وحید 0319
9th September 2012, 01:59 PM
اگر ساختمان را حجمی بسته درنظر بگیریم، سطوحی از بنا که با فضای باز فصل مشترک دارند، نما محسوب می-شوند. نما فقط سطح نیست بلکه متناسب با فرم ساختمان می تواند عناصر حجمی کم و بیش برجسته ای را شامل شود.در گذشته ساختمان های مسکونی برای ایمنی و صرفه جویی پهلو به پهلو قرار می گرفتند و همچون خانه¬های ردیفی امروز فقط یک نمای قابل مشاهده از بیرون داشتند. نما بدون پنجره و در ورودی برای ایمنی و صرفه جویی کوچک و کوتاه بوده و حیاط مرکزی محل کشف نما به حساب می¬آمد. بنابراین جهت گیری ساختمان رو به درون بوده است.
http://parsmemar.ir/images/stories/Facade%20In%20The%20Architecture%20Of%20Iran-01.jpgخانه به صورت حیاط مرکزی - خانه هاطف - اصفهان
دوره هخامنشی
معماری هخامنشی از نظر مفهوم فضا منحصر به فرد است. در تخت جمشید اگرچه قصرها از جهات گوناگون دیده می-شوند اما فضا به دقت سازماندهی شده تا مجموعه¬ای از نماهای مهم همچون پرده¬های یک نمایش یکی پس از دیگری دیده شوند. این مفهوم مشخصی از معماری هخامنشی است که می¬توان آن را نمای هدایت شده نامید. یعنی هر نما در ارتباط با محوری که بیننده در آن حرکت می¬کند آرایش یافته است. بخشی از اصول و مفاهیم فضایی معماری هخامنشی از جمله ارزش گذاری فضای تهی نسبت به حجم¬های توپر در معماری ساسانی تداوم یافتند. هخامنشیان نازک¬ترین ستون¬های سنگی جهان باستان را ساختند و همین باعث شد در تالارهایی مثل صد ستون بر پیوستگی فضای تهی تاکید شود، درحالی که در معماری مصری و یونانی ستون¬ها مهمتر از فضای باز اطرافشان بودند.
http://parsmemar.ir/images/stories/Facade%20In%20The%20Architecture%20Of%20Iran-02.jpgطرح کلی بازسازی پلکان بزرگ ورودی دروازه خشایار شاه - دروازه ملل
دوره سلجوقی
قوس¬های جناغی، تاقچه¬های تزئینی، کرسی چینی، هره¬ها و قرنیزهای آجری عناصر نمای دوره سلجوقی¬اند. معماران این دوره سعی داشتند با برجستگی¬های حجمی (جرزها، نیم ستون¬ها، قوس¬ها و ...) نوعی سایه روشن متنوع و متعادل به¬وجود آورند. در نماهای این دوره حجم¬های بزرگ و ساده مکعب مستطیل، استوانه¬ای و نیم استوانه¬ به چشم می¬خورد.
http://parsmemar.ir/images/stories/Facade%20In%20The%20Architecture%20Of%20Iran-03.jpgگنبد شیخ جنید - دوره سلجوقی
دوره ایلخانی
در این دوره عناصر نما بر حرکت عمودی تاکید دارند. معماری این دوره از جهاتی با دوره گوتیک قابل مقایسه است و در پی سبک نشان دادن نما از طریق افزایش جرزهای عمودی و بازشوهای کشیده با قوس جناغی است. جهت غالب نمای دوره ایلخانی به سوی آسمان است. سردرها در این دوره تناسبات نمادین یافتند و به عناصر برجسته نمای شهری تبدیل شدند.
http://parsmemar.ir/images/stories/Facade%20In%20The%20Architecture%20Of%20Iran-04.jpgبقعه شیخ عبدالصمد - نطنز - دوره ایلخانی
دوره تیموری
در دوره تیموری با رواج گنبدهای دو پوسته، معماری به اوج فرمالیسم و بیان نمایشی با تکیه بر تزئینات داخلی رسید. در این دوره بخش عمده¬ای از سطوح نما با کاشی¬های رنگارنگ پوشیده شد.
