طراحی مجتمع های اداری نوین (شهر اینترنتی دبی) ...

[وحید 0319]

امروزه با وجود تخصصی تر شدن رشته های علمی , در مواردی مرزبندی قطعی و مشخص در مورد حوزه های مختلف علم و تعلق یک مسئله به یک حیطه ی علمی خاص قائل شد.به عنوان مثال معماری با محیط زیست و شرایط اقلیمی , روانشناسی , مدیریت , جامعه شناسی , اقتصاد و ... ارتباط متقابل داشته و بر هم تاثیر گذارند.معماری جامع گرا است و یک اثر موفق زمانی خلق می شود که در روند طراحی آن , گروه طراحی با دیدی جامع و کلی نگر و با همکاری تیم های متشکل از متخصصان علوم مرتبط با موضوع , با در نظر گرفتن جنبه های متفاوت امر و بررسی از زوایای مختلف به دور از هر گونه تفکرات و اندیشه های تک بعدی , اقدام نماید

http://www.oam.ir/images/stories/dubai2fs.jpg

معماری به طور قطع و یقین , نظامی فراگیر و چند ساحتی (چند بعدی)است.به گفته ی آلوار آلتو : معماری پدیده ای است مرکب که عملا تمام فعالیت بشری را تحت پوشش قرار می دهد . از دیدگاه جامع نگری , معماران تک بعدی شایسته را باید یه عنوان مشاوران تخصصی در نظر گرفت . هر معمار جامع نگر باید نظریات ایشان را مطالعه و بررسی نموده و در نهایت انها را با هم در آمیزد .
معماران تک بعدی اشخاصی هستند که در راه خلق یک اثر فقط به یک جنبه ی خاص اشاره کرده و در این راه هر چیزی را فدای تامین این جنبه می کنند , مانند معماران نماساز که فقط به جلوه ی بیرونی نما توجه داشته و از دیگر مسائل فنی و فضای ساختمان غافل می مانند .
در این مقاله سعی بر این است که ارتباط , تاثیرگذاری و تاثیرپذیری متقابل معماری با دیگر حیطه های علمی در راه خلق یک اثر مورد بررسی قرار گیرد . به عنوان نمونه یک مجتمع اداری مد نظر قرار گرفته و در راستای طراحی ان فارغ از در نظر گرفتن استاندارد ها و مسائل مبتنی بر سیستمهای عملکردی خاص ,اثرات متقابل مسائل مختلفی همچون محیط زیست و شرایط اقلیمی , مسائل روانشناسی کارمندان و مراجعان , مسائل تکنولوژیک و جز اینها و اثرات آن بر طراحی فضاهای اداری بررسی خواهد شد.



http://www.oam.ir/images/stories/aerial_view51.jpg







http://forum.naghsh-negar.ir/images/statusicon/wol_error.gif
Click this bar to view the full image.


http://www.oam.ir/images/stories/dubaifs.jpg


شرایط اقلیمی و زیست محیطی
ایجاد مجموعه هایی با نادیده گرفتن مسائل زیست محیطی و شرایط اقلیمی محیط , منجر به شکل گیری اثاری به صورت توده های جدا از محیط و حتی اسیب رسان به آن شده است , استدلال برخی سازندگان در برخی شرایط مبنی بر ترجیح تامین شرایط آسایش استفاده کنندگان بر مسائل اقلیمی , شاید پوششی باشد جهت پنهان کردن تفکرات نا صحیح , غیر اصولی , غیر علمی,مادی گرایانه و منفعت طلبانه ی خویش.
معماری هم ساز با اقلیم با تطابق با شرایط اقلیمی محیط , شرایط مطلوب اسایش انسانی از نظر درجه حرارت , میزان رطوبت و مانند اینها را در فضاهای داخلی با حداقل کاربرد وسایل سرمایش , گرمایش و تنها با تمهیدات و تفکرات علمی معمارانه فراهم می کند, این نوع معماری از نظر اقتصادی نیز با کاهش قابل ملاحضه ی میزان مصرف انرژی موثر است.

