diamonds55
27th April 2009, 09:55 AM
پس از پيروزي انقلاب اسلامي بسياري از آرم‌هاي گذشته با رويكردي اعتقادي اسلامي تغيير يافتند و تعداد انبوهي نيز خلق شدند. حال پس از سي سال از انقلاب اسلامي فارس با نگاهي به چند آرم ماندگار و گفت و گو با طراحان آنها داستان طراحي اين آرم‌ها را روايت مي‌كند.
به گزارش خبرنگار باشگاه خبري فارس «توانا»، پس از انقلاب شكوهمند اسلامي تغيير در همه اركان جامعه آغاز شد در اين بين مردم علاقه‌مند بودند اين تغيير در نشانه‌ها هم پديدار شود تا انقلابي كه خود در آن نقش داشتند تبلور بيشتري بيابد. بنابر اين آرم‌ها و نشانه‌هاي بسياري از شركت‌هاي تجاري تغيير كردند و علاوه بر آن نهادهاي انقلابي هم در صدد طراحي آرم و نشانه ويژه خود بودند. در راس آنها آرم پرچم جمهوري اسلامي ايران است كه با رويكردي اسلامي_ايراني طراحي شد تا انقلابي الهي و مردمي را براي جهانيان تداعي كند.
حال با گذشت سي سال پر فراز و نشيب از انقلاب شكوهمند اسلامي بر آن شديم تا با انتخاب چندين آرم و معرفي طراحان آنها از حال و هوا و جريان طراحي آرم‌هاي آن دوران كه در ذهن مردم ثبت شده است بيشتر بدانيم.
هرچند برخي از آرم‌هايي كه اين روزها به چشم ما كم و بيش آشنا مي‌آيند فاقد نام طراح هستند و شناسنامه آنها چندان مشخص نيست اما در پرس و جوهاي به عمل آمده اينچنين به نظر مي‌آيد كه در روزهاي انقلاب، هنگامي كه شور و هيجاني بر تمام ايران اسلامي حاكم بوده است تمامي مبارزين و مردم انقلابي سعي بر تغيير و تحول همه چيز داشته‌اند حتي بسياري از آرم‌هاي نهادهاي تاسيس شده در بدو انقلاب از ذهن همان انقلابيون بوده است و در نهايت مهر تاييدي از جانب گرافيستي بر آن مي‌خورده است.
# آرم جمهوري اسلامي ايران؛ طراح حميد نديمي
همان طور كه پيشتر اشاره شد در راس تمامي آرم‌هاي طراحي شده در دوران پس از انقلاب اسلامي، آرم جمهوري اسلامي ايران كه توسط حميد نديمي طراحي شده است از قداست و توجه ويژه‌اي برخوردار است و همين قداست و بزرگي سخن گفتن درباره آن را براي خالقش سخت كرده است.
اين آرم در درون خود معاني زيادي را جاي داده و سادگي و ظرفيت ويژه‌اي كه براي دربرگيري معاني متعدد دارد كه آن را از ديگر آرم‌هاي طراحي شده در اين سال‌ها متمايز كرده است.
داستاني كه از طراحي اين آرم نقل شده است تنها به مصاحبه‌اي از حميد نديمي با مجله پاسدار اسلام در سال 1362 و همچنين جزيياتي دقيق از استانداردهاي طراحي اين آرم در مجله استاندارد ايران (كه توسط مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران منتشر شده است) محدود مي‌شود. در فرصتي كه به خبرنگار فارس براي ملاقات با حميد نديمي دست داد، وي با ارجاع به همان مطالب منتشر شده سؤالات مطرح شده را پاسخ داد. داستان اين آرم آنطور كه در منابع ذكر شده نقل شده است از آنجا نشات مي‌گيرد كه دكتر نديمي تفسيري از سوره حديد را مي‌شنود و از آن پس سه ركن اساسي حكومت اسلامي از ديدگاه قرآن در ذهنش نقش مي‌بندد. «كتاب»، «ترازو» و «آهن» و يا به عبارت قرآني «كتاب»، «ميزان» و «حديد».
# امام در يك سخنراني خواستار تغيير نشان كشور مي‌شوند
پس از پيروزي انقلاب امام خميني(ره) در يك سخنراني خواستار تغيير نشان كشور يعني شير و خورشيد مي‌شوند. در آن زمان حميد نديمي با عشق و علاقه‌اي كه هنوز هم وقتي از آن صحبت مي‌كند در اشك چشمش موج مي‌زند، شروع به اتود زني طرح الله مي‌كند كه در انتها طرح آماده شده را به دفتر امام در قم ارسال مي‌كند. هرچند كه ابتدا در مسابقه‌اي كه براي طرح آرم جمهوري اسلامي برگزار شد آرم ديگري به تصويب و در نهايت به چاپ بر روي اسكناس‌هاي آن دوران رسيد اما ديري نمي‌گذرد كه شبي آقاي هاشمي رفسنجاني با دكتر نديمي تماس مي‌گيرند و خبر از تنفيذ آرم توسط امام (در 19 ارديبهشت 1359) مي‌دهند و از آقاي نديمي مي‌خواهند تا بر روي طرح پرچم هم كار بكنند. رنگ‌هاي سبز و سفيد و سرخ، علامت مخصوص جمهوري اسلامي و شعار «الله اكبر» همگي از اركاني هستند كه در قانون اساسي براي پرچم ايران در نظر گرفته شده‌اند. در اتودهاي اوليه پرچم، عبارت «الله اكبر» طوري با خط كوفي بنايي نوشته شده بود كه بعضي‌ها از درون آن حروف USA را برداشت كردند. پس از اين جريان «الله اكبر» به صورت فعلي طراحي مي‌شود.
