elnaz.l
3rd February 2012, 12:30 AM
رام کردن روده هاي سرکش يكي از شايع‌ترين اختلالات گوارشي است كه انسان‌ها را مبتلا مي‌كند. تخمين زده مي‌شود كه تنها در آمريكا 42 ميليون نفر به آن مبتلا باشند. گر چه نمي‌دانيم چرا، اما 07 درصد مبتلايان به اين بيماري زن‌ها هستند. اين بيماري را گاهي به اسامي ديگر مثل كوليت عصبي يا كوليت اسپاسمي هم مي‌شناسند. روده تحريك پذير باعث دوره‌هاي تكرار شونده يبوست يا اسهال (يا اسهال و يبوست متوالي) مي‌شود كه همراه با دل‌پيچه،نفخ كردن و خروج گاز است. علائم بيماري بسياري از مبتلايان باعث اختلال در كار و فعاليت‌هاي روزمره مي شود. برخي از زنان دچار اين بيماري به خاطر آن در خارج شدن خانه هم دچار مشكلند و مي‌خواهند هميشه در نزديك توالت باشند. فقط شرح حال و معاينه هيچ آزمايش قطعي براي تشخيص اين بيماري وجود ندارد. معمولا پزشكان با تجربه تنها پس از صحبت كردن با شما و انجام معاينه جسمي به وجود اين بيماري پي مي‌برند. پزشك براي اطمينان خاطر ممكن است علائم اختصاصي بيماري را از شما جستجو كند و آزمايش‌هاي معمول خون و مدفوع براي شما تجويز كند و احتمال وجود عدم تحمل لاكتوز- قندشير- را كه مي‌تواند علائم مشابهي را ايجاد كند، جستجو كند. پزشك در صورت مشكوك شدن ممكن است ساير علل اسهال و يبوست ناشي از بيماري عمومي مثلا بيماري تيروئيد يا ساير بيماري‌هاي روده‌اي را در شما بررسي كند تا مطمئن شود تشخيص اوليه‌اش درست است. اين آزمايش‌ها براي رد كردن ساير علل اسهال و يبوست حتي ممكن است شامل كولونوسكوپي -آندوسكوپي روده بزرگ- هم بشود. روده تحريك‌پذير، غريب آشنا روده تحريك‌پذير يك بيماري كاركردي روده است، يعني هيچ بيماري يا ناهنجاري ساختماني در آن يافت نمي‌شود. تشخيص روده تحريك‌پذير به وجود درد يا ناراحتي شكمي براي 21 هفته يا بيشتر (كه لزوما متوالي نيست) در 21 ماه گذشته منوط است،در صورتي كه دست كم دو مشخصه از موارد زير نيز آن را همراهي كند. تخفيف درد شكمي با اجابت مزاج، تغيير دفعات اجابت مزاج، تغيير ظاهر يا شكل مدفوع. اين نشانه‌ها هم دال بر وجود روده تحريك‌پذير است: تعداد غيرطبيعي موارد اجابت مزاج(بيشتر از سه بار در روز يا كمتر از سه بار در هفته)، شكل يا قوام غيرطبيعي مدفوع، اشكال در هنگام دفع مدفوع (زورپيچ، فوريت، احساس دفع ناكامل)، دفع بلغم، احساس نفخ و اتساع شكم. علت بروز اين علائم چيست؟ برخي كارشناسان معتقدند كه اختلال اعصاب يا عضلات روده اين بيماري را به‌وجود مي‌آورد. عده‌اي ديگر اختلال پردازش حس‌هاي مربوط به روده در مغز را مسئول قلمداد مي‌كنند. براي مثال پژوهش‌ها نشان داده‌اند كه افراد مبتلا به روده تحريك‌پذير در مورد حركات روده‌اي خود حساسيت و هشياري بيش از حدي نشان مي‌دهند. برخي از اين بيماران ممكن است بي‌نظمي‌هايي در فعاليت عضلاني روده بزرگ داشته باشند. پژوهش‌ها همچنين بيانگر آن است كه ابتلا به يك ويروس روده‌اي ممكن است زمينه را براي ظهور اين بيماري فراهم كند، به‌خصوص اگر واقعه‌اي استرس‌زا به‌دنبال آن بيماري ويروسي بوجود آيد. يك نظريه جديدتر بر ميزان ، يك پيغام‌بر عصبي، متمركز است. پيغام‌برهاي عصبي مواد شيميايي هستند كه پيام‌هاي عصبي را ميان سلول‌هاي عصبي انتقال مي‌دهند،شايد در مورد رابطه ميان افسردگي و ميزان سروتونين در مغز شنيده باشيد. اما سروتونين در روده‌ها هم توليد مي‌شود و بر اعصاب دستگاه گوارش اثر مي‌گذارد، برخي از پژوهش‌ها بيانگر آن هستند كه در بيماران مبتلا به روده تحريك‌پذير كه اغلب از اسهال رنج مي‌برند ميزان سروتونين در روده افزايش يافته است در حالي كه در بيماراني كه يبوست علامت غالب را تشكيل مي‌دهد ميزان سروتونين روده‌ها كاهش يافته است. همچنين بدانيد كه عوامل عاطفي هم در اين بيماري دخيل هستند. براي مثال استرس و تنش اغلب علائم بيماران را تشديد مي‌كند. درمان علامتي با توجه به اينكه در حال حاضر درمان قطعي براي اين بيماري وجود ندارد، هدف درمان‌ها مهار كردن علامت‌هاي بيماري است. يبوست: انواع موادي است كه حجم مدفوع را