خانه های گِلی در تایلند

[وحید 0319]

برگردان: مهندس محسن گلکاراختصاصی معماران

http://www.memaran.ir/images/stories/iran_sec/esfahan/kashan/darb_bagh/mohsen_golkar.gif



حفاظت طبیعی خانه ها (NBC) عنوان گردهمایی سالانه ای میباشد که با مشارکت ساختمان سازان و استادان این حرفه از آمریکای شمالی و سایر کشورهای اروپایی و آسیایی در امریکا انجام میپذیرد. امسال نیز درماه اکتبر ایالت آرگون پذیرای این گردهمایی بود. یکی از زیباترین و مهیج ترین دستاورد های امسال توسط جان جندی از تایلند و جانل کاپور از کلیورک در کارولینای شمالی به معرفی در آمد. دراصل وظیفه ان ها در گردهمایی امسال آموزش نحوه ساخت خانه های زمینی یا دست ساز به شرکت کنندگان در همایش آرگون بود.در این باره یک سری سوالاتی به منظور روشن شدن روش آنها میپرسیم .http://www.memaran.ir/images/mypost/tailand/01.jpg

سوال: اجازه بدهید ابتدا از جان شروع کنیم .جان خودتان را معرفی کرده و بگویید چطور به ساخت خانه های دست ساز علاقمند شدید؟جان: در ابتدا باید این موضوع را اعلام کنم که من به طور کلی به ساختمان و ساختمان سازی هیچ علاقه ای نداشتم.من در مورد خودم و اعتماد به نفس خودم می اندیشم . من یک کارگر ساده بودم و کارگر بودن هیچ حس اعتماد بنفسی در شما بوجود نمی آورد.من باید هرچیزی را که لازم داشتم یاد میگرفتم بنابراین من باید در مورد ساختمان و ساختمان سازی بسیار یاد میگرفتم چون نیاز اصلی من ساختمان و سرپناهی برای ماندن بود.از شانس خوب من ، دیداری با تائوس پابلو در نیومکزیکو داشتم ؛ بسیار جذاب و دوستداشتنی بود .من همان روز به خانه برگشتم و اصول اولیه ای که وی به من آموخته بود را مرور کردم و ساخت و ساز را در ذهنم آغاز کردم.قبل از اینکه من شروع به ساخت و ساز و طراحی بکنم به نظرم ساخت امری بسیار آسان میباشد. ساخت خانه های دستی با گل خیلی آسانتر از آن بود که من فکرش را میکردم ؛پس از آن مراحل اولیه تفکر ، آزمایش و کسب تجربه من هر سال یک خانه میساختم هر خانه در یک سال.

سوال: قبل از این که به ساختمان سازی و ساخت خانه های دستی روی بیاورید به چه کاری مشغول بودید؟جان : من در یک هتل در بانکوک کارگری میکردم و گاهی در یک کارخانه.جانل : جان یک تارک دنیا بود و به مادیات نمی اندیشید.
سوال : در مورد سازه های سنتی در تایلند و نحوه استفاده از آنها توضیحی بدهید.جان: در تایلند سازه های سنتی وجود دارد اما ما برای خانه سازی از آن ها استفاده نمیکنیم و تنها برای ساخت انبار غلات از آن ها بهره میگیریم . این سازه سنتی تشکیل شده است از ساقه برنج که به صورت غیر معمول به آن گل و لجن میمالند و در اصل بجای گل و لجن برای پایداری بیشتر به آن مدفوع گاو میمالند.جانل: من در تایلند کوره هایی دیده ام که از گیهان و چوب به عنوان سوخت کوره بهره میگیرند.جان: یکی از کاربرد های دیگر چوب در تایلند تهیه زغال از آن میباشد و بجز این ها از چوب استفاده دیگری نمیکنند.جانل: مدت زمانی نه چندان دور تایلند جنگل بزرگی بوده است که الآن اینچنین نابود شده است و رو به ویرانی گذارده است .خانه های سنتی تایلند از چوب سخت درختانی همچون بامبو ساخته میشده است که اکنون دیگر این درختان در تایلند یافت مینشود. در حال حاضر تمام بناهای تایلند از بتن ساخته میشود و اندک محدودی از چوب استفاده میکنند که بسیار گرانقیمت میباشد.http://www.memaran.ir/images/mypost/tailand/02.jpg

سوال: آیا کلا ساختمان سازی در محدوده های روستایی تایلند گرانقیمت است؟جان : در مناطق روستایی تایلند ساخت و ساز کمی گران میباشد . بطور معمول درآمد مردم تایلند حدود 400 دلار در هرسال و در هر خانواده تایلندی میباشد . هر خانه ای از جنس چوب یا بتن حدود 4000 دلار قیمت دارد یعنی درآمد بیش از 10 سال یک خانواده تایلندی و اگر هم در شهر زندگی میکردید این قیمت خیلی بیشتر میشود یعنی برای بست آوردن یک خانه باید بیش از 30 سال کار بکنید.
