نوروفيدبك و اختلالات مختلف

[نارون1]

نوروفيدبك و اختلالات مختلف :


AD/HD
AD/HDبا رفتارهايي مانند بي‌توجهي، تكانشگري و حواس‌پرتي مشخص مي‌شود. بسته به اينكه چه رفتاري غلبه داشته باشد اين اختلال را به سه زيرگروه تقسيم مي‌كنند. يك دسته با برجستگي بي‌توجهي مشخص مي‌شود، يك دسته با تكانشگري و بيش‌فعالي و دسته سوم با تركيبي از بي‌توجهي، تكانشگري و بيش‌فعالي.



http://www.achmaz.ir/images/ahdh%20%285%29.jpg

تحقيقات نشان داده است كودكان AD/HD كمتر قادرند كه موج بتا بالاي 14 هرتز توليد كنند و بيشتر امواج تتا در محدوده 8-4 هرتز توليد مي‌كنند. براي داشتن تمركز مناسب در وضعيت بهينه، مغز نياز دارد تا سطح بالايي از امواج سريع بتا و سطح پاييني از امواج آهسته تتا را توليد كند در حاليكه در تمركز ضعيف اين تعادل به هم مي‌خورد.


نوروفيدبك براي افزايش توليد بتا و كاهش توليد تتا مورد استفاده قرار مي‌گيرد. طي فرايند آموزش، كودك طي يك بازي كامپيوتري براي توليد امواج مناسب پاداش دريافت مي‌كند تا به اين ترتيب ياد بگيرد كه چگونه به مديريت توجه و برانگيختگي بپردازد و كنترل بهتري بر رفتار و هيجانات خود داشته باشد.





http://www.achmaz.ir/images/ahdh%20%2812%29.jpg


مي‌توان گفت كه شغل مغز توجه كردن است، نه فقط به دنياي بيرون بلكه به فرايندهاي دروني هم توجه مي‌كند و اين چنين فعاليت‌هاي خودش و بدن را وارسي مي‌كند. وقتي امواج خاص در مغز را مورد آموزش قرار مي‌دهيم در بيش‌فعالي، تكانشگري و گوش‌بزنگي بهبود حاصل مي‌شود.


در كنار فوايد مربوط به توجه، فوايد ديگري هم در رابطه با بعضي رفتارهاي همراه AD/HD مشاهده مي‌گردد. خطاهاي كمتري در آزمون‌هايي كه مسائل شناختي را به چالش مي‌كشند اتفاق مي‌افتد؛ زمان واكنش بهبود مي‌يابد و نيز پايدار مي‌شود؛ شب ادراري و دندان قروچه شبانه برطرف ‌شده، ميل به شكر و تيك‌هاي حركتي و صوتي هم از بين مي‌روند؛ وسواس فروكش مي‌كند؛ حتي ضريب هوشي افزايش يافته و دستخط بهتر مي‌شود.




http://www.achmaz.ir/images/ahdh%20%282%29.jpg http://www.achmaz.ir/images/ahdh%20%2817%29.jpg


نافرماني، قشقرق، طغيان، خشم زياد، خودسري، دروغگويي و حتي رفتارهاي خشن‌تر مانند پرخاشگري، بدرفتاري با حيوانات (Cruelty to animals)، دعوا كردن و fire setting همه به اين روش جواب مي‌دهند. بعضي از اين بچه‌ها هيچ احساس پشيماني نمي‌كنند و بنظر خون‌سرد مي‌رسند.


http://www.achmaz.ir/images/ahdh%20%2819%29.jpg
اين روش در مورد بچه‌هاي افسرده، مضطرب، و بچه‌هايي كه داراي اختلالات هيجاني هستند كمك كننده است. در بيشتر موارد كودكان موفق مي‌شوند دوز داروي خود را كاهش داده يا آن را قطع كنند. ديده شده كه وقتي دوره درمان با نوروفيدبك كامل شود، اثرات بهبودي آن تا بلندمدت ادامه خواهد داشت.