اما آن چنان كه از مطالب نوشته شده در مجله استاندارد ايران كه تنها منبع رسمي تحليل آرم جمهوري اسلامي است، برمي‌آيد؛«كلمه قرمز و به خون آغشته "الله " منقوش بر پرچم جمهوري اسلامي به دليل اينكه "الله "مبداء و منتهاي آفرينش است و هدف و غايت حكومت اسلامي (الي الله المصير...) به كار مي‌رود انتخاب شده است.
هلالي‌هاي اين شكل از نقش مباركي ريشه مي‌گيرد كه بارها حضرت محمد (ص) با شمشير بر شن‌ها ترسيم كرده‌‌اند.
پنج جزء تشكيل دهنده علامت كه اگر به پنج اصل پايه دين برگردد اصل توحيد را در حكم عمود و ساقه اصلي در ميان دارند، گذشته از آنكه در تركيب كلي خويش كلمه الله را بيان مي‌كنند و عصاره‌اي از كلمه توحيد يعني لااله الااله را نيز در خود مستتر دارند. خطوط هلالي‌هاي طرح كه در يك دايره محاط است با تداعي نصف النهارهاي كره جهاني بودن دعوت اسلام را تجسم مي‌بخشند.
جزء قائم مياني، در تركيب با شكل تشديد كه در خط فارسي و عربي نشانه شدت است شمشير را تداعي مي‌كند، قائم و ايستاده كه خود نماد و قدرت و استحكام و ايستادگي است و اين برداشتي تعبيري از كلمه "حديد " يا آهن است در كتاب الله (... انزلنا الحديد "فيه باس شديد) و تركيب كاملا متقارن شكل بياني از حالت تعادل و توازن كه اين نيز برداشتي تعبيري است از كلمه ميزان در كتاب خدا (والسماء رفعها و وضع "الميزان ").
# الله اكبر و دليل تكرار آن در حاشيه پرچم
«شعار الله اكبر» كه تكرار مي‌شود و تكرار از ويژگي‌هاي شعار است اين شعار يازده بار در رنگ سرخ و يازده بار در رنگ سبز يعني بيست و دو بار تكرار مي‌شود و اين اشاره‌ايست به بيست و دوم بهمن. روزي كه اين شعار براي انقلاب اسلامي پيروزي آفريد.
قالب راست گوشه خط نوشته «الله اكبر» يادي است از كوبندگي اين شعار كه براستي سلاحي بود پيروز در دست مجاهدان انقلاب اسلامي. و اين همان خطي است (خط بنايي) كه شعار الله اكبر را بر بلنداي اذان و بر گنبدها و مناره‌هاي الله اكبر در مساجد اسلامي نقش مي‌كرده و اكنون بر بلنداي پرچم ايران نشسته است. تكرار اين شعار در تركيب كلي پرچم حاشيه‌هائيست كه با اتصال به رنگ سفيد پرچم دو رنگ سرخ و سبز را به هم پيوند مي‌زند. كه اگر سفيد نشانه‌اي از توحيد باشد - كه سفيد تركيب و توحيد همه رنگ‌هاست - اين رنگ متن سرخ پرچم را كه نشانه خون و جهاد است به رنگ سبز كه مي‌تواند نمادي از آرمان‌هاي والاي اسلام باشد مي‌پيوندد.
و گوئي لاله، «لااله الااله» در زمين الله اكبر و هم زير آسمان الله اكبر روئيده است و اين پيام شهيدان اسلام است.»
همان طور كه از نوشتار مجله استاندارد ايران استنتاج مي‌شود آرم الله و در مجموع پرچم جمهوري اسلامي ايران با مفاهيمي كاملا اعتقادي، اسلامي و قرآني طراحي شده‌اند و به كار بستن همين مفاهيم كافيست تا اين آرم را به يك آرم مقدس و جاودان مبدل گرداند. در سؤالي كه در لحظات آخر ملاقات با دكتر نديمي مطرح شد، اين بود كه آيا وي فكر مي‌كرده است سي سال پس از طراحي آرم جمهوري اسلامي همچنان آن را پايدار ببيند؟ وي در پاسخ گفت: اين پرچم به اميد دادن به دست حكومت امام زمان(عج) طراحي شد.
از ديگر آرم‌هاي طراحي شده توسط حميد نديمي مي‌توان به آرم خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران(ايرنا)، دفتر همكاري حوزه و دانشگاه، آرم پيشين سازمان سنجش، دانشگاه زنجان، مركز توسعه صادرات، انجمن اوليا و مربيان و مؤسسه عالي پ‍ژوهش در برنامه ريزي و توسعه اشاره كرد.
