diamonds55
12th February 2009, 03:57 PM
جام جم آنلاين: با فرارسيدن سالگشت انقلاب اسلامي نظاره‌گر توليداتي هستيم كه از قاب تلويزيون جلوه‌گري مي‌كند. اين رويكرد از آن رو كه اين حركت ملي ديني، در آستانه سومين دهه حيات خود قرار گرفته، نمود متنوع و گسترده‌تري يافته است.
http://www.jamejamonline.ir/Media/images/1387/11/23/100898794158.jpg
مستند نهضت امام خمينيره، خاطرات مشترك، انقلاب حسيني، صبح انقلاب، ياد عبرت، مستند انقلاب سه‌دهه صلابت، برگي از تاريخ، بازيگران ديكتاتور و سريال نمايشي عمارت‌فرنگي از زمره برنامه‌هايي كه روي آنتن شبكه‌هاي گوناگون و سراسري سيما قرار دارند.
مجموعه اين توليدات با وجود تعددي كه نشان مي‌دهند، برخوردار از مضامين و ساختارهاي مشتركي‌‌اند. مثلا غالب آنها از جهت مفهومي بيشتر به دنبال بيان چگونگي شكل‌گيري وقايع ظاهري انقلاب، اختناق و ديكتاتوري رژيم پهلوي يا شكنجه مبارزان و انقلابيون مسلمان‌اند و از نظر ساختاري هم، صورتي تركيبي دارند.
در مستند «نهضت امام خمينيره» مجاهدت‌ها و مواضع لحظه به لحظه رهبر كبير انقلاب اسلامي از سال‌هاي 41 به بعد، مورد مداقه قرار مي‌گيرد. در مواردي نظير؛ «مستند انقلاب» به سير تاريخي و مقاطع حساس اين پدپده شگرف قرن بيستم، پرداخته مي‌شود. در توليداتي نظير «صبح انقلاب» همين گرايش در محدوده هر استان و منطقه كشور، مورد توجه قرار مي‌گيرد و مستندهايي مانند «خاطرات مشترك» انقلابيون و مبارزان از نحوه فشار و شكنجه‌هاي نظام طاغوت مي‌گويند. در برنامه‌اي همچون «انقلاب حسيني» هم افراد موثر و طلايه‌داران اين حركت ضداستبدادي، روبه‌روي هم قرار مي‌گيرند و مي‌كوشند از روزنه حضور و نقشي كه داشته‌اند، به بازنمايي وقايع آن دوران بپردازند.
با اين توضيح با انبوه ساخته‌هاي تلويزيوني‌اي، مواجه‌ايم كه از حدود يك ماه مانده به شروع دهه فجر، پخش‌شان را آغاز كرده و هر يك از آنها با توجه به تناسبي كه با تعريف و جايگاه هر يك از شبكه‌هاي سراسري دارند، در معرض ديد مخاطبان قرار مي‌گيرند.
نگاهي به مجموعه اين توليدات متنوع نمايشگر آن است كه در مقايسه با ساخته‌هاي پيشين امتيازات و برجستگي‌هايي دارند. اولين آن، گستردگي تعداد آنهاست. تلاشي كه به منظور گراميداشت شكوهمندانه در سي‌امين سالگرد (انقلاب اسلامي) صورت مي‌گيرد. چنين توليداتي، از جهت مضمون، بيان تكراري موقعيت‌هاي مختلف انقلاب است و در اين حيطه، تلاش شده، اين رويكرد با تامل بيشتر و حسي‌تر روي برخي نقشها و وقايع، انجام گيرد.
در كنار مستند نهضت امام خمينيره كه تاكيد و توجهش روي انديشه‌ها و مواضع ايشان است، در بازيگران ديكتاتور و همچنين «ياد عبرت» با محور قرار گرفتن شخصيت‌هاي مثبت و منفي و طرفداران انقلاب و مخالفان آن همين رويه و گرايش، دنبال مي‌شود.