دوره صفوی
معماری دوره صفوی تکمیل و تعدیل مفهوم فضایی دوره تیموری است. اگرچه بیان دراماتیک و سیمای افسانه¬ای معماری دوره تیموری قوی¬تر از معماری صفوی است. نما در معماری صفوی همچون صحنه¬آرایی تئاتر است. نما در اغلب موارد همچون ماسکی است که بر چهره ساختمان کشیده شده و عناصر اصلی ساختمان را پنهان می¬کند. نمای دوره صفوی دقیق، پرکار و مرتبط با ساختار هندسی است که در تناسب با اندازه¬های افقی بنا طراحی شده است. در این دوره محور خیابان¬ها و مسیرهای جدید، شطرنجی و محورهای اصلی بر اساس الگوی باغ ایرانی و بسیار متفاوت با الگوهای شناخته شده شهرسازی اسلامی ساخته شدند. تمام عناصر شهری بر پیوستگی بدنه فضای شهری تاکید می¬کنند. بناهای خاص اصفهان در این دوره اولین گام مهم به سوی نوعی معماری شهری در دوران اسلامی ایران هستند.
http://parsmemar.ir/images/stories/Facade%20In%20The%20Architecture%20Of%20Iran-05.jpgعمارت عالی قاپو - دوره صفوی
دوره قاجار
در این دوره تهران و سپس شهرهای بزرگ با سازماندهی شبیه به پایتخت¬های معاصر غربی رشد کردند. یکی از نمونه¬های بدنه سازی این دوره میدان توپخانه بود که از میدان شاه اصفهان و میادین باروک الهام گرفت. معماری نمای میدان برگرفته از معماری نئوکلاسیک بود. نماهای این دوره از نظر تنوع، تناسبات، نوآوری، تلفیق سبک¬های مختلف، پیچیدگی و غنای رنگ و تزئینات و ظرافت درخور توجه¬اند.
http://parsmemar.ir/images/stories/Facade%20In%20The%20Architecture%20Of%20Iran-06.jpgمیدان توپخانه - دوره قاجار
منبع: افشار نادری، کامران. مجله معمار. شماره 51. مهر و آبان 1387.
http://parsmemar.ir/images/stories/Facade%20In%20The%20Architecture%20Of%20Iran-01.jpgخانه به صورت حیاط مرکزی - خانه هاطف - اصفهان
دوره هخامنشی
معماری هخامنشی از نظر مفهوم فضا منحصر به فرد است. در تخت جمشید اگرچه قصرها از جهات گوناگون دیده می-شوند اما فضا به دقت سازماندهی شده تا مجموعه¬ای از نماهای مهم همچون پرده¬های یک نمایش یکی پس از دیگری دیده شوند. این مفهوم مشخصی از معماری هخامنشی است که می¬توان آن را نمای هدایت شده نامید. یعنی هر نما در ارتباط با محوری که بیننده در آن حرکت می¬کند آرایش یافته است. بخشی از اصول و مفاهیم فضایی معماری هخامنشی از جمله ارزش گذاری فضای تهی نسبت به حجم¬های توپر در معماری ساسانی تداوم یافتند. هخامنشیان نازک¬ترین ستون¬های سنگی جهان باستان را ساختند و همین باعث شد در تالارهایی مثل صد ستون بر پیوستگی فضای تهی تاکید شود، درحالی که در معماری مصری و یونانی ستون¬ها مهمتر از فضای باز اطرافشان بودند.
