روش های مصرف کود:

[05288]

روش های مصرف کود:یکی از اصول اساسی تغذیۀ گیاهی و رفع نیاز کودی گیاهان، روش کود دادن است. بطور کلی هدف این است که کود به شکلی مصرف شود که کارایی آن حداکثر باشد و بسته به نوع کود و نوع کشت و سیستم آبیاری روش کوددادن تفاوت می کند که در زیر به معرفی آن ها می پردازیم.– مصرف از راه خاک: الف –
به طور کلی قسمت عمدة کودها از راه خاک مصرف می شوند، چون خاک نگه دارندة ریشة گیاه است و رساندن غذا نیز بخشی از این وظیفه است. کود دادن از راه خاک به چند روش انجام می شود که عبارتند از: 1- پاشش روی سطح خاک: در این روش کود، با دست یا کــودپاش، روی سطح خاک پاشیــده می شود و از متداول ترین راه های استفادة کود است و کلیة کودهای نیتروژن دار( اوره، سولفات آمونیم، نـیترات آمونیوم) از این راه مـصرف می شوند. کـودهای پـتاسیم دار نیز از این راه مـصرف می شوند.
البته در زراعت ها همۀ کودها روی خاک پاشیده می شوند که بعضی از آن ها مثل کودهای فسفردار زیر خاک می روند. از آن جا که عمدة کار در این روش توسط کارگر انجام می شود، از دقت کافی برخوردار نیست و خطر سوختگی به دلیل ریزش زیاد وجود دارد و از آن جا که روش های آبیاری سطحی یا غرقابی دقیق نیست، تلفیق این دو روش گاهی موجب کاهش راندمان کوددهی می شود. در باغ ها این روش فقط برای کودهای نیتروژن دار و در سیستم های آبیاری غرقابی مصرف می شود.2- روش باندی یا روش چالکود: این روش کود دادن فقط در باغ ها و مخصوصاً درختانی که ریشة عمیق دارند اجرا می شود. البته می توان روش باندی و چالکود را جدا از هم تعریف کرد، چون باند کانال سرتاسری است که به فاصله یک تا 5/1 مـتری درخت و به مــوازات ردیف با تراکتور ایـجاد مـی شـود و چـالکود گاهی فقط کنار درخت زده می شود، اما از آن جا که کاربرد و خصوصیات آن ها تفاوت چندانی ندارد در کنار هم آورده می شوند. در این روش هدف این است که:
اولاً کود به آسانی در دسترس ریشۀ درخت قرار گیرد و کودهایی که قدرت تحریک کم تر دارند در خاک حبس نشوند؛ ثانیاً به دلایل اقتصادی چون اصلاح تمام سطح زیر درخت امکان ندارد ترجیح داده می شود که در قسمتی که درخت بیشتر فعالیت می کند کود داده شود تا کوددهی بیشترین کارآیی را داشته باشد. این روش در سیستم هایی که با کم آبی موا جه هستند هم قابل استفاده است، اما باید به چند نکته توجه کرد.
یک : خطر سوختگی در این روش خیلی زیاد و جبران ناپذیر است.
دو: اثر متقابل کودها روی یک دیگر خیلی زیاد است، از این جهت باید با متخصص مشورت شود .
سه: انتخاب محل چالکود، عرض و عمق آن به بافت خاک و پروفیل ریشۀ درخت بستگی دارد.
این روش برای کلیه کودهای آلی، مواد اصلاح کننده، کودهای فسفردار و انواع ریز مغذی ها قابل استفاده است. – مصرف از طریق سیستم آبیاری:
از آن جا که مواد غذایی معمولاً به صورت یون های محلول در آب توسط ریشۀ گیاه جذب می شوند، از هر روشی کود داده شود برای رسیدن به گیاه به آب نیاز دارد، بنا بر این در این روش راندمان بسیار بالا است. در مزارعی که از سیستم آبیاری تحت فشار ( قطره ای ، بارانی ، بابلر ) استفاده می کنند، کود از طریق سیستم آبیاری داده می شود ولی به دلیل راندمان بالا، اخیراً در سیستم آبیاری سطحی هم کود به صورت فرتیگیشن ( Fertigation ) داده می شود.
محدودیت این روش این است که فقط کودهای محلول در آب قابل مصرف هستند ( مثل کودهای نیتروژن دار، کلرید پتاسیم، نیترات پتاسیم، کلات های ریز مغذی ها و کودهای کامل محلول در آب ) با توجه به تعداد دفعات آبیاری، دفعات کود دهی هم محدود نیست که این نیز باعث افزایش راندمان می شود و مناسب با نیاز گیاه است . ولی باید دقت شود که :
مصرف کود در سیستم آبیاری تحت فشار با آب هایی که بی کربنات و سختی بالا دارند موجب رسوب و گرفتگی منفذها می شود.
مقدار مصرف کود محدود است و میزان مورد نیاز را مخصوصاً برای کودهای کامل و نیتروژن دار باید طی چند نوبت مصرف نمود.
با توجه به بافت خاک، باید برنامۀ آبیاری و کوددهی طوری تنظیم شود که کود به ریشۀ گیاه برسد و شسته نشود.
تعداد نوبت های کوددهی نسبت به دفعات آبیاری باید طوری باشد که مقدار کود مورد نیاز که در سیستم حل می شود، باعث افزایش شوری نشود. – محلول پاشی :
گیاهان همانطور که از راه ریشه املاح و مواد غذایی را جذب می کنند، از راه برگ و سایر اندام های فعال مثل ساقه و اندام های میوه قابلیت جذب مواد غذایی را از طریق کوتیکول دارند. این پدیده درست همزمان با شروع تحولات علمی تغذیۀ گیاهی در سال 1840 کشف گردید. با توجه به سهولت و سرعت جذب مواد غذایی از این راه، کوددهی به روش محلول به خصوص برای تأمین ریز مغذی ها که به مقادیر کم مورد نیاز هستند، روش بسیار مناسبی است؛ خصوصاً برای درختان که ریشه های بسیار عمیق دارند و رساندن مقادیر کم مواد ریز مغذی از راه خاک با راندمان خیلی پایینی همراه خواهد بود، بهتر است این مورد به طریق محلول پاشی تأمین شود. البته در این روش غلظت عناصر غذایی پاشیده شده روی برگ نقش بسیار مهمی در نتیجۀ کار و جذب مواد دارد.
به طور کلی نکاتی که در جذب مواد غذایی از طریق برگ مؤثر هستند عبارتند از :
1- غلظت مواد غذائی؛ هر ماده در غلظت خاصی بهتر جذب می شود.
2- نوع ترکیبات پاشیده شده و اثر متقابل آن ها روی یکدیگر.
3 - pH محلول؛ pH پایین تر از 5/2 باعث آسیب به گیاه می شود.
4 - دمای هوا در روز؛ دمای بالاتر از 32 درجۀ سانتی گراد برای محلول پاشی مناسب نیست.
5- میزان نور؛ بعضی مواد غذایی در تاریکی جذب نمی شوند.
6- رطوبت هوا؛ در هوای گرم، کمی رطوبت میزان تأثیر کود را کاهش می دهد.
7- نوع برگ؛ جذب مواد غذایی در برگ های پهن و پرزدار بهتر است ( مثل خیار).