سوال : خوب شما پس از دیدار با تائوس پابلو و برگشت به تایلند تصمیم گرفتید برای خودتان خانه گلی بسازید .لطفا این مراحل را شرح دهید.جان : وقتی من برگشتم خونه شروع کردم با خشت دست و پنجه نرم کردن واطلاعاتی از خشت و گل بدست آوردم. سپس به ساخت خشت اقدام کردم ، خیلی قوی و مقاوم بود ؛بسیار محکم بود که این امر باعث ایجاد انگیزه در من شد. مردم می آمدند و میگفتند تو دیوانه هستی چگونه میخواهی از گل و لجن خانه بسازی ؛ لحظه ای از تلاش نیستادم. اما پس از اینکه در این راه موفق شدم و خانه ساختم آن ها راه مرا پسندیدند و قبول کردند که از گل و لجن هم میتوان خانه ساخت و در حال حاضر در روستا 2 نفر بنا هستش که خانه های مردم را با خشت و گل می سازند و همچنین آن ها عبادتگاه های روستا را با خشت و گل میسازند.
سوال : جانل ، چطور شما در تایلند به ساخت خانه های دستی / زمینی روی آوردید؟جانل : من با دوستم در انبار غلات کار میکردیم او با دوچرخه اش به روستا میرفت و در آنجا انواع برنج را جمع آوری میکرد اغلب اوقات آنجا بودیم و به انبار غله میپرداختیم ؛ این در حالتی بود که ما سقفی بالای سر خود نداشتیم و سرگردان بودیم ،بر روی قایقی کوچک زندگی خود را میگذراندیم ؛ مردم برای ما دسیسه و حرف درآورده بودند – آنها جن زده هستند. من به نزد قدیس معبد رفتم و با او در مورد کارم صحبت کردم و در مورد آمادگی خودم در رابطه با ساخت بناهای زمین ساختی/سنتی با او صحبت کردم او من را به ارائه کارگاهی آموزشی در زمینه ساخت بناهای زمین ساختی/سنتی دعوت کرد و من با کمال میل آن را پذیرفتم.ما در زمستان کار خود را در معبد آغاز کردیم ، هیچ کدام از ما نمیدانستیم که قراره چه اتفاقی پیش بیاد.در روزهای آخر واکنشی عجیب به وجود آمد ؛ هرروز به تعداد افراد علاقمند افزوده میشد .مقصود ما از آموزش به مردم ،آموزش به افرادی بود که با سایر قسمت های تایلند در ارتباط بودند و بر این اساس این روش در کل تایلند گسترش پیدا کند. بر اساس این سیاست ما پروژه ای را طراحی کردیم و مدت زمان انجام آن را نیز اعلام کردیم و سر زمان اعلام شده پروژه را به انجام رساندیم.