در آن برنامه‌ها، پيشينه و وضعيت هر يك از وابستگان نزديك به رژيم ديكتاتوري شاه و مبارزان مسلمان كند و كاو مي‌گردد و كوشش مي‌شود، جلوه‌هايي از ذات و زمينه‌هاي به وجود آمدن انقلاب را بنماياند. از ديگر خصالي كه براي اين گونه توليدات، مي‌توان برشمرد، طرح و انعكاس مبارزات انقلابي و اسلامي مردم شهرستان‌ها و مناطق مختلف كشور است. اگر در گذشته، تصاوير تظاهرات مردم و درگيري‌هاي خياباني آنها با مسوولان رژيم پهلوي، محدود به تهران يا چند شهر ديگر بود، اينك با برنامه‌هايي نظير «صبح انقلاب» يا «اين روزها همين مردم» نقش و سيماي عمومي تمامي نژاد، گروه و طبقات مختلف جامعه به هنگام آغاز حركت انقلاب اسلامي و پيروزي آن، عيان مي‌گردد و از آن طريق به همبستگي و وحدت ملي رونق و طراوت بيشتري داده مي‌شود.
در ميان اين توليدات، اكثر آنها به مسائل و وقايع قبل از سقوط رژيم پهلوي و هنگام برچيده شدن تاج و تخت شاهنشاهي، پرداخته‌اند. با اين وجود، مي‌توان آثاري مانند «سه دهه صلابت» را استثنا كرد كه حوادث پس از پيروزي حركت عظيم و تاريخي انقلاب را مورد توجه قرار مي‌دهد. برنامه به مقاومت و استواري رهبري مردمي اشاره دارد كه در طول 30 سال، براي حفظ انقلاب از خودشان، نشان داده‌اند.
در برنامه‌هايي نظير «برگي از تاريخ» به رويدادهايي مي‌پردازد كه پس از پيروزي انقلاب اتفاق افتاده است. «موج ملي» كه روي آنتن دو رسانه راديو و تلويزيون مي‌رود، همين رويكرد را از منظر توسعه استان‌هاي كشور، دنبال مي‌كند.
در توليد هر برنامه رسانه‌اي، توجه به مخاطب اهميتي حياتي دارد، از همين رو در حيطه رسانه، مخاطب‌شناسي هميشه ضرورتي اجتناب‌ناپذير تلقي مي‌شود
شيوه‌هاي روايي را بايد از ديگر نكات برجسته، در زمينه توليدات تلويزيوني با موضوع انقلاب اسلامي برشمرد. در اين ارتباط مي‌توان، به شمار قابل توجهي از آنها اشاره كرد كه كوشيده‌اند از وراي روايتي خلاقه، به اثر، جذابيت و اثرگذاري بيشتري دهند.
«ياد عبرت» و «خاطرات مشترك» با آن كه مضموم مشتركي دارند، در پردازش، شيوه‌هاي متفاوتي را پيشه كرده‌اند. اولي در يك مكان بازسازي شده، مقاومت مبارزان مسلمان را در برابر شكنجه‌هاي شكنجه‌گران، به تصوير مي‌كشد. ليكن در «خاطرات مشترك» با تنوع مكاني روبه‌روييم كه اگرچه واقعي و در ارتباط با موضوع و مضمون اثر ندارد، اما نحوه تقطيع نماها و چينش آنها، از طريق مونتاژ به گونه‌اي صورت گرفته كه ضربا‌ل‌هنگ مطلوبي داده است. اين الگو در مورد افراد انقلابي مسلمان نظير كسي كه بر اثر شكنجه ساواك به قول خودش، قطع‌النسل مي‌شود و با نشان دادن موتيف‌وار تصوير دختربچه‌اي شاد و خندان، زمينه‌ساز تعميق ارتباط مخاطب با برنامه مي‌شود.
عناصر گوناگوني، شكل نهايي روايي موضوع و مضمون را صورت و معنا مي‌دهند. ازاين‌رو، در ميان توليدات با موضوع انقلاب اسلامي كه هم در قالب مستند و هم تركيبي‌اش، بيشتر به كلام و گفتگو تكيه دارند، سطح و موقعيت افرادي را كه در برنامه حضور دارند، مي‌توانند به بعد روايي اثر، عمق و جذابيت تعالي‌بخش و زيباتري دهند. به عنوان مثال، با مجموعه «اختصاصي» روياروي كساني قرار مي‌گيريم كه در حركت انقلاب اسلامي، نقش‌آفرين بوده‌اند و در اين ارتباط، وزنه و شأني داشتند. اين برنامه از جهت مخاطب‌شناسي نيز مي‌تواند بحث‌برانگيز باشد.
