شیرجه در اعماق فضا

[Joseph Goebbels]

شیرجه در اعماق فضا
نویسنده : ثمین موتمن فر

منبع : مجله دانستنیها / ش 47

شیرجه در اعماق فضا :
1- آداب غذا خوردن در ایستگاه فضایی :
در ایستگاه فضایی ، میز غذاخوری در بخش روسی زوزدا قرار دارد و فضانوردان برای صرف غذا دور ان جمع می شوند . طی نزدیک 30 سالی که از پروازهای ایستگاه های مداری می گذرد ، آ داب و تشریفات مخصوص فضایی برای خوردن غذا به وجود امده است . به طور مثال پس از صرف غذا ، شستن قاشق معمول نیست . انجام چنین کاری به دلیل کمبود اب از یکسو و وضعیت وزنی از طرف دیگر بسیار مشکل است . به همی دلیل هر فضانورد سرویس غذاخوری خود را دارد که در یک دستمال مخصوص قرار دارد و نام فضانورد هم روی دستمال نوشته شده است . تنها او از انها استفاده می کند . خرده نان ها و تکه هاییی را که هنگام غذا خوردن روی میز می ریزد مثل روی زمین جمع اوری نمی کنند . هنگام حرکت در داخل ایستگاه و در شرایط به اصطلاح بی وزنی ، ممکن است تکه های کوچک غذا یا نان به داخل دستگاه تنفسی انسان وارد شوند و مشکلات بزرگی را به وجود اورند . به همین علت ، مهمترین شی برای میز غذاخوری فضایی " سفره " نیست ! بلکه دستگاه مخصوصی است که خرده نان ها و تکه های ریز غذاخوری شناور در هوا را می مکد . برای جلوگیری از شناور شدن قاشق ، چنگال و کارد غذاخوری ، انها را با نخ به دستمال مخصوص نگه داری می بندند که ان پارچه هم با چسبک به لباس فضانورد چسبیده است یا با استفاده از اهن ربا انها را روی میز یا کیف مخصوص ثابت نگه می دارند .


ادامه دارد...
نویسنده : ثمین موتمن فر
منبع : مجله دانستنیها / ش 47

[Joseph Goebbels]

شب و روز در فضا :
کسی که در ایستگاه فضایی بین المللی ساکن است ، معمولا هر 90 دقیقه یکبار طلوع خورشید را می بیند ؛ به عبارت دیگر ، در طول یک روز در ایستگاه فضایی ، خورشید 16 بار طلوع و غروب می کند که در نتیجه اهنگ طبیعی بدن مختل می شود . برای رفع این مشکل ، برنامه کاری فضانوردان به صورت 24 ساعته تنظیم می شود تا فعالیت های انها همانند ساکنان زمین شود . ساعت ها نیز در ایستگاه فضایی بین المللی بر اساس گرینویچ تنظیم شده اند . برای حفظ برنامه 24 ساعته فضانوردان ، واحد کنترل ماموریت که به کنترل فضانوردان از زمین مشغول است ، پیام هایی را برای بیدار کردن انها به فضا می فرستد . با وجود این تمهیدات و استفاده از قرص های خواب اور ، ساعات خواب فضانوردان هنوز کمتر از ان چیزی است که در زمین داشته اند .


ادامه دارد...
نویسنده : ثمین موتمن فر
منبع : مجله دانستنیها / ش 47

[Joseph Goebbels]

داروهای فضایی :
از انجا که فضاپیماها پر سروصدا هستند بعضی از فضانوردان از گوشی استفاده می کنند که در غیر این صورت خوابیدن برای انها بسیار مشکل خواهد شد . اتمسفر نااشنای فضا نیز می تواند مشکلاتی را برای خوابیدن فضانوردان به وجود اورد ؛ به حدی که تقریبا نیمی از داروهایی که برای فضانوردان تجویز می شود ، داروهای خواب اور است . اغلب این مشکلات از این ناشی می شود که زندگی در یک ایستگاه فضایی حتی در صورت وجود اتمسفر مطلوب اعث بر هم خوردن زندگی فضانوردانی می شود که ماه ها یا سال ها به اماده سازی و تمرین برای این سفر مشغول بوده اند .