# آرم سپاه پاسداران انقلاب اسلامي يادگاري از شهيد چمران
آرم سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در اوايل انقلاب توسط گروهي كه تا به حال اسامي زيادي از آنها به گوش خورده است، طراحي شده است. در كتاب درآمدي بر تحليل عناصر تصويري نوشته فهيمه پهلوان كه به قطع آن را مي‌توان جديدترين منبع موثق درباره آرم‌هاي طراحي شده پس از انقلاب دانست، نام طراح آرم سپاه پاسداران چمران، حجت و سازگارا ذكر شده است. آن طور كه از شواهد امر بر مي‌آيد شهيد مصطفي چمران آرمي را اتود مي‌زند و سپس با مشورت بقيه اعضا اين طرح به اجرا مي‌رسد. در تماس خبرنگار فارس با مهدي حجت، استاد دانشكده معماري و نخستين رييس سازمان ميراث فرهنگي، وي طراحي اين آرم را رد كرد و اظهار داشت كه او تنها نظراتي را بر روي آرم داده است. بالطبع تماس با ديگر طراحان اين آرم مقدور نبود. اما تلاش‌ها براي يافتن طراح آرم سپاه و داستان اين آرم، در فضاي مجازي اطلاعات ديگري به ما مي‌دهد. سردار سرتيپ يوسف فروتن در مصاحبه‌اي، خود را مسئول طراحي آرم و مهر براي سپاه معرفي كرده است.
وي در مصاحبه خود يكي از برادران حزب‌اللهي را به عنوان طراح اين آرم نام برده است و در ادامه از تحليل آن سخن گفته است. وي در تشريح مفهومي نشانهِ‌هاي به كار رفته در آرم سپاه، «لا» را نشات گرفته از «لا اله الا الله» دانسته است كه بيانگر ديدگاه و تفكر عقيدتي سپاه پاسداران و به معناي رد تفكر غيراسلامي و غيرقرآني است. در رأس آرم هم آيه قرآني «واعدوا لهم مااستطعتم من قوه» (و هر آنچه مي‌توانيد از نيرو فراهم كنيد تا به وسيله آن دشمنان خدا و خودتان را بترسانيد) قرار دارد.
شايد بتوان آرم سپاه پاسداران جمهوري اسلامي را يكي از پيچيده‌ترين آرم‌ها به لحاظ گرافيكي دانست كه بيننده در نگاه اول و حتي شايد دوم آن را نمي‌تواند به خاطر بسپارد.
در اين آرم دايره‌اي نيز به نشانه كره زمين و حضور بين‌المللي وجود دارد و همچنين شاخه زيتوني نيز به نشانه صلح طلبي در آن به كار رفته است. از ديگر عناصر به كار رفته در اين آرم مشت گره كرده دست راست كه اسلحه‌اي نيز در آن ديده مي‌شود، است كه در عين بيان نماد قدرت به مقاومت مسلحانه مردمي و مجاهدت در راه خدا و مبارزه عليه طاغوت اشاره دارد.
# شركت پست جمهوري اسلامي ايران
آرم شركت پست جمهوري اسلامي ايران از ديگر آرم‌هايي است كه در اين سال‌ها بسيار به چشم قشرهاي مختلف جامعه خورده است. اين آرم هم مانند دو آرمي كه در قسمت‌هاي قبلي به آنها اشاره شد توسط يكي از استادان معماري دانشگاه و در حال حاضر رييس دانشكده معماري دانشگاه هنر تهران طراحي شده است. دكتر مصطفي كياني در گفت و گويي با خبرنگار فارس از داستان شكل گيري اين آرم گفت و همچنين اتودهايي از اين آرم را در اختيار فارس قرار داد. مصطفي كياني در ابتدا به جريان شكل گيري اين آرم پرداخت و گفت: در سال 1367 هنگامي كه من دانشجوي معماري بودم به لحاظ علاقه‌اي كه به گرافيك، پوستر و طراحي آرم داشتم در مسابقه‌اي كه شركت پست برگزار كرد، شركت كردم. در حدود سه هزار نفر در اين مسابقه شركت كردند كه در مرحله اول 700 نفر و سپس 20 و در نهايت 10 اثر براي داوري انتخاب شدند كه در نهايت كار من موفق به مقام نخست شد.
وي ادامه داد: اين آرم، هم بيان تصويري و هم بيان نوشتاري دارد. اما به لحاظ تصويري، كه به شكل پرنده به نظر مي‌آيد، قوي‌تر است. جالب است بدانيد كه اين پرنده از حروف «پ»، «ج»، و دو «الف» تشكيل شده است كه بال پرنده متشكل از سه خط كه خط اول سه نقطه، خط دوم دو نقطه و خط انتهايي يك نقطه است. اين سه خط نشانگر حرف «پ» هستند و بدنه اين پرنده متشكل از دو حروف «ج» و «ا» است.
وي درباره توجه داوران آن مسابقه نسبت به مفهوم الفبايي اين آرم گفت: من در دو صفحه تمامي حروف را توضيح داده بودم و تمامي رسم اين آرم را همراه با قوس‌ها و زوايا مرحله به مرحله به مسابقه ارايه كردم.
وي با تاكيد بر اينكه اين آرم داراي حركت است ادامه داد: اين آرم كه به شكل پرنده‌اي در حال پرواز ديده مي شود، در واقع پرنده‌اي است كه از شرق به غرب حركت مي‌كند.
