اسماعیل س
9th April 2012, 05:06 PM
کلیات تاریخ ایران
سرزمین ایران یکی از بزرگترین سرزمین ها با مردمانی متمدن در طول تاریخ بشریت بوده است و از زمان های بسیار دور دارای سلسله حکومت هایی در بستر جغرافیایی خود بوده است و قبل از آریایی ها نیز این مرز و بوم دارای تمدن های پیشرفته با مردمانی سلحشور و متمدن بوده است.
بعداز ورود آریایی ها وآمیخته شدن تدریجی آنها با مردمان بومی که هردوی آنها به این همیاری نیاز داشتند حکومت هایی به وجود آمدند از جمله آنها حکومت مادها وهخامنشیان(به عنوان بزرگترین امپراتوری عهد باستان) و سپس اشکانیان و ساسانیا با تمدنی متعالی ازپی آنها آمدند .
با ظهور اسلام و نشو و نمای آن در ایران این سرزمین نیز جزئی از امپراتوری اسلامی گردید و دوره باستان در ایران به پایان رسید بعد از دو قرن سیطره اعراب بر ایران حکومت هایی مستقل و نیمه مستقل در گوشه و کنار ایران به حاکمیت پرداخته و در زیر چتر مشروعیت خلفای عباسی به حیات خود ادامه دادند تا اینکه در دوره سلجوقیان با تدبیر خواجه نظام الملک توسی مبنی بر اندیشه ایران شهری در زمان سه سلطان بزرگ نخستین سلجوقی مرزهای ایران به دوران قبل از اسلام رسید.
در دوره مغولان نیز این اندیشه به قوت خود باقی بودو ایلخانان نیز با وزرای مدبر خود(خاندان جوینی) این سیاست را ادامه دادند.
با فرو پاشی ایلخانان ایران وارد دوره ای ازفترت و آشفتگی شد وهر فرمانروایی در گوشه وکنار ان علم استقلال برافراشت که از جمله آنان اتابکان بازمانده از دوره سلاجقه بودند حتی حملات سه گانه تیمور نیز به این آشفتگی ها و ملوک الطوایفی پایان نداد.
تا اینکه سرانجام جنبش صفویه به ثمر نشست که با درایت موسس آن ولشکرکشی های متعدد او ایران دارای یک حکومت ملی بر پایه آیین تشیع گردید وبسیاری از قلمروهایی که بعد از سقوط ایلخانان از دست رفته بود یا ادعای استقلال کرده بودند به زیر فرمان صفویان رفت.
بعد از حمله افغان ها و انقراض صفویه و دولت مستعجل نادری خیلی زود به سر آمد و دوره کوتاه زندیه نیز نتوانست وحدت سیاسی ایران را تضمین کند.
تا اینکه سرانجام قاجارها که از دوره تسلط افغانها فعالیت سیاسی خود را شروع کرده بودند با 16 سال تلاش خستگی ناپذیر موسس آن و انقراض زندیه بدست او مرزهای ایران به طور تقریبی به دوره صفویه رسید ولی با قتل این پادشاه وبی لیاقتی جانشینان او و ورود ناخودآگاه ایران به عرصه رقابت های بین المللی و پیشرفت کشورهای اروپایی از همه نظر و رقابت های آنان بر سرهندوستان و موقعیت سوق الجیشی ایران باعث عهدنامه ها وپیمانهای یک طرفه(گلستان ،ترکمنستان،آخال ، پاریس و ... ) وجدایی بخش هایی از سرزمین ایران شد تا اینکه در زمان مظفرالدین شاه به مرزهای کنونی رسید بعد از انقلاب مشروطه و جنگ جهانی اول و سقوط قاجارها نوبت به خاندان پهلوی رسید با کوشش ها وتلاش های خستگی نا پذیر رضاخان و سرکوب ایلات و وایف سرکش و طغیانگر وحدت سیاسی اجتماعی فرهنگی ایجاد شد که با بی لیاقتی جانشین او وتلاش نهضت های ملی و آزادی و قشر روحانیت در ایران انقلاب شد و سر انجام دوران دو هزار و پانصد ساله شاهنشاهی به پایان رسید و ایران وارد عصر جمهوری شد...
