وحید 0319
6th August 2012, 09:07 PM
مدرسه غیاثیه خرگرد (http://iran-architect.com/?p=1188)
(http://iran-architect.com/?attachment_id=69)غیاثیه خرگرد در مجاورت روستای خرگرد در ۵ کیلومتری خواف بر سر راه تایباد نزدیکی افغانستان واقع شده است . این مدرسه تاریخی از جمله ابنیه چهار ایوانی و آجری است که در زمان شاهرخ تیموری به سعی پیر احمد خوافی به سال ۸۴۸ ه . ق ساخته شده است.
.
.http://up.vatandownload.com/images/0cnd8zee6mm9wd7k6v.jpg
.
.
این مدرسه از مهمترین و زیباترین بناهای ناحیه شرق ایران و منطقه خراسان است . و هنرمند ترین معماران آن زمان یعنی استاد قوام الدین و غیاث الدین شیرازی آنرا ساخته اند .
زیبایی و استحکام بنا به گونه ای است که امید می رفته قرن ها ی متمادی مرکز پر جنب و جوش تعلیم و تربیت باشد اما شرایط خاص آن روزگار مجال چنین مرکزیتی را به غیاثیه نداده بود , با این صورت اگر چه مدرسه اکنون بیش از پانصد و پنجاه سال عمر دارد اما عمر مفید آن چندان نپایید . علت اینکه غیاثیه زود از مرکزیت علمی بیرون رفت , این بود که این مدرسه توسط یک سلطنت سنّی ساخته شده بود و بعد از ۶۰ سال که شیعه مسلط شد و صفویان قدرت را به دست گرفتند, شاه اسماعیل متوجه خراسان شد و ۷۰ تن طلبه و مدرس غیاثیه را عرصه تیغ تعصب خود نمود . شاید این منبع راست نباشد ولی به هر حال مدرسه غیاثیه دیگر نمی توانست به شکل قدیم خود رونق داشته باشد و جایی برای خود در عالم دانش و فرهنگ باز کند .بانی مدرسه چنانچه که قبلاً اعلام کردیم غیاث الدین پیر احمد خوافی وزیر شاهرخ تیموری است این مرد در طول ۴۰ سال که شاهرخ از سر حد ختا تا نواحی روم سلطنت نمود , صاحب اختیار بود و بعد از کناره گیری از وزارت به طواف بیت الله الحرام رفت و درمراجعت زندگی را بدرود گفت. معماران مدرسه غیاثیه , غیاث الدین شیرازی و قوام الدین شیرازی و این دومی هنرمند قابل و چیره دست و خلاقی بوده است که آثار زیبای دیگری هم به گنجینه هنر معماری ایران پیشکش کرده است . از جمله مسجد گوهر شاد مشهد , مزار قوام الدین شیرازی در خرگرد خواف است.
.
.
http://up.vatandownload.com/images/wtegyw0hju53dylyvti7.jpg
.
.
اهمیت هنری مدرسه در حدی است که محققان معروف غربی چون هرتسفلد , سایکس و برنارد اوکین و گرابار در مورد آن به تحقیق پرداخته و از کتیبه های آن نسخه برداری کرده اند . نمای داخلی ایوان ها مقر نس های گچی جالب توجهی را در خود دارند. در چهار زاویه بنا چهار اطاق با سقف گنبدی دو پوشه ساخته شده و با کاشی های معرق و مقرنس گچی تزیین یافته است . دو اطاق زاویه شمال شرقی و شمال غربی بزرگتر از سایر حجره ها و با سقف های شبکه بندی شده بسیار زیبا به احتمال زیاد به عنوان مسجد مدرسه و مجالس وعظ و بحث استفاده می شده است از اره ایوان ها و حجره های طبقه همکف از سنگ های مرمر با اشکال جالبی ساخته شده و اکثر سنگ های مرمر آن غارت شده است.
.
.http://up.vatandownload.com/images/c0ucxz7xzw8ve81houu2.jpg
.
.
از شبستان سمت راست برای مسجد و شبستان سمت چپ برای اتاق مدرس و استادان استفاده می شده است . دیوارهای صحن دارای کاشی است و روی ایوان های وردی داخلی (( انا فتحنالک )) و ایوان روبروی آن سوره الرحمن و ایوان سمت راست سوره قیامه و ایوان شرقی (چهارم) سوره دهر باخط ثلث کتیبه شده است.البته باید توجه داشت که قسمت اعظم این کتیبه ها از بین رفته است . نوار دور میانه حجرات مدرسه جمله های لا اله الا الله , الحمد الله , توکلت علی الله ربی دیده می شود . نمای خارجی مدرسه کاشی کاری شده است و داخل برخی از طاق نماهای خارجی آن جملات الله و محمد بارها تکرار شده است . دو برج تزئینی در ضلع شمالی احداث شده که تزئینات سنگ مرمر و کاشی آن از بین رفته است کلاً تزئینات بنا شامل کاشی های آبی , کبود و سنگ مرمر می باشد.
