نارون1
8th May 2012, 12:13 PM
رابطه متقابل اختلالات جنسی و روانی
یکی از مشکلاتی که متاسفانه در حال حاضر در مورد اختلالات جنسی وجود دارد این است که بیشتر پزشکان از بیماران خود در مورد تاثیر بیماری شان بر مسایل زناشویی سوال نمی کنند.
بیشتر بیماران نیز علاقه ای به بازگو کردن این مسایل ندارند؛ حال آنکه ارائه این گونه اطلاعات به پزشک کمک قابل توجهی به سیر بهتر درمان و حل مشکل بیمار خواهد کرد و چه بسا پیگیری نکردن این مسایل به مشکلات بیشتری در روابط زناشویی منجر شود.
اطلاعاتی که در زمینه اختلالات روانی و تاثیر آن بر توانایی های جنسی داریم، خیلی زیاد نیست و عمدتا مربوط به بیماری افسردگی است. یکی از علامت های تشخیصی بیماری افسردگی کاهش میل جنسی است.
فرد افسرده ممکن است نسبت به هر نوع فعالیتی بی علاقه و بی انگیزه باشد که البته فعالیت جنسی هم از آن جمله است. برخی دیگر از عوارض افسردگی نیز به صورت ثانویی بروز می کند؛ مانند خستگی، ضعف، مشکلات خواب، خوراک، اشتها و... که همه اینها نهایتا به مشکلات جنسی منجر می شود.
بحثی که در رابطه با خود افسردگی مطرح است، درمان های مربوط به آن است. درمان ها می تواند نتایج متفاوتی در پی داشته باشد. در خیلی از بیماران بعد از اینکه فرآیند درمان پیش رفت، به دلیل اینکه افسردگی بیمار بهبود پیدا می کند، احساس علاقه، میل و لذت جنسی وی نیز برمی گردد اما در برخی دیگر از افراد به دلیل عوارض حاصل از داروها، اختلالات جنسی حاصل می شود.
به دلیل فرآیندی که در سیر درمانی بیماری های روان پزشکی از نظر دارویی وجود دارد و از آنجا که پزشکان تمایل دارند از داروهایی استفاده کنند که روی گیرنده های کمتری تاثیر دارند و عوارض کمتری از خود به جا می گذارند به سمت تجویز این قبیل داروها می روند و از قضا ما بیشترین مشکلات مربوط به اختلالات جنسی ناشی از داروها را در این دسته داروها می بینیم که حتی در برخی از آمارها گفته شده بین ۵۰ تا ۷۰ درصد افرادی که این داروها را استفاده می کنند ممکن است اشکالاتی در میل و ارضای جنسی در آنها ایجاد شود.
خوشبختانه در حال حاضر سیر دارویی باز هم جلوتر رفته است و ما داروهایی داریم که عوارض جنسی کمتری را ایجاد می کنند اما به صورت معمول در بازار مصرف نمی شوند. بعضی از آنها نیز هزینه های بالایی دارند و کمتر در دسترس هستند. برخی دیگر هم هنوز به عنوان خط اول درمان در کشور مورد استفاده قرار نمی گیرند.
● مشکل اصلی کجاست؟
مشکل اصلی در زمینه اختلالات جنسی، بحث فرهنگی آن است که نه بیمار روی آن را دارد که از پزشک اش در مورد مسایل و مشکلات جنسی اش سوال کند و نه پزشک از وی می پرسد که آیا داروها بر فعالیت های جنسی بیمار تاثیری دارد یا خیر؟
در این صورت، مثلا یک بیمار افسرده به دلیل اینکه دچار عارضه جنسی ثانویه حاصل از مصرف داروهای ضدافسردگی شده، بدون اینکه پزشک خود را آگاه کند اقدام به ترک خودسرانه داروهایش می کند و چون دارو قطع می شود فعالیت جنسی بهتر می شود اما بیماری افسردگی همچنان سر جای خود باقی است و به سمت مزمن شدن پیش می رود. در صورتی که با چند سوال ساده از پزشک می توان این مساله را مطرح و راجع به آن صحبت کرد تا با کمک پزشک، مشکل حل شود.