در هر حال ذكر اين نكته ضروري است كه دستگاه عصبي كودكان بيش‌فعال آسيب‌پذيرتر از كودكان ديگر است كه مي‌تواند دلايل ژنتيك، تغذيه‌اي، رشدي و يا زمينه خانوادگي داشته باشد.





اختلالات خواب (در بزرگسالان)

مدارك باليني مختلفي وجود دارد كه نشان مي‌دهد استفاده از نوروفيدبك به بهبود اختلالات مختلف خواب از جمله بي‌خوابي، آپنه، سخت به خواب رفتن، مرتب از خواب پريدن و... كه علائمي مرتبط با اضطراب و افسردگي هستند، كمك مي‌كند.

در واقع نوروفيدبك به خودتنظيمي مغز در برانگيختگي فيزيولوژيك كمك مي‌كند و همين امر سبب بهبود كيفيت خواب مي‌شود.


http://www.aftab.ir/news/2007/mar/16/images/c42efbc7e8c8d3382c939e2809bee9c6.jpg



مشكلات خواب (در كودكان)

مشكلات خواب شامل شب‌ادراري، راه رفتن در خواب، حرف زدن در خواب، وحشت در خواب و اضطراب مربوط به خواب رفتن مي‌باشند. نوروفيدبك با كمك به خود ـ تنظيمي مغز در تنظيم برانگيختگي فيزيولوژيك، در بهبود مشكلات مربوط به خواب موفق بوده است و غالباً اولين چيزي كه در درمان توسط نوروفيدبك توسط مراجعين گزارش مي‌شود بهبود كيفيت خواب است.




صرع

نوروفيدبك اولين بار در حوزه بهبود صرع به كار گرفته شد. استرمان در پژوهش‌هاي خود متوجه گرديد كه تقويت موج SMR در حيوانات و انسان سبب كنترل و بهبود تشنج مي‌گردد. نشان داده شده است كه نوروفيدبك در بهبود انواع صرع از جمله صرع كوچك، صرع بزرگ و تشنج‌هاي موضعي پيچيده مؤثر است. همچنين باعث كاهش دوز دارو و كنترل بهتر تشنج‌ها مي‌شود. اغلب افرادي كه تحت درمان با نوروفيدبك قرار گرفته‌اند افرادي هستند كه درمان‌هاي دارويي در حل مشكل آن‌ها ناموفق بوده است.


نوروفيدبك پايداري مغز را افزايش مي‌دهد. مدت درمان ممكن است كمي طولاني شود اما معمولاً نتايج خوبي به دست مي‌آيد كه به شكل بهبود سطح عملكرد مغز، كاهش دوز داروها و عوارض جانبي آن‌ها، كاهش تعداد تشنج و رفع نياز به جراحي (در مواردي كه نياز به جراحي بوده است) قابل مشاهده است.

گاهي اضطراب حاصل مغزي است كه خيلي سريع كار مي‌كند و لازم است كه آرام شود. مشخص شده كه تقويت آلفا سبب پيدايش حالت آرامش و خلوت شدن ذهن مي‌شود.





اضطراب

با پيشرفت تكنيك‌ها و مطالعات مربوط به امواج آلفا، محققان دريافتند كه آموزش آلفا در بهبود اختلالات اضطرابي، سندرم‌هاي درد، اختلالات خواب و استرس مزمن مؤثر است.

[نارون1]

در واقع اضطراب نشانه‌اي از وجود مشكلات در خودتنظيمي مغز است. نوروفيدبك اطلاعاتي را از EEG مراجع به وي ارائه مي‌دهد و كمك مي‌كند تا بتواند وجوه مختلف آن را تحت كنترل خود درآورد و به اين ترتيب به مغز مي آموزد تا خودش را بهتر تنظيم كند. اين مهارت بعد از اين بصورت ناهشيار در مواقع مختلف و براي غلبه بر اضطراب و حملات هراس توسط شخص بكار گرفته مي‌شود.
استفاده از نوروفيدبك در بيماران PTSD به آن‌ها اجازه مي‌دهد تا خاطرات مربوط به حادثه را بدون احساس ناراحتي و رنج پردازش كنند.



