h.jabbari
8th September 2012, 08:08 AM
بهايابي كیفیت
هزینه یابی كیفیت از مباحث جدید مدیریتی است كه ميتواند وضعیت و عملكرد شركت را از ابعاد مختلف مانند حسابداری بهای تمام شده (حسابداری صنعتی)، كنترل كیفیت، تعمیرات و نگهداری، زنجیره تامین، مدیریت تولید، انبارها، ایمنی و بهداشت، آموزش و بهسازی و موارد دیگر نشان دهد و با تهیه ترازنامه كیفیت در شركت و مقایسه روند هزینه های كیفیت ميتوان هزینه كیفیت در شركت را كنترل و بهبود بخشید.
برخی از این نكات مهم در بهايابي كيفيت عبارتند از:
-بهاي كیفیت در گزارشهای حسابداری به طور كامل ثبت نمي شوند و اغلب هزینه های واقعی كیفیت بسیار بیشتر از موارد گزارش شده هستند.
- هزینه های كیفیت نباید تنها در مورد فعالیتهای عملیاتی و تولیدی درنظر گرفته شوند بلكه فعالیتهای خدماتی و پشتیبانی نیز تاثیر عمده ای در افزیش یا كاهش هزینه های كیفیت دارند، بنابرین باید هزینه های مربوط نیز در هزینه های كیفیت مورد سنجش و ارزیابی قرار گیرند.
- كاهش هزینه های كیفیت در چارچوب برنامه های استراتژیك سازمانها قرار دارد.
هزینه های كیفیت كدامند؟
سه دیدگاه اصلی در مورد تعریف هزینه های كیفیت وجود دارد كه عبارتند از
هزینه های رسیدن به كیفیت مطلوب از طریق طراحی و سازماندهای
هزینه های عملیاتی واحد كنترل كیفیت (تجهایزات، حقوق و دستمزد و…)
هزینه هایی كه از كیفیت پیین و نامطلوب محصول ناشی ميشود (شامل ضیعات، افت قیمت محصول و...
به منظور اندازهگیری هزینه های كیفیت لازم است ابتدا اجزای هزینه های كیفیت شناسایی و طبقهبندی شده، سپس كلیه هزینه های مرتبط با كیفیت بر اساس آمار دادههای هزینهی موجود یا طرح مدون جمعآوری اطلاعات، مشخص و در قالب طبقهبندی شده دسته بندی شوند. تنها در این صورت است كه ميتوان راهكارهای مناسبی بری حذف هزینه های عمده كیفیت ارائه و اجرا كرد.
اهداف راهبردي بهايابي كيفيت در شركتهاي ژاپنييكي از مهمترين موضوعات رايج در زمينه حسابداري مديريت يا مديريت هزينه ها در ژاپن بهايابي كيفيت مي باشد كه اثر بخشي مديريت كيفيت را از طريق تعيين كيفيت بر اساس معيار هاي بهايابي ارزيابي ميكند. به اين ترتيب بهايابي كيفيت مي تواند به بهبود اين قبيل فعاليت ها كمك كند.
تنها تعداد كمي از شركتها و سازمانها به درستي ارتباط بين بهاي تمام شده واقعي را با توجه به اين تلاشها (بهايابي كيفيت ) مد نظر قرار داده اند.
اخيرا شركتها ي ژاپني متعددي سيستم هاي بهايابي كيفيت را مورد استفاده قرار داده اند.
شركتهاي ژاپني با تو جه به بكار گيري اين سيستم ها مشكلات با اهميتي را كه از اين سيستم ها ناشي ميشوند شناسايي كرده اند.
بر مبناي تجربيات 2 شركت ژاپني اين نتيجه حاصل شده است كه مديريت بهاي تمام شده كيفيت به منظور بهايابي كيفيت به عنوان يكي ازابزارهاي راهبردي مديريت بهاي تمام شده مورد نياز است .
بهايابي كيفيت از ديدگاه نويسندگان مختلف به شيوه هاي متفاوتي تفسير شده است كه مي توان آنها را به 2 تعريف زير خلاصه كرد.:
اول: مديريت راهبردي هزينه ميتواند روشهاي موثر كاهش بهاي تمام شده را به منظور بهبود سود آوري توليدات تك محصولي يا دسته توليد ات در مراحل مختلف فرآيند زنجيره ارزش شامل طراحي توليد ، تحقيق و توسعه وبرنامه ريزي هنگامي كه بخش بيشتري از هزينه هاي چرخه توليدمحصول ثابت ميباشند راتشريح كند.
دوم : اين كه بهايابي كيفيت شرايطي را به منظور استفاده تخصصي و كاربردي از اطلاعات بهاي تمام شده جهت اصلاح ساختار سازماني و يا تغييرات اساسي در ديگر جنبه هاي سازماني فراهم مي آورد.
بخش دوم از اين مقاله به اين موضوع اشاره دارد كه اين گونه طرحها را ميتوان در سيستم هاي بهايابي كيفيت در ژاپن مشاهده نمود.
بحث زير به تفاوتهاي بين سيستم هاي مديريت و همچنين روشهايي كه مديريت كيفيت و مديريت هزينه در ژاپن و غرب به كار گرفته اند مي پردازد.
نتايج اين تحقيق نه تنها قابل استفاده براي شركتها ي ژاپن است بلكه مي تواند مورد استفاده شركتها ي ديگر كشور ها نيز قرار بگيرد.
لغات كليدي: بهايابي كيفيت ، مديريت راهبردي بهاي تمام شده ،كنترل كيفيت شركتي جامع (CWQC) ،طراحي كيفيت ،خود سازماندهي.
1- بهايابي كيفيت و مديريت كيفيت ژاپني :
رويكردهاي سنتي بهاي تمام شده كيفيت در مقابل كنترل كيفيت شركتي جامع (مديريت كيفيت جامع)در آمريكا 4 گروه از اقلام بهاي تمام شده كيفيت در جدول شماره 1 نشان داده شده اند. از سال 1950زماني كه ايده بهايابي كيفيت ( بهاي تمام شده كيفيت) مطرح شد هدف اصلي از سنجش بهاي تمام شده كيفيت ارزيابي اثر بخشي مديريت كيفيت شركتها بودكه به طور جداگانه مخارج نگهداري ،بهبود و حفظ كيفيت و زيانهاي متحمل شده ناشي از شكست (قصور ) در چنين فعاليتهايي را محاسبه مي كند.
(بهاي تمام شده قصور (شكست) داخلي (درون سازماني) و بهاي تمام شده قصور (شكست) خارجي(برون سازماني)بوسيله تحليل و توزيع و تغيير دوره اي در اقلام بهاي تمام شده به بهاي تمام شده اقلام مزبور اضافه مي شود.
اگر چه اقلام بهاي تمام شده پيشگيري و بهاي تمام شده ارزيابي احتياطي هستند افزايش آنها بهاي تمام شده قصور(شكست) را كاهش مي دهد.
رويكرد هاي سنتي بهاي تمام شده كيفيت بر اين موضوع تاكيد دارند كه بهاي تمام شده كيفيت بايد
در سطحي از كيفيت تعيين شود كه بهاي تمام شده پيشگيري و ارزيابي با بهاي تمام شده قصور(شكست) يكسان باشند.اين سطح به منظور بهينه سازي مورد توجه قرار ميگيرد.
جدول 1
4گروه اصلي اقلام بهاي تمام شده كيفيت به شرح زير مي باشد:
گروه تعريف
بهاي تمام شده پيشگيري بهاي تمام شده پيشگيري از مشكلات كيفيتي وابسته و پسيگيري شامل بهاي تمام شده آموزشي ،كارآموزي و مطالعه فر آيند
بهاي تمام شده ارزيابي كيفيت بهاي تمام شده نظارتهاي مختلف و طبقه بندي به منظور تاكيد كردن
بر استاداردهاي كيفي خدمات و محصولات و خصوصيات مورد نياز خدمات
بهاي تمام شده قصور داخلي بهاي تمام شده جبراني مشکلات كيفيتي كالاها و خدمات قبل از
(شكست درون سازماني) تحويل شامل بهاي تمام شده تعميرات و انجام مجدد كارها.
