F-15 eagle جنگنده ای برای تمام فصول

[Joseph Goebbels]

F-15 EAGLE جنگنده ای برای تمام فصول

قسمت اول
نگارنده : اقای علی رضا حریری
منبع : ماهنامه جنگ افزار / سال 7 / ش 84


F-15 جنگنده ای است دو موتوره که جهت رهگیری هواپیماهای دشمن و کسب برتری هوایی طراحی گردیده . جنگنده ای که در طول خدمت خود در بیش از 100 نبرد هوایی به برتری رسیده و تا کنون در هیچ نبرد نزدیک ( Dog Fight ) شکست نخورده است . در دهه 60 و در خلال جنگ ویتنام ، این جنگنده F-4 فانتوم بود که برای نیروی هوایی و دریایی امریکا برتری هوایی بوجود می اورد ودر کار خود موفق بود . جنگنده ای که در دهه 50 برای براورده کردن نیاز نیروی دریایی امریکا طراحی شد و در هدف قرار دادن اهداف در ماورا دید ( BVR) بسیار مناسب بود . اما فرماندهان امریکایی از عملکرد این جنگنده در نبردهای نزدیک بر علیه میگ -19 و 21 ویتنام شمالی راضی نبودند ، فانتوم در این خصوص عملکرد مطلوبی از خود بروز نمی داد . برخی کارشناسان سنگینی و عدم چالاکی ان را دلیل این امر می دانستند . البته خلبانان ویتنامی هم به این نقطه ضعف پی برده بودند و سعی بر انجام نبرد نزدیک با فانتوم های امریکایی داشتند .

http://cdn-www.airliners.net/aviation-photos/photos/8/0/2/2019208.jpg


F-4F Phantom II


در اواخر جنگ ویتنام ، نسبت شکار جنگنده های دشمن به سقوط جنگنده های خودی به 1.5-1 رسیده بود در حالی که در جنگ کره این نسبت در رویارویی F-86 سیبر با میگ های کره ای بسیار بهتر بود . البته طراحان فانتوم معتقد بودند ، این خلبانان امریکایی هستند که نمی توانند به درستی از توانمندی های غانتوم بهره ببرند ، زیرا اساتید انها در دوره اموزشی بر بمباران اهداف تاکید بیشتری داشتند . البته پس از مدتی فانتوم های امریکایی جهت رفع این نقیضه به مسلسل های ولکان مجهز شدند .

به هر حال این مجادله منجر به این شد که نیروی هوایی و دریایی امریکا به دنبال جانشین مناسبی برای این جنگنده بگردند ، جنگنده ای چالاک و مانورپذیر تا در نبردهای هوایی فقط ناکی به رادار و موشک های اسپارو ( AIM-7 ) نباشد . در اکتبر 1965 نیروی هوایی طرح خود موسوم به QOR 6514 F که بعدها پروژه F-X نامیده شد را ارائه داد .

http://cdn-www.airliners.net/aviation-photos/photos/0/7/5/2016570.jpg


F-15E Strike Eagle

در این طرح که جهت انجام مناقصه به شرکتهای هواپیما سازی رونمایی شد ، جنگنده ای 2 موتوره با موتور پیشرفته توربوفن که قابلیت حمله به اهداف زمینی و هوایی را داشته باشد مد نظر نیرو هوایی بود . 8 کمپانی در این مناقصه شرکت کردند که عبارت بودند از " بویینگ ، لاکهید ، نورث امریکا ، گرومن ، مک دانل داگلاس ، فیرچایلد ، راکول ، لینگ تمکو " . در مطالعات ابتدایی 4 کمپانی طرح حای خود را ارائه دادند که جنگنده ای با وزن تقریبی 27200 کیلوگرم ، سرعت 2.7 ماخ و نسبت تراست به وزن 0.75 را شامل می شد . هیچکدام از طرح ها مورد پسند نیروی هوایی قرار نگرفت . زیرا در این طرح ها حمله به اهداف زمینی بیشتر مد نظر قرار گرفته بود و موتور توربوفن طراحی شده از نظر نیرو هوایی دارای ایراداتی بود . به همین خاطر طرح مذکور از سال 1966 تا پاییز 1967 مسکوت باقی ماند و پیشرفت کمی داشت .

ادامه دارد...

