موکه Taifan/Mucke ادامه دارد. اين پهباد که با هدف حمله و عمليات الکترونيک طراحي شده است، يک رادار با دقت بالا از نوع K-band با طول موج ميليمتري حمل مي‌کند و قرار است اهداف متحرک را شناسايي کند. آلمانها تاکنون پهباد X-2000 را که با هدف مراقبت، شناسايي و رهگيري هدف از نزديک در ميدان نبرد ساخته شده است در نيروهاي خود بکار گرفته‌اند. همچنين انتظار مي‌رود پهباد VTOL سيماس Seamos که با هدف شناسايي و رهگيري اهداف دريايي طراحي شده تا سال 2008 عملياتي شود. اين پروژه‌ها تنها نمونه‌اي از حداقل نه پروژه اين کشور در زمينه پهباد مي‌باشند.
فرانسه با بيش از 25 برنامه يکي از فعالترين و مشتاقترين کشورها در زمينه توسعه پهباد است. آزيموت Azimut و بيودرون Biodrone دو نمونه از پهبادهاي سبک وزن و قابل حمل توسط افراد هستند. به غيراز ايندو پهباد فاکس TX و دراگون براي جنگ الکترونيک طراحي شده‌اند و پهبادهاي سرواِل Sarohale و فروگيت Fregate پهبادهايي با ارتفاع پرواز بالا و مداومت پرواز طولاني مي‌باشند.
روسيه يکي از پيشگامان صنعت پهباد است. در دهه شصت سالها پيش از آنکه آمريکايي‌ها گلوبال هاوک را بسازند روسها پهبادي جاسوسي و فراصوت با ارتفاع پرواز بالا ساختند. اين پهباد يسترب- باز- نام داشت و در سال 1964 عملياتي شد. بعد از فروپاشي شوروي در ابتداي دهه نود تلاشهاي اين کشور در اين زمينه متوقف شد اما در طي چند سال اخير اين کشور فعاليت خود در اين زمينه را گسترش داده است. در حال حاضر حداقل 18 پروژه پهباد در روسيه در جريان است. معروفترين اين پروژه‌ها آلباتروس Albatross و استرکوزا Strekoza هستند که با هدف تجسس و کنترل محيط زيست مي‌باشند. همچنين پهباد چند منظوره Ka-137 با بالهاي گردان نمونه‌اي ديگر از برنامه‌هاي اين کشور مي‌باشد. بعلاوه انتظار مي‌رود اولين پهباد رزمي روسيه Tu-300 Korshun باشد که ميتواند در ارتفاع کم و با سرعت بالا پرواز کند. به غير از اين موارد کارخانه هواپيماسازي سوخو در حال کارکردن بر روي پهبادهايي با توانايي‌هاي پريديتور Predator و گلوبال هاوک مي‌باشد.
ديگر کشورهاي اروپايي نيز در اين زمينه فعاليتهايي انجام مي‌دهند. براي مثال شرکت سيمي‌کان روتور کرفت SiMiCon Roto Craft نروژ در حال کارکردن بر روي پهبادي است که بتواند همزمان از توانايي نشست و برخواست عمودي هليکوپتر و سرعت بالاي حرکت هواپيماهاي بال ثابت بهره‌مند شود.
خاورميانه
اسرائيل به عنوان يکي از پيشگامان اين صنعت هنوز جايگاه خود را با در دست داشتن حداقل 20 پروژه حفظ کرده است. پهباد تاکتيکي هرميز Hermes 180، پهباد بال مثلثي Cutlass و تعدادي ميني و ميکروپهباد جزئي از برنامه‌هاي گسترده اسرائيل در اين زمينه مي‌باشند. اسرائيل همچنين يکي از پيشگامان در زمينه فنآوري کاهش صداي موتور پهبادها است. صداي پهبادها بعضاً چنان بوده است که به عقيده منتقدان آنها را بجاي وسيله شناسايي، به شکل اهدافي آسان براي دشمن درآورده است. لازم به ذکر است که اسرائيل بزرگترين صادرکننده پهباد در دنياست.