http://www.memaran.ir/images/mypost/tailand/03.jpg
سوال : پروژه چه ساختمانی بود؟جانل : ما یک فضای تعمق و تفکر با پلان دایره طراحی کردیم .قطر فضا حدود 5 متر بود که با 15 عدد کمان برپا شده بود ، این بسیار مهم بود که در طراحی فضا ما به فضایی تاثیرگذار دست پیدا کنیم و علاوه بر آن ایستایی فضا نیز برای ما حائز اهمیت بود ، زیرا این فضا نمونه ای بود که بسیاری از مردم از آن بازدید به عمل می آورند. این فضا بسیار جدید و نو بود شعار اصلی ما این بود " مطمئن بساز کامل کردنش با ما " علاوه بر این ما شعار دیگری داشتیم " ما از خودمان گذشتیم پس دیگر به چیزی نیاز نداریم ".ما با گروهی از مردم قوم خودمان کار میکردیم که بدون حضور ما کار خود را ادامه میدادند و دقیقا آنچه را که میخواستیم میساختند .ما تصور خوبی از پروژه های خود داشتیم درست در اینجا بود که با جان آشنا شدم ؛به علت علاقه ای که داشت ما می ماندیم و با جان کار میکردیم .در دوره دوم ، آموزش ما با تمرکز بر روی بناهای خشتی و گلی کار خود را آغاز کردیم که به نظر ما نسبت به سایر بنا ها با مردم ملموس تر و همجنس تر هستند.تایلند سرزمینی است که زلزله خیز نمیباشد و بر این اساس ساختمان های خشتی و گلی معقول می باشد و از مقاومت مناسبی هم برخوردار میباشند.مصالح اصلی ساختمان های سنتی در تایلند خشت خام ، گل و چوب میباشد که این مصالح با پیوند دور ودراز خود با تجربه بناهای بی نظیری را ایجاد میکردند.بعد از آن تجربه ها و برپایی 2 دوره آموزشی افراد بسیار زیادی در تایلند اقدام به ساخت خانه های خود از روش خشت و گل کردند و زمانی که ما آنجا را ترک کردیم روش ما همچنان ادامه داشت.http://www.memaran.ir/images/mypost/tailand/04.jpg
سوال : آیا تمام این ساختمان ها در این چند سال گذشته ساخته شدند؟جانل : بله ما در ماه جولای اولین دوره را برگزار کردیم و اولین پروژه را در ماه مارس اجرا کردیم این در حالی است که 3 ماه بیشتر به شروع فصل بارندگی باقی نمانده بود .جان قهرمان همین روزها بود که به تایلند بازگشت .او هیچ فرصتی برای استراحت نداشت زیرا باید نقشه پروژه را طرح ریزی میکرد و به سایر پروژه ها میپرداخت.در فصل بارندگی پیشرفت چشمگیری در روند پروژه ها به چشم میخورد. سوال : به نظر شما علاقمندی در تایلند تا چه اندازه ای بود؟جان : من فکر میکنم افراد بسیار زیادی در تایلند به این ساختمان ها علاقمند بودند.علاقمندی آن ها به حدی بود که من از روند کار به شدت خسته شدم .خودم را مخفی میکردم ، شماره تلفنم را به مردم نمی دادم زیرا مردم زیاد با من تماس میگرفتند و سوال میپرسیدند.http://www.memaran.ir/images/mypost/tailand/05.jpg
سوال : چرا شما فکر میکنید مرم به خاطر علاقه به این روش روی آوردند؟جان : به نظر من صرفه اقتصادی تنها دلیل رونق این ساختمان ها نیست زیرا قبل از رواج این ساختمان ها در تایلند بناهایی از خشت و گل در تایلند ساخته میشد که با اقبال کوتاهی مواجه بود و از استقبال چندانی برخوردار نبود اما تا آن جا که دلتان میخواست میشد این بنا ها را ارزان تمام کرد. این یکی از دلایل من در مورد علاقه مردم به روی آوردن به این بنا ها میباشد. سوال : چرا صرفه اقتصادی دلیلی بر رونق این روند و روش میباشد؟