كياني كه از ديگر آرم‌هاي طراحي شده توسط او مي‌توان به آرم بسيج بيست ميليوني(به مناسبت هفته بسيج)، شركت مهندسي عماد و شركت عمران شهرهاي جديد وزارت مسكن اشاره كرد، در ادامه گفت و گو با فارس افزود: آرم پست در گذشته و شايد در يك سوم تا نصف كشورها، شيپور و بوق بوده است. شيپور در اصل متعلق به ايرانيان و چاپار در زمان هخامنشيان بوده است. چاپارها به هنگام رساندن نامه‌ها با شيپور مردم را مطلع مي‌كردند. رنگ زرد هم به نوعي رنگ اطلاع رساني است چرا كه صندوق‌ها و ماشين‌هاي پست در اكثر نقاط جهان، كتاب اول و باجه‌هاي تلفن همگي زرد هستند.
آرم اوليه اين شركت، آرمي است كه از حركت كمتري برخوردار است. اما آرم كنوني داراي قوس‌هاي بيشتري است كه حركت را در اين آرم بيشتر القا مي‌كند.
## آرم شركت زمزم طرحي از قباد شيوا
آرم شركت زمزم در سال 1365 توسط قباد شيوا گرافيست ايراني طراحي شده است. شيوا دو سال پس از اتمام تحصيل در آمريكا به ايران باز مي‌گردد و با علاقه پيگير پروژه‌هاي گرافيكي مي‌شود. قباد شيوا داستان طراحي اين آرم را اينگونه براي خبرنگار فارس روايت كرد: در سال 1365 براي شركت ساسان اين آرم را طراحي كردم كه به عقيده خودم گزينه‌هاي بهتري نيز در اتودهاي آن وجود داشت. چند نمونه اتود و ماكت براي قوطي‌هاي نوشابه طراحي شد كه در نهايت قوطي‌ها براي ساخت به كشور سوييس سفارش داده شدند.
وي ادامه مي‌دهد: هنگامي كه چند نمونه اتود زدم از طرف سفارش دهنده همه آنها مورد قبول قرار گرفت و گفتند كه هر كدام را بر روي يك نوع قوطي ثبت مي‌كنند. شيوا با مزاح از نبود نوشابه دايت در آن زمان مي گويد و ادامه مي‌دهد: اتفاقا يكي از آرم‌ها را براي نوشابه دايت انتخاب كردند در حالي كه در آن زمان هنوز مهندسين شركت ساسان فرمول نوشابه دايت را به كار نگرفته بودند.
پس از اين كه آرم اصلي نوشابه زمزم بر روي قوطي‌ها نقش بست كم كم مردم آن را در خاطر سپردند.
اما اين آرم كه تنها جنبه Trade Name و نوشتاري دارد پس از چند سال از طرف سفارش دهنده تغييراتي در آن داده مي‌شود. كلمه زمزم كه در ابتدا جدا نوشته مي‌شده است پس از چند سال «ز» دوم به قسمت اول كلمه زمزم متصل مي‌شود.
برج ميلاد هم كه از ساخت و افتتاح آن مدت زيادي نمي‌گذرد آرمش را قباد شيوا طراحي كرده است. پس از 8 اتود اوليه در نهايت از طرف سفارش دهنده باز هم آرمي انتخاب مي‌شود كه به عقيده وي بهتر از آنها هم در ميان اتودها وجود داشته است.
آرم كنوني برج ميلاد نشان دهنده قسمت فوقاني برج است كه تمامي هيكل برج به صورت نگاتيو در آن ديده مي‌شود و در كنار آن به دو زبان انگليسي و فارسي نام برج ميلاد نوشته شده است.
# آرم‌هاي شناخته شده و طراحان ناشناس
نبود منبع و شناسنامه‌اي براي پديدآورندگان آرم‌هاي آشنا يكي از نكات حائز اهميت درباره آرم‌هاي طراحي شده در سي سال انقلاب اسلامي است.
آرم شركت كشتيراني جمهوري اسلامي ايران، بانك تجارت، بنياد شهيد انقلاب اسلامي، شركت آب و فاضلاب، سازمان هواپيمايي كشوري، بانك كشاورزي، نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران، هواپيمايي آسمان، سازمان اوقاف و امور خيريه، سازمان تامين اجتماعي، جهاد سازندگي، بانك ملي ايران، بانك ملت و سازمان انرژي اتمي تنها چند نمونه از آرم‌هاي مطرحي هستند كه نام طراحان آنها همچنان ناشناخته است.
همان طور كه پيشتر اشاره شد كتاب « درآمدي بر تحليل عناصر تصويري در آرم» جز معدود منابعي است كه تمامي آرم‌هاي طراحي شده پس از انقلاب اسلامي و متعلق به دستگاه‌ها و نهادهاي دولتي را در بر دارد. فهيمه پهلوان پژوهشگر و نويسنده اين كتاب در گفت و گو با فارس از نحوه اطلاع از نام طراحان اين آرم‌ها گفت: در زمان گردآوري آرم‌هاي دولتي، دانشگاه هنر، ناشر اين كتاب با تمامي ارگان‌هاي دولتي مكاتبه و درخواست نام طراح آرم آن نهاد دولتي را كرد كه در نهايت نام بعضي از آرم‌ها ناشناس مطرح شد.