نگارنده : اقای علی رضا حریری
منبع : ماهنامه جنگ افزار / سال 7 / ش 84

[Joseph Goebbels]

در سال 1967 نیرو هوایی در خواستهایش تجدید نظر کرد و بر اساس تئوری ( مانور پذیری – انرژی ) جنگنده ای با وزن 18100 کیلوگرم و سرعتی معادل 2.3 – 2.5 ماخ و افزایش تراست به میزان 0.97 را خواستار شد . پیشرفت کار بسیار بطئی بود در حالی که روس ها در همان زمان بیکار ننشسته بودند و طراحی و ساخت یکی از بهترین جنگنده رهگیر جهان را در نیروی هوایی شوروی به پایان رساندند ، میگ -25 فاکس بت .

http://cdn-www.airliners.net/aviation-photos/photos/2/2/8/1531822.jpg



MIG - 25 فاکس بت



جاسوسان امریکایی گزارش هایی مبنی بر ساخته شدن جنگنده ای جدید توسط شوروی مخابره کردند ولی هیچ اطلاعاتی از جزییات جنگنده جدید در دسترس امریکایی ها قرار تداشت . حتی در ابتدا فکر می کردند ورژن جدید از میگ – 23 طراحی شده است . و انها هیچ وقت به این مسئله که این جنگنده تا چه حد توانمند است و بسیاری از رکوردهای کسب شده توسط فانتوم را جا به جا خواهد کرد فکر نمی کردند . میگ – 25 دارای سرعتی بسیار بیشتر از جنگنده های غربی بود . این جنگنده دارای دم بزرگ و تثبیت کننده عمودی بزرگی می باشد که این مسئله به جنگنده کمک می کرد تا در سرعت و ارتفاع بالا از عملکرد بهتری برخوردار گردد . MIG-25 دارای 2 باله دم بود و سرعتش تا 2.8 ماخ می رسید . این مسئله وقتی جدی تر شد که MIG-25 پروازهایی را بر فراز اروپا انجام می داد بدون اینکه به مشکل خاصی بر بخورد . در اوایل دهه 70 جنگنده های MIG-25 شوروی از پایگاهی در مصر به سمت مواضع نیروهای اسراییلی پرواز کردند و قبل از اینکه سیستم راداری و جنگنده های F-4E نیروی هوایی اسراییل فرصت عکس العمل داشته باشند از منطقه دور شدند . همچنین در سال 1967 ویکتور بلینکو خلبان شوروی با یک فروند MIG-25 به سمت ژاپن حرکت کرده در فرودگاه هاکادا به زمین نشست و پناهنده شد . در ان زمان پناهنده شدن یک خلبان شوروی جنجال های زیادی را بوجود اورد و حتی امریکایی ها MIG-25 مذکور را با یک فروند هواپیمای باری C-5 تحویل روس ها دادند . اما یک نکته در پس این جنجال ها از چشم مردم عادی پنهان ماند و ان ضعف سیستم های راداری و جنگنده های F-4E نیرو هوایی ژاپن که همگی ساخت امریکا بود در رهگیری به موقع MIG-25 بود و این مسئله از چشم کارشناسان نظامی امریکا مخفی نماند و انها با نگرانی با تکیه بر سرعت زیاد و ارتفاع پروازی بالا جولان می داد و در نبردهای نزدیک به دلیل سنگینی و انعطاف پذیری ضعیف و عدم تحمل فشار g بالا موفق عمل نمی کردند .

این مسئله باعث شد تا پروژه ساخت یک رهگیر قدرتمند برای نیروی هوایی و دریایی با شتاب بیشتری ادامه یابد . نیروی دریایی پروژه VFX را پی می گرفت که گرچه پس از مدتی لغو شد ولی در نهایت منجر به ساخت رهگیر F-14 تامکت گردید . نیروی هوایی هم پروژه F-X را دنبال می کرد .

http://cdn-www.airliners.net/aviation-photos/photos/1/7/7/2007771.jpg


F-14 Tomcat


در بین 4 شرکتی که طرح های خود را ارائه داده بودند ، جنرال داینامیکز اولین شرکتی بود که کنار گذاشته شد . 3 کمپانی باقی مانده ( مک دانل داگلاس – نورث امریکن راکول – فیرچایلد ریپابلیک ) طرح های خود را بر اساس اصلاحاتی که مد نظر نیروی هوایی بود مجددا بازنگری کردند . نورث امریکن و فیر چایلد ریپابلیک جنگنده ای با باله تک دمی را طراحی کردند . در نهایت طرح کمپانی مک دانل داگلاس مورد پذیرش نیرو هوایی قرار گرفت .