سرزمین لرستان
دوره باستان :
سرزمینی که امروزه لرستان نامیده می شود و نام خود را از طوایفی به نام لور یا لر گرفته است سرزمینی است کوهستانی که روزگاری شامل بخش های وسیعی از منطقه غرب و جنوب بود که بسیار گسترده بود و شامل بخشهای وسیعی از ایلام خوزستان،ممسنی،کرمانشاه ، بوشهر و همچنین تمامی لرستان کنونی ،کهکیلویه و بویراحمد و چهارمحال بختیاری (1)
سابقه این سرزمین به چند هزار سال قبل از میلاد می رسدکه در کوهای آن کاسی ها و دولت متمدن عیلام بر بخش هایی از آن حکومت می راند گویا ترین سند وجود کاسی ها مفرغ لرستان می باشد که زینت دهنده بسیاری از موزه های داخلی و خارجی از جمله موزه های فرانسه ،انگلستان و ... می باشد ،و همچنین وجود منطقه ای بین خرم آباد و بروجرد به نام کاسیو(کاسیان) که نام خود را از این قوم گرفته است، و دلایل حکومت عیلام بر بخش هایی از آن شهر های خایدالو(دره شهرکنونی) و سیماشکی (خرم آباد کنونی )می باشد چنانکه در بخش چگنی روستایی به نام سماق وجود دارد که احتمالا" معرب شده سیماشکی است.(2)
کاسی ها در دوره مادها یکی از قبایل متحد آنها بر ضد آشوریان بودند ماد ها در قرن هشتم ق.م بر سرزمین کاسی ها دست یافتند و دوره مفرغ های لرستان نیز پایان یافت. (3)
با فتوحات کورش کبیر و شکست مادها از او همه قلمرو مادها از جمله لرستان که بخشی از عیلام بود جزو قلمرو پارس ها شد.(4)
بعد از ورود اسکندر به ایران با قهر و غلبه بر هخامنشیان ؛ کاسی ها به سختی در برابر او مقابله کردند و از او باج خواستند زیرا در اواخر دوره هخامنشی معمول شده بود که پادشاهان هخامنشی انعامی به آنها بدهند.(5)
بعد از بیرون راندن سلوکی ها توسط پارت ها(_اشکانیان) در زمان مهرداد اول (171_138 ق.م ) ایالات جنوبی و غربی همگی جزو قلمرو پارت ها شدند واز جمله لرستان . (6)
و سرانجام در آخرین سلطنت ایران باستان یعنی ساسانیان مناطق لر نشین جزئی از ایالت کمای (ماد بزرگ) بوده است در لرستان این زمان دو قسمت بزرگ ماسبذان ومهرگان وجود داشت.(7)
دوره اسلامی تا پایان سلجویان
از جمله حکامی که همزمان با حمله اعراب بر لرستان(و خوزستان ) حکومت میکرد هرمزان بود که توسط اعراب گرفتار شده و به دار الخلافه اعزام شد وبخش شمالی لرستان در سال 16 ه و بخش جنوبی در سال 20 ق توسط اعراب تصرف شد. (8)
بعد از هرمزان پسرش آذین جانشین پدرش شد که توسط اعراب کشته شد به دنبال این وقایع از طرف امویان و عباسیان حکام لرستان تعیین می شدند بعد از علی بن هشام که از طرف عباسیان حاکم لرستان بود این ناحیه در حدود سال 214 .ق به خاندان ابی دلف واگذار شد، با ظهور مرداویچ بر اندازی این خاندان توسط او لرستان بدست آل زیار می افتد با روی کار آمدن آل بویه و استیلای آنه بر بغداد لرستان نیز تحت تابعیت آن دولت در آمد و از سال 348 تا 406 . ق لرستان به همراه کردستان و کرمانشاه و همدان تحت کنترل دودمانی از کردها به نام برزیکانی درآمد که به نام موسس آن حسنویه بن حسین برزیکانی آل حسنویه نامیده مشد البته جانشین حسنویه یعنی پسرش بدر لرستان را ضمیمه قلمرو خود ساخت و دژ مشهور آن(فلک الافلاک) را مرکز حکمرانی خود قرار داد.(9)
(ازجمله اثرمربوط به دوره حاکمیت آنان گرداب سنگی واقع در مرکز شهرخرم آباد کنونی می باشد)