روان پریشی و مشکلات جنسی در مورد بیماری های روان پریشی (مانند اسکیزوفرنی) دو بحث وجود دارد.
یک بحث خود بیماری است و تئوری ای که در این زمینه وجود دارد، این است که ممکن است زمانی که سیستم پاداش در این افراد دچار مشکل می شود، سیستم لذت هم در آنها مختل شده و این افراد در دنیای درون خودشان غرق شوند و تمایل بیرونی نسبت به ایجاد روابط اجتماعی و از جمله رابطه جنسی نداشته باشند.
در تحقیقاتی هم که انجام شده کاهش میل جنسی را در بیماران مبتلا به روانپریشی مشاهده کرده اند. بحث دوم داروهایی است که برای درمان این بیماران استفاده می شود و طی مکانیسمی سبب کاهش میل جنسی می شوند. در اینجا نیز بیمار می تواند به همراه همسرش که او نیز از این مساله رنج می برد به پزشک مراجعه کرده و از پزشک درمانگر خود کمک بگیرد.
● دوقطبی و مشکلات جنسی
اگر بیماران مبتلا به اختلالات دوقطبی در مرحله افسردگی باشند، تمام مواردی که در مورد افسردگی گفته شد در مورد آنها هم صادق است اما اگر در فاز مانی(شیدایی) باشند بیش فعالیتی جنسی یکی از علامت های این بیماری است؛
یعنی فردی که به اصطلاح مانی یا هیپومانی (مانی خفیف) داشته باشد، افزایش میل جنسی پیدا می کند و ممکن است فعالیت های جنسی متعددی انجام دهد و چون گاهی نسبت به بیماری خود بینشی ندارد، ممکن است رفتارهای جنسی لذت بخش و پرخطری انجام دهد و به تبعات آن فکر نکند اما از آنجا که این بیماران علایمی همچون بی قراری، بی خوابی، پرحرفی، ولخرجی و... دارند، خانواده ها خیلی سریع آنها را نزد پزشک می برند و درمان ها و داروهای مصرفی آن را بهبود می بخشند.
● اختلالات شخصیتی و مشکلات جنسی
افرادی که دچار اختلالات شخصیتی می شوند به سه گروه a ،b و c طبقه بندی می شوند. در گروه a (مانند بیماران اسکیزویید، پارانویید) معمولا اختلالات جنسی شبیه بیماران مبتلا به اختلالات روان پریشی است که کاهش میل جنسی دارند؛ روابط اجتماعی مناسبی ندارند و علاقه و انگیزه کمتری هم برای مسایل جنسی از خودشان نشان می دهند اما در گروه b (مانند شخصیت های ضداجتماعی، شخصیت های مرزی و شخصیت های نمایشی) به این شکل نیست و عمده مشکل در این گروه است.
در این دسته، افرادی که دچار اختلالات شخصیت مرزی هستند بیش از دیگران دچار مشکل هستند و میل جنسی این دسته افراد علاوه بر اینکه کم است، ممکن است به دلیل ترس از طرد شدن از سمت دیگران تن به روابط جنسی آشوبناکی بدهند و این روابط جنسی می تواند وضعیت این بیماران را در آینده از نظر بیماری های مقاربتی و دیگر مشکلات بدتر کند.
قسمت اعظم اختلالات گروه b را در خیلی از افرادی که در جامعه به عنوان زنان خیابانی از آنها نام برده می شود، پیدا کرد؛ کسانی که واقعا بیمارند و نیاز به درمان دارند و باید برخی خدمات مشاوره ای و درمانی به آنها داد تا به آنها کمک کند وضعیت شخصیتی مناسبی پیدا کنند تا به سوی این کارها کشیده نشوند. الزاما خیلی از این افراد از اینکه این قبیل رفتار را داشته باشند لذت هم نمی برند و حتی ممکن است برای شان دردناک هم باشد.