در حال حاضر برخي از آرم‌هاي موجود در اين كتاب فاقد نام طراح هستند.
به گزارش خبرنگار باشگاه خبري فارس «توانا»، پس از انقلاب شكوهمند اسلامي تغيير در همه اركان جامعه آغاز شد در اين بين مردم علاقه‌مند بودند اين تغيير در نشانه‌ها هم پديدار شود تا انقلابي كه خود در آن نقش داشتند تبلور بيشتري بيابد. بنابر اين آرم‌ها و نشانه‌هاي بسياري از شركت‌هاي تجاري تغيير كردند و علاوه بر آن نهادهاي انقلابي هم در صدد طراحي آرم و نشانه ويژه خود بودند. در راس آنها آرم پرچم جمهوري اسلامي ايران است كه با رويكردي اسلامي_ايراني طراحي شد تا انقلابي الهي و مردمي را براي جهانيان تداعي كند.
حال با گذشت سي سال پر فراز و نشيب از انقلاب شكوهمند اسلامي بر آن شديم تا با انتخاب چندين آرم و معرفي طراحان آنها از حال و هوا و جريان طراحي آرم‌هاي آن دوران كه در ذهن مردم ثبت شده است بيشتر بدانيم.
هرچند برخي از آرم‌هايي كه اين روزها به چشم ما كم و بيش آشنا مي‌آيند فاقد نام طراح هستند و شناسنامه آنها چندان مشخص نيست اما در پرس و جوهاي به عمل آمده اينچنين به نظر مي‌آيد كه در روزهاي انقلاب، هنگامي كه شور و هيجاني بر تمام ايران اسلامي حاكم بوده است تمامي مبارزين و مردم انقلابي سعي بر تغيير و تحول همه چيز داشته‌اند حتي بسياري از آرم‌هاي نهادهاي تاسيس شده در بدو انقلاب از ذهن همان انقلابيون بوده است و در نهايت مهر تاييدي از جانب گرافيستي بر آن مي‌خورده است.
# آرم جمهوري اسلامي ايران؛ طراح حميد نديمي
همان طور كه پيشتر اشاره شد در راس تمامي آرم‌هاي طراحي شده در دوران پس از انقلاب اسلامي، آرم جمهوري اسلامي ايران كه توسط حميد نديمي طراحي شده است از قداست و توجه ويژه‌اي برخوردار است و همين قداست و بزرگي سخن گفتن درباره آن را براي خالقش سخت كرده است.
اين آرم در درون خود معاني زيادي را جاي داده و سادگي و ظرفيت ويژه‌اي كه براي دربرگيري معاني متعدد دارد كه آن را از ديگر آرم‌هاي طراحي شده در اين سال‌ها متمايز كرده است.
داستاني كه از طراحي اين آرم نقل شده است تنها به مصاحبه‌اي از حميد نديمي با مجله پاسدار اسلام در سال 1362 و همچنين جزيياتي دقيق از استانداردهاي طراحي اين آرم در مجله استاندارد ايران (كه توسط مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران منتشر شده است) محدود مي‌شود. در فرصتي كه به خبرنگار فارس براي ملاقات با حميد نديمي دست داد، وي با ارجاع به همان مطالب منتشر شده سؤالات مطرح شده را پاسخ داد. داستان اين آرم آنطور كه در منابع ذكر شده نقل شده است از آنجا نشات مي‌گيرد كه دكتر نديمي تفسيري از سوره حديد را مي‌شنود و از آن پس سه ركن اساسي حكومت اسلامي از ديدگاه قرآن در ذهنش نقش مي‌بندد. «كتاب»، «ترازو» و «آهن» و يا به عبارت قرآني «كتاب»، «ميزان» و «حديد».
# امام در يك سخنراني خواستار تغيير نشان كشور مي‌شوند
پس از پيروزي انقلاب امام خميني(ره) در يك سخنراني خواستار تغيير نشان كشور يعني شير و خورشيد مي‌شوند. در آن زمان حميد نديمي با عشق و علاقه‌اي كه هنوز هم وقتي از آن صحبت مي‌كند در اشك چشمش موج مي‌زند، شروع به اتود زني طرح الله مي‌كند كه در انتها طرح آماده شده را به دفتر امام در قم ارسال مي‌كند. هرچند كه ابتدا در مسابقه‌اي كه براي طرح آرم جمهوري اسلامي برگزار شد آرم ديگري به تصويب و در نهايت به چاپ بر روي اسكناس‌هاي آن دوران رسيد اما ديري نمي‌گذرد كه شبي آقاي هاشمي رفسنجاني با دكتر نديمي تماس مي‌گيرند و خبر از تنفيذ آرم توسط امام (در 19 ارديبهشت 1359) مي‌دهند و از آقاي نديمي مي‌خواهند تا بر روي طرح پرچم هم كار بكنند. رنگ‌هاي سبز و سفيد و سرخ، علامت مخصوص جمهوري اسلامي و شعار «الله اكبر» همگي از اركاني هستند كه در قانون اساسي براي پرچم ايران در نظر گرفته شده‌اند. در اتودهاي اوليه پرچم، عبارت «الله اكبر» طوري با خط كوفي بنايي نوشته شده بود كه بعضي‌ها از درون آن حروف USA را برداشت كردند. پس از اين جريان «الله اكبر» به صورت فعلي طراحي مي‌شود.