ادامه دارد...
نویسنده : ثمین موتمن فر

منبع : مجله دانستنیها / ش 47

[Joseph Goebbels]

هواپیمای بی وزنی :
هواپیمای kc-135 ، شکل بدون مخزن هواپیمای بویینگ 707 است . پایگاه پروازی این هواپیماها در مرکز فضایی لیندون جانسون امریکا قرار دارد . مسیر پروازی این هواپیما به صورت منحنی های سهمی گون به مسافت 6 مایل همراه با صعود و شیرجه است ؛ به طوریکه نیروی پیشرانش هواپیما برابر با نیروی مقاومت هوا باشد . در این حالت ، شخص در داخل هواپیما حدود 25 ثانیه احساس بی وزنی می کند . نوعا یک چنین عملیات پروازی شامل بیش از 40 مانور سهمی گون بوده و حدود 2 ساعت به طول می کشد .

ادامه دارد...
نویسنده : ثمین موتمن فر

منبع : مجله دانستنیها / ش 47

[Joseph Goebbels]

هوای تازه در فضا :
کوئیتی واکاتا ، فضانورد ژاپنی که مدت 5 ماه از زندگی خود را در ایستگاه فضایی سپری کرده ، معتقد است متصل بودن کیسه خواب به قسمتی از بدنه اتاقک بسیار مهم است ؛ زیرا در غیر این صورت احنمال برخورد با رایانه های بسیار حساس و تجهیزاتی که فعال یا غیر فعال شدن ناگهانی انها منجر یه فاجعه خواهد شد ، وجود دارد . وجود هواکش در کنار سر فضانورد نیز بسیار مهم است . زیرا به کمک این وسیله هوای بازدم کنار رفته و هوای تازه برای نفس کشیدن اماده می شود . در واقع بدون نیروی وزن ، هوای گرم بازدم با هوای تازه جایگزین نمی شود . به همین دلیل این خطر وجود دارد که فضانوردان با دی اکسید کربن بازدم خود خفه شوند . در شرایط بی وزنی ، بالا و پایین وجود ندارد ، بنابراین فضانوردان می توانند به هرشکلی بخوابند .

ادامه دارد...
نویسنده : ثمین موتمن فر

منبع : مجله دانستنیها / ش 47

[Joseph Goebbels]

لباس فضایی :
در خارج از محیط محافظ فضاپیما ، فضانورد باید برای زنده ماندن لباس فضایی بپوشد . بنابراین لباس هایی را تهیه می کنند که فشار مناسب بر بدن فضانورد حفظ می شود . بدون این فشار بر بدن ، فضانورد می میرد ؛ زیرا گازهای جریان خون در شریان حباب های مرگباری را تشکیل می دهند . کپسول ، اکسیژن کافی را تامین می کند تا فضانورد عادی تنفس کند ، لایه خارجی لباس برای حفاظت فضانورد از ذرات متحرک در فضا محکم است . شیشه کلاهخود از چشم ها در برابر تشعشع ماورای بنفش خطرناک خورشید محافظت می کند . میکروفون ها و گوشی های داخل کلاه به فضانورد امکان ایجاد تماس با خدمه یا مرکز هدایت زمینی را می دهد .


ادامه دارد...
نویسنده : ثمین موتمن فر
منبع : مجله دانستنیها / ش 47

[Joseph Goebbels]

اثرات روی سیستم قلبی – عروقی :
در محیطی که جاذبه وجود ندارد یا مقدار ان بسیار کم است ، کمیت و جهت مایعات بدن تغییر می کند و سیر مایعات ، ازاد از اقر جاذبه می شود و در نهایت منجر به پدیده جا به جایی مایع می شود . علائم بالینی ایجاد شده در فرد نیز شامل گرفتگی بینی و احساس پری در ان ، سر درد و صورت پف الود است . به علت جا به جایی مایع عروق ضخیم مانند عروق مرکزی گشاد شده که منجر به اشکال در گردش خون می شوند و در پاسخ ، سیستمی که هنگام افزایش مایع به منظور تنظیم ان فعال می شود ، فعال شده و در نهایت کمبود اب را برای فضانورد به همراه خواهد داشت . در صورتی که اقامت در فضا ادامه یابد ، سامانه عروقی با محیط بدون جاذبه تطبیق پیدا می کند . در بازگشت به زمین ، مایع دوباره به سرعت به قسمت زیرین بدن باز می گردد که منجر به ایجاد افت فشار خون در وضعیت ایستاده و سنکوب می شود . یکی از راه حل ها برای غلبه بر این وضعیت استفاده از فشار منفی زیر بدن است . این منجر به تولید یک استرس فیزیولوژیک ، در نتیجه ایجاد مکش از اندام زیرین و شکم شده و جایگزینی برای جاذبه محسوب می شود . تزریق سرم نمکی قبل از خروج از محفظه موثر است .