بهاي تمام شده قصور خارجي بهاي تمام شده جبراني مشكلات كيفيتي كالاهاو خدمات بعد از تحويل
(شكست برون سازماني) شامل بهاي تمام شده برگشت ، تعميرات و بر طرف نمودن شكايات
ناشي از مشکلات كيفيتي كالاها و خدمات
الف- هزینه های پیشگیری:
هزینه طرح ریزی كیفیت هزینه آموزش هزینه طراحی و كنترل فرایند بازرسی هزینه های گزارشها و آمار مربوط به كیفیت هزینه ارزیابی پیمانكاران فرعی در مورد قابليت انجام پيمان و هزینه های كیفی قابل كنترل به وقوع پیوسته
ب - هزینه های ارزیابی : این هزینه ها برای تعیین مطابقت یا عدم مطابقت مشخصه های محصول با ویژگيهای كیفی مورد نظر صرف ميشوند. برخی از زیر گروه های این گروه عبارتند از:
1ـ هزینه های ارزیابی پیمانكاران فرعی :پیمانكاران فرعی تامین كنندگان مواد و قطعات، خدمات و محصولات مورد استفاده شركت باید پیش از خرید مورد ارزیابی قرار گیرند و از توانایی و قابلیت آنها در برآورده كردن نیازهای شركت اطمینان حاصل شود.
2ـ هزینه بازرسی و آزمایش وروديها :این زیرگروه شامل هزینه های مربوط به بازرسی و آزمایش مواد اولیه خریداری شده در هنگام ورود به شركت، اعزام كارشناس به محل تامین كنندگان كالاها و مواد یا استفاده از خدمات بازرسی شركتهای شخص ثالث بازرسی كننده در محل تامین كنندگان كالاست.
3ـ بازرسی و آزمایش حین فرایند : : شامل هزینه فعالیتهای بازرسی و آزمایش مجموعه ها و قطعات حین فرایند برای كسب اطمینان از صحت و دقت فرایندهای انجام شده بر روی آنهاست.
4ـ بازرسی و آزمایش محصول نهایی :هزینه بازرسی و آزمایش كه بر روی محصول نهایی و به منظور تعیین پذیرش یا عدم پذیرش كالای نهایی تولید شده و مشخص كردن قابلیت ارائه محصول به مشتری انجام ميشود، شامل هزینه های نیروی كار، تجهیزات و مواد است. در صورتی كه كالای آماده شده برای ارسال به مشـتری، بیش از حد قابل قبول اقلام معیوب داشته باشد باید مورد بازرسی صد در صد قرار گیرد و اقلام معیـوب آن تا رسیدن به حد قابل قبول جداسازی شود.
5ـ بررسی كیفیت موجودی انبارها : در حقیقت هزینه های مربوط به بررسی كیفیت موجوديهایی كه در انبار شركت نگهداری ميشوند، به منظور كسب اطمینان از حفظ كیفیت مورد نیاز برای استفاده از آنها در تولید محصولات یا انجام بازرسی و آزمونهاست. هزینه انبارگردانی برای حسابرسی شركت نباید در این سرفصل لحاظ شود.
6ـ هزینه های كنترل تجهیزات بازرسی و اندازه گیری: این گروه از هزینه ها شامل هزینه های مربوط به كنترل تجهیزات بازرسی و اندازهگیری و حفظ آنها در شرایط مطلوب است؛ به گونه ای كه بتوان به مقادیر اندازه گیری شده توسط این دستگاهها اعتماد كرد. عمده این هزینه ها دربرگیرنده تدارك تجهیزات مناسب و كالیبراسیون آنهاست.
ج - هزینه های شكست درونی:
این هزینه ها شامل ایرادهایی است كه در مراحل مختلف پیش از تحویل محصول به مشتری بروز ميكنند و سازمان به روشهای مختلف از قبیل بازرسی و آزمایش توسط كاركنان واحد كنترل كیفیت خود یا بازرسان خارجی به این عیوب پی ميبرد و به حذف آنها اقدام ميكند.
زیر گروههای تشكیل دهنده این گروه عبارتند از:
1ـ هزینه های دورریز یا اسقاطی : محصولات و اقلامی كه به علت عدم انطباق با مشخصههای مهندسی تعریف شده، قابلیت ارائه به مشتریان و یا استفاده در كاربردهای دیگر را نداشته باشند، به عنوان دورریز یا اسقاط درنظرگرفته ميشوند. مانند تغییر شكل ورقهای فولادی به علت بالا بودن دمای كوره های لعاب .
2ـ هزینه های تعمیر و دوباره كاری محصولات تولیدی شركت: محصولاتی كه در داخل شركت ساخته ميشوند و به دلیل مطابقت نداشتن با مشخصه های مورد نیاز، قابل استفاده نیستند، در برخی موارد با تكرار برخی فعالیتهای اصلاحی یا انجام فعالیتهای تعمیراتی قابل استفاده ميشوند كه هزینه این گونه فعالیتها باید از فعالیتهای تولیدی تفكیك و در سرفصل هزینه های كیفیت منظور شود. اصلاح سوختگی رنگ بدنه خودروها، رگلاژ كردن درهای خودرو
3ـ هزینه های تحلیل شكست: هزینه های مربوط به بررسی و تحلیل كارشناسی علل بروز ایراد در محصول و چاره اندیشی در خصوص راه حلهای رفع و جلوگیری از تكرار آنها در این زیر گروه قرار ميگیرند. كلیه هزینه های مربوط به گروه های مهندسی، R&D و مشاوران و جلسات متعددی كه با حضور مدیران و كارشناسان ارشد به منظور رفع علت وقوع ضایعات تشكیل ميشود، در این گروه از هزینه ها جای ميگیرند.
4ـ تعمیر واصلاح اقلام معیوب دریافتی: شامل هزینه های مربوط به آماده سازی اقلام دریافتی از تامینكنندگان مواد مورد استفاده كه به علت عدم رعایت مشخصههای درخواستی از طرف تامینكننده، به شكل فعلی قابلیت به كارگیری و استفاده را ندارند و باید تعمیر یا اصلاح شوند. (قطعات دریافتی از شركتهای طراحی ومهندسی و یا دیگر ساپلایرها).
5ـ هزینه های ناشی از نگهداری نامناسب مواد اولیه : هزینه های ناشی از مناسب نبودن نحوه انبارش كه به صدمه دیدن اقلام مصرفی منجر فاسد شدن ميشود، در این گروه قرار ميگیرند. مثالهایی از این دست عبارتند از : فاسد شدن رنگ و مواد شیمیایی به دلیل گرمای محل نگهداری لاستیك در زیر نور آفتاب و ...
6ـ هزینه های آزمایش مجدد اقلام اصلاح شده : در صورتی كه محصولی تعمیر و اصلاح شود یا دوباره كاری روی آن صورت گیرد، نیازمند بازرسی و آزمایش به منظور كسب اطمینان از قرار گرفتن در حدود تلرانس قابل قبول است. هزینه های آزمایشهای مربوط باید از بازرسی و آزمایشهایی كه در شرایط عادی تولید انجام ميشوند، تفكیك و به طور جداگانه محاسبه شود، مانند رنگ بدنه خودروهایی كه پس از پولیش كردن دوباره تست ميشوند.
7ـ هزینه درجه بندی كیفیت محصولات زیر سطح قابل قبول : هزینه ناشی از فروش محصولات با قیمتی پایینتر، به دلیل مطابقت نداشتن مشخصه های آنها با محصولات استاندارد در این زیرگروه قرار ميگیرد. اگر به هر دلیل محصولات تولید شده در سطوح كیفیت درجه دو یا پایینتر ارزیابی شوند، با قیمت كمتر به فروش خواهند رسید كه این كاهش درآمد را نیز ميتوان به عنوان هزینه های كیفیت محاسبه كرد.
د- هزینه های شكست برونی:
این گروه، هزینه هایی را دربرميگیرد كه پس از دریافت محصول توسط مشتری ایجاد ميشوند و تا پیش از به كارگیری محصول توسط مشتری، مشخص و كشف نشدهاند.