در «اختصاصي» نسل اول انقلاب را در برابر نسل‌هاي بعدي مي‌بينيم و آنها، براي اينان از آن روزها و اهدافي كه در آن هنگام داشتند، مي‌گويند. اين رويكرد مي‌تواند بدان معنا باشد كه اين‌گونه توليدات، بيشتر با انگيزه نزديكي مخاطباني با يكديگر صورت گرفته كه ممكن است به دلايل گوناگون، بين‌شان فاصله افتاده باشد و اگر هم چنين نبوده، يگانگي و همبستگي عميق و پايدارتر آنها را پي مي‌گيرد.
در توليد هر برنامه رسانه‌اي، از جمله تلويزيوني، توجه به مخاطب اهميتي حياتي در كنار پيام‌دهنده و عامل ارسال پيام، پيامگير يا مخاطب، يك ضلع اساسي هر رسانه‌اي بوده، از همين رو است كه در حيطه رسانه، مخاطب‌شناسي، هميشه ضرورتي دائمي و اجتناب‌ناپذير تلقي مي‌شود. اين وضعيت، پيرامون توليدات با موضوع انقلاب اسلامي به علت گستردگي، پيچيدگي و جايگاهش، تامل‌برانگيزتر مي‌شود.
با آن كه ناظر توليدات تلويزيوني در اين زمينه براي سنين مختلف و از طبقات گوناگون، هستيم اما به علت همان ويژگي‌هايي كه برشمرديم، به نظر مي‌آيد لازم است در اين ارتباط موضع دورنگر و عميق‌تري اتخاذ گردد.
به سخني ديگر بايستي افزون بر توجه به نيازها و مسائل مخاطبان زمان حال، تعريفي از مخاطب 5 يا 20 سال آينده نيز داشته باشيم و با در نظر گرفتن دگرگونگي و پيش‌بيني‌هاي احتمالي، طراحي مطلوب براي توليدات با موضوع و مضمون انقلاب اسلامي، انجام پذيرد.
تحقق اين هدف، دقت، خلاقيت و نگرش نوآورانه‌تري را مي‌طلبد. با فراهم كردن اين بستر، انقلاب اسلامي خواهد توانست با بالا بردن توانمندي و ظرفيت‌هاي فكري و احساسي دوستدارانش قرص و ايستاده‌تر از هميشه در برابر تندبادها بايستد و به تحقق آرمان‌هايش وسعت و عينيت گسترده‌تري دهد.
http://www.jamejamonline.ir/Media/images/1387/11/23/100898794158.jpg
مستند نهضت امام خمينيره، خاطرات مشترك، انقلاب حسيني، صبح انقلاب، ياد عبرت، مستند انقلاب سه‌دهه صلابت، برگي از تاريخ، بازيگران ديكتاتور و سريال نمايشي عمارت‌فرنگي از زمره برنامه‌هايي كه روي آنتن شبكه‌هاي گوناگون و سراسري سيما قرار دارند.
مجموعه اين توليدات با وجود تعددي كه نشان مي‌دهند، برخوردار از مضامين و ساختارهاي مشتركي‌‌اند. مثلا غالب آنها از جهت مفهومي بيشتر به دنبال بيان چگونگي شكل‌گيري وقايع ظاهري انقلاب، اختناق و ديكتاتوري رژيم پهلوي يا شكنجه مبارزان و انقلابيون مسلمان‌اند و از نظر ساختاري هم، صورتي تركيبي دارند.
در مستند «نهضت امام خمينيره» مجاهدت‌ها و مواضع لحظه به لحظه رهبر كبير انقلاب اسلامي از سال‌هاي 41 به بعد، مورد مداقه قرار مي‌گيرد. در مواردي نظير؛ «مستند انقلاب» به سير تاريخي و مقاطع حساس اين پدپده شگرف قرن بيستم، پرداخته مي‌شود. در توليداتي نظير «صبح انقلاب» همين گرايش در محدوده هر استان و منطقه كشور، مورد توجه قرار مي‌گيرد و مستندهايي مانند «خاطرات مشترك» انقلابيون و مبارزان از نحوه فشار و شكنجه‌هاي نظام طاغوت مي‌گويند. در برنامه‌اي همچون «انقلاب حسيني» هم افراد موثر و طلايه‌داران اين حركت ضداستبدادي، روبه‌روي هم قرار مي‌گيرند و مي‌كوشند از روزنه حضور و نقشي كه داشته‌اند، به بازنمايي وقايع آن دوران بپردازند.