ادامه دارد...

نویسنده : ثمین موتمن فر .

منبع : دانستنیها / ش47

[Joseph Goebbels]

اثرات تشعشعات فضایی :
تشعشعات فضایی در محیط فضا وجود دارند . روی زمین ، اتمسفر و محیط مغناطیسی اطراف زمین انسان ها را از این تشعشعات در امان نگاه می دارد . به علت عدم وجود این پوسته حفاظتی در فضا ، فضانوردان در معرض تشعشع زیادی قرار دارند . بنابراین تشعشعات فضایی روی فضانوردان تاثیر جدی دارد . میزان این تشعشعات فضایی همیشه ثابت نیست و بر اساس فعالیت های خورشیدی متفاوت است . پروتون های خورشیدی با انرژی بالا و یون های سنگین نیز در میان ذرات متصاعد شده از خورشید موجودند که منجر به صدمات و خطرات جدی برای فضانوردان فضاپیما می شوند . فضانوردان باید خودشان را در میان چتر حفاظتی فضاپیما از تشعشعات و خصوصا از غبارها در امان نگه دارند . به علاوه ضروری است که ماموریت های فضایی و طول مدت انها محدود شوند تا صدمات به حداقل برسد .



ادامه دارد...

نویسنده : ثمین موتمن فر .

منبع : دانستنیها / ش47

[Joseph Goebbels]

اثرات روی استخوان :
سیستم مهمی که تغییر وضعیت حتی تا یک گرم و انتقال وزن را بر عهده دارد ، استخوان است . بافت استخوان انباشته از کلسیم و فسفر است . اگر ناگهان اثر استرس زای جاذبه برداشته شود کلسیم و فسفر استخوان ازاد شده ، با مدفوع و ادرار دفع می شوند . طی متوسط اقامت 10 روز در فضا به طور متوسط 3/2 درصد کاهش بافت استخوانی گزارش شده است . از دست دادن کلسیم در ادرار می تواند منجر به سنگ ادرار و دردهای شود . کاهش تراکم استخوان منجر به شکستگی می شود . یک روش برای کنترل و جلوگیری از کاهش تراکم استخوان ورزش است که به طور عمده با دستگاه تردمیل و ار گومتر صورت می گیرد . در سفرهای فضایی بعدی غذایی تکمیلی و دارو نیز اضافه خواهد شد .



ادامه دارد...

نویسنده : ثمین موتمن فر .

منبع : دانستنیها / ش47

[Joseph Goebbels]

بیماری حرکت فضا :
چند لحظه یا چند ساعت پس از ورود به بی وزنی بعضی قضانوردان بیماری حرکت فضا را تجربه می کنند که خصوصیت ان شامل سردرد ، بی حالی ، تهوع و گاه استفراغ است .



60 تا 70 درصد فضانوردان این علائم را به صورت تناوبی در یک یا دو روز اول تجربه می کنند ولی به تدریج طی روزهای سوم تا پنجم این علائم ناپدید می شوند .



مکانیسم اساسی که در رخداد این حالت تا حدودی بسیاری دخالت دارد . دوباره سازمان دهی شدن ارتباط با علائم ارسالی از سیسیتم دهلیزی در گوش داخلی در گوش داخلی ، بینایی ، پوست ، مقصد و گیرنده های عضلانی در پاسخ به در معرض بی وزنی قرار گرفتن است .



در دهه 1960 در تمرین های قبل پرواز جهت تطبیق یافتن فضانورد با شرایط با یک صندلی دوار سعی می شد که فضانورد را نسبت به رخداد این بیماری مقاوم سازند . اگرچه ثابت شد که این کار در رفع این مشکل چندان موثر نبوده ؛ و بنابراین دیگر توسط ناسا استفاده نشد . اما ناسا همچنان در پی بهترین و موثرتین اقدام است .


ادامه دارد...

نویسنده : ثمین موتمن فر .