ایجاد فضاهای سبز
پیامدهای توسعه ی شهری نامناسب و پیچیدگی معضلات زیست محیطی انها, موجودیت فضای سبز و گسترش آن را برای همیشه اجتناب نا پذیر کرده است . شهر ها به عنوان کانون های تمرکز فعالیت و زندگی انسانها برای این که بتوانند پایداری خود را تضمین کنند چاره ای جز پذیرش ساختاری و کارکردی متأثر از سیستمهای طبیعی را ندارند. فضاهای سبز , شهر ها را به عنوان محیط زیست و محیط عملکردی انسانها معنادار ساخته و با مقابله با اثرات سوء گسترش صنعت و کاربرد نادرست تکنولوژی از طریق تعادل بخشی در سیستمهای اکولوژیک و ارتقاء سطح زیبایی یصری باعث افزایش کیفیت زیستی شهرها می شوند .
در مکانهای مختلف یک شهر ایجاد فضاهای سبز تحت عنوان ساخت و احداث پارک ها و فضاهای تفریحی شهری تبلور می یابد , اما باید توجه کرد این تنها راه موجود نیست و می توان فضاهای طبیعی –تفریحی را در محیط های کاری افراد ساکن در شهر به راحتی ایجاد نمود و با جانمایی مجموعه ها و فضاهای اداری در دل آنها و ایجاد ارتباط منطقی و هماهنگ ما بین آنها مجموعه هایی پدید آورد که کارمندان و مراجعان در طول ساعات اداری و حین کار از آرامش و نشاط ناشی از شرایط خاص محیط برخوردار شده و در عین حال در طول روز و علاوه بر آن پس از ساعات کار اداری , مجموعه به عنوان یک فضای شهری در خدمت مردم قرار گرفته و به مکانی برای عرضه ی فعالیت های تفریحی-فرهنگی-آموزشی – اجتماعی و مانند اینها تبدیل شود و بتوان ار آن به عنوان مکانی برای گردهمایی افراد جامعه و یا محلی برای آموزش عمومی استفاده کرد .
مجموعه شهر اینترنتی دبی , مقر نمایندگی شرکتهای بزرگ فعال در زمینه ی رایانه و ارتباطات و تکنولوژی مرتبط , در چنین بستری ایجاد شده است.


http://www.oam.ir/images/stories/dubai_internet_city_03.jpg


روانشناسی
انسان گرامی ترین گوهر آفرینش و ناشناخته ترین آن است .رفتار آدمی تابع اندیشه ها , احساسات , انگیزه ها , خواسته ها درونی و عوامل فطری و پرورشی او است که در موقعیت های مختلف به صورت های گوناگون ظاهر می شود .برای آشنایی با ابعاد مختلف وجود آدمی , آشنایی با روانشناسی و علوم رفتاری ضروری است. روانشناسی علم تازه ای است که از اوایل قرن گذشته به تدریج رو به پیشرفت گذاشته و اگر چه قبل از ان فلاسفه و حکماء مسائل روانی را به طور گوناگون مطرح کرده اند , ولی جنبه های علمی و تجربی آن کاملا تازگی دارد . پرداختن به روانشناسی در حیطه ی کار مدیریت ع ظهور نهضت روابط انسانی , توجه به انگیزش و مسائل انگیزشی در سازمان و مانند اینها موضوعاتی است که از سالهای دهه ی 1970 میلادی به بعد مطرح شده و امروزه کمتر مقاله ای در زمینه مدیریت می توان یافت که به یکی از ابعاد علوم روانشناسی و رفتاری در ان توجه نشده باشد.
با توجه به طراحی و ساخت سازمان ها و مجتمع های اداری توسط معماران , ضرورت آشنایی این افراد با مسائل روانی کارکنان و کارمندان پر رنگ تر می شود , زیرا فضای خلق شده توسط معماران بایستی مورد استفاده کارمندان یک سازمان قرار گرفته و ماهیت فضا اثرات روانی خاصی را بر آن ها ایجاد کند . در صورتی که یک فضا و مجموعه از لحاظ اصول معماری ع هنری و روانشناسی به صورت منطقی و درست طراحی شود , علاوه بر ایجاد نشاط , شادابی و انگیزه ی کافی در کارکنان می تواند با رعایت نکات خاص و ساده ای در چیدمان فضاها و مبلمان داخلی , استرس های ناشی از محیط کاری را به حداقل برساند.
مهمترین منبع هر سازمان نیروی انسانی شاغل در ان است و این نیروی انسانی در صورتی که دارای انگیزه , رضایت و وجدان کاری باشد با به کارگیری توان و تخصص خود موجب پیشرفت سازمان را می شود, و چون سازمان جزئی از مجموعه کل یک کشور است با موفقیت سازمان , شاهد رشد, تعالی و موفقیت مجموعه یک جامعه نیز خواهیم بود.


http://www.oam.ir/images/stories/dubai_internet_city_11.jpg


بنابراین علاوه بر بررسی و رعایت استاندارد ها و نکات فنی لازم جهت طراحی و شناخت نیازها و اهداف یک مجموعه اداری و تلاش در جهت تامین انها , مسائل روانی استفاده کنندگان , موارد موثر در ایجاد فضای آرامش بخش اداری, جنبه های میان افراد طراحی فضاهای کاری و غیره نیز در روند طراحی باید مورد توجه قرار گیرند تا حاصل کار, مجموعه ای کارآ, در جهت تامین اهداف و نیازهای فضایی و عملکردی و روانی استفاده کنندگان باشد.