پيش از حمله ايالات متحده به عراق، اين کشور برنامه محرمانه‌اي در زمينه هواپيماهاي بدون سرنشين داشت. پيش از حمله، آمريکا مدعي شد که عراق بيش از يک دهه است که بر روي پهبادهاي مختلف کار مي‌کند. همچنين گزارش شد که عراق سعي دارد تا ميگ 21 را بدون سرنشين به پرواز درآورد و اينکار را تا حد قابل قبولي بر روي هواپيماي ديگري به نام L-29 انجام داده است. بديهي است که با وضع فعلي، عراق هرگونه برنامه‌اي در اين زمينه را متوقف کرده است.
يکي ديگر از کشورهاي خاورميانه که در زمينه پهبادها فعاليت گسترده‌اي دارد ترکيه است. درحال حاضر حداقل شش برنامه شامل ساهين Sahin (بلندبرد و با مداومت بالا)، سرچه Serce (ميانبرد) و UAV-X1 کوتاهبرد در اين کشور در جريان است.
ايران به عنوان يکي ديگر از کشورهاي مهم منطقه فعاليت نسبتاً گسترده‌اي در زمينه توسعه پهبادهاي تهاجمي و چند منظوره دارد. اين کشور که برنامه خود دراين زمينه را از زمان جنگ با عراق در دهه هشتاد ميلادي آغاز کرده هم اکنون چندين نوع پهباد از جمله پهبادهاي مهاجر 1، 2، 3 و 4 و همچنين ابابيل را در اختيار دارد.
آسيا
درحالي که بيشتر توجهات و نگراني‌ها در جنوب آسيا بر مسئله هسته‌اي بين هند و پاکستان متمرکز شده، هر دو کشور برنامه‌هاي گسترده‌اي را در زمينه توسعه هواپيماهاي بدون سرنشين دنبال مي‌کنند. هند با پهباد شناسايي، تجسس و رهگيري هدف نيشانت Nishant و مدل پيشرفته لاکشيا Lakshya برنامه خود را دنبال مي‌کند و پاکستان در حال توسعه مدل دريايي پهباد بال دلتاي نيشان Nishan Mk 2TJ است.
هند علاوه بر پيگيري برنامه‌هاي خود به خريدهاي گسترده‌اي از اسرائيل نيز دست زده است و پهبادهاي Search I,II، هرون2 Heron-2 (بلندبرد با مداومت پرواز بالا در ارتفاع متوسط) و هارپي Harpy (ضدرادار) را خريداري کرده است.
ديگر مأموريتها
از پهبادها مي‌توان براي مأموريتهاي غير نظامي و نيمه نظامي نيز بهره برد. به عقيده بسياري از پهباد براي مأموريتهاي گشت‌زني درون مرزي و کنترل هوايي نيز مي‌توان بهره برد هرچند که بعضي ديگر اين مسئله را منافي با حفظ حريم خصوصي افراد مي‌دانند. به غير از گارد ساحلي ايالات متحده، گشت مرزي ايالات متحده نيز در پي بکارگيري پهباد در اجراي مأموريت خود است. بغير از اين پهبادها براي مأموريتهاي کاملاً غير نظامي مانند انجام تحقيقات در مورد تغييرات جوي و تشعشعات در ارتفاعات بالا نيز بکار مي‌رود. تعدادي ديگر از کاربردهاي بالقوه اين وسيله کنترل خطوط لوله، کنترل ترافيک دريايي، زميني و هوايي و حتي حفاظت از سازمانها بزرگ مي‌باشد.
