وحید 0319
18th August 2012, 12:06 AM
مقدمه
اگر ساختمان را حجمی بسته درنظر بگیریم، سطوحی از بنا که با فضای باز فصل مشترک دارند، نما محسوب میشوند. نما فقط سطح نیست بلکه متناسب با فرم ساختمان میتواند عناصر حجمی کم و بیش برجستهای را شامل شود. در گذشته ساختمانهای مسکونی برای ایمنی و صرفهجویی پهلو به پهلو قرار میگرفتند و همچون خانههای ردیفی امروز فقط یک نمای قابل مشاهده از بیرون داشتند. نما بدون پنجره و در ورودی برای ایمنی و صرفهجویی کوچک و کوتاه بوده و حیاط مرکزی محل کشف نما به حساب میآمد. بنابراین جهت گیری ساختمان رو به درون بوده است.
http://www.architects.ir/architects/file/Facade-Architecture-Iran-01.jpg
دوره هخامنشی
معماری هخامنشی از نظر مفهوم فضا منحصر به فرد است. در تخت جمشید اگرچه قصرها از جهات گوناگون دیده میشوند اما فضا به دقت سازماندهی شده تا مجموعهای از نماهای مهم همچون پردههای یک نمایش یکی پس از دیگری دیده شوند. این مفهوم مشخصی از معماری هخامنشی است که میتوان آن را نمای هدایت شده نامید. یعنی هر نما در ارتباط با محوری که بیننده در آن حرکت میکند آرایش یافته است. بخشی از اصول و مفاهیم فضایی معماری هخامنشی از جمله ارزش گذاری فضای تهی نسبت به حجمهای توپر در معماری ساسانی تداوم یافتند. هخامنشیان نازکترین ستونهای سنگی جهان باستان را ساختند و همین باعث شد در تالارهایی مثل صد ستون بر پیوستگی فضای تهی تاکید شود، درحالی که در معماری مصری و یونانی ستونها مهمتر از فضای باز اطرافشان بودند.
http://www.architects.ir/architects/file/Facade-architecture-Iran-02.jpg
دوره سلجوقی
قوسهای جناغی، تاقچههای تزئینی، کرسی چینی، هرهها و قرنیزهای آجری عناصر نمای دوره سلجوقیاند. معماران این دوره سعی داشتند با برجستگیهای حجمی (جرزها، نیم ستونها، قوسها و ...) نوعی سایه روشن متنوع و متعادل بهوجود آورند. در نماهای این دوره حجمهای بزرگ و ساده مکعب مستطیل، استوانهای و نیم استوانه به چشم میخورد.
http://www.architects.ir/architects/file/Facade-architecture-Iran-03.jpg
دوره ایلخانی
در این دوره عناصر نما بر حرکت عمودی تاکید دارند. معماری این دوره از جهاتی با دوره گوتیک قابل مقایسه است و در پی سبک نشان دادن نما از طریق افزایش جرزهای عمودی و بازشوهای کشیده با قوس جناغی است. جهت غالب نمای دوره ایلخانی به سوی آسمان است. سردرها در این دوره تناسبات نمادین یافتند و به عناصر برجسته نمای شهری تبدیل شدند.
http://www.architects.ir/architects/file/Facade-architecture-Iran-04.jpg
دوره تیموری
در دوره تیموری با رواج گنبدهای دو پوسته، معماری به اوج فرمالیسم و بیان نمایشی با تکیه بر تزئینات داخلی رسید. در این دوره بخش عمدهای از سطوح نما با کاشیهای رنگارنگ پوشیده شد.
دوره صفوی
معماری دوره صفوی تکمیل و تعدیل مفهوم فضایی دوره تیموری است. اگرچه بیان دراماتیک و سیمای افسانهای معماری دوره تیموری قویتر از معماری صفوی است. نما در معماری صفوی همچون صحنهآرایی تئاتر است. نما در اغلب موارد همچون ماسکی است که بر چهره ساختمان کشیده شده و عناصر اصلی ساختمان را پنهان میکند. نمای دوره صفوی دقیق، پرکار و مرتبط با ساختار هندسی است که در تناسب با اندازههای افقی بنا طراحی شده است. در این دوره محور خیابانها و مسیرهای جدید، شطرنجی و محورهای اصلی بر اساس الگوی باغ ایرانی و بسیار متفاوت با الگوهای شناخته شده شهرسازی اسلامی ساخته شدند. تمام عناصر شهری بر پیوستگی بدنه فضای شهری تاکید میکنند. بناهای خاص اصفهان در این دوره اولین گام مهم به سوی نوعی معماری شهری در دوران اسلامی ایران هستند.
http://www.architects.ir/architects/file/Facade-architecture-Iran-05.jpg
دوره قاجار
در این دوره تهران و سپس شهرهای بزرگ با سازماندهی شبیه به پایتختهای معاصر غربی رشد کردند. یکی از نمونههای بدنه سازی این دوره میدان توپخانه بود که از میدان شاه اصفهان و میادین باروک الهام گرفت. معماری نمای میدان برگرفته از معماری نئوکلاسیک بود. نماهای این دوره از نظر تنوع، تناسبات، نوآوری، تلفیق سبکهای مختلف، پیچیدگی و غنای رنگ و تزئینات و ظرافت درخور توجهاند.