http://parsmemar.ir/images/stories/Facade%20In%20The%20Architecture%20Of%20Iran-02.jpgطرح کلی بازسازی پلکان بزرگ ورودی دروازه خشایار شاه - دروازه ملل
دوره سلجوقی
قوس¬های جناغی، تاقچه¬های تزئینی، کرسی چینی، هره¬ها و قرنیزهای آجری عناصر نمای دوره سلجوقی¬اند. معماران این دوره سعی داشتند با برجستگی¬های حجمی (جرزها، نیم ستون¬ها، قوس¬ها و ...) نوعی سایه روشن متنوع و متعادل به¬وجود آورند. در نماهای این دوره حجم¬های بزرگ و ساده مکعب مستطیل، استوانه¬ای و نیم استوانه¬ به چشم می¬خورد.
http://parsmemar.ir/images/stories/Facade%20In%20The%20Architecture%20Of%20Iran-03.jpgگنبد شیخ جنید - دوره سلجوقی
دوره ایلخانی
در این دوره عناصر نما بر حرکت عمودی تاکید دارند. معماری این دوره از جهاتی با دوره گوتیک قابل مقایسه است و در پی سبک نشان دادن نما از طریق افزایش جرزهای عمودی و بازشوهای کشیده با قوس جناغی است. جهت غالب نمای دوره ایلخانی به سوی آسمان است. سردرها در این دوره تناسبات نمادین یافتند و به عناصر برجسته نمای شهری تبدیل شدند.
http://parsmemar.ir/images/stories/Facade%20In%20The%20Architecture%20Of%20Iran-04.jpgبقعه شیخ عبدالصمد - نطنز - دوره ایلخانی
دوره تیموری
در دوره تیموری با رواج گنبدهای دو پوسته، معماری به اوج فرمالیسم و بیان نمایشی با تکیه بر تزئینات داخلی رسید. در این دوره بخش عمده¬ای از سطوح نما با کاشی¬های رنگارنگ پوشیده شد.
دوره صفوی
معماری دوره صفوی تکمیل و تعدیل مفهوم فضایی دوره تیموری است. اگرچه بیان دراماتیک و سیمای افسانه¬ای معماری دوره تیموری قوی¬تر از معماری صفوی است. نما در معماری صفوی همچون صحنه¬آرایی تئاتر است. نما در اغلب موارد همچون ماسکی است که بر چهره ساختمان کشیده شده و عناصر اصلی ساختمان را پنهان می¬کند. نمای دوره صفوی دقیق، پرکار و مرتبط با ساختار هندسی است که در تناسب با اندازه¬های افقی بنا طراحی شده است. در این دوره محور خیابان¬ها و مسیرهای جدید، شطرنجی و محورهای اصلی بر اساس الگوی باغ ایرانی و بسیار متفاوت با الگوهای شناخته شده شهرسازی اسلامی ساخته شدند. تمام عناصر شهری بر پیوستگی بدنه فضای شهری تاکید می¬کنند. بناهای خاص اصفهان در این دوره اولین گام مهم به سوی نوعی معماری شهری در دوران اسلامی ایران هستند.
http://parsmemar.ir/images/stories/Facade%20In%20The%20Architecture%20Of%20Iran-05.jpgعمارت عالی قاپو - دوره صفوی
دوره قاجار
در این دوره تهران و سپس شهرهای بزرگ با سازماندهی شبیه به پایتخت¬های معاصر غربی رشد کردند. یکی از نمونه¬های بدنه سازی این دوره میدان توپخانه بود که از میدان شاه اصفهان و میادین باروک الهام گرفت. معماری نمای میدان برگرفته از معماری نئوکلاسیک بود. نماهای این دوره از نظر تنوع، تناسبات، نوآوری، تلفیق سبک¬های مختلف، پیچیدگی و غنای رنگ و تزئینات و ظرافت درخور توجه¬اند.
http://parsmemar.ir/images/stories/Facade%20In%20The%20Architecture%20Of%20Iran-06.jpgمیدان توپخانه - دوره قاجار
منبع: افشار نادری، کامران. مجله معمار. شماره 51. مهر و آبان 1387.