مي‌افزايند مانند فيبرهاي غذايي، سبوس و فرآورده‌هايي موسوم به مي‌توانند به درمان يبوست كمك كنند؛ اما اين مواد اسهال و درد بيمار را برطرف نمي‌كنند و ممكن است نفخ و خارج شدن گاز را بدتر كنند. بهتر است استفاده از اين را با مقادير كم شروع كنيد و تدريجا مصرف آنها را افزايش دهيد. همراه اين مواد مقدار زيادي مايعات بنوشيد. بسياري از پزشكان معتقدند اگر ملين‌ها به طور سنجيده مصرف شوند، بي‌خطر و موثر هستند. ملين‌هايي كه از طريق تحريك عضلات روده عمل مي‌كنند مثل ممكن است باعث چنگه‌هاي (كرامپ‌ها) شكمي شوند و درد بيمار را بدتر كنند. چاي‌هاي گياهي ملين هم در بازار موجودند، در ابتدا اين چاي‌ها را با كمترين غلظت مصرف كنيد و بعد تدريجا غلظت را تا حدي كه بر شما موثر واقع شود، بالا ببريد. اسهال: داروي ضداسهال انقباضات عضلات روده و ترشح مايع به درون روده را كاهش مي‌دهد. بررسي‌ها بيانگر آن است كه لوپراميد اسهال را رفع مي‌كند ولي بر درد بيماران اثري ندارد.لوپراميد براي بيماران كه به طور متناوب دچار اسهال و يبوست مي‌شوند، داروي مناسبي نيست. داروي ضداسهال ديگري كه در اين بيماران بكار مي‌رود ديفنوكسيلات (يا به صورت تركيب ديفنوكسيلات و آتروپين با نام لوموتيل) است كه با نسخه پزشك قابل تهيه است. نفخ و خروج گاز: فرآورده‌هاي دارويي حاوي سايمتيكون و ضد نفخ‌هاي ديگر مثل شاركول و آلفا-گالاكتوزيداز چندان موثر نيستند. بهترين شيوه اجتناب از غذاهايي است كه گاز توليد مي‌كنند و باعث نفخ مي‌شوند، از جمله لوبيا، لبنيات، موز، بيسكويت شور، نوشابه‌هاي گازدار و ميوه و سبزي خام. درمان درد شكم داروي ضداسپاسم، عضلات معده و روده را شل مي‌كند. اين داروها به تخفيف درد شكم كمك مي‌كنند، اما سودمندي آنها در مورد اسهال يا يبوست نامعلوم است. از جمله اين گروه داروها مي‌توان به دي‌سيكلومين و هيوسين اشاره كرد. اين داروها داراي عوارض جانبي مانند خشكي دهان، تعريق، تاري ديد، سرگيجه، يبوست، نفخ، مشكلات ادراري، سردرد و تپش قلب هستند. برخي بيماران مي‌گويند كه اسانس نعناع درد آنها را برطرف مي‌كند. ما اسانس نعناع با توجه به اينكه دريچه مري به معده را هم شل مي‌كند، ممكن است باعث ترش كردن و سوزش سردل شود. گروهي از داروها بنام فعاليت عضلات صاف روده‌ها را افزايش مي‌دهند و ممكن است به تخفيف نفخ و يبوست كمك كنند. از جمله اين داروها مي‌توان به متوكلوپراميد اشاره كرد. ظاهرا مصرف مقادير كم داروهاي ضدافسردگي سه حلقه‌اي مانند آمي‌تريپ‌تيلين يا نورتريپ‌تيلين هنگام خواب در تخفيف درد شكم موثر است. برخي از تحقيقات نشان داده است كه اين گروه داروها بيش از همه در مبتلايان به روده تحريك‌پذير با علائم غالب اسهالي موثرند. البته اين داروها هم عوارض جانبي خود مثل ضعف، خوا‌ب‌آلودگي، خشكي دهان و يبوست را دارند. از داروهاي ضدافسردگي گروه مهار كننده‌هاي انتخابي سروتونين مثل فلوكستين كه عوارض جانبي كمتري دارند نيز در درمان نشانگان روده تحريك‌پذير استفاده شده است، اما كارآيي آنها قطعا ثابت نشده است. آيا پروبيوتيك‌ها در روده تحريك‌پذير موثرند؟ پروبيوتيك‌ها حاوي باكتري‌هاي زنده‌اي هستند كه به شكل كپسول يا پودر (يا در ماست) مصرف مي‌شوند. اين مواد ممكن است با برقراري تعادل ميان انواع باكتري در روده و احتمالا با تاثير گذاشتن بر دستگاه ايمني به رفع مشكلات روده‌اي كمك كنند.شماري از تحقيقات كوچك و نيز گزارش‌هاي موردي حاكي از آن است كه پروبيوتيك‌ها مي‌توانند علائم روده تحريك پذير را كاهش دهند. اما در حال حاضر نمي‌توان با قاطعيت در مورد بي‌خطر بودن يا كارآيي آنها اظهار نظر كرد. بهتر است قبل از مصرف اين فرآورده‌ها با پزشكتان مشورت كنيد. چشم‌انداز آينده در حال حاضر پژوهشگران همچنان به بررسي هورمون‌ها و پيغام‌برهاي عصبي موثر بر حركات روده مشغولند و گروه‌هاي جديد دارويي براي بيماري آزارنده و شايع در دست تحقيق قرار دارند. داروهاي آينده اثرات اختصاصي‌تري خواهند داشت و پزشكان را قادر خواهند ساخت هر فرد معين را با توجه به علائم همان فرد درمان كنند.