منبع : دانستنیها / ش47

[Joseph Goebbels]

بی وزنی :
از میان تمام شرایط قابل اهمیت از نظر پزشکی ، بی وزنی مهمترین تاثیر را روی فیزیولوژی بدن انسان دارد . به نظر می رسد ، محدود کردن یا خاتمه این اثر از راه ایجاد جاذبه مصنوعی در سفرهای طولانی مدت فضایی به علت چرخش مدام فضاپیما غیر ممکن باشد . ابتدا ترس از به هم ریختن فیزیولوژی انسانی به حدی که فضانورد قادر نباشد نظم دوباره اندام ها و افکارش را برقرار کند و به کار و فعالیت ادامه دهد ، وجود داشت . همچنان که بدن انسان شروع به عادت کردن به شرایط بی وزنی می کند مشکلات ناشی از سندرم انطباق با فضا ( تهوع ، بیماری حرکت ، عدم اگاهی نسبت به چگونگی وضعیت احساسی بدن در روزهای اول ) ، نقص و ضعف سیستم ایمنی ، از دست دادن توده استخوانی ، از دست دادن توده عضلانی ( شالم از دست دادن عضله قلب ) ، کم خونی فضایی که نتیجه ای از کاهش تعداد گلبول های قرمز است . فضانوردان روس ورزش های افزاینده توان را به صورت روزمره روزی 2 بار انجام می دهند تا بتوانند از این راه حجم توده عضلانی و استخوان را در حد معمول نگه دارند . با این همه هنگام بازگشت به زمین فشار زیادی به انها اعمال می شود .


ادامه دارد...

نویسنده : ثمین موتمن فر .

منبع : دانستنیها / ش47

[Joseph Goebbels]

نیروهای اینرسی :
نیروهای اینرسی که با صعود و فرود زیاد می شوند ، در صورت ادامه پیدا کردن ، باعث صدمه می شوند . سیستم گردش خون به شدت اسیب می بینند و نرسیدن خون کافی به مغز ، ایجاد تاری دید و عدم هوشیاری می کند . اگرچه با قرار دادن فضانورد روی تخت خاصی در حد فاصل تغییر محیط می توان تا 8 بار بیشتر فضانورد را ار اثر منفی نیروهای اینرسی حفظ کرد .



ادامه دارد...

نویسنده : ثمین موتمن فر .

منبع : دانستنیها / ش47

[Joseph Goebbels]

اثرات رویی سیستم خون و ایمنی :
یک تغییر عمده در سیستم خون و ایمنی در نبود جاذبه ، تغییر شکل سلول های قرمز خونی به عنوان بخش عمده خون بدن است . 90 درصد سلول های قرمز خون بدن عدسی دوسو محدبی مثل یک نان شیرینی گرد بدون سوراخ دارند . در بی وزنی تعدادی از این سلول ها تغییر شکل می یابند و شبیه توت یا کره می شوند . اگرچه این سلول ها به شکل ذخیره اماده وجود دارند تا در صورت ماموریت فضایی طولانی مدت به کار ایند . کم خونی به شکا روشنی در 4 روز اول ماموریت فضایی رخ می دهد . تعداد گلبول های قرمز پس از ماموریت 3 ماهه تا 15 درصد کاهش می یابند که البته علائم بالینی مختصری دارند و با بازگشت به زمین می یابند . فعالیت لنفوسیت ها – که در زمان لزوم علیه موجودات ریز میکروسکوپی که وارد بدن شده فعال می شوند – کاهش می یابد . البته به ندرت ایجاد مشکل عملی می کند .



ادامه دارد...

نویسنده : ثمین موتمن فر .

منبع : دانستنیها / ش47

[Joseph Goebbels]

تاثیر روی عضله :
بدن انسان در فضا در حالت غوطه وری است . بنابراین فضانوردان با فشردن ملایم دیوار به راحتی حرکت می کنند . این حالت منجر می شود که عضلات به سرعت نحیف شوند چرا که استفاده نمی شوند . عضلات به دو دسته تقسیم می شوند : عضلانی که در دسته نگهدارنده وزن بدن هستند وعضلات دیگر در دسته بندی دیگر عضلات را به فیبرهایی با نزدیک شدن اهسته و تند تقسیم می کنیم . مشخص ترین تغییر در عضلات در جاذبه پایین ، افت سرعت عضلات خلاف جاذبه و تغییر شکل فیبرهای عضلانی از شکل اهسته به شکل تند است . با توجه به خصوصیات عضلانی خلاف جاذبه ، ورزش برای جلوگیری از افت عضلانی با وجود اینکه در کوتاه مدت تر چندان موثر نیست ؛ ولی تا 30 درصد از شدت این عارضه خواهد کاست .

نویسنده : ثمین موتمن فر .

منبع : دانستنیها / ش47