عناصر این گروه از هزینه ها عبارتند از:
1ـ هزینه های ضمانت: این زیرگروه دربرگیرنده هزینه های گارانتی شامل هزینه های تعویض، تعمیر ویا جایگزینی محصولات، حمل ونقل و نصب مجدد است.
2ـ هزینه های برگشت محصول توسط مشتری و شكایات مشتریان: هزینه های فعالیتهایی كه برای پاسخگویی به مشتریان شاكی و جلب رضایت آنها از سوی شركت تقبل ميشود، شامل هزینه های تماسهاس تلفنی، نفر ـ ساعت مورد نیاز برای تكمیل فرمهای نظرخواهی از مشتریان و پروژه های صدای مشتری و در بعضی موارد پرداخت خسارت به مشتریان.
3ـ هزینه های اصلاح محصولات دردست مشتریان:هزینه های تعویض، تعمیر یا جایگزینی محصولات معيوبی كه شركت برای رفع ایرادهایشان به تعویض و اصلاح اقدام ميكند . در سالهای اخیر بسیاری از كارخانه های خودروساز نقص فنی موجود در خودروهای فروخته شده خود را به اطلاع خریداران محصول مورد نظر ميرسانند و به تعویض و اصلاح نقص فنی به صورت رایگان اقدام ميكنند. چنین عملیاتی هزینه های نیروی انسانی، قطعات جایگزین و … را در بر خواهد داشت.
در امريكا به طور عملي بخشهاي ضمانت كيفيت و كنترل كيفيت با اقلام بهاي تمام شده كيفيت مورد استفاده قرار می گيریند و بخشهاي حسابداري به طور فعال در ارزيابي وسنجش اين ضمانت ها و كنترلها سهيم ميباشد.
بعضي از نويسندگان توصيه كرده اند كه گزارش بهاي تمام شده كيفيت بخشي از سيستم حسابداري باشد و در اين ارتباط سودمندي اطلاعات بهاي تمام شده يراي مديريت كيفيت مورد بحث قرار گرفت.
در موارد ديگر نيز مشاهده شد كه بهايابي كيفيت حداقل به عنوان يكي از روشهاي قابل قبول حسابداري بهاي تمام شده مورد پذيرش عموم مي باشد.
در سال1961رويكرد ژاپني كنترل كيفيت جامع (TOC) مفاهيم و فلسفه بهايابي تمام شده كيفيت را در ژاپن تشريح كرد.
اگر چه بعضي از شركتها ي ژاپني تمايل داشتند تا روش كنترل كيفيت شركتي جامع را در شركتهاي خود به كار گيرند، در رابطه با اقلام بهاي تمام شده كيفيت و رويكرد كنترل كيفيت شركتي جامع گرايش كمتري وجود داشت.
در اين زمان تلاشي به منظور بكارگيري روشهاي كنترل كيفيت شركتي جامع به شكل امريكايي انجام نشد در عوض آنها روشهاي كنترل كيفيت جامع را تصحيح كرده و به صورت سيستم كنترل كيفيت جامع نوع ژاپني در آوردند..
Despit feignebum معتقد بود كه تمامي كاركنان بايد در كنترل كيفيت شركتي جامع سهيم بوده و به آنها اختياراتي واگذار شود. شركتها ي ژاپني سيستمي را كه در آن سيستم اختياراتي به تيم كنترلي خاص واگذار مي شد را ترويج دادند كه اين عمل بايستي توسط كاركنان در تمامي سطوح ادامه يابد.
اين رويه مديريتي كيفيت در شركتها ي ژاپني منحصرا به كنترل كيفيت شركتي جامع مربوط مي شود كنترل كيفيت شركتي جامع بر مبناي تننوع اهداف مديريت كيفيت توصيف مي شود.
بعد از دهه 1960تو ليدكنندگان ژاپني سيستم هاي كنترلي را به منظور اطمينان از سطح كيفيت صادرات در شركتهاي خود تشديد كردند كه اين مسله به علت عدم وجود منابع طبيعي در ژاپن و باقي ماندن در عرصه رقابتي در بازارهاي جهاني صورت پذيرفت.
آنها معتقدند كه تحقيق بازاري ، طراحي توليد ،تحقيق و توسعه و طراحي براي ايجاد سطوح عالي كيفيتي ضروري ميباشد و بر اين نكته تاكيد داشتند كه وجود كنترلهاي كيفي در تمام فرآيندها از قبيل توليد ، بسته بندي ، انبار كردن ،ارسال كالاو تضمین كالا لازم ميباشد.
در اين ارتباط بكارگيري تكنيك هاي خارجي توصيه نمیشود چرا كه بايد اين رويه ها را بر مبناي شرايط موجود تعديل نمود به اين منظور شركتها ي ژاپني كنترل كيفي را توام با توسعه تحقيق و برنامه ريزي مورد توجه قرار دادند.
درسال1960جامعه صنعتي ژاپن فلسفه مشتري مداري را پذيرفت و بر اين مبنا شركتها ناچار به تغيير تمركزشان از رويه هاي صرفا توليدي (توليد انبوهout-produces) كه علايق توليد كنندگان را معكس مي كرد به رويه هاي توليد بر مبناي تقاضاي بازار (market-In) كه بر برآورده ساختن نيازمنديهاي مشتريان تاكيد مي كرد ، شدند.
متاسفانه توسعه بهايابي در ژاپن از فلسفه اساسي كنترل كيفيت شركتي جامع ناشي از بهايابي كيفيت تفكيك شده است .
سه موضوع مهم در ارتباط با اين تفكيك و جداسازي به شرح زير مطرح مي باشد :
1-رويه هاي صرفا توليديproduet-out در مقابل رويه هاي توليد بر مبناي تقاضاي بازار market-in:
همانطور كه در بالا اشاره شد مهمترين هدف در كنترل كيفيت شركتي جامع ، مشتري مداري است.در حالي كه رويكردهاي سنتي براي بها يابي كيفيت ، رضايتمندي و تضمین كيفيت مشتريان را ناديده مي گرفت. به واسطه ديدگاه تضمين كيفيت بهاي تمام شده كل حداقل نميشود بلكه اقلام معيوب را حداقل مي كند.( به اقلام فاقد عيب منتج مي شود)
بنابراين رويكردهاي سنتي فقط به كاهش بهاي تمام شده قصور(شكست) در مقابل بهاي تمام شده مطلوب و بهينه اشاره دارد.در حاليكه اين نگرش بر خلاف ايده هاي كنترل كيفيت شركتي جامع مي باشد علاوه بر اين رويكردهاي سنتي رقبا را در نظر نمي گيرد.
حتي شركتي كه به حداقل بهاي كيفيت دست يافته يا به وضعيت توليد كالاي بدون نقص دست يافته اگر رقبا به سطح كمي از كيفيت در بهاي تمام شده پايين تر دست یابند شركت ممكن است منابع رقابتي و منافع باالقوه را از دست بدهد.
2-كيفيت طراحي در مقابل كيفيت تطبيقي( conformance) :
جان وجرنيا (1970) ميان كيفيت تطبيقي و كيفيت طراحي به عنوان مفهوم (اصل) كيفيت تمايز قايل شده انند. از طرف ديگر كيفيت طراحي شامل نيازهاي مشتري براي طراحي محصول مي باشد. در ژاپن كيفيت طراحي اغلب به عنوان (( كيفيت هدف)) و كيفيت تطبيقي به عنوان (كيفيت نتيجه) در نظر گرفته مي شود.
در كنترل كيفيت شركتي جامع كيفيت طراحي ((كيفيت به عنوان هدف)) مهم است زيرا در توسعه محصول جديد بر كنترل كيفيت تاكييد مي شود.