چون مدرسه در اثر عوامل طبیعی چون زلزله , بادهای تند و و فرسایش طبیعی و گرمی هوا و غارت اشیای قیمتی توسط روس ها تخریب شده در سال ۱۳۱۶ تعمیراتی در آن صورت گرفته است..
.
.
.
پلان مدرسه
.
.
http://up.vatandownload.com/images/3x3gy2ki6k6e9wlbg9b.jpg
.
.
.
http://up.vatandownload.com/images/slbn1egw53l50m11emvt.jpg
.
.
.
http://up.vatandownload.com/images/p9uyvjwgv6nw7ls5mtbf.jpg
.
.
http://up.vatandownload.com/images/z9nwxbcyvkhuvbyhj9w.jpg
.
.
http://www.mizbanzaer.com/parameters/mizbanzaer/modules/cdk/upload/content/history_and_religious/119/ghiasiye.jpg
.
.
http://up.vatandownload.com/images/jczlcdqo9o5pv7thjq3.jpg
.
..
.
http://www.tarhefarda.com/images/stories/test/ghiyasiye2.jpg
.
http://up.vatandownload.com/images/2v9emgay25o1cmhiy94n.jpg
.
.
.
یزدی بندی و نورگیر سقف
.
http://up.vatandownload.com/images/rjgv89vlj41ukrvsm0n.jpg
.
.
ایوان یکی از حجره های غیاثیه
.
http://up.vatandownload.com/images/aweok56lbv2ylciiudqp_thumb.jpg
.
.
.
.
تلفیق اجر و کاشی
http://up.vatandownload.com/images/hvwe6hf4tks6n5ayj4.jpg
.
http://up.vatandownload.com/images/y3rrgrwtani9airhvlg.jpg
.
http://up.vatandownload.com/images/3tmrw7lwagyhdyee4xd.jpg
.
.
.
.
.
.
(http://iran-architect.com/?attachment_id=69)غیاثیه خرگرد در مجاورت روستای خرگرد در ۵ کیلومتری خواف بر سر راه تایباد نزدیکی افغانستان واقع شده است . این مدرسه تاریخی از جمله ابنیه چهار ایوانی و آجری است که در زمان شاهرخ تیموری به سعی پیر احمد خوافی به سال ۸۴۸ ه . ق ساخته شده است.
.
.http://up.vatandownload.com/images/0cnd8zee6mm9wd7k6v.jpg
.
.
این مدرسه از مهمترین و زیباترین بناهای ناحیه شرق ایران و منطقه خراسان است . و هنرمند ترین معماران آن زمان یعنی استاد قوام الدین و غیاث الدین شیرازی آنرا ساخته اند .
زیبایی و استحکام بنا به گونه ای است که امید می رفته قرن ها ی متمادی مرکز پر جنب و جوش تعلیم و تربیت باشد اما شرایط خاص آن روزگار مجال چنین مرکزیتی را به غیاثیه نداده بود , با این صورت اگر چه مدرسه اکنون بیش از پانصد و پنجاه سال عمر دارد اما عمر مفید آن چندان نپایید . علت اینکه غیاثیه زود از مرکزیت علمی بیرون رفت , این بود که این مدرسه توسط یک سلطنت سنّی ساخته شده بود و بعد از ۶۰ سال که شیعه مسلط شد و صفویان قدرت را به دست گرفتند, شاه اسماعیل متوجه خراسان شد و ۷۰ تن طلبه و مدرس غیاثیه را عرصه تیغ تعصب خود نمود . شاید این منبع راست نباشد ولی به هر حال مدرسه غیاثیه دیگر نمی توانست به شکل قدیم خود رونق داشته باشد و جایی برای خود در عالم دانش و فرهنگ باز کند .بانی مدرسه چنانچه که قبلاً اعلام کردیم غیاث الدین پیر احمد خوافی وزیر شاهرخ تیموری است این مرد در طول ۴۰ سال که شاهرخ از سر حد ختا تا نواحی روم سلطنت نمود , صاحب اختیار بود و بعد از کناره گیری از وزارت به طواف بیت الله الحرام رفت و درمراجعت زندگی را بدرود گفت. معماران مدرسه غیاثیه , غیاث الدین شیرازی و قوام الدین شیرازی و این دومی هنرمند قابل و چیره دست و خلاقی بوده است که آثار زیبای دیگری هم به گنجینه هنر معماری ایران پیشکش کرده است . از جمله مسجد گوهر شاد مشهد , مزار قوام الدین شیرازی در خرگرد خواف است.