جان : طبق گزارشات IMF (سرمایه نقدی جهانی) به دلیل فقر مدیریت ، صرفه اقتصادی عملکرد مناسبی در این زمینه از خود نشان داده است. بر اساس آمار انجام گرفته تایلند اولین کشوردر بخش جنوب غربی آسیا میباشد که صرفه اقتصادی و کاهش قیمت مسکن در آن به وقوع پیوست و بعد از آن مالزی ،اندونزی و فیلیپین کشور هایی هستند که به دنبال آن این روند را دنبال کردند .هرکدام از این کشور ها در این ناحیه موقعیت مشابهی دارند : مقدار زیادی بدهی به IMF ،مقدار زیادی بدهی به بانک جهانی.در تایلند بیش از 70 درصد از مردم در روستا ها زندگی میکنند و از طریق کشاورزی و دامداری امرار معاش میکنند ؛ بعد از برداشت محصول برنج در روستا آن ها به پایتخت و شهرهای بزرگ عزیمت میکنند و به شغل های فصلی روی می آورند بنابراین صرفه اقتصادی تنها عامل تاثیر گذار بر زندگی مردم روستایی نمیباشد زیرا آنها در خانه های خود برنج دارند و نیازی ندارند برای بدست آوردن پول خرید برنج که قوت اصلی آن ها است به کار بپردازند. 1 ماه پیش حدود 50 کارخانه در شهرهای بزرگ تایلند تعطیل شدند اما کارگران آن بدون هیچ اعتراضی به روستا ها و شهرهای خود باز گشتند. سوال : علاوه بر علاقه مردم به این نوع ساخت دلیل دیگری بر رونق این سازه ها وجود دارد؟جان : از دلایل بسیار مهم دیگری که باعث رونق این نوع سازه ها شده است وبه ما بسیار کمک کرد پوشش خبری و حمایت گسترده صدا و سیما از حرکت ما بود بعد از انتشار اخبار و تصاویر کارگاه ما در سراسر کشور، مردم از تمام نقاط کشور با ما تماس گرفتند ؛ ما بیشتر بر روی افرادی که حاضر به همکاری در گروه بودند تمرکز کردیم و با افرادی که میخواستند به تنهایی اقدام به فعالیت کنند و خانه خود را بنا کنند و کار خود را پیش ببرند قطع رابطه کردیم . سوال : مگر منظور شما آموزش معلمانی نیست که بتوانند به دیگران آموزش هایی را بدهند؟جان : نه ، ما میخواهیم زمانی که مردم بصورت گروهی گرد هم می آیند به آموزش و پیشبرد اهداف خود بپردازیم.جانل : در اصل نظر ما بر تغییری بر نظام اجتماعی و مردم میباشد که همه گیر وبنیادی باشد.http://www.memaran.ir/images/mypost/tailand/06.jpg
سوال : چه رابطه ای بین سازه های گلی و ارتباط اجتماعی و گسترش آن وجود دارد؟ سازه های گلی چطور میتواند به گسترش روابط اجتماعی کمک کند؟جان : ساختن خانه های گلی میتواند به حل مشکلات اجتماعی کمک شایانی بکند که این امر تنها با گردهمایی و دور هم جمع شدن انجام میگیرد. اگر تعدادی از مردم گرد هم جمع آیند و اقدام به ساخت و ساز بنایی بکنند کار سریعتر پیش میرود و از لذت فراوانی برخوردار است که سختی کار را تحت پوشش قرار میدهد. این سنتی دیرینه است که ما آن را به فراموشی سپرده ایم زیرا الآن مردم به خاطر پول کار میکنند و نه چیز دیگری. اما دیدگاه و روش ما به سنتی دیرینه برمیگردد تا با کار کردن به صورت گروهی به یکدیگر در برخوردها و روابط اجتماعی کمک کنیم و مشکلات را از سر راه خود و دیگران برداریم.جانل : ببخشید جان وقتی شما جوان بودید این روش چگونه بود؟