اقلام بهاي تمام شده كيفيت عبارت است از بهاي به وقوع پيوسته اي كه به واسطه فعاليتهاي ناشي از تضمين كيفيت تطبيقي به وجود مي آيد .علاوه بر اينكه شامل هر هزينه اي است كه توليد كننده بايد به واسطه نواقص كيفيت بپردازد.به عبارت ديگر هزینههای کیفیت شامل کلیه مخارجی هستند که کلیه عوامل اعم از تولیدکننده، مصرف کننده ویا جامعه از بابت کیفیت محصـــــــــول یا خدمات متحمل می شوند.(1) هزینه های مرتبطبا کیفیت عبارتنداز: مخارج مربوط به پیشگیری از بروز عیب، هزینه های به کارگیری یاعملیات، فعالیتهای ارزیابی کیفیت به اضافه خسارات ناشی از شکستهای درونی وبیرونی.
رويكردهاي سنتي اقلام بهاي تمام شده طراحي كيفيت را در نظر نمی گیرد از آنجا بازار اطلاعات بازخورد كمي را در رابطه با كيفيت هاي نا مرغوب طراحي محصول فراهم مي كند اندازه گيري بهاي تمام شده اين محصولات مشكل است .
به اين دلايل بهايابي كيفيت در مديريت كيفيت ژاپني شكست خورد بنابراين ژاپني ها يك رويكرد قياسي را به كار گرفتند و توسعه عملكرد كيفيت (QFD) را كه به واسطه تغيير نيازهاي مشتري به توسعه محصولات كمك مي كند پيشرو گرفتند.
3-مشاركت در مقابل اعتماد به متخصصين حرفه اي ( سهيم شدن كاركنان در كنار متخصصان حرفه اي) :
در بيشتر شركتهاي ژاپني ،مديريت كيفيت بوسيله كاركنان در هر سطحي اداره مي شود ، نه بوسيله متخصصين حرفه اي. به عبارت ديگر در ژاپن مرز مشخصي براي جداسازي فعاليتهاي كنترل كيفيت وجود ندارد در نتيجه تفكيك بهاي كيفيت از بهاي ديگر فعاليتها غير ممكن مي باشد.
از آنجايي كه براي مديريت كيفيت در شركتهاي آمريكايي بايد مسوليت ها و توانايي ها مشخص شود شناسايي موانع و ارزيابي تضمين كيفيت و تقسيمات نظارتي امكان پذير است . همچنين بهاي تمام شده واقعي كيفيت بهتر قابل محاسبه مي باشد.
دلايل تجديد ارزيابي بهايابي كيفيت در ژاپن :
ناتواني رويكرد سنتي در تشريح رويدادهاي كنترل كيفيت به وضوح قابل لمس است به همين دليل گسترش انتقاد از رويكرد سنتي باعث شد مديريت كيفيت جامع TQM كه يك نسخه جديد از CWQC (كنترل كيفيت شركتي جامع ) مي باشد اهميت يابد. شعار TQM شامل مفاهيم پايه اي CWQC همچون مشتري مداري ، بهبود مستمر و دائمي است . از آنجايي كه قبلا تئوريهاي بهاي تمام شده كيفيت مرسوم قبل ازCWQC وTQM وجود داشته است اينطور به نظر مي رسد كه بهايابي كيفيت در طول زمان تغيير يافته است . رويكردهاي جديدي كه از دهه 1970 معرفي شده اند تئوري هاي كيفيت را مورد بررسي قرار داده اند. اكثر تئوريهاي كيفيت بر اين موضوع كه بهايابي كيفيت نبايد براي كاهش بهاي كيفيت جامع مورد استفاده قرار گيرد اصرار مي ورزند.
رويكردهاي جديد حداقل كيفيتي را كه منجر به حداقل شدن بهاي تمام شده مي شوند مورد بررسي قرار مي دهند.
تغيير از بهاي تمام شده حداقل به كيفيت حداكثر يك ضرورت است ولي يك ابزار كامل براي مديريت بهاي تمام شده در بلند مدت نيست.
بهايابي كيفيت ممكن است تنها راهي باشد كه شركتها در كمبود منابع مي توانند منافع رقابتي شان را در بازارهاي جهاني و توسعه محصولات با ارزش افزوده بالا كه براي مشتريان نيز جالب است حفظ كنند.
مديريت بهاي تمام شده طراحي محصول براي دستيابي به اهداف و بهبود توليد اهميت دارد.
همچنين اگر اقلام بهاي تمام شده با خريد و بازاريابي مرتبط باشد بايد شامل اقلام بهاي تمام شده كيفيت نيز باشد زيرا كيفيت طراحي با اين فعاليت ها مرتبط است .
هنگامي كه اقلام بهاي تمام شده مورد ارزيابي قرار گرفتند آنگاه ارزيابي سود آوري محصولات منفرد و يا محصولات گروهي امكان پذير مي شود.
اين دلايل به شرح زير مي باشند:
1- توسعه سيستم هاي اطلاعاتي كامپيوتري :
وصول اطلاعات در مورد اقلام بهاي تمام شده پيشگيري و ارزيابي از سيستم هاي حسابداري موجود ، بسيار مشكل بود. به منظور فهم تعامل و ارتباط ميان اقلام بهاي تمام شده پيشگيري و ارزيابي و اقلام بهاي تمام شده شكست ، ضروري مي باشد كه اين اقلام بهاي تمام شده بر مبناي مراكز مسوليت مورد ارزيابي قرار گيرند. علاوه بر آن نياز به پردازش اطلاعات وسيع و نيازمنديهاي مشتريان بر اهميت و ضرورت اين سيستم ها مي افزايد. بمنظور بكارگيري اطلاعات بهاي تمام شده كيفيت در فرايندهاي كنترل ، بايستي اطلاعات مربوط در زمان مناسب و بهنگام به افراد مربوط گزارش شوند. اطلاعات بهاي تمام شده كيفيت يك منبع اطلاعاتي مهم براي مديريت مي باشد. نهايتا ، پيشرفتهاي اخير در تكنولوژي كامپيوتر و استقرار و استقرار شبكه هاي كامپيوتري در شركت ها ، شرايط بهايابي كيفيت را در شركت هاي ژاپني تكميل كرد.
2- نياز به گواهينامه هاي بين المللي :
يكي از دلايل تجديد ارزيابي بهايابي كيفيت در شركت هاي ژاپني ، جهاني شدن تجارت و استاندارد هاي كيفيت بين المللي مانند ISO9000 مي باشد. بمنظور افزايش تقاضاي مشتريان نياز به استاندارد كردن كيفيت محصولات ، واجب به نظر ميرسد. استانداردهاي ISO9000 تاISO9004 مورد پذيرش اكثر ملتها مثل ژاپن هستند. مطابقت با نيازمنديهاي توليد :
در سال 1995 قانون الزامات توليد در ژاپن اجرا مي شد. در آن زمان شركت هاي ژاپني با مشكلاتي ر اين رابطه مواجه بودند. در واقع اقلام بهاي تمام شده و ارزيابي اقلام بهاي تمام شده كيفيت مي تواند به عنوان يك راه حل ، به حل اين مشكل كمك كند. بدين منظور
شركت هاي ژاپني در راستاي برخورد با مشكلات سازماني و مطابقت توليدات و محصولات با الزامات بوجود آمده توسط قانون و يا مشتريان ، سيستم هاي بهايابي كيفيت را بكار گرفته و از آن بمنظور ابزاري جهت مديريت جامع تر استفاده كردند… برطبق نظريه سازماني ، سازمان ها وابسته به حوزه هاي خارجي مانند مشتريان مي باشند. بدين منظور فعاليت هايشان را در جهت تامين نيازهاي مشتريان و الزامات حوزه هاي خارجي (مانند بكارگيري رويه هاي (TQM) ) برنامه ريزي مي كنند.اين نظريه معتقد است كه اين نوع عملكرد و تطابق با خواسته هاي مشتريان منجر به افزايش مشروعيت و حسن نيتي استفاده كنندگان و مشتريان شده و بنابراين ابقاء بلند مدت سازمان را تضمين مي كند. اگرچه هدف داخلي سازمان ها به منظور عملكرد مطلوب مي تواند متفاوت و گاها متناقض باشد، در نهايت بكارگيري اين رويه هاي مديريتي منجر به عملكرد مطلوب و رضايت مندي مشتريان مي شود
هزینه یابی كیفیت از مباحث جدید مدیریتی است كه ميتواند وضعیت و عملكرد شركت را از ابعاد مختلف مانند حسابداری بهای تمام شده (حسابداری صنعتی)، كنترل كیفیت، تعمیرات و نگهداری، زنجیره تامین، مدیریت تولید، انبارها، ایمنی و بهداشت، آموزش و بهسازی و موارد دیگر نشان دهد و با تهیه ترازنامه كیفیت در شركت و مقایسه روند هزینه های كیفیت ميتوان هزینه كیفیت در شركت را كنترل و بهبود بخشید.