http://www.architects.ir/architects/file/Facade-architecture-Iran-06.jpg
http://www.architects.ir/nezameng/Images/Index/botomn-left.jpg
اگر ساختمان را حجمی بسته درنظر بگیریم، سطوحی از بنا که با فضای باز فصل مشترک دارند، نما محسوب میشوند. نما فقط سطح نیست بلکه متناسب با فرم ساختمان میتواند عناصر حجمی کم و بیش برجستهای را شامل شود. در گذشته ساختمانهای مسکونی برای ایمنی و صرفهجویی پهلو به پهلو قرار میگرفتند و همچون خانههای ردیفی امروز فقط یک نمای قابل مشاهده از بیرون داشتند. نما بدون پنجره و در ورودی برای ایمنی و صرفهجویی کوچک و کوتاه بوده و حیاط مرکزی محل کشف نما به حساب میآمد. بنابراین جهت گیری ساختمان رو به درون بوده است.
http://www.architects.ir/architects/file/Facade-Architecture-Iran-01.jpg
دوره هخامنشی
معماری هخامنشی از نظر مفهوم فضا منحصر به فرد است. در تخت جمشید اگرچه قصرها از جهات گوناگون دیده میشوند اما فضا به دقت سازماندهی شده تا مجموعهای از نماهای مهم همچون پردههای یک نمایش یکی پس از دیگری دیده شوند. این مفهوم مشخصی از معماری هخامنشی است که میتوان آن را نمای هدایت شده نامید. یعنی هر نما در ارتباط با محوری که بیننده در آن حرکت میکند آرایش یافته است. بخشی از اصول و مفاهیم فضایی معماری هخامنشی از جمله ارزش گذاری فضای تهی نسبت به حجمهای توپر در معماری ساسانی تداوم یافتند. هخامنشیان نازکترین ستونهای سنگی جهان باستان را ساختند و همین باعث شد در تالارهایی مثل صد ستون بر پیوستگی فضای تهی تاکید شود، درحالی که در معماری مصری و یونانی ستونها مهمتر از فضای باز اطرافشان بودند.
http://www.architects.ir/architects/file/Facade-architecture-Iran-02.jpg
دوره سلجوقی
قوسهای جناغی، تاقچههای تزئینی، کرسی چینی، هرهها و قرنیزهای آجری عناصر نمای دوره سلجوقیاند. معماران این دوره سعی داشتند با برجستگیهای حجمی (جرزها، نیم ستونها، قوسها و ...) نوعی سایه روشن متنوع و متعادل بهوجود آورند. در نماهای این دوره حجمهای بزرگ و ساده مکعب مستطیل، استوانهای و نیم استوانه به چشم میخورد.
http://www.architects.ir/architects/file/Facade-architecture-Iran-03.jpg
دوره ایلخانی
در این دوره عناصر نما بر حرکت عمودی تاکید دارند. معماری این دوره از جهاتی با دوره گوتیک قابل مقایسه است و در پی سبک نشان دادن نما از طریق افزایش جرزهای عمودی و بازشوهای کشیده با قوس جناغی است. جهت غالب نمای دوره ایلخانی به سوی آسمان است. سردرها در این دوره تناسبات نمادین یافتند و به عناصر برجسته نمای شهری تبدیل شدند.
http://www.architects.ir/architects/file/Facade-architecture-Iran-04.jpg
دوره تیموری
در دوره تیموری با رواج گنبدهای دو پوسته، معماری به اوج فرمالیسم و بیان نمایشی با تکیه بر تزئینات داخلی رسید. در این دوره بخش عمدهای از سطوح نما با کاشیهای رنگارنگ پوشیده شد.
دوره صفوی
معماری دوره صفوی تکمیل و تعدیل مفهوم فضایی دوره تیموری است. اگرچه بیان دراماتیک و سیمای افسانهای معماری دوره تیموری قویتر از معماری صفوی است. نما در معماری صفوی همچون صحنهآرایی تئاتر است. نما در اغلب موارد همچون ماسکی است که بر چهره ساختمان کشیده شده و عناصر اصلی ساختمان را پنهان میکند. نمای دوره صفوی دقیق، پرکار و مرتبط با ساختار هندسی است که در تناسب با اندازههای افقی بنا طراحی شده است. در این دوره محور خیابانها و مسیرهای جدید، شطرنجی و محورهای اصلی بر اساس الگوی باغ ایرانی و بسیار متفاوت با الگوهای شناخته شده شهرسازی اسلامی ساخته شدند. تمام عناصر شهری بر پیوستگی بدنه فضای شهری تاکید میکنند. بناهای خاص اصفهان در این دوره اولین گام مهم به سوی نوعی معماری شهری در دوران اسلامی ایران هستند.
http://www.architects.ir/architects/file/Facade-architecture-Iran-05.jpg
دوره قاجار
در این دوره تهران و سپس شهرهای بزرگ با سازماندهی شبیه به پایتختهای معاصر غربی رشد کردند. یکی از نمونههای بدنه سازی این دوره میدان توپخانه بود که از میدان شاه اصفهان و میادین باروک الهام گرفت. معماری نمای میدان برگرفته از معماری نئوکلاسیک بود. نماهای این دوره از نظر تنوع، تناسبات، نوآوری، تلفیق سبکهای مختلف، پیچیدگی و غنای رنگ و تزئینات و ظرافت درخور توجهاند.
http://www.architects.ir/architects/file/Facade-architecture-Iran-06.jpg
http://www.architects.ir/nezameng/Images/Index/botomn-left.jpg