همکاري‌هاي مشترک
با توجه به توسعه برنامه‌هاي جديد و متنوع در نقاط مختلف دنيا و همچنين رشد خريد اين وسايل در سطح بين‌المللي انتظار مي‌رود که کشورهاي هم‌پيمان در زمينه توسعه پهباد همکاري‌هاي خود را گسترش دهند و حتي دست به توليد محصول مشترک زنند. در اين راستا براي مثال تا کنون مدير برنامه پهباد Watchkeeper بريتانيا براي مقامات ايالات متحده در مورد اين پرنده اطلاعاتي ارائه کرده و آنها را با نيازها و توانايي‌هاي اين پهباد آشنا کرده است. از سويي ديگر نيروي هوايي و وزارت دفاع ايالات متحده از ارائه توانايي‌هاي گلوبال هاوک براي کمک به پيشبرد برنامه يوروهاوک آلمان پشتيباني کرده‌اند. در واقع ايالات متحده سعي دارد راهي براي همکاري مشترک با آلمان باز کند. درحال حاضر تحقيقات ايالات متحده بر روي پهبادها شامل فنآوري‌هاي آينده نيز ميشود که که بعضاً براي هم‌پيمانان اين کشور نيز جالب است؛ براي مثال مداومت پرواز بيشتر با کاهش وزن سوخت مصرفي. دراين راستا شرکت بوئينگ با بکارگيري نوعي پيل سوختي که در صنعت خودروسازي توسعه يافته، سعي دارد نيروي پيشرانه نوعي پهباد را توليد کند. انواع ديگري از پهبادها نيز با همين هدف در دست طراحي و ساخت مي‌باشند. بازار کنوني هواپيماهاي بدون خلبان هر سال اشباع‌تر ميشود. در سال‌هاي اخير، شرکت‌هاي روسي نيز به موازات شرکت‌هاي ديگر،حضور فعال تري در بازار هواپيماهايبدون سرنشين داشته اند. يکي از آنها شرکت سهامي عام «دفتر طراحي» [لوج] از شهر ريبينسک مي‌باشد که در سالن Maks-2005 مجموعة کاوشگر هوايي «تيپچاک» را عرضه داشت.
مؤسسه‌اي که 28 اوت، 50 ساله ميشود، بطور اتفاقي تصميم به ساخت چنين مجموعه‌اي نگرفته است. «لوچ» داراي تجربة فراوان در طراحي و ساخت دستگاههاي پيچيدة هواپيما مي‌باشد. به طور مثال اندازه‌گيرهاي دوپلر ساخت اين مؤسسه روي خيلي از هواپيماهاي جنگي و مسافربري ساخت روسيه (TU-22M ، TU-160 ، AN-124 ، AN-70 ، SU-25T ، SU-27M ، YAK-42 ، IL-60 ، SU-34 و ...) نصب شده است.
براي اولين بار هواپيماهاي بدون خلبان «تيپچاک» بطور گسترده‌اي در پنجمين سالن بين‌المللي هوافضا «گلنژيک 2004» در معرض نمايش عموم قرار گرفت. ارائه و نمايش دستگاه مزبور پديدة مهم و چشمگير اين سالن بود و انعکاس قابل توجهي در بين متخصصان و نيز در مطبوعات بوجود آورد.