برخی از این نكات مهم در بهايابي كيفيت عبارتند از:
-بهاي كیفیت در گزارشهای حسابداری به طور كامل ثبت نمي شوند و اغلب هزینه های واقعی كیفیت بسیار بیشتر از موارد گزارش شده هستند.
- هزینه های كیفیت نباید تنها در مورد فعالیتهای عملیاتی و تولیدی درنظر گرفته شوند بلكه فعالیتهای خدماتی و پشتیبانی نیز تاثیر عمده ای در افزیش یا كاهش هزینه های كیفیت دارند، بنابرین باید هزینه های مربوط نیز در هزینه های كیفیت مورد سنجش و ارزیابی قرار گیرند.
- كاهش هزینه های كیفیت در چارچوب برنامه های استراتژیك سازمانها قرار دارد.
هزینه های كیفیت كدامند؟
سه دیدگاه اصلی در مورد تعریف هزینه های كیفیت وجود دارد كه عبارتند از
هزینه های رسیدن به كیفیت مطلوب از طریق طراحی و سازماندهای
هزینه های عملیاتی واحد كنترل كیفیت (تجهایزات، حقوق و دستمزد و…)
هزینه هایی كه از كیفیت پیین و نامطلوب محصول ناشی ميشود (شامل ضیعات، افت قیمت محصول و...
به منظور اندازهگیری هزینه های كیفیت لازم است ابتدا اجزای هزینه های كیفیت شناسایی و طبقهبندی شده، سپس كلیه هزینه های مرتبط با كیفیت بر اساس آمار دادههای هزینهی موجود یا طرح مدون جمعآوری اطلاعات، مشخص و در قالب طبقهبندی شده دسته بندی شوند. تنها در این صورت است كه ميتوان راهكارهای مناسبی بری حذف هزینه های عمده كیفیت ارائه و اجرا كرد.
اهداف راهبردي بهايابي كيفيت در شركتهاي ژاپنييكي از مهمترين موضوعات رايج در زمينه حسابداري مديريت يا مديريت هزينه ها در ژاپن بهايابي كيفيت مي باشد كه اثر بخشي مديريت كيفيت را از طريق تعيين كيفيت بر اساس معيار هاي بهايابي ارزيابي ميكند. به اين ترتيب بهايابي كيفيت مي تواند به بهبود اين قبيل فعاليت ها كمك كند.
تنها تعداد كمي از شركتها و سازمانها به درستي ارتباط بين بهاي تمام شده واقعي را با توجه به اين تلاشها (بهايابي كيفيت ) مد نظر قرار داده اند.
اخيرا شركتها ي ژاپني متعددي سيستم هاي بهايابي كيفيت را مورد استفاده قرار داده اند.
شركتهاي ژاپني با تو جه به بكار گيري اين سيستم ها مشكلات با اهميتي را كه از اين سيستم ها ناشي ميشوند شناسايي كرده اند.
بر مبناي تجربيات 2 شركت ژاپني اين نتيجه حاصل شده است كه مديريت بهاي تمام شده كيفيت به منظور بهايابي كيفيت به عنوان يكي ازابزارهاي راهبردي مديريت بهاي تمام شده مورد نياز است .
بهايابي كيفيت از ديدگاه نويسندگان مختلف به شيوه هاي متفاوتي تفسير شده است كه مي توان آنها را به 2 تعريف زير خلاصه كرد.:
اول: مديريت راهبردي هزينه ميتواند روشهاي موثر كاهش بهاي تمام شده را به منظور بهبود سود آوري توليدات تك محصولي يا دسته توليد ات در مراحل مختلف فرآيند زنجيره ارزش شامل طراحي توليد ، تحقيق و توسعه وبرنامه ريزي هنگامي كه بخش بيشتري از هزينه هاي چرخه توليدمحصول ثابت ميباشند راتشريح كند.
دوم : اين كه بهايابي كيفيت شرايطي را به منظور استفاده تخصصي و كاربردي از اطلاعات بهاي تمام شده جهت اصلاح ساختار سازماني و يا تغييرات اساسي در ديگر جنبه هاي سازماني فراهم مي آورد.
بخش دوم از اين مقاله به اين موضوع اشاره دارد كه اين گونه طرحها را ميتوان در سيستم هاي بهايابي كيفيت در ژاپن مشاهده نمود.
بحث زير به تفاوتهاي بين سيستم هاي مديريت و همچنين روشهايي كه مديريت كيفيت و مديريت هزينه در ژاپن و غرب به كار گرفته اند مي پردازد.
نتايج اين تحقيق نه تنها قابل استفاده براي شركتها ي ژاپن است بلكه مي تواند مورد استفاده شركتها ي ديگر كشور ها نيز قرار بگيرد.
لغات كليدي: بهايابي كيفيت ، مديريت راهبردي بهاي تمام شده ،كنترل كيفيت شركتي جامع (CWQC) ،طراحي كيفيت ،خود سازماندهي.
1- بهايابي كيفيت و مديريت كيفيت ژاپني :
رويكردهاي سنتي بهاي تمام شده كيفيت در مقابل كنترل كيفيت شركتي جامع (مديريت كيفيت جامع)در آمريكا 4 گروه از اقلام بهاي تمام شده كيفيت در جدول شماره 1 نشان داده شده اند. از سال 1950زماني كه ايده بهايابي كيفيت ( بهاي تمام شده كيفيت) مطرح شد هدف اصلي از سنجش بهاي تمام شده كيفيت ارزيابي اثر بخشي مديريت كيفيت شركتها بودكه به طور جداگانه مخارج نگهداري ،بهبود و حفظ كيفيت و زيانهاي متحمل شده ناشي از شكست (قصور ) در چنين فعاليتهايي را محاسبه مي كند.
(بهاي تمام شده قصور (شكست) داخلي (درون سازماني) و بهاي تمام شده قصور (شكست) خارجي(برون سازماني)بوسيله تحليل و توزيع و تغيير دوره اي در اقلام بهاي تمام شده به بهاي تمام شده اقلام مزبور اضافه مي شود.
اگر چه اقلام بهاي تمام شده پيشگيري و بهاي تمام شده ارزيابي احتياطي هستند افزايش آنها بهاي تمام شده قصور(شكست) را كاهش مي دهد.
رويكرد هاي سنتي بهاي تمام شده كيفيت بر اين موضوع تاكيد دارند كه بهاي تمام شده كيفيت بايد
در سطحي از كيفيت تعيين شود كه بهاي تمام شده پيشگيري و ارزيابي با بهاي تمام شده قصور(شكست) يكسان باشند.اين سطح به منظور بهينه سازي مورد توجه قرار ميگيرد.
جدول 1
4گروه اصلي اقلام بهاي تمام شده كيفيت به شرح زير مي باشد:
گروه تعريف
بهاي تمام شده پيشگيري بهاي تمام شده پيشگيري از مشكلات كيفيتي وابسته و پسيگيري شامل بهاي تمام شده آموزشي ،كارآموزي و مطالعه فر آيند
بهاي تمام شده ارزيابي كيفيت بهاي تمام شده نظارتهاي مختلف و طبقه بندي به منظور تاكيد كردن
بر استاداردهاي كيفي خدمات و محصولات و خصوصيات مورد نياز خدمات
بهاي تمام شده قصور داخلي بهاي تمام شده جبراني مشکلات كيفيتي كالاها و خدمات قبل از
(شكست درون سازماني) تحويل شامل بهاي تمام شده تعميرات و انجام مجدد كارها.