درواقع بیمارانی که دچار اختلال شخصیت مرزی هستند، پس از اینکه این رفتار از آنها سر زد، احساس گناه می کنند اما این احساس موقتی است و دوباره مرتکب این رفتارها خواهند شد. در این گروه افرادی هم هستند که اختلال شخصیت ضداجتماعی دارند. این افراد ممکن است از دیگران سوءاستفاده جنسی کنند؛ مثلا باندهای فساد تشکیل بدهند یا روابطی داشته باشند که در چارچوب جامعه برای دیگران آسیب های بسیار فراوانی داشته باشد.
ممکن است یک قسمت از کارهای شان این باشد که از طریق این کارها به سود برسند و با سوءاستفاده از دیگران (مانند چاپ عکس و تصاویر مبتذل افراد و شخصیت ها) به سود مالی برسند.
اینها افرادی هستند که شخصیت ضداجتماعی دارند. این گروه ممکن است از انواع مواد مخدر استفاده کنند و در نتیجه مصرف برخی از مواد ممکن است فعالیت جنسی شان را بیشتر کند، غافل از اینکه به مرور این افراد دچار ناتوانی جنسی شده، میل جنسی شان کمتر می شود و عوارض ثانوی ناشی به مواد مخدر هم پیدا می کنند.
دسته سوم در گروه اختلالات شخصیتی گروه c هستند( مانند کسانی که اختلال شخصیت اجتنابی دارند یا شخصیت وسواسی دارند و مضطرب اند) که این دسته هم به دلیل ویژگی های اضطرابی شان میل جنسی مناسبی ندارند و اکثرا کاهش میل جنسی دارند. اگر بتوان اضطراب این گروه را با دارو یا روش های غیردارویی کنترل کرد می توانند میل جنسی بهتری را تجربه کنند و این کمک می کند تا در چارچوب خانواده بتوانند وضعیت مناسب تری داشته باشند.
دکتر غلامحسین قائدی ( روانپزشک )
روزنامه سلامت
یکی از مشکلاتی که متاسفانه در حال حاضر در مورد اختلالات جنسی وجود دارد این است که بیشتر پزشکان از بیماران خود در مورد تاثیر بیماری شان بر مسایل زناشویی سوال نمی کنند.
بیشتر بیماران نیز علاقه ای به بازگو کردن این مسایل ندارند؛ حال آنکه ارائه این گونه اطلاعات به پزشک کمک قابل توجهی به سیر بهتر درمان و حل مشکل بیمار خواهد کرد و چه بسا پیگیری نکردن این مسایل به مشکلات بیشتری در روابط زناشویی منجر شود.
اطلاعاتی که در زمینه اختلالات روانی و تاثیر آن بر توانایی های جنسی داریم، خیلی زیاد نیست و عمدتا مربوط به بیماری افسردگی است. یکی از علامت های تشخیصی بیماری افسردگی کاهش میل جنسی است.
فرد افسرده ممکن است نسبت به هر نوع فعالیتی بی علاقه و بی انگیزه باشد که البته فعالیت جنسی هم از آن جمله است. برخی دیگر از عوارض افسردگی نیز به صورت ثانویی بروز می کند؛ مانند خستگی، ضعف، مشکلات خواب، خوراک، اشتها و... که همه اینها نهایتا به مشکلات جنسی منجر می شود.
بحثی که در رابطه با خود افسردگی مطرح است، درمان های مربوط به آن است. درمان ها می تواند نتایج متفاوتی در پی داشته باشد. در خیلی از بیماران بعد از اینکه فرآیند درمان پیش رفت، به دلیل اینکه افسردگی بیمار بهبود پیدا می کند، احساس علاقه، میل و لذت جنسی وی نیز برمی گردد اما در برخی دیگر از افراد به دلیل عوارض حاصل از داروها، اختلالات جنسی حاصل می شود.