این سلسله در سال 406 .ق توسط آل بویه از بین رفت پس از آل حسنویه لرستان برای مدت کوتاهی زیر فرمان آل کاکویه (شعبه ای از آل بویه) قرار گرفت. (10)
سلجوقیان
با هجوم ترکان سلجوقی در نیمه اول قرن پنجم ق به ایران و بر اندازی غزنویان توسط آنان و حرکت به سمت غرب ایران لرستان نیز در سالا 5 43 .ق به تصرف آنان در آمد ،در دوره سلاجقه دودمانی از آنان به نام برسقیان بر لرستان حکومت داشتند (گویا ترین اثر تاریخی حکومت برسقیان منار و سنگ نوشته در شهر خرم آباد کنونی می باشد) این خاندان سرانجام توسط اتابکان لر از این سرزمین رانده شدند.(11)
لرستان در دوره اتابکان(دوره مغول وتیموری)
سرزمنین لرستان مقارن با هجوم مغولان به ایران بود که به عنوان لر بزرگ ولر کوچک شناخته شد اتابکان لر کوچک (لرستان امروزی، ایلام وبخشهایی از کرمانشاه) از سال 1006_570 . ق بر این سرزمین حکومت کرده اندکه اولین آنها شجاع الدین خورشید بن ابی بکر وآخرین آنها شاه حسین در دوره مغول وتیموری بودند ؛ شاه حسین توسط یکی از شاهان تیموری در سال 873 .ق کشته شد سخت ترین مصیبت ها در ایرا ن در همین دوره اتابکان بود که دو هجوم بزرگ به ایران یکی توسط مغولان و دیگری توسط تیمور لنگ در سه نوبت صورت گرفت.(12)
اتابکان لر کوچک در دوره صفویه
تا زمان شاه طهماسب صفوی شاه رستم پسر شاه حسین حکومت لرستان را در دست داشت.(13)
آخرین اتابک لرستان کوچک شاهوردی خان بود که به علت قتل فرستاده شاه عباس مورد حمله این شاه مقتدر صفوی قرار گرفت و در سال 1006 .ق کشته شدو سلسله اتابکان کوچک در همین سال به سر آمد.(14)
سرزمین ایران یکی از بزرگترین سرزمین ها با مردمانی متمدن در طول تاریخ بشریت بوده است و از زمان های بسیار دور دارای سلسله حکومت هایی در بستر جغرافیایی خود بوده است و قبل از آریایی ها نیز این مرز و بوم دارای تمدن های پیشرفته با مردمانی سلحشور و متمدن بوده است.
بعداز ورود آریایی ها وآمیخته شدن تدریجی آنها با مردمان بومی که هردوی آنها به این همیاری نیاز داشتند حکومت هایی به وجود آمدند از جمله آنها حکومت مادها وهخامنشیان(به عنوان بزرگترین امپراتوری عهد باستان) و سپس اشکانیان و ساسانیا با تمدنی متعالی ازپی آنها آمدند .
با ظهور اسلام و نشو و نمای آن در ایران این سرزمین نیز جزئی از امپراتوری اسلامی گردید و دوره باستان در ایران به پایان رسید بعد از دو قرن سیطره اعراب بر ایران حکومت هایی مستقل و نیمه مستقل در گوشه و کنار ایران به حاکمیت پرداخته و در زیر چتر مشروعیت خلفای عباسی به حیات خود ادامه دادند تا اینکه در دوره سلجوقیان با تدبیر خواجه نظام الملک توسی مبنی بر اندیشه ایران شهری در زمان سه سلطان بزرگ نخستین سلجوقی مرزهای ایران به دوران قبل از اسلام رسید.
در دوره مغولان نیز این اندیشه به قوت خود باقی بودو ایلخانان نیز با وزرای مدبر خود(خاندان جوینی) این سیاست را ادامه دادند.
با فرو پاشی ایلخانان ایران وارد دوره ای ازفترت و آشفتگی شد وهر فرمانروایی در گوشه وکنار ان علم استقلال برافراشت که از جمله آنان اتابکان بازمانده از دوره سلاجقه بودند حتی حملات سه گانه تیمور نیز به این آشفتگی ها و ملوک الطوایفی پایان نداد.