بهاي تمام شده قصور خارجي بهاي تمام شده جبراني مشكلات كيفيتي كالاهاو خدمات بعد از تحويل
(شكست برون سازماني) شامل بهاي تمام شده برگشت ، تعميرات و بر طرف نمودن شكايات
ناشي از مشکلات كيفيتي كالاها و خدمات
الف- هزینه های پیشگیری:
هزینه طرح ریزی كیفیت هزینه آموزش هزینه طراحی و كنترل فرایند بازرسی هزینه های گزارشها و آمار مربوط به كیفیت هزینه ارزیابی پیمانكاران فرعی در مورد قابليت انجام پيمان و هزینه های كیفی قابل كنترل به وقوع پیوسته
ب - هزینه های ارزیابی : این هزینه ها برای تعیین مطابقت یا عدم مطابقت مشخصه های محصول با ویژگيهای كیفی مورد نظر صرف ميشوند. برخی از زیر گروه های این گروه عبارتند از:
1ـ هزینه های ارزیابی پیمانكاران فرعی :پیمانكاران فرعی تامین كنندگان مواد و قطعات، خدمات و محصولات مورد استفاده شركت باید پیش از خرید مورد ارزیابی قرار گیرند و از توانایی و قابلیت آنها در برآورده كردن نیازهای شركت اطمینان حاصل شود.
2ـ هزینه بازرسی و آزمایش وروديها :این زیرگروه شامل هزینه های مربوط به بازرسی و آزمایش مواد اولیه خریداری شده در هنگام ورود به شركت، اعزام كارشناس به محل تامین كنندگان كالاها و مواد یا استفاده از خدمات بازرسی شركتهای شخص ثالث بازرسی كننده در محل تامین كنندگان كالاست.
3ـ بازرسی و آزمایش حین فرایند : : شامل هزینه فعالیتهای بازرسی و آزمایش مجموعه ها و قطعات حین فرایند برای كسب اطمینان از صحت و دقت فرایندهای انجام شده بر روی آنهاست.
4ـ بازرسی و آزمایش محصول نهایی :هزینه بازرسی و آزمایش كه بر روی محصول نهایی و به منظور تعیین پذیرش یا عدم پذیرش كالای نهایی تولید شده و مشخص كردن قابلیت ارائه محصول به مشتری انجام ميشود، شامل هزینه های نیروی كار، تجهیزات و مواد است. در صورتی كه كالای آماده شده برای ارسال به مشـتری، بیش از حد قابل قبول اقلام معیوب داشته باشد باید مورد بازرسی صد در صد قرار گیرد و اقلام معیـوب آن تا رسیدن به حد قابل قبول جداسازی شود.
5ـ بررسی كیفیت موجودی انبارها : در حقیقت هزینه های مربوط به بررسی كیفیت موجوديهایی كه در انبار شركت نگهداری ميشوند، به منظور كسب اطمینان از حفظ كیفیت مورد نیاز برای استفاده از آنها در تولید محصولات یا انجام بازرسی و آزمونهاست. هزینه انبارگردانی برای حسابرسی شركت نباید در این سرفصل لحاظ شود.
6ـ هزینه های كنترل تجهیزات بازرسی و اندازه گیری: این گروه از هزینه ها شامل هزینه های مربوط به كنترل تجهیزات بازرسی و اندازهگیری و حفظ آنها در شرایط مطلوب است؛ به گونه ای كه بتوان به مقادیر اندازه گیری شده توسط این دستگاهها اعتماد كرد. عمده این هزینه ها دربرگیرنده تدارك تجهیزات مناسب و كالیبراسیون آنهاست.
ج - هزینه های شكست درونی:
این هزینه ها شامل ایرادهایی است كه در مراحل مختلف پیش از تحویل محصول به مشتری بروز ميكنند و سازمان به روشهای مختلف از قبیل بازرسی و آزمایش توسط كاركنان واحد كنترل كیفیت خود یا بازرسان خارجی به این عیوب پی ميبرد و به حذف آنها اقدام ميكند.
زیر گروههای تشكیل دهنده این گروه عبارتند از:
1ـ هزینه های دورریز یا اسقاطی : محصولات و اقلامی كه به علت عدم انطباق با مشخصههای مهندسی تعریف شده، قابلیت ارائه به مشتریان و یا استفاده در كاربردهای دیگر را نداشته باشند، به عنوان دورریز یا اسقاط درنظرگرفته ميشوند. مانند تغییر شكل ورقهای فولادی به علت بالا بودن دمای كوره های لعاب .
2ـ هزینه های تعمیر و دوباره كاری محصولات تولیدی شركت: محصولاتی كه در داخل شركت ساخته ميشوند و به دلیل مطابقت نداشتن با مشخصه های مورد نیاز، قابل استفاده نیستند، در برخی موارد با تكرار برخی فعالیتهای اصلاحی یا انجام فعالیتهای تعمیراتی قابل استفاده ميشوند كه هزینه این گونه فعالیتها باید از فعالیتهای تولیدی تفكیك و در سرفصل هزینه های كیفیت منظور شود. اصلاح سوختگی رنگ بدنه خودروها، رگلاژ كردن درهای خودرو
3ـ هزینه های تحلیل شكست: هزینه های مربوط به بررسی و تحلیل كارشناسی علل بروز ایراد در محصول و چاره اندیشی در خصوص راه حلهای رفع و جلوگیری از تكرار آنها در این زیر گروه قرار ميگیرند. كلیه هزینه های مربوط به گروه های مهندسی، R&D و مشاوران و جلسات متعددی كه با حضور مدیران و كارشناسان ارشد به منظور رفع علت وقوع ضایعات تشكیل ميشود، در این گروه از هزینه ها جای ميگیرند.
4ـ تعمیر واصلاح اقلام معیوب دریافتی: شامل هزینه های مربوط به آماده سازی اقلام دریافتی از تامینكنندگان مواد مورد استفاده كه به علت عدم رعایت مشخصههای درخواستی از طرف تامینكننده، به شكل فعلی قابلیت به كارگیری و استفاده را ندارند و باید تعمیر یا اصلاح شوند. (قطعات دریافتی از شركتهای طراحی ومهندسی و یا دیگر ساپلایرها).
5ـ هزینه های ناشی از نگهداری نامناسب مواد اولیه : هزینه های ناشی از مناسب نبودن نحوه انبارش كه به صدمه دیدن اقلام مصرفی منجر فاسد شدن ميشود، در این گروه قرار ميگیرند. مثالهایی از این دست عبارتند از : فاسد شدن رنگ و مواد شیمیایی به دلیل گرمای محل نگهداری لاستیك در زیر نور آفتاب و ...
6ـ هزینه های آزمایش مجدد اقلام اصلاح شده : در صورتی كه محصولی تعمیر و اصلاح شود یا دوباره كاری روی آن صورت گیرد، نیازمند بازرسی و آزمایش به منظور كسب اطمینان از قرار گرفتن در حدود تلرانس قابل قبول است. هزینه های آزمایشهای مربوط باید از بازرسی و آزمایشهایی كه در شرایط عادی تولید انجام ميشوند، تفكیك و به طور جداگانه محاسبه شود، مانند رنگ بدنه خودروهایی كه پس از پولیش كردن دوباره تست ميشوند.
7ـ هزینه درجه بندی كیفیت محصولات زیر سطح قابل قبول : هزینه ناشی از فروش محصولات با قیمتی پایینتر، به دلیل مطابقت نداشتن مشخصه های آنها با محصولات استاندارد در این زیرگروه قرار ميگیرد. اگر به هر دلیل محصولات تولید شده در سطوح كیفیت درجه دو یا پایینتر ارزیابی شوند، با قیمت كمتر به فروش خواهند رسید كه این كاهش درآمد را نیز ميتوان به عنوان هزینه های كیفیت محاسبه كرد.
د- هزینه های شكست برونی:
این گروه، هزینه هایی را دربرميگیرد كه پس از دریافت محصول توسط مشتری ایجاد ميشوند و تا پیش از به كارگیری محصول توسط مشتری، مشخص و كشف نشدهاند.