به دلیل فرآیندی که در سیر درمانی بیماری های روان پزشکی از نظر دارویی وجود دارد و از آنجا که پزشکان تمایل دارند از داروهایی استفاده کنند که روی گیرنده های کمتری تاثیر دارند و عوارض کمتری از خود به جا می گذارند به سمت تجویز این قبیل داروها می روند و از قضا ما بیشترین مشکلات مربوط به اختلالات جنسی ناشی از داروها را در این دسته داروها می بینیم که حتی در برخی از آمارها گفته شده بین ۵۰ تا ۷۰ درصد افرادی که این داروها را استفاده می کنند ممکن است اشکالاتی در میل و ارضای جنسی در آنها ایجاد شود.
خوشبختانه در حال حاضر سیر دارویی باز هم جلوتر رفته است و ما داروهایی داریم که عوارض جنسی کمتری را ایجاد می کنند اما به صورت معمول در بازار مصرف نمی شوند. بعضی از آنها نیز هزینه های بالایی دارند و کمتر در دسترس هستند. برخی دیگر هم هنوز به عنوان خط اول درمان در کشور مورد استفاده قرار نمی گیرند.
● مشکل اصلی کجاست؟
مشکل اصلی در زمینه اختلالات جنسی، بحث فرهنگی آن است که نه بیمار روی آن را دارد که از پزشک اش در مورد مسایل و مشکلات جنسی اش سوال کند و نه پزشک از وی می پرسد که آیا داروها بر فعالیت های جنسی بیمار تاثیری دارد یا خیر؟
در این صورت، مثلا یک بیمار افسرده به دلیل اینکه دچار عارضه جنسی ثانویه حاصل از مصرف داروهای ضدافسردگی شده، بدون اینکه پزشک خود را آگاه کند اقدام به ترک خودسرانه داروهایش می کند و چون دارو قطع می شود فعالیت جنسی بهتر می شود اما بیماری افسردگی همچنان سر جای خود باقی است و به سمت مزمن شدن پیش می رود. در صورتی که با چند سوال ساده از پزشک می توان این مساله را مطرح و راجع به آن صحبت کرد تا با کمک پزشک، مشکل حل شود.
روان پریشی و مشکلات جنسی در مورد بیماری های روان پریشی (مانند اسکیزوفرنی) دو بحث وجود دارد.
یک بحث خود بیماری است و تئوری ای که در این زمینه وجود دارد، این است که ممکن است زمانی که سیستم پاداش در این افراد دچار مشکل می شود، سیستم لذت هم در آنها مختل شده و این افراد در دنیای درون خودشان غرق شوند و تمایل بیرونی نسبت به ایجاد روابط اجتماعی و از جمله رابطه جنسی نداشته باشند.
در تحقیقاتی هم که انجام شده کاهش میل جنسی را در بیماران مبتلا به روانپریشی مشاهده کرده اند. بحث دوم داروهایی است که برای درمان این بیماران استفاده می شود و طی مکانیسمی سبب کاهش میل جنسی می شوند. در اینجا نیز بیمار می تواند به همراه همسرش که او نیز از این مساله رنج می برد به پزشک مراجعه کرده و از پزشک درمانگر خود کمک بگیرد.
● دوقطبی و مشکلات جنسی
اگر بیماران مبتلا به اختلالات دوقطبی در مرحله افسردگی باشند، تمام مواردی که در مورد افسردگی گفته شد در مورد آنها هم صادق است اما اگر در فاز مانی(شیدایی) باشند بیش فعالیتی جنسی یکی از علامت های این بیماری است؛
یعنی فردی که به اصطلاح مانی یا هیپومانی (مانی خفیف) داشته باشد، افزایش میل جنسی پیدا می کند و ممکن است فعالیت های جنسی متعددی انجام دهد و چون گاهی نسبت به بیماری خود بینشی ندارد، ممکن است رفتارهای جنسی لذت بخش و پرخطری انجام دهد و به تبعات آن فکر نکند اما از آنجا که این بیماران علایمی همچون بی قراری، بی خوابی، پرحرفی، ولخرجی و... دارند، خانواده ها خیلی سریع آنها را نزد پزشک می برند و درمان ها و داروهای مصرفی آن را بهبود می بخشند.
