سلول گرایی (برنامه ریزی سلولی عصر مدار)

[میلاد صفری]

“سلول گرایی” راهبردی برای سازمان دهی فراگردهای پیچیده ارائه خدمت و تولید محصول کارآمد است. یک سیستم سلولی از واحد ها یا سلول هایی تشکیل شده است که به طور مستقل طراحی گردیده اند ولی به عنوان یک کل منسجم عمل می کنند.“سلول گرایی” بیش از پردازش سریع اطلاعات و ارتباطات یا هر فناوری دیگر، موجب شتاب بیشتر تغییراتی می شود که مدیران با آن مواجه اند و راهبردهایی که مبتنی بر سلول گرایی می باشند، بهترین شیوه برای برخورد با تغییرات روزافزون جوامع به شمار می آیند.مفهوم سلول گرایی در طراحی سیستممنظور از سلول گرایی، تمایل به طراحی انواع سیستم ها بر حسب ریزترین واحد های مستقل قابل تصور است. سلول گرایی را می توان در طراحی ساختمان ها، مبلمان، برنامه ها و حتی کتاب ها و برنامه های درسی و آموزشی، مورد توجه قرار داد. در صورت دقت در استخدام معنی سلول گرایی در برنامه ریزی و ساخت مصنوعات برنامه ای، ضایعات برنامه ریزی و طراحی به حداقل می رسد و امکان اعمال تجدید نظر های مکرر در قطعات برنامه و جرح و تعدیل آن ها فراهم می آید. منطق سلول گرایی ملهم از نظام خلقت طبیعت است و انواع سیستم ها را می توان برحسب منطق سلول گرایی طراحی کرد که سیستم های برنامه ریزی نیز از جمله مهمترین این سیستم ها محسوب می شوند.سلول گرایی در برنامه ریزیمنظور از سلول گرایی در برنامه ریزی، تمایل به تدوین قطعات برنامه در قالب مجموعه ای از سلول ها یا سناریوهای مستقل است. بدین ترتیب، هر سناریو جزئی از برنامه کلان محسوب می شود که هرچند به صورت مستقل به اجرا در می آید، ولی طراحی آن در سطح کلان، به گونه ای صورت پذیرفته است که اجرای هر سناریو یا سلول برنامه، روی زمان بندی و نحوه اجرای مجموعه ای از سناریو ها یا سلول های دیگر تا آینده برآورده شده، تاثیر دارد. بنابراین علاوه بر اهمیت اعتبار کارکرد هر سلول برنامه، باید تاثیر آن را بر سایر برنامه های سیستم، تا آینده ای که می توان آن را تصور یا برآورد کرد، مدنظر قرار داد؛ همین امر است که اهمیت آینده نگری و آینده پژوهی در برنامه ریزی را در کانون توجه قرار می دهد و تصور برنامه ریزی بدون نگاه به آینده را محال می نمایاند.ارزش کاربست برنامه ریزی سلولی عصر مدارسیستم برنامه ریزی سلولی عصرمدار، با هدف غلبه بر تنگناهای برنامه ریزی و توسعه، در برابر حوادث اضطراری آینده بسیار منعطف می گردد و با استفاده از ساخت سلولی خود این امکان را فراهم می سازد که فراخور توسعه دانش و فناوری، بتوان در مراحل اجرای برنامه های جاری و آینده تجدید نظر کرد و حتی پیامدهای نامطلوب و ناخواسته برنامه های قبلی را مدیریت نمود.ساخت سلولی این برنامه ها، شرایطی را ایجاد می کند که حتی المقدور برنامه های آینده، کمتر تحت تاثیر برنامه های گذشته باشند و به اصطلاح، آینده کمتر در گرو اعمال گذشته قرار گیرد؛ برای مثال اگر برنامه بلند مدت ما به یک چشم انداز بیست ساله معطوف باشد، می توان آن را به چند برنامه پنج ساله، چندین برنامه یک ساله و تعداد زیادی برنامه چند ماهه، یک ماهه و حتی کمتر تقسیم نمود؛ به طوری که هریک از این ریز برنامه ها، یک سلول از سیستم برنامه ریزی سلولی عصر مدار را شکل دهند.نتیجه گیریبا توجه به محدودیت منابع، نامحدود بودن نیازها و خواسته ها، غیرقابل پیش بینی بودن حوادث و پیشامدها، مواجهه برنامه ریزی شده با آینده ممکن نیست و رویکرد بی برنامه به آن نیز مقرون به صلاح نیست.بنابراین ضمن برنامه ریزی انعطاف پذیر برای مواجهه هرچه عقلانی تر با حوادث آینده، باید به گونه ای عمل کرد که آینده جامعه در گرو گذشته آن قرار نگیرد. ضمن این که باید ساخت تسلسلی پیامدهای تصمیم ها را در نظر گرفت و برنامه ها را به گونه ای اجرا کرد که حتی المقدور پیامدهای نامطلوب هر تصمیم، کاهش یابند یا کنترل شوند.منبع: کتاب مدیرت راهبردی عصرمدار، دکتر علی اصغر پورعزت،انتشارات دانشگاه امام صادق، ۱۳۸۹