.
.
http://up.vatandownload.com/images/wtegyw0hju53dylyvti7.jpg
.
.
اهمیت هنری مدرسه در حدی است که محققان معروف غربی چون هرتسفلد , سایکس و برنارد اوکین و گرابار در مورد آن به تحقیق پرداخته و از کتیبه های آن نسخه برداری کرده اند . نمای داخلی ایوان ها مقر نس های گچی جالب توجهی را در خود دارند. در چهار زاویه بنا چهار اطاق با سقف گنبدی دو پوشه ساخته شده و با کاشی های معرق و مقرنس گچی تزیین یافته است . دو اطاق زاویه شمال شرقی و شمال غربی بزرگتر از سایر حجره ها و با سقف های شبکه بندی شده بسیار زیبا به احتمال زیاد به عنوان مسجد مدرسه و مجالس وعظ و بحث استفاده می شده است از اره ایوان ها و حجره های طبقه همکف از سنگ های مرمر با اشکال جالبی ساخته شده و اکثر سنگ های مرمر آن غارت شده است.
.
.http://up.vatandownload.com/images/c0ucxz7xzw8ve81houu2.jpg
.
.
از شبستان سمت راست برای مسجد و شبستان سمت چپ برای اتاق مدرس و استادان استفاده می شده است . دیوارهای صحن دارای کاشی است و روی ایوان های وردی داخلی (( انا فتحنالک )) و ایوان روبروی آن سوره الرحمن و ایوان سمت راست سوره قیامه و ایوان شرقی (چهارم) سوره دهر باخط ثلث کتیبه شده است.البته باید توجه داشت که قسمت اعظم این کتیبه ها از بین رفته است . نوار دور میانه حجرات مدرسه جمله های لا اله الا الله , الحمد الله , توکلت علی الله ربی دیده می شود . نمای خارجی مدرسه کاشی کاری شده است و داخل برخی از طاق نماهای خارجی آن جملات الله و محمد بارها تکرار شده است . دو برج تزئینی در ضلع شمالی احداث شده که تزئینات سنگ مرمر و کاشی آن از بین رفته است کلاً تزئینات بنا شامل کاشی های آبی , کبود و سنگ مرمر می باشد.
چون مدرسه در اثر عوامل طبیعی چون زلزله , بادهای تند و و فرسایش طبیعی و گرمی هوا و غارت اشیای قیمتی توسط روس ها تخریب شده در سال ۱۳۱۶ تعمیراتی در آن صورت گرفته است..
.
.
.
پلان مدرسه
.
.
http://up.vatandownload.com/images/3x3gy2ki6k6e9wlbg9b.jpg
.
.
.
http://up.vatandownload.com/images/slbn1egw53l50m11emvt.jpg
.
.
.
http://up.vatandownload.com/images/p9uyvjwgv6nw7ls5mtbf.jpg
.
.
http://up.vatandownload.com/images/z9nwxbcyvkhuvbyhj9w.jpg
.
.
http://www.mizbanzaer.com/parameters/mizbanzaer/modules/cdk/upload/content/history_and_religious/119/ghiasiye.jpg
.
.
http://up.vatandownload.com/images/jczlcdqo9o5pv7thjq3.jpg
.
..
.
http://www.tarhefarda.com/images/stories/test/ghiyasiye2.jpg
.
http://up.vatandownload.com/images/2v9emgay25o1cmhiy94n.jpg
.
.
.
یزدی بندی و نورگیر سقف
.
http://up.vatandownload.com/images/rjgv89vlj41ukrvsm0n.jpg
.
.
ایوان یکی از حجره های غیاثیه
.
http://up.vatandownload.com/images/aweok56lbv2ylciiudqp_thumb.jpg
.
.
.
.
تلفیق اجر و کاشی
http://up.vatandownload.com/images/hvwe6hf4tks6n5ayj4.jpg
.
http://up.vatandownload.com/images/y3rrgrwtani9airhvlg.jpg
.
http://up.vatandownload.com/images/3tmrw7lwagyhdyee4xd.jpg
.
.
.
.
.
.