ساخت هواپيماهاي بدون خلبان به خاطر تجربة فراوان امکانپذير شد، تجربه‌ايي که توسط متخصصين دفتر طراحي «لوچ» در طراحي خطوط راديويي کنترلي و هدفيابي هواپيماهاي جنگي کنوني همچنين پايگاههاي علمي ـ عملي ايجاد شده کسب شد. بخش اصلي سيستم ـ مجموعة «تيپچاک» تشکيل شده از يونيت کنترل زميني، وسيلة نقلية پرتاپ همراه با 6 فروند هواپيماي بدون خلبان، پرتاب کنندة پنوماتيک و ماشينهاي سخت‌افزاري واقع در روي شاسي با قابليت Cross-Country «کاماز» . مجموعة «تيپچاک» براي هدايت کاوشگر هوايي در هر وقت از زمان توسط دستگاههاي تلويزيوني و مادون قرمز در فاصله‌هاي حداقل 7 کيلومتري تعبيه شده است. تصاوير ويدئويي گرفته شده توسط کانال راديوئي براي نرم‌افزارهاي اطلاعاتي (data ware) عمليات و کنترل بخشهاي توپخانه‌اي و ديگر بخشهاي (فرعي) نيروي زميني در عمق تاکتيکي مخابره ميشود. امکانات هواپيماهاي بدون خلبان، هدايت کاوشگر هوايي با سرعت پرواز 200-90 کيلومتر در ساعت در مدت زمان حداقل 2 ساعت را امکانپذير مي‌سازد. دراين حالت دقت تعيين مختصات اشياء کمتر از 50 متر است. به عنوان موتور (Power-Plant) از يک موتور پيستوني با قدرت 13 اسب بخار وزن بار مفيد 14.5 کيلوگرم استفاده شده است. از جمله ويژگي‌هاي هواپيماهاي بدون خلبان «تيپچاک» استفاده از خطوط راديويي با سرعت بالا و مقاوم نسبت به پارازيت براي کنترل و دريافت تصاوير ويدئويي، سطح پيشرفته پروسه‌هاي آمادگي به صورت خودکار و پرواز هواپيماهاي بدون خلبان در مسير، دريافت و پردازش اطلاعات، استفاده از تکنولوژيهاي جديد براي پردازش، تحرک خوب و مستقل بودن در کاربرد است. موارد فني استفاده شده در مجموعة «تيپچاک» مي‌توانند در ساير دستگاههاي پروازي براي مانيتورينگ سطوح زمين و آب مورد استفاده قرار گيرند. آنها اين امکان را مي‌دهند تا وضعيت بناهاي شهري، لوله‌هاي نفتي، مناطق صنعتي آبي «نواحي حادثه‌اي» کنترل مرزهاي آبي و خاکي مورد ارزيابي قرار گيرد. ايمني بالا و کاربرد چند بارة اين هواپيما به دليل کاربرد پرتاب‌گر پنوماتيک هنگام استارت و همچنين چتر در هنگام فرود مي‌باشد. دستگاه پرنده در دو سيستم ميتواند عمل کند ـ به صورت مستقل، با برنامة مشخص يا توسط فرمانهاي راديويي اپراتور اويونيک کنترل زميني. در اين حالت در هوا مي توان دو فروند دستگاه «تيپچاک» بطور همزمان قرار داد. در حال حاضر شرکت سهامي عام «دفتر طراحي» [لوچ] فعاليتهايي از جمله ساخت سيستمهاي راديوالکترونيک ارتباطات هوايي، سيستمهاي الکترونيکي کنترلي دستگاههاي گازي ـ انرژي با توان بالا، گيرنده هاي صوتي براي اندازه‌گيري سرعت طولي و عرضي کشتيهاي دريايي و رودخانه‌اي و غيره را طراحي مي‌کند.
هواپيماهاي نسل جديد
امروزه طرح ريزي براي ساخت پرندههاي بسيار کوچک که بتوان انرا در کوله پشتي سربازان حمل وبه راحتي به پرواز در اورد انجام شده است.
http://uc-njavan.ir/uploder/files/y88/1-2-3/untitled.JPG
در عکس هاي زير تمام هواپيماهاي ساخته و ارائه شده در نمايشگاه 9-6 اگوست سال 2007 در AUVSI را که براي آشنايي با انواع ، اشکال ، اوزان و نوع پيشران آن است مشاهده مي فرمائيد.
http://uc-njavan.ir/uploder/files/y88/1-2-3/untitled1.JPG
http://uc-njavan.ir/uploder/files/y88/1-2-3/untitled3.JPG
http://uc-njavan.ir/uploder/files/y88/1-2-3/untitled4.JPG
http://uc-njavan.ir/uploder/files/y88/1-2-3/untitled6.JPG
برای واضح بودن تصاویر فایل پی دی اف با کیفیت عالی را پیوست کردم.