جان : وقتی من جوان بودم اصلا احساس کار و خستگی نمیکردم همه چیز روح افزا و لذت بخش بود ؛ سر کار مثل یک مهمانی بود حتی وقتی که در آب های سرد به کشت برنج مشغول بودیم . حالا هم من برنج میکارم ؛ فامیل و آشنا به مزرعه من می آیند ؛ غذا می آورند و دور هم میخورند و در کنار یکدیگر کار می کنند و در یک روز قطعه بزرگی از یک زمین را با شادی و فرح برنج کاری میکردیم.روز دیگر یک خانواده میگوید: ما میخواهیم خانه خود را بسازیم ؛ با هم به جنگل میرویم ،باهم درخت قطع میکنیم،با هم چوب ها را برش میزنیم ، با هم خانه میسازیم و باهم تمام کارها را انجام میدهیم این ها بخاطر این است که ما برای پول کار نمیکردیم .اولین باری که من پول گرفتم 9 ساله بودم هیچی برای خریدن نبود .اما الآن 30 سال بعد همه چیز به سرعت عوض شده است ؛ هیچ کس حتی داستان قدیمی ، جکی تعریف نمیکند ، هیچ کس موسیقی گوش نمی دهد که آرامش بخش باشد ، میدانید چرا؟ چون همه برای بدست آوردن پول کار و تلاش میکنند و نه چیز دیگری . در این زمان ما فکر میکنیم کار میکنیم ، بیشتر کار میکنیم ،سختر کار میکنیم اما به عقب که نگاه میکنیم میبینیم به هیچ چیزی نرسیده ایم ؛ هرچه بیشتر کار میکنیم بیشتر به زیر قرض میرویم . بنابراین گروه ما قصد دارد به گذشته برگردد و روش گذشتگان را ادامه دهد.جانل : خوشبختانه مردم تایلند خیلی از این حال و هوا فاصله نگرفته اند . جان هنوز جوان هست و خاطرات خوبی هم دارد . من میخواهم بگویم آدم ها باید مثل کودکی شان شاد و سرزنده باشند نه مثل الآن که همه فکر میکنیم بزگ شده ایم و شادیهایمان بزگانه شده است : قسطی سلام میکنیم ، زیر چشمی به دیگران نگاه میکنیم ، لبخند جای قهقهه را گرفته و ...جان : میخواهم به نکته ای اشاره کنم ؛ قبلا در دوره های پیشین مردم تنها نبودند و تنها زندگی نمیکردند در یک خانه اعضا خانواده در یک اتاق زندگی میکردند حتی خانواده های بزرگ 9-10 نفره همه دور هم بودند. اما الآن در دوره ظهور صنعت و تکنولوژی تنهایی آدم ها نیز ظهور کرده است .وقتی ما به تنهایی عادت میکنیم به صورت مستقیم حس ارتباط و مشارکت جمعی در انسان ها خفه میشود و خانواده ها کوچک و کوچکتر میشوند ؛ پدر ومادر ها دیگر وقتی ندارند که برای فرزندان خود بگذارند ؛ در این دوره است که ما ارتباطات خود را تخریب میکنیم و سر منشا تمام این تنهایی ها ورود ایده تنهایی به جامعه ماست.تنهایی هیچ کمکی به ما نمیکند و تنها شخصیت انسان را بسته و بسته تر میکند و در نتیجه برای سایر مردم درک و تحمل شما سخت و سخت تر میشود و نمیدانم چه بلایی قار است در آینده بر سر این نوع بشر در آید.http://www.memaran.ir/images/mypost/tailand/07.jpg

سوال : شما در مورد آینده صحبت میکنید ،حالا اگر قرار باشد در آینده ای نه چندان دور اتفاقی بیافتد شما دوست دارید آن اتفاق چه چیزی باشد و شما چکار کنید؟جان : در آینده . من بسیار علاقمند هستم که مشکلی ازمردم جامعه و روابط اجتماعی آن ها حل شود و من هم در حل آن سهیم باشم . در 6 سال پیش صرفه اقتصادی سبب شد که مردم به بناهای ارگانیک و طبیعی روی بیاورند . قبل از صرفه اقتصادی و به صرفه بودن من بسیار در مورد بنا های ارگانیک صحبت کردم من بسیار تلاش کردم که گروهی در این زمینه تربیت کنم اما هیچ کس با من همراه نشد ؛ مردم می آمدند و مرا به تمسخر میگرفتند ؛ به همین سبب من هیچ کاری در این مورد انجام ندادم اما الان گروه من مشتمل بر 200 نفر میباشند که در زمینه مزارع و بناهای ارگانیک فعالیت میکنیم و تفاوت فعالیت ارگانیک و غیرارگانیک را به تمام جهانیان عرضه میکنیم و این یکی از فواید جهانی شدن اطلاعات میباشد که هم میتوانیم به جهانیان اطلاعات عرضه کنیم و هم از مناطق دیگر اطلاعات کسب کنیم. به عنوان مثال ما در زمینه کشتزارهای ارگانیک از تجارب کشور های مکزیک و آرژانتین بهره گرفته ایم.