تا اینکه سرانجام جنبش صفویه به ثمر نشست که با درایت موسس آن ولشکرکشی های متعدد او ایران دارای یک حکومت ملی بر پایه آیین تشیع گردید وبسیاری از قلمروهایی که بعد از سقوط ایلخانان از دست رفته بود یا ادعای استقلال کرده بودند به زیر فرمان صفویان رفت.
بعد از حمله افغان ها و انقراض صفویه و دولت مستعجل نادری خیلی زود به سر آمد و دوره کوتاه زندیه نیز نتوانست وحدت سیاسی ایران را تضمین کند.
تا اینکه سرانجام قاجارها که از دوره تسلط افغانها فعالیت سیاسی خود را شروع کرده بودند با 16 سال تلاش خستگی ناپذیر موسس آن و انقراض زندیه بدست او مرزهای ایران به طور تقریبی به دوره صفویه رسید ولی با قتل این پادشاه وبی لیاقتی جانشینان او و ورود ناخودآگاه ایران به عرصه رقابت های بین المللی و پیشرفت کشورهای اروپایی از همه نظر و رقابت های آنان بر سرهندوستان و موقعیت سوق الجیشی ایران باعث عهدنامه ها وپیمانهای یک طرفه(گلستان ،ترکمنستان،آخال ، پاریس و ... ) وجدایی بخش هایی از سرزمین ایران شد تا اینکه در زمان مظفرالدین شاه به مرزهای کنونی رسید بعد از انقلاب مشروطه و جنگ جهانی اول و سقوط قاجارها نوبت به خاندان پهلوی رسید با کوشش ها وتلاش های خستگی نا پذیر رضاخان و سرکوب ایلات و وایف سرکش و طغیانگر وحدت سیاسی اجتماعی فرهنگی ایجاد شد که با بی لیاقتی جانشین او وتلاش نهضت های ملی و آزادی و قشر روحانیت در ایران انقلاب شد و سر انجام دوران دو هزار و پانصد ساله شاهنشاهی به پایان رسید و ایران وارد عصر جمهوری شد...
سرزمین لرستان
دوره باستان :
سرزمینی که امروزه لرستان نامیده می شود و نام خود را از طوایفی به نام لور یا لر گرفته است سرزمینی است کوهستانی که روزگاری شامل بخش های وسیعی از منطقه غرب و جنوب بود که بسیار گسترده بود و شامل بخشهای وسیعی از ایلام خوزستان،ممسنی،کرمانشاه ، بوشهر و همچنین تمامی لرستان کنونی ،کهکیلویه و بویراحمد و چهارمحال بختیاری (1)
سابقه این سرزمین به چند هزار سال قبل از میلاد می رسدکه در کوهای آن کاسی ها و دولت متمدن عیلام بر بخش هایی از آن حکومت می راند گویا ترین سند وجود کاسی ها مفرغ لرستان می باشد که زینت دهنده بسیاری از موزه های داخلی و خارجی از جمله موزه های فرانسه ،انگلستان و ... می باشد ،و همچنین وجود منطقه ای بین خرم آباد و بروجرد به نام کاسیو(کاسیان) که نام خود را از این قوم گرفته است، و دلایل حکومت عیلام بر بخش هایی از آن شهر های خایدالو(دره شهرکنونی) و سیماشکی (خرم آباد کنونی )می باشد چنانکه در بخش چگنی روستایی به نام سماق وجود دارد که احتمالا" معرب شده سیماشکی است.(2)
کاسی ها در دوره مادها یکی از قبایل متحد آنها بر ضد آشوریان بودند ماد ها در قرن هشتم ق.م بر سرزمین کاسی ها دست یافتند و دوره مفرغ های لرستان نیز پایان یافت. (3)
با فتوحات کورش کبیر و شکست مادها از او همه قلمرو مادها از جمله لرستان که بخشی از عیلام بود جزو قلمرو پارس ها شد.(4)
بعد از ورود اسکندر به ایران با قهر و غلبه بر هخامنشیان ؛ کاسی ها به سختی در برابر او مقابله کردند و از او باج خواستند زیرا در اواخر دوره هخامنشی معمول شده بود که پادشاهان هخامنشی انعامی به آنها بدهند.(5)