اما آن چنان كه از مطالب نوشته شده در مجله استاندارد ايران كه تنها منبع رسمي تحليل آرم جمهوري اسلامي است، برمي‌آيد؛«كلمه قرمز و به خون آغشته "الله " منقوش بر پرچم جمهوري اسلامي به دليل اينكه "الله "مبداء و منتهاي آفرينش است و هدف و غايت حكومت اسلامي (الي الله المصير...) به كار مي‌رود انتخاب شده است.
هلالي‌هاي اين شكل از نقش مباركي ريشه مي‌گيرد كه بارها حضرت محمد (ص) با شمشير بر شن‌ها ترسيم كرده‌‌اند.
پنج جزء تشكيل دهنده علامت كه اگر به پنج اصل پايه دين برگردد اصل توحيد را در حكم عمود و ساقه اصلي در ميان دارند، گذشته از آنكه در تركيب كلي خويش كلمه الله را بيان مي‌كنند و عصاره‌اي از كلمه توحيد يعني لااله الااله را نيز در خود مستتر دارند. خطوط هلالي‌هاي طرح كه در يك دايره محاط است با تداعي نصف النهارهاي كره جهاني بودن دعوت اسلام را تجسم مي‌بخشند.
جزء قائم مياني، در تركيب با شكل تشديد كه در خط فارسي و عربي نشانه شدت است شمشير را تداعي مي‌كند، قائم و ايستاده كه خود نماد و قدرت و استحكام و ايستادگي است و اين برداشتي تعبيري از كلمه "حديد " يا آهن است در كتاب الله (... انزلنا الحديد "فيه باس شديد) و تركيب كاملا متقارن شكل بياني از حالت تعادل و توازن كه اين نيز برداشتي تعبيري است از كلمه ميزان در كتاب خدا (والسماء رفعها و وضع "الميزان ").
# الله اكبر و دليل تكرار آن در حاشيه پرچم
«شعار الله اكبر» كه تكرار مي‌شود و تكرار از ويژگي‌هاي شعار است اين شعار يازده بار در رنگ سرخ و يازده بار در رنگ سبز يعني بيست و دو بار تكرار مي‌شود و اين اشاره‌ايست به بيست و دوم بهمن. روزي كه اين شعار براي انقلاب اسلامي پيروزي آفريد.
قالب راست گوشه خط نوشته «الله اكبر» يادي است از كوبندگي اين شعار كه براستي سلاحي بود پيروز در دست مجاهدان انقلاب اسلامي. و اين همان خطي است (خط بنايي) كه شعار الله اكبر را بر بلنداي اذان و بر گنبدها و مناره‌هاي الله اكبر در مساجد اسلامي نقش مي‌كرده و اكنون بر بلنداي پرچم ايران نشسته است. تكرار اين شعار در تركيب كلي پرچم حاشيه‌هائيست كه با اتصال به رنگ سفيد پرچم دو رنگ سرخ و سبز را به هم پيوند مي‌زند. كه اگر سفيد نشانه‌اي از توحيد باشد - كه سفيد تركيب و توحيد همه رنگ‌هاست - اين رنگ متن سرخ پرچم را كه نشانه خون و جهاد است به رنگ سبز كه مي‌تواند نمادي از آرمان‌هاي والاي اسلام باشد مي‌پيوندد.
و گوئي لاله، «لااله الااله» در زمين الله اكبر و هم زير آسمان الله اكبر روئيده است و اين پيام شهيدان اسلام است.»
همان طور كه از نوشتار مجله استاندارد ايران استنتاج مي‌شود آرم الله و در مجموع پرچم جمهوري اسلامي ايران با مفاهيمي كاملا اعتقادي، اسلامي و قرآني طراحي شده‌اند و به كار بستن همين مفاهيم كافيست تا اين آرم را به يك آرم مقدس و جاودان مبدل گرداند. در سؤالي كه در لحظات آخر ملاقات با دكتر نديمي مطرح شد، اين بود كه آيا وي فكر مي‌كرده است سي سال پس از طراحي آرم جمهوري اسلامي همچنان آن را پايدار ببيند؟ وي در پاسخ گفت: اين پرچم به اميد دادن به دست حكومت امام زمان(عج) طراحي شد.
از ديگر آرم‌هاي طراحي شده توسط حميد نديمي مي‌توان به آرم خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران(ايرنا)، دفتر همكاري حوزه و دانشگاه، آرم پيشين سازمان سنجش، دانشگاه زنجان، مركز توسعه صادرات، انجمن اوليا و مربيان و مؤسسه عالي پ‍ژوهش در برنامه ريزي و توسعه اشاره كرد.