افسردگي

در نقشه مغزي افراد افسرده نشانه‌هاي مختلفي ديده مي‌شود كه بعضي از آن‌ها عبارتند از:

افزايش يا كاهش فوق‌العاده در فعاليت امواج بتا و آلفا در سراسر يا بخشي از مغز؛ كاهش يا افزايش موج دلتا؛ كاهش يا افزايش غيرطبيعي كوهرنس و ... . استفاده از نوروفيدبك منجر به انجام اصلاحات در الگوي امواج مغزي افراد افسرده مي‌گردد. تغيير در ميزان سروتونين و نوراپينفرين كه دو انتقال‌دهنده عصبي هستند از علل بروز افسردگي است. نقل و انتقالات انتقال‌دهنده‌ها از مباحث مربوط به شيمي مغز است.


http://i75.photobucket.com/albums/i284/tripy_1991/random/depress123.jpg



نكته در اينجاست كه تغيير در شيمي مغز به تغيير در امواج، و تغيير در امواج به تغيير در شيمي مغز مي‌انجامد. لذا استفاده از نوروفيدبك و اصلاح الگوي امواج مغزي سبب ايجاد تعادل در نقل و انتقالات مواد شيميايي مغز مي‌گردد.

نوروفيدبك ساز و كار اصلي كه مغز به آن وسيله برانگيختگي فيزيولوژيك را كنترل مي‌كند تحت كنترل درآورده و مكانيزم برانگيختگي را طبيعي مي‌سازد. اين روش صرفنظر از علت افسردگي اثربخش است. در طي درمان مراجع ممكن است متوجه شود كه لازم است استفاده از داروهاي ضدافسردگي يا محرك را كاهش دهد كه به هر حال بايد از نظر دوز دارو در طي درمان تحت نظر متخصص باشد.





درد مزمن

در مورد درد مزمن فرض بر اين است كه آسيبي كه در ابتدا منشأ درد بوده است درمان شده اما درد همچنان باقي است و چه بسا بدتر شده است. وقتي درد براي مدت طولاني ادامه پيدا كند، آستانه درد ممكن است كاهش يافته و در نتيجه ادراك آن افزايش يابد. به عبارت ديگر مغز توجه بيشتري به احساس درد مي‌كند.



http://www.smartnow.com/content/Warning%20Signs%20of%20Stroke.jpg

طولاني شدن مدت درد، آستانه مغز نسبت به درد را پايين آورده و سبب افزايش ادراك درد مي‌شود. استفاده از نوروفيدبك آستانه مغز نسبت به درد را بالا برده و حتي به مقدار طبيعي مي‌رساند و به اين شكل سبب كاهش ادراك درد مي‌شود. حتي با وجود آسيب هم، تنظيم شدن دوباره آستانه درد در يك حد طبيعي، باعث بهتر شدن درد مي‌شود. مغز با كمك نوروفيدبك آستانه درد را از نو تنظيم مي‌كند.





صدمات مغزي خفيف (MTBI)

پيامدهاي آسيب مغز خفيف شامل سردرد، بدن درد، حالت تهوع، گم‌گشتگي ، افسردگي، خستگي مفرط، مشكلات بينايي، نقائص پردازش شنيداري، مشكلات خواب، وز وز گوش، تحريك‌پذيري و اضطراب و حتي تغييرات يا ناپايداري شخصيتي مي‌باشد. در حاليكه هيچ نوع دارو درماني مرسومي براي اين علائم وجود ندارد، ليكن معمولاً به نوروفيدبك جواب مي‌دهند.