عناصر این گروه از هزینه ها عبارتند از:
1ـ هزینه های ضمانت: این زیرگروه دربرگیرنده هزینه های گارانتی شامل هزینه های تعویض، تعمیر ویا جایگزینی محصولات، حمل ونقل و نصب مجدد است.
2ـ هزینه های برگشت محصول توسط مشتری و شكایات مشتریان: هزینه های فعالیتهایی كه برای پاسخگویی به مشتریان شاكی و جلب رضایت آنها از سوی شركت تقبل ميشود، شامل هزینه های تماسهاس تلفنی، نفر ـ ساعت مورد نیاز برای تكمیل فرمهای نظرخواهی از مشتریان و پروژه های صدای مشتری و در بعضی موارد پرداخت خسارت به مشتریان.
3ـ هزینه های اصلاح محصولات دردست مشتریان:هزینه های تعویض، تعمیر یا جایگزینی محصولات معيوبی كه شركت برای رفع ایرادهایشان به تعویض و اصلاح اقدام ميكند . در سالهای اخیر بسیاری از كارخانه های خودروساز نقص فنی موجود در خودروهای فروخته شده خود را به اطلاع خریداران محصول مورد نظر ميرسانند و به تعویض و اصلاح نقص فنی به صورت رایگان اقدام ميكنند. چنین عملیاتی هزینه های نیروی انسانی، قطعات جایگزین و … را در بر خواهد داشت.
در امريكا به طور عملي بخشهاي ضمانت كيفيت و كنترل كيفيت با اقلام بهاي تمام شده كيفيت مورد استفاده قرار می گيریند و بخشهاي حسابداري به طور فعال در ارزيابي وسنجش اين ضمانت ها و كنترلها سهيم ميباشد.
بعضي از نويسندگان توصيه كرده اند كه گزارش بهاي تمام شده كيفيت بخشي از سيستم حسابداري باشد و در اين ارتباط سودمندي اطلاعات بهاي تمام شده يراي مديريت كيفيت مورد بحث قرار گرفت.
در موارد ديگر نيز مشاهده شد كه بهايابي كيفيت حداقل به عنوان يكي از روشهاي قابل قبول حسابداري بهاي تمام شده مورد پذيرش عموم مي باشد.
در سال1961رويكرد ژاپني كنترل كيفيت جامع (TOC) مفاهيم و فلسفه بهايابي تمام شده كيفيت را در ژاپن تشريح كرد.
اگر چه بعضي از شركتها ي ژاپني تمايل داشتند تا روش كنترل كيفيت شركتي جامع را در شركتهاي خود به كار گيرند، در رابطه با اقلام بهاي تمام شده كيفيت و رويكرد كنترل كيفيت شركتي جامع گرايش كمتري وجود داشت.
در اين زمان تلاشي به منظور بكارگيري روشهاي كنترل كيفيت شركتي جامع به شكل امريكايي انجام نشد در عوض آنها روشهاي كنترل كيفيت جامع را تصحيح كرده و به صورت سيستم كنترل كيفيت جامع نوع ژاپني در آوردند..
Despit feignebum معتقد بود كه تمامي كاركنان بايد در كنترل كيفيت شركتي جامع سهيم بوده و به آنها اختياراتي واگذار شود. شركتها ي ژاپني سيستمي را كه در آن سيستم اختياراتي به تيم كنترلي خاص واگذار مي شد را ترويج دادند كه اين عمل بايستي توسط كاركنان در تمامي سطوح ادامه يابد.
اين رويه مديريتي كيفيت در شركتها ي ژاپني منحصرا به كنترل كيفيت شركتي جامع مربوط مي شود كنترل كيفيت شركتي جامع بر مبناي تننوع اهداف مديريت كيفيت توصيف مي شود.
بعد از دهه 1960تو ليدكنندگان ژاپني سيستم هاي كنترلي را به منظور اطمينان از سطح كيفيت صادرات در شركتهاي خود تشديد كردند كه اين مسله به علت عدم وجود منابع طبيعي در ژاپن و باقي ماندن در عرصه رقابتي در بازارهاي جهاني صورت پذيرفت.
آنها معتقدند كه تحقيق بازاري ، طراحي توليد ،تحقيق و توسعه و طراحي براي ايجاد سطوح عالي كيفيتي ضروري ميباشد و بر اين نكته تاكيد داشتند كه وجود كنترلهاي كيفي در تمام فرآيندها از قبيل توليد ، بسته بندي ، انبار كردن ،ارسال كالاو تضمین كالا لازم ميباشد.
در اين ارتباط بكارگيري تكنيك هاي خارجي توصيه نمیشود چرا كه بايد اين رويه ها را بر مبناي شرايط موجود تعديل نمود به اين منظور شركتها ي ژاپني كنترل كيفي را توام با توسعه تحقيق و برنامه ريزي مورد توجه قرار دادند.
درسال1960جامعه صنعتي ژاپن فلسفه مشتري مداري را پذيرفت و بر اين مبنا شركتها ناچار به تغيير تمركزشان از رويه هاي صرفا توليدي (توليد انبوهout-produces) كه علايق توليد كنندگان را معكس مي كرد به رويه هاي توليد بر مبناي تقاضاي بازار (market-In) كه بر برآورده ساختن نيازمنديهاي مشتريان تاكيد مي كرد ، شدند.
متاسفانه توسعه بهايابي در ژاپن از فلسفه اساسي كنترل كيفيت شركتي جامع ناشي از بهايابي كيفيت تفكيك شده است .
سه موضوع مهم در ارتباط با اين تفكيك و جداسازي به شرح زير مطرح مي باشد :
1-رويه هاي صرفا توليديproduet-out در مقابل رويه هاي توليد بر مبناي تقاضاي بازار market-in:
همانطور كه در بالا اشاره شد مهمترين هدف در كنترل كيفيت شركتي جامع ، مشتري مداري است.در حالي كه رويكردهاي سنتي براي بها يابي كيفيت ، رضايتمندي و تضمین كيفيت مشتريان را ناديده مي گرفت. به واسطه ديدگاه تضمين كيفيت بهاي تمام شده كل حداقل نميشود بلكه اقلام معيوب را حداقل مي كند.( به اقلام فاقد عيب منتج مي شود)
بنابراين رويكردهاي سنتي فقط به كاهش بهاي تمام شده قصور(شكست) در مقابل بهاي تمام شده مطلوب و بهينه اشاره دارد.در حاليكه اين نگرش بر خلاف ايده هاي كنترل كيفيت شركتي جامع مي باشد علاوه بر اين رويكردهاي سنتي رقبا را در نظر نمي گيرد.
حتي شركتي كه به حداقل بهاي كيفيت دست يافته يا به وضعيت توليد كالاي بدون نقص دست يافته اگر رقبا به سطح كمي از كيفيت در بهاي تمام شده پايين تر دست یابند شركت ممكن است منابع رقابتي و منافع باالقوه را از دست بدهد.
2-كيفيت طراحي در مقابل كيفيت تطبيقي( conformance) :
جان وجرنيا (1970) ميان كيفيت تطبيقي و كيفيت طراحي به عنوان مفهوم (اصل) كيفيت تمايز قايل شده انند. از طرف ديگر كيفيت طراحي شامل نيازهاي مشتري براي طراحي محصول مي باشد. در ژاپن كيفيت طراحي اغلب به عنوان (( كيفيت هدف)) و كيفيت تطبيقي به عنوان (كيفيت نتيجه) در نظر گرفته مي شود.
در كنترل كيفيت شركتي جامع كيفيت طراحي ((كيفيت به عنوان هدف)) مهم است زيرا در توسعه محصول جديد بر كنترل كيفيت تاكييد مي شود.
