روشهای ضد عفونی کردن خاک

[ماه آفرید]

هدف کاهش علفهاي هرز، عوامل بيماريزا و آفات خاك است که در نتيجه کيفيت وکميت محصول افزايش مي يابد. بايد توجه داشت که اين روشها هرگز جايگزين استفاده از نشا، بذر و قلمه هاي سالم و عاري از بيمارگر و رعايت بهداشت نمي شوند. کنترل علفهاي هرز در گلخانه کار مشكلي است زيرا گياهان نسبت به علفكشها حساس بوده و علفهاي هرز اغلب در برابر سموم علفكش مقاومت نشان مي دهند. اغلب علفهاي هرز در گلخانه و مزارع گل بوسیلة کشت و کار، وجين دستي و ضدعفوني خاك با مواد شيميائي کنترل مي شوند. درکاشت رديفي، کنترل علفهاي هرز آسانتر بوده و آسيب وارده به محصولات در اثر کولتيواتورکمتر است. براي کاهش علفهاي هرز رعايت تناوب مناسب بوده و در صورتيكه يك محصول هر سال کشت شود موجب افزايش نوع خاصي از علفهاي هرز مي شود. بهترين شيوه کنترل، رعايت بهداشت است بطوريكه ممكن است بذور علفهاي هرز از طريق بستر کاشت، به همراه قلمه، پياز و ديگر اندامهاي گياهي و ابزار و گلدانهاي کثيف پراکنده شوند. شستشوي سقف گلخانه، رعايت تناوب و آبياري با آب سالم از جمله اعمالی است که می توان انجام داد. هرگز نبايد اجازه داد که علفهاي هرز گل داده و بذر توليدکنند.
١. استفاده از لايه پوششي
درصورت استفاده از آبياري خودکار، پوششي از ذرات ريز ايجاد مي شود که سطح خاك را از خشك شدن حفظ مي کند و جوانه زني و استقرار علفهاي هرز يكساله را کاهش مي دهد. استفاده از پوشش مواد آلي حول نشا موجب مي شود که نور به سطح خاك نرسيده و رشد علفهاي هرز کنترل شود. استفاده از مالچهاي ريز به عمق4- 5 سانتيمتر قبل از جوانه زني علفهاي هرز موجب کنترل آنها مي شود. در صورت استفاده از مالچ درشت بايد عمق آن حدود 7.5-10 سانتيمتر و حتي بيشتر باشد تا از رسيدن نور به سطح خاك جلوگيري کند استفاده از مالچهاي ريز اجازه جوانه زني به علفهاي هرز را نمي دهد اما اگر علفهاي هرز از آنها عبور کند به سرعت رشد مي کنند. درمواردي استفاده از اين مالچها در اطراف ساقه مي تواند موجب بروز برخي بيماريهاي خاص شوند. 2 .آفتابدهي
شيوه مناسب کنترل علفهاي هرز، عوامل بيماريزا و ساير آفات موجود در خاك است. اين عمل زماني انجام مي شود که شدت نور خورشيد و دماي محيط بالا باشد. در ابتدا قبل از پوشاندن سطح خاك با پلاستيك، بايد گياهان موجود را حذف و بقاياي قطعات گياهي و ريشه را خارج نمود. سپس سطح خاك را با پلاستيك تميز و شفاف پوشاند و لبه هاي آنرا در خاك قرار داد. حداقل بمدت 4-6 هفته و تا زمان آماده شدن زمين براي کاشت سطح خاك را مي پوشانند. نور از پلاستيك وارد شده و سطح خاك را گرم و بتدريج حرارت به عمق خاك نفوذ آرده و معمولاً ناحية ضدعفوني شده تا عمق 10-15 سانتيمتر مي باشد. بايد توجه داشت که پس از آفتابدهي خاك با ماده ديگري مخلوط نشود چون ممكن است آلودگي مجددي را به دنبال داشته باشد. بر اين اساس بهترين زمان آفتابدهي خاك فصل تابستان است. ممكن است علفهاي هرزي مانند شبدر شيرين به اين وسيله بخوبي کنترل نشوند، در نتيجه استفاده از لا يه پلاستيك دوم که بوسيله سيمهاي معلق نگهداري مي شود مفيد است. هواي ايجاد شده بين دو لايه عايق مناسبي بوجود آورده و مي تواند علفهاي هرزي را که در لايه اول نفوذ کرده اند از بين ببرد.

