اقلیم بندر بوشهر،کیش

[وحید 0319]

بندر بوشهر:۱)در کنار ساحل خلیح فارس و از بنادر مهم کشور است.۲)بافت شهری بسیار متراکم و عرض کوچه ها کمتر از شهرهایی مثل یزد و کرمان است.۳) در بعضی از قسمت ها عرض کوچه از حداکثر ۱ الی ۱/۵ متر تجاور نمی کند.۴)نسبت ارتفاع دیوارها به عرض حدودا ۱ به ۱۰ ، از این نظر مقام اول را در بین کلیه ی کشورهای ایران دارد.۵)بافت شهر و کوچه های طویل غالبا رو به دریا هستند.۶)وجود ساختمان های مرتفع(ارتفاع برخی بیش از ۱۵ متر) در مجاورت کوچه های باریک سبب ایجاد سایه ی دایم و کاهش دما می شود.۷)خانه ها دارای حیاط مرکزی هستند.۸)به دلیل بالا بودن سطح آبهای زیر زمینی و رطوبت بسیار زیاد هوا زیرزمین ندارند و ساختمان ها از طبقه ی همکف شروع می شوند . این طبقه مخصوص امور خدماتی وانبار است زیرا حیاط خانه ها کوچک و ارتفاع دیوارها زیاد است در نتیجه دسترسی مستفیم به نور آفتاب نیست و همیشه در سایه و نم دار هستند.اغلب کف و دیوارهای ان رطوبت زمین را بالا کشیده و نمناک هستند.رطوبت سنگین هوا نیز در سطح حیاط و جود دارد و چون حیاط از ۴طرف محصور است این رطوبت تهویه نمی شود.و هم چنین به دلیل محرمیت در طبقه ی همکف پنجره نمی گذارند در نتیجه تهویه به سختی صورت می گیرد.همه ی این عوامل سبب می شود که اهمیت طبقهی همکف کمتر باشد و محل نگهداری مایحتاج خانواده ویا تجارتخانه ی مرد خانه بوده . آشپزخانه و آب انبار هم در این طبقه قرار داشته است. ۹)بافت قدیم این بندر در حال تخریب و نابودی است. جزیره ی کیش:۱)جزیره ی کیش با ۹۰ کیلومتر مربع مساحت واقع در آبهای خلیج فارس و بخشی از استان ساحلی هرمزگان محسوب می شود.۲)در سال ۱۹۳۱ باستان شناسان دانشگاه آکسفورد در سمت شمالی جزیره ۲ کاخ سلطنتی متعلق به دوره ی ساسانیان و تعدادی خانه ی مسکونی در سمت شرقی آنها پیدا کردند.این کاخ ها با خشت خام ساخته شده اند و درون آنها مجسمه های نیم تنه ی شاهپور دوم ساسانی و در خانه های مسکونی، سکه های رومی متعلق به قرون ۴ و ۵و ۶ کشف شده است.۳)یکی از دلایل اهمیت این جزیره وجود چاه های آب شیرین است ، به همین دلیل همیشه دارای جمعیت و اهمیت تجاری و سیاسی است.۴)معدل باران سالیانه ۱۵۰/۷(۸۲% زمستان، ۱۰% پاییز و بقیه تابستان و بهار)متوسط دمای سالینه ۲۵/۷۵)تا سال ۱۳۵۰ در این جزیره ۴روستای سفین، سه جم، دیهو و باغو وجود داشته است و کیش ماشه بندر آن بوده است.در همین سال رژیم گذشته اهالی را را به سفین جدید واقه در ساحل شمالی جزیره انتقال داد و آنجا خانه های مسکونی و بازار نیزاحداث کرد.خانه های قدمی بومیان جزیره خانه های خشتی با حیاط مرکزی بوده است، یک نمونه ی زیبا خانه ی شیخ در سمت ساحلی شرق جزیره قرار دارد.خانه های جدید روستاییان با بتون آرمه با رویه سیمان تگرگی و به رنگ کاهگل است.در این خانه ها حیاط به سمت خلیج است و اتاق ها در سمت جنوبی حیاط قرار دارد. ایوان های عریض رو به دریا و تبعیت از فرم ها و رنگ های سنتی منطقه باعث شده ساختمان ها در عین استحکام از لحاظ اقلیمی و بومی نیز با شرایط منطقه سازگاری داشته باشد.در این روستا دو مسجد وجود دارد یکی برای اهل سنت و دیگری برای اهل شیعه!۶)یکی از جزایر نزدیک کیش جزیره ی هندو رابی است با ۳۱ کیلومتر مربع مساحتو آب و هوایش به مانند کیش است اما از لحاظ آبادانی عقب مانده است. مشکل عمده کمبود آب در منطقه است ، اهالی محبورند از ۲ چاه آب نیمه شور و ۲آب انبار موجود در جزیره که به وسیله ی آب باران پر می شود، استفاده کنند.