اقلام بهاي تمام شده كيفيت عبارت است از بهاي به وقوع پيوسته اي كه به واسطه فعاليتهاي ناشي از تضمين كيفيت تطبيقي به وجود مي آيد .علاوه بر اينكه شامل هر هزينه اي است كه توليد كننده بايد به واسطه نواقص كيفيت بپردازد.به عبارت ديگر هزینههای کیفیت شامل کلیه مخارجی هستند که کلیه عوامل اعم از تولیدکننده، مصرف کننده ویا جامعه از بابت کیفیت محصـــــــــول یا خدمات متحمل می شوند.(1) هزینه های مرتبطبا کیفیت عبارتنداز: مخارج مربوط به پیشگیری از بروز عیب، هزینه های به کارگیری یاعملیات، فعالیتهای ارزیابی کیفیت به اضافه خسارات ناشی از شکستهای درونی وبیرونی.
رويكردهاي سنتي اقلام بهاي تمام شده طراحي كيفيت را در نظر نمی گیرد از آنجا بازار اطلاعات بازخورد كمي را در رابطه با كيفيت هاي نا مرغوب طراحي محصول فراهم مي كند اندازه گيري بهاي تمام شده اين محصولات مشكل است .
به اين دلايل بهايابي كيفيت در مديريت كيفيت ژاپني شكست خورد بنابراين ژاپني ها يك رويكرد قياسي را به كار گرفتند و توسعه عملكرد كيفيت (QFD) را كه به واسطه تغيير نيازهاي مشتري به توسعه محصولات كمك مي كند پيشرو گرفتند.
3-مشاركت در مقابل اعتماد به متخصصين حرفه اي ( سهيم شدن كاركنان در كنار متخصصان حرفه اي) :
در بيشتر شركتهاي ژاپني ،مديريت كيفيت بوسيله كاركنان در هر سطحي اداره مي شود ، نه بوسيله متخصصين حرفه اي. به عبارت ديگر در ژاپن مرز مشخصي براي جداسازي فعاليتهاي كنترل كيفيت وجود ندارد در نتيجه تفكيك بهاي كيفيت از بهاي ديگر فعاليتها غير ممكن مي باشد.
از آنجايي كه براي مديريت كيفيت در شركتهاي آمريكايي بايد مسوليت ها و توانايي ها مشخص شود شناسايي موانع و ارزيابي تضمين كيفيت و تقسيمات نظارتي امكان پذير است . همچنين بهاي تمام شده واقعي كيفيت بهتر قابل محاسبه مي باشد.
دلايل تجديد ارزيابي بهايابي كيفيت در ژاپن :
ناتواني رويكرد سنتي در تشريح رويدادهاي كنترل كيفيت به وضوح قابل لمس است به همين دليل گسترش انتقاد از رويكرد سنتي باعث شد مديريت كيفيت جامع TQM كه يك نسخه جديد از CWQC (كنترل كيفيت شركتي جامع ) مي باشد اهميت يابد. شعار TQM شامل مفاهيم پايه اي CWQC همچون مشتري مداري ، بهبود مستمر و دائمي است . از آنجايي كه قبلا تئوريهاي بهاي تمام شده كيفيت مرسوم قبل ازCWQC وTQM وجود داشته است اينطور به نظر مي رسد كه بهايابي كيفيت در طول زمان تغيير يافته است . رويكردهاي جديدي كه از دهه 1970 معرفي شده اند تئوري هاي كيفيت را مورد بررسي قرار داده اند. اكثر تئوريهاي كيفيت بر اين موضوع كه بهايابي كيفيت نبايد براي كاهش بهاي كيفيت جامع مورد استفاده قرار گيرد اصرار مي ورزند.
رويكردهاي جديد حداقل كيفيتي را كه منجر به حداقل شدن بهاي تمام شده مي شوند مورد بررسي قرار مي دهند.
تغيير از بهاي تمام شده حداقل به كيفيت حداكثر يك ضرورت است ولي يك ابزار كامل براي مديريت بهاي تمام شده در بلند مدت نيست.
بهايابي كيفيت ممكن است تنها راهي باشد كه شركتها در كمبود منابع مي توانند منافع رقابتي شان را در بازارهاي جهاني و توسعه محصولات با ارزش افزوده بالا كه براي مشتريان نيز جالب است حفظ كنند.
مديريت بهاي تمام شده طراحي محصول براي دستيابي به اهداف و بهبود توليد اهميت دارد.
همچنين اگر اقلام بهاي تمام شده با خريد و بازاريابي مرتبط باشد بايد شامل اقلام بهاي تمام شده كيفيت نيز باشد زيرا كيفيت طراحي با اين فعاليت ها مرتبط است .
هنگامي كه اقلام بهاي تمام شده مورد ارزيابي قرار گرفتند آنگاه ارزيابي سود آوري محصولات منفرد و يا محصولات گروهي امكان پذير مي شود.
اين دلايل به شرح زير مي باشند:
1- توسعه سيستم هاي اطلاعاتي كامپيوتري :
وصول اطلاعات در مورد اقلام بهاي تمام شده پيشگيري و ارزيابي از سيستم هاي حسابداري موجود ، بسيار مشكل بود. به منظور فهم تعامل و ارتباط ميان اقلام بهاي تمام شده پيشگيري و ارزيابي و اقلام بهاي تمام شده شكست ، ضروري مي باشد كه اين اقلام بهاي تمام شده بر مبناي مراكز مسوليت مورد ارزيابي قرار گيرند. علاوه بر آن نياز به پردازش اطلاعات وسيع و نيازمنديهاي مشتريان بر اهميت و ضرورت اين سيستم ها مي افزايد. بمنظور بكارگيري اطلاعات بهاي تمام شده كيفيت در فرايندهاي كنترل ، بايستي اطلاعات مربوط در زمان مناسب و بهنگام به افراد مربوط گزارش شوند. اطلاعات بهاي تمام شده كيفيت يك منبع اطلاعاتي مهم براي مديريت مي باشد. نهايتا ، پيشرفتهاي اخير در تكنولوژي كامپيوتر و استقرار و استقرار شبكه هاي كامپيوتري در شركت ها ، شرايط بهايابي كيفيت را در شركت هاي ژاپني تكميل كرد.
2- نياز به گواهينامه هاي بين المللي :
يكي از دلايل تجديد ارزيابي بهايابي كيفيت در شركت هاي ژاپني ، جهاني شدن تجارت و استاندارد هاي كيفيت بين المللي مانند ISO9000 مي باشد. بمنظور افزايش تقاضاي مشتريان نياز به استاندارد كردن كيفيت محصولات ، واجب به نظر ميرسد. استانداردهاي ISO9000 تاISO9004 مورد پذيرش اكثر ملتها مثل ژاپن هستند. مطابقت با نيازمنديهاي توليد :
در سال 1995 قانون الزامات توليد در ژاپن اجرا مي شد. در آن زمان شركت هاي ژاپني با مشكلاتي ر اين رابطه مواجه بودند. در واقع اقلام بهاي تمام شده و ارزيابي اقلام بهاي تمام شده كيفيت مي تواند به عنوان يك راه حل ، به حل اين مشكل كمك كند. بدين منظور
شركت هاي ژاپني در راستاي برخورد با مشكلات سازماني و مطابقت توليدات و محصولات با الزامات بوجود آمده توسط قانون و يا مشتريان ، سيستم هاي بهايابي كيفيت را بكار گرفته و از آن بمنظور ابزاري جهت مديريت جامع تر استفاده كردند… برطبق نظريه سازماني ، سازمان ها وابسته به حوزه هاي خارجي مانند مشتريان مي باشند. بدين منظور فعاليت هايشان را در جهت تامين نيازهاي مشتريان و الزامات حوزه هاي خارجي (مانند بكارگيري رويه هاي (TQM) ) برنامه ريزي مي كنند.اين نظريه معتقد است كه اين نوع عملكرد و تطابق با خواسته هاي مشتريان منجر به افزايش مشروعيت و حسن نيتي استفاده كنندگان و مشتريان شده و بنابراين ابقاء بلند مدت سازمان را تضمين مي كند. اگرچه هدف داخلي سازمان ها به منظور عملكرد مطلوب مي تواند متفاوت و گاها متناقض باشد، در نهايت بكارگيري اين رويه هاي مديريتي منجر به عملكرد مطلوب و رضايت مندي مشتريان مي شود