با اين توضيح با انبوه ساخته‌هاي تلويزيوني‌اي، مواجه‌ايم كه از حدود يك ماه مانده به شروع دهه فجر، پخش‌شان را آغاز كرده و هر يك از آنها با توجه به تناسبي كه با تعريف و جايگاه هر يك از شبكه‌هاي سراسري دارند، در معرض ديد مخاطبان قرار مي‌گيرند.
نگاهي به مجموعه اين توليدات متنوع نمايشگر آن است كه در مقايسه با ساخته‌هاي پيشين امتيازات و برجستگي‌هايي دارند. اولين آن، گستردگي تعداد آنهاست. تلاشي كه به منظور گراميداشت شكوهمندانه در سي‌امين سالگرد (انقلاب اسلامي) صورت مي‌گيرد. چنين توليداتي، از جهت مضمون، بيان تكراري موقعيت‌هاي مختلف انقلاب است و در اين حيطه، تلاش شده، اين رويكرد با تامل بيشتر و حسي‌تر روي برخي نقشها و وقايع، انجام گيرد.
در كنار مستند نهضت امام خمينيره كه تاكيد و توجهش روي انديشه‌ها و مواضع ايشان است، در بازيگران ديكتاتور و همچنين «ياد عبرت» با محور قرار گرفتن شخصيت‌هاي مثبت و منفي و طرفداران انقلاب و مخالفان آن همين رويه و گرايش، دنبال مي‌شود.
در آن برنامه‌ها، پيشينه و وضعيت هر يك از وابستگان نزديك به رژيم ديكتاتوري شاه و مبارزان مسلمان كند و كاو مي‌گردد و كوشش مي‌شود، جلوه‌هايي از ذات و زمينه‌هاي به وجود آمدن انقلاب را بنماياند. از ديگر خصالي كه براي اين گونه توليدات، مي‌توان برشمرد، طرح و انعكاس مبارزات انقلابي و اسلامي مردم شهرستان‌ها و مناطق مختلف كشور است. اگر در گذشته، تصاوير تظاهرات مردم و درگيري‌هاي خياباني آنها با مسوولان رژيم پهلوي، محدود به تهران يا چند شهر ديگر بود، اينك با برنامه‌هايي نظير «صبح انقلاب» يا «اين روزها همين مردم» نقش و سيماي عمومي تمامي نژاد، گروه و طبقات مختلف جامعه به هنگام آغاز حركت انقلاب اسلامي و پيروزي آن، عيان مي‌گردد و از آن طريق به همبستگي و وحدت ملي رونق و طراوت بيشتري داده مي‌شود.
در ميان اين توليدات، اكثر آنها به مسائل و وقايع قبل از سقوط رژيم پهلوي و هنگام برچيده شدن تاج و تخت شاهنشاهي، پرداخته‌اند. با اين وجود، مي‌توان آثاري مانند «سه دهه صلابت» را استثنا كرد كه حوادث پس از پيروزي حركت عظيم و تاريخي انقلاب را مورد توجه قرار مي‌دهد. برنامه به مقاومت و استواري رهبري مردمي اشاره دارد كه در طول 30 سال، براي حفظ انقلاب از خودشان، نشان داده‌اند.
در برنامه‌هايي نظير «برگي از تاريخ» به رويدادهايي مي‌پردازد كه پس از پيروزي انقلاب اتفاق افتاده است. «موج ملي» كه روي آنتن دو رسانه راديو و تلويزيون مي‌رود، همين رويكرد را از منظر توسعه استان‌هاي كشور، دنبال مي‌كند.
در توليد هر برنامه رسانه‌اي، توجه به مخاطب اهميتي حياتي دارد، از همين رو در حيطه رسانه، مخاطب‌شناسي هميشه ضرورتي اجتناب‌ناپذير تلقي مي‌شود
شيوه‌هاي روايي را بايد از ديگر نكات برجسته، در زمينه توليدات تلويزيوني با موضوع انقلاب اسلامي برشمرد. در اين ارتباط مي‌توان، به شمار قابل توجهي از آنها اشاره كرد كه كوشيده‌اند از وراي روايتي خلاقه، به اثر، جذابيت و اثرگذاري بيشتري دهند.