مطابق با گزارش خود افراد تحت درمان تا 80% بهبودي در علائم پيدا مي‌شود. بازيابي‌هايي كه مغز به اين ترتيب بدست مي‌آورد اثر بلندمدت دارد. استفاده از اين روش حتي سال‌ها بعد از آسيب هم مفيد خواهد بود. بعضي بهبودها بعد از آسيب بصورت خودبخود مورد انتظار هستند ليكن نوروفيدبك فرايند را سرعت مي‌بخشد.

آموزش در مناطق خاص قشري كه مربوط به كنترل برانگيختگي فيزيولوژيك مي‌شود صورت مي‌گيرد. در مورد صدمات خفيف شواهد حاكي از تأثير مثبت نوروفيدبك در كمك به بهبود علائمي مانند: كاهش انرژي، سردرد و دردهاي مزمن، گيجي و سرگيجه، مشكل حافظه، مشكل در تمركز، اضطراب، افسردگي، تغييرات خلقي، اختلالات خواب و مشكلات ادراك بينايي مي‌باشد. شواهد باليني نشان‌دهنده اين است كه استفاده از نوروفيدبك حتي پس از اينكه ساير درمان‌ها از پيشرفت باز مي‌مانند، سبب دستيابي به نتايج بيشتر مي‌شود.




سكته مغزي

سكته مغزي اغلب نارسايي‌هايي را در عملكرد مغزي به دنبال خود دارد. نوروفيدبك علاوه بر كمك به بهبود نقائصي كه از سكته ناشي مي‌شود، در برطرف كردن مشكلات ثانويه‌اي كه پديد مي‌آيد مانند اضطراب، افسردگي، تحريك‌پذيري، كسالت و... هم مفيد است. نوروفيدبك باعث دستيابي به بازيابي بلندمدت كاركرد مغز مي‌شود.


بسياري پيامدهاي ناشي از سکته در محل آسیب به وجود نمی‌آیند و شبیه به پیامدهای ذکر شده در مورد MTBI هستند: مشکلات خواب، تحریک‌پذیری، تغییرات خلقی و افسردگی.


این موارد خیلی زود به نوروفیدبک جواب می‌دهند بعضی نقائص خاص که مربوط به سکته می‌شوند مانند راه رفتن، گفتار و ضعف یک طرف بدن، زمان بیشتری برای بازیابی می‌برند و حتی ممکن است بهبودی بطور کامل بدست نیاید. گاهی لازم است فرایند آموزش بطور بلندمدت ادامه پیدا کند تا مغز بتواند به مرور قابلیت‌های قبلی خود را بازیابد.





عملکرد بهینه

نوروتراپی اهداف مختلفی دارد :

- تثبیت عملکرد سراسری مغز با افزایش توانایی مغز در تولید امواج مغزی مختلف در محدوده صحیح
- بهبود توانایی مغز برای تغییر نرم و راحت از یک حالت ذهنی به حالت دیگر و حفظ آن حالت به اندازه نیاز
- بهبود کارکرد مغز در نواحی خاص مرتبط با مشکلاتی که فرد در آن زمان تجربه می‌کند

سال‌هاست که ورزشکاران، هنرمندان، مدیران و افراد نظامی، از نوروفیدبک برای دستیابی به بالاترین سطوح عملکرد درمانی استفاده می‌کنند. پروتکل‌های آموزشی، برانگیختگی فیزیولوژیکی، تمرکز و توجه، تعادل نیمکره‌های مغزی، آرمیدگی و کارکرد اجرایی را تحت تأثیر و آموزش قرار می‌دهند. نوروفیدبک یک تکنیک یادگیری و وسیله آموزشی است. مراجع از تغییراتی که طی آموزش بوجود آمده آگاه می‌شود و قادر خواهد بود تا روند پیشرفت خود را در جهت رسیدن به قابلیت‌های بالاتر مورد ارزیابی و بررسی قرار دهد




وبسایت شخصی استاد رضا سوراانی