● اختلالات شخصیتی و مشکلات جنسی
افرادی که دچار اختلالات شخصیتی می شوند به سه گروه a ،b و c طبقه بندی می شوند. در گروه a (مانند بیماران اسکیزویید، پارانویید) معمولا اختلالات جنسی شبیه بیماران مبتلا به اختلالات روان پریشی است که کاهش میل جنسی دارند؛ روابط اجتماعی مناسبی ندارند و علاقه و انگیزه کمتری هم برای مسایل جنسی از خودشان نشان می دهند اما در گروه b (مانند شخصیت های ضداجتماعی، شخصیت های مرزی و شخصیت های نمایشی) به این شکل نیست و عمده مشکل در این گروه است.
در این دسته، افرادی که دچار اختلالات شخصیت مرزی هستند بیش از دیگران دچار مشکل هستند و میل جنسی این دسته افراد علاوه بر اینکه کم است، ممکن است به دلیل ترس از طرد شدن از سمت دیگران تن به روابط جنسی آشوبناکی بدهند و این روابط جنسی می تواند وضعیت این بیماران را در آینده از نظر بیماری های مقاربتی و دیگر مشکلات بدتر کند.
قسمت اعظم اختلالات گروه b را در خیلی از افرادی که در جامعه به عنوان زنان خیابانی از آنها نام برده می شود، پیدا کرد؛ کسانی که واقعا بیمارند و نیاز به درمان دارند و باید برخی خدمات مشاوره ای و درمانی به آنها داد تا به آنها کمک کند وضعیت شخصیتی مناسبی پیدا کنند تا به سوی این کارها کشیده نشوند. الزاما خیلی از این افراد از اینکه این قبیل رفتار را داشته باشند لذت هم نمی برند و حتی ممکن است برای شان دردناک هم باشد.
درواقع بیمارانی که دچار اختلال شخصیت مرزی هستند، پس از اینکه این رفتار از آنها سر زد، احساس گناه می کنند اما این احساس موقتی است و دوباره مرتکب این رفتارها خواهند شد. در این گروه افرادی هم هستند که اختلال شخصیت ضداجتماعی دارند. این افراد ممکن است از دیگران سوءاستفاده جنسی کنند؛ مثلا باندهای فساد تشکیل بدهند یا روابطی داشته باشند که در چارچوب جامعه برای دیگران آسیب های بسیار فراوانی داشته باشد.
ممکن است یک قسمت از کارهای شان این باشد که از طریق این کارها به سود برسند و با سوءاستفاده از دیگران (مانند چاپ عکس و تصاویر مبتذل افراد و شخصیت ها) به سود مالی برسند.
اینها افرادی هستند که شخصیت ضداجتماعی دارند. این گروه ممکن است از انواع مواد مخدر استفاده کنند و در نتیجه مصرف برخی از مواد ممکن است فعالیت جنسی شان را بیشتر کند، غافل از اینکه به مرور این افراد دچار ناتوانی جنسی شده، میل جنسی شان کمتر می شود و عوارض ثانوی ناشی به مواد مخدر هم پیدا می کنند.
دسته سوم در گروه اختلالات شخصیتی گروه c هستند( مانند کسانی که اختلال شخصیت اجتنابی دارند یا شخصیت وسواسی دارند و مضطرب اند) که این دسته هم به دلیل ویژگی های اضطرابی شان میل جنسی مناسبی ندارند و اکثرا کاهش میل جنسی دارند. اگر بتوان اضطراب این گروه را با دارو یا روش های غیردارویی کنترل کرد می توانند میل جنسی بهتری را تجربه کنند و این کمک می کند تا در چارچوب خانواده بتوانند وضعیت مناسب تری داشته باشند.
دکتر غلامحسین قائدی ( روانپزشک )
روزنامه سلامت