تکنولوژی
امروزه طراحان محیط کار با توجه به شرایط جدید جامعه ی امروزی در مقایسه با گذشته از لحاظ پیشرفت های تکنولوژی و تغییرات سلسله مراتب مدیریتی در شازمانها و نیاز های امروزی کارمندان , دست به نوآوری هایی در زمینه طراحی دفتر کار زده اند. عامل بنیادی و سبب ساز این تغییر و تحول , انسان و روحیات او بوده است . اوضاع , شرایط و ویژگی های زندگی امروزی انسان ها ئر مقایسه با گذشته تفاوت های زیادی کرده و شرایط متفاوت , نیاز ها و خواسته های متفاوتی را نیز به دنبال داشته است .
ظهور رایانه و افزایش کاربری آن در تمام شئون زندگی انسان , در طراحی فضاهای کاری و اداری جدید نیز تاثیر گذار بوده است . امروزه در همه ی دفاتر , بایگانی, محاسبات , آمار گیری , نامه نگاری , اصلاع رسانی و کارهایی از این دست بر خلاف گذشته توسط رایانه انجام می گیرد , بنا بر این دیگر نیازی به پیش بینی فضاهای وسیع و قفسه های حجیم برای بایگانی اسناد و مدارک و محلهایی برای کارهای دستی بسیار وسیع نیست ؛ در عوض خلق فضا و مبلمان مناسب و قابل انعطاف برای بهترین کارایی به هنگام کار با رایانه و سیستم های جدید عملکردی ادارات مد نظر طراحان قرار گرفته است . به این ترتیب دفاتر اداری امروزی با وجود آمدن یک سری زیر ساختها و امکانات مثل شبکه های رایانه ای , تغییر سیستمهای عملکردی , نیاز ها و داشتن شرایط متفاوت نسبت به کذشته و روند انجام برخی فعالیتها در آن ها دگرگون و یا بهینه شده اند.
ارگونومی
"ارگونومی علمی است که با تعامل فیزیکی و رفتار های انسان و محیط کار , ابزار و شرایط کلی حاکم بر کار سروکار دارد و از طریق تطابق کار با و توانمندی های او به دنبال دستیابی به حداکثر سطح ایمنی , بازدهی و راحتی در محیط کار است ." اگر یک شکل یا فضایی به منظور استفاده ی انسان طراحی یا در نظر گرفته شده باشد , باید شکل و ابعاد آن از شکل و ابعاد بدن انسان , ویژگی های حواس انسانی و اطلاعات قابل تایید تجربیات انسانی تبعیت کند. ارگونومی دانش جوانی است که با کوشش برای ایجاد تناسب میان ابعاد و آرایش ساختمان , ابزار و تجهیزات و ماشینها و محیط کار با ویژگیها و ابعاد انسانها , به افزایش بهره وری تولید و حفظ تندرستی جسمانی و روانی کلرکنان کمک کند .
نتیجه گیری
یک ساختمان بدون ظاهر سازی دروغین , حجیم نبودن و با تواضع , آرامی و هماهنگی با محیط در مردم احساس نوعی صمیمیت و همراهی می کند , مردم باید حس کنند که یک تشکیلات اداری متعلق به انان و برای خدمت به آنهاست . یک بنای متظاهرانه و ناهماهنگ با محیط نتیجه ای جز احساس جدایی و عدم مشارکت مردم را در پی نخواهد داشت .
بنا به تصور بسیاری از مردم چه خواص و چه عوام آثار خلاقه ی معماری دارای ترکیب های غیر معمول , بی نظیر , شگفت انگیز و عجیب و غریب هستند .کارهایی که هیچ یک از این ویژگی ها را دارا نباشد و شاید به آرامی در هماهنگی با محیط خود هدفی را که از انها انتظار میرود انجام می دهند , ممکن از سوی خیلی ها به عنوان دستاوردهایی ارزنده مورد توجه قرار نگیرد.
معمار به عنوان خالق فضا , در این آفرینش باید به نیازها , شرایط , اهداف و خواسته های مصرف کنندگان توجه کافی داشته و تمامی آنها را در طراحی خود لحاظ کند . بکارگیری تمامی استاندارد ها و نکات فنی در رابطه با هر نوع کاربری خاص فضایی امری ضروری است , اما حاصل کار طراحی زمانی موفق و کارآمد خوانده می شود که علاوه بر تمامی موارد مذکور , شرایط روحی , رانی , و فیزیکی استفاده کنندگان را نیز مد نظر قرار دهد , و کلیت مجموعه بتواند نیازهای عملکردی , فضایی , روانی استفاده کنندگان را به بهترین صورت برآورده کند .




http://forum.naghsh-negar.ir/images/statusicon/wol_error.gif
Click this bar to view the full image.


http://www.oam.ir/images/stories/internet%20city%20dubai.jpg
************************************************** *******************
منبع : مجله ی هنر معماری (امیر حسین عجمی)