بعد از بیرون راندن سلوکی ها توسط پارت ها(_اشکانیان) در زمان مهرداد اول (171_138 ق.م ) ایالات جنوبی و غربی همگی جزو قلمرو پارت ها شدند واز جمله لرستان . (6)
و سرانجام در آخرین سلطنت ایران باستان یعنی ساسانیان مناطق لر نشین جزئی از ایالت کمای (ماد بزرگ) بوده است در لرستان این زمان دو قسمت بزرگ ماسبذان ومهرگان وجود داشت.(7)
دوره اسلامی تا پایان سلجویان
از جمله حکامی که همزمان با حمله اعراب بر لرستان(و خوزستان ) حکومت میکرد هرمزان بود که توسط اعراب گرفتار شده و به دار الخلافه اعزام شد وبخش شمالی لرستان در سال 16 ه و بخش جنوبی در سال 20 ق توسط اعراب تصرف شد. (8)
بعد از هرمزان پسرش آذین جانشین پدرش شد که توسط اعراب کشته شد به دنبال این وقایع از طرف امویان و عباسیان حکام لرستان تعیین می شدند بعد از علی بن هشام که از طرف عباسیان حاکم لرستان بود این ناحیه در حدود سال 214 .ق به خاندان ابی دلف واگذار شد، با ظهور مرداویچ بر اندازی این خاندان توسط او لرستان بدست آل زیار می افتد با روی کار آمدن آل بویه و استیلای آنه بر بغداد لرستان نیز تحت تابعیت آن دولت در آمد و از سال 348 تا 406 . ق لرستان به همراه کردستان و کرمانشاه و همدان تحت کنترل دودمانی از کردها به نام برزیکانی درآمد که به نام موسس آن حسنویه بن حسین برزیکانی آل حسنویه نامیده مشد البته جانشین حسنویه یعنی پسرش بدر لرستان را ضمیمه قلمرو خود ساخت و دژ مشهور آن(فلک الافلاک) را مرکز حکمرانی خود قرار داد.(9)
(ازجمله اثرمربوط به دوره حاکمیت آنان گرداب سنگی واقع در مرکز شهرخرم آباد کنونی می باشد)
این سلسله در سال 406 .ق توسط آل بویه از بین رفت پس از آل حسنویه لرستان برای مدت کوتاهی زیر فرمان آل کاکویه (شعبه ای از آل بویه) قرار گرفت. (10)
سلجوقیان
با هجوم ترکان سلجوقی در نیمه اول قرن پنجم ق به ایران و بر اندازی غزنویان توسط آنان و حرکت به سمت غرب ایران لرستان نیز در سالا 5 43 .ق به تصرف آنان در آمد ،در دوره سلاجقه دودمانی از آنان به نام برسقیان بر لرستان حکومت داشتند (گویا ترین اثر تاریخی حکومت برسقیان منار و سنگ نوشته در شهر خرم آباد کنونی می باشد) این خاندان سرانجام توسط اتابکان لر از این سرزمین رانده شدند.(11)
لرستان در دوره اتابکان(دوره مغول وتیموری)
سرزمنین لرستان مقارن با هجوم مغولان به ایران بود که به عنوان لر بزرگ ولر کوچک شناخته شد اتابکان لر کوچک (لرستان امروزی، ایلام وبخشهایی از کرمانشاه) از سال 1006_570 . ق بر این سرزمین حکومت کرده اندکه اولین آنها شجاع الدین خورشید بن ابی بکر وآخرین آنها شاه حسین در دوره مغول وتیموری بودند ؛ شاه حسین توسط یکی از شاهان تیموری در سال 873 .ق کشته شد سخت ترین مصیبت ها در ایرا ن در همین دوره اتابکان بود که دو هجوم بزرگ به ایران یکی توسط مغولان و دیگری توسط تیمور لنگ در سه نوبت صورت گرفت.(12)
اتابکان لر کوچک در دوره صفویه
تا زمان شاه طهماسب صفوی شاه رستم پسر شاه حسین حکومت لرستان را در دست داشت.(13)
آخرین اتابک لرستان کوچک شاهوردی خان بود که به علت قتل فرستاده شاه عباس مورد حمله این شاه مقتدر صفوی قرار گرفت و در سال 1006 .ق کشته شدو سلسله اتابکان کوچک در همین سال به سر آمد.(14)