جانل : در این زمستان در نوامبر ما قصد داریم با گروهی که با حمایت بانک جهانی از سرزمین خود به اینجا می آیند پروژه سدی را اجرا کنیم .این ها اغلب افراد مشهوری هستند که به تایلند می آیند ؛ این برنامه با پوشش خبری وسیعی انجام خواهد شد . علاوه بر پروژه سد آنها قصد دارند که برای روستاییا منطقه خانه سازی نیز انجام بدهند.در تمام ماه نوامبر همه افراد برای ساخت خانه ها به یکدیگر کمک میکنند . ما میخواهیم 21 خانه بسازیم ؛2 ساختمان سونا ، 1 انبار غله و ساختمان هایی عمومی برای ارتباط بیشتر روستاییان با یکدیگر، تمام ساختمان ها از گل وخشت میباشد .در این روستا تیرهای چوبی بامبو پیدا نمیشود و تنها دلی رونق و زنده ماندن روستا کشت برنج می باشد.جان : دولت و حکومت تایلند بسیار مشتاق هستند که برای رونق صنعت توریست و افزایش علاقه مردم ، از گروه ما حمایت به عمل آورد . ما نیز اندیشیده ایم که برای رونق پروژه خود از افرادی که به اینجا مسافرت میکنند کمک بگیریم .زیرا حضور توریست در روستا تاثیرات بسیار زیادی بر روی زندگی روستاییان گذارده شود بنابراین ما بسار بر روی این گزینه فکر کرده ایم سوال : خیلی جالب هست که هردوی شما در این پروژه مشغول هستید ؛ آیا در این پروژه فرد دیگری شما را همراهی میکند؟جانل :در این برهه از زمان تعداد افراد با تجربه زیاد نیست اما از خود اهالی روستا تعدادی هستند که به سرزمین و اقلیم روستا آشنایی لازم را دارند ؛ این بسیار مهم است که با محیط عجین باشند تا بخواهی افرادی را با محیطی جدید آشنا کنی.جان : چیز دیگری که ما در تایلند نداریم تاریخچه بناهای گلی میباشد این تاریخچه میتواند به ما کمک بسیاری بکند بخاطر اینکه در بسیاری از کشور ها مانند هند،چین ،نپال ،اندونزی و امریکای جنوبی با استفاده از این تاریخچه توانسته اند بناهای خود را از زوال و فراموشی نجات دهند.جانل : مردم تایلند عاشق بریدن گوشه ها هستند این قضیه واقعا الهام بخش میباشد . شناخت و فهم مردم سبب میشود که خود آنها خانه هایشان را بیارایند و به هیچ وجه حاضر به تحمل و زندگی در خانه های 4 گوش نیستند.http://www.memaran.ir/images/mypost/tailand/08.jpg
جانل : جان در برابر اجتماع معماران تایلند شروع به صحبت کرد ؛ در آنجا حدود 200 معمار از سراسر جهان نیز حضور داشتند او چیزی برای نشان دادن نداشت ولی حرف های او از دل برمیخیزید و آن چنان بر دل آن ها نشست که آن ها هنوز ابراز علاقه میکنند.جان : مردم میتوانند از طریق سایت www.punpunthailand.org (http://www.punpunthailand.org/) با ما رابطه برقرار کنند.جانل : من هم در این کشور از طریق ایمیل خودم janell@kleiwerks.com با مردم در ارتباط هستم.از هر دوی شما به خاطر شرکت در این مصاحبه متشکرم.