3 .استفاده از مواد شيميائي در خاك
مي توان ماده شيميائي قابل تدخين را مستقيماً استفاده کرد. سطح خاك را با پوشش پلاستيك پوشانده و لبه هاي آنرا 10-15 سانتيمتر در داخل خاك قرار داد. براي آنكه تدخين موثرتر باشد خاك بمدت 3-4 روز بايد رطوبت يكنواختي داشته باشد بطوريكه در خاکهاي خيلي خشك و خيلي مرطوب و خاکهایي که مقادير سنگ و کلوخ زيادي دارند، نتيجه مناسب نخواهد بود. پس از طي زمان مناسب پوشش پلاستيك را برداشته و با شخم زدن در روز بعد به هوادهي خاك کمك کرد. اگر هدف کاشت درخت و بوته هاي داراي ريشه هاي عميق مي باشد، بايد حفرةکاشت را آماده نمود و بمدت 3-6 ماه به آن اجازة هوادهي داد. سه روش عمده تدخين مواد در خاك و ضدعفوني آن به شرح زير مي باشد:

الف) استفاده از بخار: اين روش نياز به تجهيزات زيادي دارد. معمولاً بخار آب با هوا مخلوط شده و در خاك تزريق مي شود.

ب) استفاده از متيل برومايد: از رايجترين شيوه هاي ضدعفوني خاك است بطوريكه سطح خاك را با پوشش پلي اتيلن پوشانده و در چند نقطه از خاك متيل برومايد تزريق مي شود. عمل تدخين بايد بطور يكنواخت انجام شود و پس از ٢ هفته پوشش پلي اتيلن را برداشته و بمدت ٢ هفته به خاك اجازة هوادهي داده شود.

ج) استفاده از متام سديم: در اين روش از واپام ٣ و باساميد ٤ استفاده مي شود. باساميد ماده اي خشك است که قبل از آبياري به مخلوطهاي کشت گلداني اضافه مي شود و در طول مدت ٢ هفته اين ماده تجزيه شده و ماده فعال آن بصورت متيل ايزوتيوسيانات باعث ضدعفوني خاك مي شود. واپام بصورت مايع بوده که بصورت محلول در آب به خاك اضافه شد ه که پس از ٢ هفته پوشش سطح خاك را برداشته و به آن اجازة هوادهي داده مي شود.

عواملي که موجب ناسازگاري گياه و سموم مصرفي مي شوند عبارتند از:

اندازة گياه: گياهان کوچكتر نسبت به سموم علفكش حساسترند.
ميزان رشد گياه: گياهان در حال رشد و تازه کاشت، بعلت آنكه سيستم ريشه اي توسعه يافته کمتري دارند حساسترند.
بافت و ميزان مادة آلي خاك: موجب شستشوي سم و يا جذب آن توسط ذرات خاك مي شود.
ميزان دز مصرفي سم: دزهاي بالاتر موجب آسيب ديدگي گياه مي شوند.
دما: دماي بيشتر موجب افزايش عكس العمل بذر شده و در نتيجه آسيب وارده بيشتر است.
روش استفاده از سموم: ارتفاع سمپاشي بايد حداقل 50-60 سانتيمتر بالاي سطح گياه باشد.
فرمولاسيون سموم: معمولاً گرانولها از امولسيونها و پودرهاي وتابل ايمن تر هستند.