«ياد عبرت» و «خاطرات مشترك» با آن كه مضموم مشتركي دارند، در پردازش، شيوه‌هاي متفاوتي را پيشه كرده‌اند. اولي در يك مكان بازسازي شده، مقاومت مبارزان مسلمان را در برابر شكنجه‌هاي شكنجه‌گران، به تصوير مي‌كشد. ليكن در «خاطرات مشترك» با تنوع مكاني روبه‌روييم كه اگرچه واقعي و در ارتباط با موضوع و مضمون اثر ندارد، اما نحوه تقطيع نماها و چينش آنها، از طريق مونتاژ به گونه‌اي صورت گرفته كه ضربا‌ل‌هنگ مطلوبي داده است. اين الگو در مورد افراد انقلابي مسلمان نظير كسي كه بر اثر شكنجه ساواك به قول خودش، قطع‌النسل مي‌شود و با نشان دادن موتيف‌وار تصوير دختربچه‌اي شاد و خندان، زمينه‌ساز تعميق ارتباط مخاطب با برنامه مي‌شود.
عناصر گوناگوني، شكل نهايي روايي موضوع و مضمون را صورت و معنا مي‌دهند. ازاين‌رو، در ميان توليدات با موضوع انقلاب اسلامي كه هم در قالب مستند و هم تركيبي‌اش، بيشتر به كلام و گفتگو تكيه دارند، سطح و موقعيت افرادي را كه در برنامه حضور دارند، مي‌توانند به بعد روايي اثر، عمق و جذابيت تعالي‌بخش و زيباتري دهند. به عنوان مثال، با مجموعه «اختصاصي» روياروي كساني قرار مي‌گيريم كه در حركت انقلاب اسلامي، نقش‌آفرين بوده‌اند و در اين ارتباط، وزنه و شأني داشتند. اين برنامه از جهت مخاطب‌شناسي نيز مي‌تواند بحث‌برانگيز باشد.
در «اختصاصي» نسل اول انقلاب را در برابر نسل‌هاي بعدي مي‌بينيم و آنها، براي اينان از آن روزها و اهدافي كه در آن هنگام داشتند، مي‌گويند. اين رويكرد مي‌تواند بدان معنا باشد كه اين‌گونه توليدات، بيشتر با انگيزه نزديكي مخاطباني با يكديگر صورت گرفته كه ممكن است به دلايل گوناگون، بين‌شان فاصله افتاده باشد و اگر هم چنين نبوده، يگانگي و همبستگي عميق و پايدارتر آنها را پي مي‌گيرد.
در توليد هر برنامه رسانه‌اي، از جمله تلويزيوني، توجه به مخاطب اهميتي حياتي در كنار پيام‌دهنده و عامل ارسال پيام، پيامگير يا مخاطب، يك ضلع اساسي هر رسانه‌اي بوده، از همين رو است كه در حيطه رسانه، مخاطب‌شناسي، هميشه ضرورتي دائمي و اجتناب‌ناپذير تلقي مي‌شود. اين وضعيت، پيرامون توليدات با موضوع انقلاب اسلامي به علت گستردگي، پيچيدگي و جايگاهش، تامل‌برانگيزتر مي‌شود.
با آن كه ناظر توليدات تلويزيوني در اين زمينه براي سنين مختلف و از طبقات گوناگون، هستيم اما به علت همان ويژگي‌هايي كه برشمرديم، به نظر مي‌آيد لازم است در اين ارتباط موضع دورنگر و عميق‌تري اتخاذ گردد.
به سخني ديگر بايستي افزون بر توجه به نيازها و مسائل مخاطبان زمان حال، تعريفي از مخاطب 5 يا 20 سال آينده نيز داشته باشيم و با در نظر گرفتن دگرگونگي و پيش‌بيني‌هاي احتمالي، طراحي مطلوب براي توليدات با موضوع و مضمون انقلاب اسلامي، انجام پذيرد.
تحقق اين هدف، دقت، خلاقيت و نگرش نوآورانه‌تري را مي‌طلبد. با فراهم كردن اين بستر، انقلاب اسلامي خواهد توانست با بالا بردن توانمندي و ظرفيت‌هاي فكري و احساسي دوستدارانش قرص و ايستاده‌تر از هميشه در برابر تندبادها بايستد و به تحقق آرمان‌هايش وسعت و عينيت گسترده‌تري دهد.