۷)سایر جزایر مهم خلیج فارس خارک و لاوان هستند که در صادرات نفت نقش عمده ای دارند، ساکنینش اغلب کارکنان شرکت نفت و تعدادی بومی عرب زبان است.۸)جزایر مهم دیگر قشم و هرمز هستند.هرمز جزیره ای سرشار از تجمل و لذت در عین فقر است.۹) خلیج فارس گاهواره ی تمدن بشری است.یکجا نشینی و شهر نشینی و هم چنین ساختار حکومت سیاسی برای اولین بار در بین النهرین یعنی در فاصله ی بین ۲ رود دجله و فرات که به این خلیج می ریزند شروع شده است.اولین دولت های مقتدر جهان: کلده، سومر،بابل، فنیقی ها، امپراطوری های بعدی در این جلیخ کشتیرانی کرده اند.اوایل قرن ۱۶ پای پرتغالی ها به خلیج رسید و ۱ قرن بر جزیره و امور بازرگانی تسلط داشتند.نقاط استراتژیک: بازرگانی، صید مروارید، ذخایر عظیم نفتنقاط منفی: کم آبی و عقب ماندگی که سبب مهاجرت می شود. کپر:۱)افراد تنگ دست در کنار هورها و مناطقی که نی رشد می کند ، هم چنین در مجاورت نخلستان ها در خانه های حصیری که به نام کپر معروف است زندگی می کنند.۲)مصالح مورد استفاده در این کپرها نی های روییده شده در کنار آبگیرها و یا برگ درختنان خرما است.۳)اسکلت کپر را درسته های بلند نی و یا شاخه های وسط برگ خرما که به هم گره زده اند و به نام گصب خوانده می شوند و قطر آن حدود ۱۰ الی ۱۵ سانتیمتر است، تشکیل می دهد.هر دسته گصب را به فاصله ی ۱متر و اگر قطر گصب ها کم باشد به فاصله ی ۵۰ سانتیمتراز هم در ۲طرف بنا به داخل خاک به صورت همودی فرو می کنند.۴)طول گصب ها جدود ۳ الی ۴متر است. سپس قسمت فوقانی هر دو گصب که مقابل هم هستند را به هم گره می زنند.۵)ابعاد کپرها غالبه به طول ۵متر و عرض ۳متر است.بدین طریق چندین جفت گصب که از بالا بهم گره زده شده اندبه صورت قوس نیم دایره در می آیند.در مرحله ی بعد با گصب های افقی ، گصب های عمودی را به هم متصل می کنند.جهت پوشش اسکلت از بردی که قسمت نازکتر نی است استفاده می کنند و روکش نهایی از حصیر بافته شده از نی و یا برگ در خت خرما به نام بوریا می باشد.۶)کف اتاق، خاک کوبیده شده است که گاهی روی آن یک لایه کاهگل می کشند و با بوریا فرش می کنند.۷)تنها بازشوی کپر از یکی از دو انتهای آن است که برای رفت و آمد است.۸)نور و تهویه از لابلای نی ها صورت می گیرد.۹)کپر از لحاظ اقلیمی بسیار مناسب است : حرارت را در خودخیره نمی کند، در زیر آن سایه است در عین حال تهویه به راحتی انجام می شود، در مقابل بالا آمدن آب هورها و یا سیلاب، نی بهتر از دیوار گلی و یا خستی عمل می کند(زیار آب باعث سست شدن و تخریب تدریجی دیوار گلی و خشتی می شود و تا مدتها رطوبتش باقی می ماند ولی دیوار حصیری دارای انعطاف پذیری(میرایی) خوبیست و از دیوار خشتی و گلی سبک تر است.۱۰)مصالح دیوار حصیری نی هالی خودرو و یا برگ های خشک شده ی خرماست(هزینه ی اضافی ندارد.)۱۱)نوعی دیگر از ساختمان های حصیری دارای اسکلت چوبی و با بردی و حصیر پوشش می دهند.۱۲)نوع دیگر لهر نام دارد، اسکلت آن تنه ی درخت خرما و پوشش دیوارها و بام از برگ درخت خرما تشکیل شده است ، مثلا در هرمزگان و بوشهر.۱۳)کپر در کنار ماندابها و نخلستان ها هم احداث میشه اما بیشتر تو نخلستان های وسیع و کنار هورهای بزرگ ساخته شده است.