# آرم سپاه پاسداران انقلاب اسلامي يادگاري از شهيد چمران
آرم سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در اوايل انقلاب توسط گروهي كه تا به حال اسامي زيادي از آنها به گوش خورده است، طراحي شده است. در كتاب درآمدي بر تحليل عناصر تصويري نوشته فهيمه پهلوان كه به قطع آن را مي‌توان جديدترين منبع موثق درباره آرم‌هاي طراحي شده پس از انقلاب دانست، نام طراح آرم سپاه پاسداران چمران، حجت و سازگارا ذكر شده است. آن طور كه از شواهد امر بر مي‌آيد شهيد مصطفي چمران آرمي را اتود مي‌زند و سپس با مشورت بقيه اعضا اين طرح به اجرا مي‌رسد. در تماس خبرنگار فارس با مهدي حجت، استاد دانشكده معماري و نخستين رييس سازمان ميراث فرهنگي، وي طراحي اين آرم را رد كرد و اظهار داشت كه او تنها نظراتي را بر روي آرم داده است. بالطبع تماس با ديگر طراحان اين آرم مقدور نبود. اما تلاش‌ها براي يافتن طراح آرم سپاه و داستان اين آرم، در فضاي مجازي اطلاعات ديگري به ما مي‌دهد. سردار سرتيپ يوسف فروتن در مصاحبه‌اي، خود را مسئول طراحي آرم و مهر براي سپاه معرفي كرده است.
وي در مصاحبه خود يكي از برادران حزب‌اللهي را به عنوان طراح اين آرم نام برده است و در ادامه از تحليل آن سخن گفته است. وي در تشريح مفهومي نشانهِ‌هاي به كار رفته در آرم سپاه، «لا» را نشات گرفته از «لا اله الا الله» دانسته است كه بيانگر ديدگاه و تفكر عقيدتي سپاه پاسداران و به معناي رد تفكر غيراسلامي و غيرقرآني است. در رأس آرم هم آيه قرآني «واعدوا لهم مااستطعتم من قوه» (و هر آنچه مي‌توانيد از نيرو فراهم كنيد تا به وسيله آن دشمنان خدا و خودتان را بترسانيد) قرار دارد.
شايد بتوان آرم سپاه پاسداران جمهوري اسلامي را يكي از پيچيده‌ترين آرم‌ها به لحاظ گرافيكي دانست كه بيننده در نگاه اول و حتي شايد دوم آن را نمي‌تواند به خاطر بسپارد.
در اين آرم دايره‌اي نيز به نشانه كره زمين و حضور بين‌المللي وجود دارد و همچنين شاخه زيتوني نيز به نشانه صلح طلبي در آن به كار رفته است. از ديگر عناصر به كار رفته در اين آرم مشت گره كرده دست راست كه اسلحه‌اي نيز در آن ديده مي‌شود، است كه در عين بيان نماد قدرت به مقاومت مسلحانه مردمي و مجاهدت در راه خدا و مبارزه عليه طاغوت اشاره دارد.
# شركت پست جمهوري اسلامي ايران
آرم شركت پست جمهوري اسلامي ايران از ديگر آرم‌هايي است كه در اين سال‌ها بسيار به چشم قشرهاي مختلف جامعه خورده است. اين آرم هم مانند دو آرمي كه در قسمت‌هاي قبلي به آنها اشاره شد توسط يكي از استادان معماري دانشگاه و در حال حاضر رييس دانشكده معماري دانشگاه هنر تهران طراحي شده است. دكتر مصطفي كياني در گفت و گويي با خبرنگار فارس از داستان شكل گيري اين آرم گفت و همچنين اتودهايي از اين آرم را در اختيار فارس قرار داد. مصطفي كياني در ابتدا به جريان شكل گيري اين آرم پرداخت و گفت: در سال 1367 هنگامي كه من دانشجوي معماري بودم به لحاظ علاقه‌اي كه به گرافيك، پوستر و طراحي آرم داشتم در مسابقه‌اي كه شركت پست برگزار كرد، شركت كردم. در حدود سه هزار نفر در اين مسابقه شركت كردند كه در مرحله اول 700 نفر و سپس 20 و در نهايت 10 اثر براي داوري انتخاب شدند كه در نهايت كار من موفق به مقام نخست شد.
وي ادامه داد: اين آرم، هم بيان تصويري و هم بيان نوشتاري دارد. اما به لحاظ تصويري، كه به شكل پرنده به نظر مي‌آيد، قوي‌تر است. جالب است بدانيد كه اين پرنده از حروف «پ»، «ج»، و دو «الف» تشكيل شده است كه بال پرنده متشكل از سه خط كه خط اول سه نقطه، خط دوم دو نقطه و خط انتهايي يك نقطه است. اين سه خط نشانگر حرف «پ» هستند و بدنه اين پرنده متشكل از دو حروف «ج» و «ا» است.
وي درباره توجه داوران آن مسابقه نسبت به مفهوم الفبايي اين آرم گفت: من در دو صفحه تمامي حروف را توضيح داده بودم و تمامي رسم اين آرم را همراه با قوس‌ها و زوايا مرحله به مرحله به مسابقه ارايه كردم.
وي با تاكيد بر اينكه اين آرم داراي حركت است ادامه داد: اين آرم كه به شكل پرنده‌اي در حال پرواز ديده مي شود، در واقع پرنده‌اي است كه از شرق به غرب حركت مي‌كند.