آزمون کاشت بذر کاهو براي رديابي مادة شيميائي در خاك:
زمان مورد نياز براي خروج کامل يك مادة شيميائي از خاك بستگي به نوع ماده، دما، رطوبت، عمق، نوع و مقدار خاك دارد. براي آزمايش در ظروف دردار از عميق ترين قسمت خاك تيمار شده 5-10 نمونه کوچك و در ظرف مشابه مقداري از خاك تيمار نشده و شاهد نمونه برداري مي شوند. همه نمونه ها آبياري و بذر کاهو در آنها کاشته مي شوند. در ظروف را محكم بسته و از آنجا که بذرکاهو براي جوانه زني نياز به نور دارد بايد ظروف را در نقطه اي روشن با دماي ١٢ درجة سانتيگراد قرار داد و از قرار دادن ظروف در زير نور مستقيم آفتاب خودداري کرد، چون ممكن است موجب افزايش دماي ظروف شود. در صورتيكه هر دو ظرف جوانه زني مناسبي داشته باشند خاك تيمار شده براي کشت مناسب است در غير اينصورت بايد زمان بيشتري براي هوادهي صرف شده و آزمايش را تكرار کرد. گروهي از گياهان نسبت به برخي از مواد شيميائي حساسيت زيادي دارند و در اينگونه خاکها نمي توانند با موفقيت رشد کنند. سوزني برگان، رز، کلم، پياز، سير، زبان در قفا، ميخك، ميمون، کاهو، آنتوريوم، هميشه بهار، داوودي، تاتوره، شاپسند، بنفشه، پروانش، خاس، ابري، قدومه، ستاره اي، تاج خروسي، چلچراغ، حسن يوسف، اشرفي، انگشتانه، گل گاغذي، لوبليا، بابونه، فراموشم مكن و سلوي نسبت به ترکيب متيل برومايد و آلروپيكرين حساسند. اغلب مواد شيميائي تدخيني مقدار آمونيوم و املاح خاك را افزايش داده که هوادهي و گاه شستشوي خاك موجب برقراري تعادل عناصر مي شوند.

شيوه هاي ضدعفوني و موارد استفاده برخي از روشهاي ضدعفوني محيطهاي کشت مورد استفاده :

بخار:علف های هرز، حشرات،نماتد، قارچ و باکتريها_بمدت ٣٠ دقيقه در82-93 درجه سانتيگراد حرارت داده شود.
مخلوط هوا و بخار:علف های هرز، حشرات،نماتد، قارچ و باکتريها_خاك را بمدت ٣٠ دقيقه در حرارت ٧٤ درجه حرارت داده شود.
حرارت خشك:علف های هرز، حشرات ،نماتد، قارچ و باکتريها_بمدت ٣٠ دقيقه در82-93 درجه سانتيگراد حرارت داده شود.
متيل برومايد:علف های هرز، حشرات،نماتد، قارچ و باکتريها_سوزني برگان، خاس و رزهاي مولتي فلورا حساس هستند.
واپام:علف های هرز، حشرات،نماتد، قارچ و باکتريها_در نقاطي که امكان تماس بخار سم با گياهان باارزش وجود دارد از مصرف آن خودداري نمود.
الكل ٧٠ درصد:نماتد، قارچ و باکتري_سطوح مورد استفاده را با الكل آغشته نمود و اجازه داد تا سطح آنها خشك شوند.
کلراکسی (آب ژاول):قارچ و باکتري_به نسبت يك به نه با آب مقطر رقيق شده و بمدت 10 دقيقه ابزار مورد استفاده را در آن نگهداري و سپس شستشو نمود.
آب اکسيژنه:باکتري و قارچ_به ميزان تقريباً ٧١ گرم در ٤ ليتر آب مخلوط شده و ابزار را در آن غوطه ور و سطوح را تميز و سپس خشك نمود.
محلول آمونيوم:نماتد، باکتري و قارچ_سطوح آلوده را بمدت ١٠ دقيقه در آن غوطه ور و يا به آن آغشته و سپس خشك نمود.

منبع:baghdaranemazandaran.com