كياني كه از ديگر آرم‌هاي طراحي شده توسط او مي‌توان به آرم بسيج بيست ميليوني(به مناسبت هفته بسيج)، شركت مهندسي عماد و شركت عمران شهرهاي جديد وزارت مسكن اشاره كرد، در ادامه گفت و گو با فارس افزود: آرم پست در گذشته و شايد در يك سوم تا نصف كشورها، شيپور و بوق بوده است. شيپور در اصل متعلق به ايرانيان و چاپار در زمان هخامنشيان بوده است. چاپارها به هنگام رساندن نامه‌ها با شيپور مردم را مطلع مي‌كردند. رنگ زرد هم به نوعي رنگ اطلاع رساني است چرا كه صندوق‌ها و ماشين‌هاي پست در اكثر نقاط جهان، كتاب اول و باجه‌هاي تلفن همگي زرد هستند.
آرم اوليه اين شركت، آرمي است كه از حركت كمتري برخوردار است. اما آرم كنوني داراي قوس‌هاي بيشتري است كه حركت را در اين آرم بيشتر القا مي‌كند.
## آرم شركت زمزم طرحي از قباد شيوا
آرم شركت زمزم در سال 1365 توسط قباد شيوا گرافيست ايراني طراحي شده است. شيوا دو سال پس از اتمام تحصيل در آمريكا به ايران باز مي‌گردد و با علاقه پيگير پروژه‌هاي گرافيكي مي‌شود. قباد شيوا داستان طراحي اين آرم را اينگونه براي خبرنگار فارس روايت كرد: در سال 1365 براي شركت ساسان اين آرم را طراحي كردم كه به عقيده خودم گزينه‌هاي بهتري نيز در اتودهاي آن وجود داشت. چند نمونه اتود و ماكت براي قوطي‌هاي نوشابه طراحي شد كه در نهايت قوطي‌ها براي ساخت به كشور سوييس سفارش داده شدند.
وي ادامه مي‌دهد: هنگامي كه چند نمونه اتود زدم از طرف سفارش دهنده همه آنها مورد قبول قرار گرفت و گفتند كه هر كدام را بر روي يك نوع قوطي ثبت مي‌كنند. شيوا با مزاح از نبود نوشابه دايت در آن زمان مي گويد و ادامه مي‌دهد: اتفاقا يكي از آرم‌ها را براي نوشابه دايت انتخاب كردند در حالي كه در آن زمان هنوز مهندسين شركت ساسان فرمول نوشابه دايت را به كار نگرفته بودند.
پس از اين كه آرم اصلي نوشابه زمزم بر روي قوطي‌ها نقش بست كم كم مردم آن را در خاطر سپردند.
اما اين آرم كه تنها جنبه Trade Name و نوشتاري دارد پس از چند سال از طرف سفارش دهنده تغييراتي در آن داده مي‌شود. كلمه زمزم كه در ابتدا جدا نوشته مي‌شده است پس از چند سال «ز» دوم به قسمت اول كلمه زمزم متصل مي‌شود.
برج ميلاد هم كه از ساخت و افتتاح آن مدت زيادي نمي‌گذرد آرمش را قباد شيوا طراحي كرده است. پس از 8 اتود اوليه در نهايت از طرف سفارش دهنده باز هم آرمي انتخاب مي‌شود كه به عقيده وي بهتر از آنها هم در ميان اتودها وجود داشته است.
آرم كنوني برج ميلاد نشان دهنده قسمت فوقاني برج است كه تمامي هيكل برج به صورت نگاتيو در آن ديده مي‌شود و در كنار آن به دو زبان انگليسي و فارسي نام برج ميلاد نوشته شده است.
# آرم‌هاي شناخته شده و طراحان ناشناس
نبود منبع و شناسنامه‌اي براي پديدآورندگان آرم‌هاي آشنا يكي از نكات حائز اهميت درباره آرم‌هاي طراحي شده در سي سال انقلاب اسلامي است.
آرم شركت كشتيراني جمهوري اسلامي ايران، بانك تجارت، بنياد شهيد انقلاب اسلامي، شركت آب و فاضلاب، سازمان هواپيمايي كشوري، بانك كشاورزي، نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران، هواپيمايي آسمان، سازمان اوقاف و امور خيريه، سازمان تامين اجتماعي، جهاد سازندگي، بانك ملي ايران، بانك ملت و سازمان انرژي اتمي تنها چند نمونه از آرم‌هاي مطرحي هستند كه نام طراحان آنها همچنان ناشناخته است.
همان طور كه پيشتر اشاره شد كتاب « درآمدي بر تحليل عناصر تصويري در آرم» جز معدود منابعي است كه تمامي آرم‌هاي طراحي شده پس از انقلاب اسلامي و متعلق به دستگاه‌ها و نهادهاي دولتي را در بر دارد. فهيمه پهلوان پژوهشگر و نويسنده اين كتاب در گفت و گو با فارس از نحوه اطلاع از نام طراحان اين آرم‌ها گفت: در زمان گردآوري آرم‌هاي دولتي، دانشگاه هنر، ناشر اين كتاب با تمامي ارگان‌هاي دولتي مكاتبه و درخواست نام طراح آرم آن نهاد دولتي را كرد كه در نهايت نام بعضي از آرم‌ها ناشناس مطرح شد.
در حال حاضر برخي از آرم‌هاي موجود در اين كتاب فاقد نام طراح هستند.