طرح ارائه شده توسط این شرکت شباهت هایی با جنگنده F-14 تامکت داشت ولی در طرح انها بال ها ثابت بود در حالی که F-14 جنگنده ای با بال متغیر بود ضمن اینکه جنگنده طراحی شده نسبت به F-14 از وزن کمتری برخوردار بود . نیروی هوایی بر ساخت جنگنده ای 2 موتوره اصرار داشت ، زیرا انها از تجربه ساخت F-104 استار فایتر که جنگنده ای تک موتوره بود توسط شرکت لاکهید ناخرسند بودند .
جورج گرف ( George Graff ) سرپرست تیم طراحان و دان ماولر مدیر پروژه ساخت F-15 بودند . طراحان شرکت در ابتدا بر طراحی بالهای متغیر معتقد بودند ولی خیلی زود به دلیل سنگینی بیش از حد و گران بودن بالهای متغیر از اجرای ان منصرف شدند و بالهای ثابت جایگزین ان شد که با زاویه 45 درجه به سمت لبه ها منتهی می شود . موتورها طبق درخواست نیروی هوایی از نوع توربوفن پرات اندویتنی و محفظه ورودی هوا در دو طرف بدنه واقع شد . پروژه F-15 از معدود پروژه هایی بود که شرکت های رقیب هیچ گونه پروتوتایپی ( مدل ازمایشی ) از طرح خود برای معرفی محصول تولید شده ارائه ندادند و تمامی طرح ها بر روی کاغذ و کامپیوتر نمایش داده شد .

ادامه دارد...

نگارنده : اقای علی رضا حریری
منبع : ماهنامه جنگ افزار / سال 7 / ش 84

[Joseph Goebbels]

این مسئله بحث جدل های زیادی در مطبوعات و کنگره امریکا بوجود اورد انها تجربه های مشابهی را ذکر می کردند که با صرف هزینه زیاد طرح های چندان موفقی از اب در نیامدند و مشکلات فراوانی را بوجود اوردند . از ان جمله به برنامه جنگنده F-111 و C-5 A اشاره کردند . بنابراین شرکت مکدانل داگلاس ( در سالهای بعد پس از انکه بویینگ سهام ان شرکت را خرید ، توسعه جنگنده بر عهده انها گذاشته شد . ) پس از پیروزی در مناقضه مجبور شد تا یک نمونه از جنگنده طراحی شده را جهت نمایش عمومی تولید کند . در سپتامبر 1970 اینکار انجام شد ، گرچه اولین پرواز ازمایشی f-14 a در جولای 1972 انجام شد .


F-15 ساخته شده توسط مکدانل داگلاس نسبت به فانتوم سبکتر و پر قدرت تر بوده از کارایی بالاتری برخوردار بود . بدنه ترکیبی از جنس تیتانیوم استفاده شده است به خصوص در اطراف موتورها و بخشی از بالها و پوسته بدنه . در جلوی موتورها دریچه ورودی هوا قرار دارد . در این جنگنده از تثبیت کننده افقی استفاده شده است . بین دو موتور هم از ترکیب تیتانیوم و ترکیبات مقاوم در برابر حرارت استفاده شده است تا در هنگام اتش گرفتن یک موتور از سرایت اتش به موتور دیگر جلوگیری کند .



قسمت اصلی و حیاتی بدنه از 4 شبکه فلزی که از کرکز بدنه جنگنده گذشته و بار قسمت اصلی وزن را بر دوش می کشد . این شبکه ها به گونه ای قرار دارند که دو ورودی هوا در طرفین جنگنده به راحتی به بدنه متصل شوند . 3 شبکه از شبکه های مذکور از 3 نقطه به بال ها متصل می شوند . موتورهای جنگنده هم درون این فریم فلزی قرار گرفته و وزن انها توسط این شبکه تحمل می شود . 8 تانک حامل سوخت در زیر بدنه بین دو هواکش و در زیر بال ها جای می گیرد که حجمی معادل 1790 گالن امریکا ( 6776 لیتر ) در منبع سوخت جای می گیرد . البته این جنگنده قادر به حمل 3 تانک سوخت خارجی با ظرفیت 610 گالن هم می باشد . یکی از تانکها در قسمت وسط زیرین بدنه و 2 تا در طرفین بالها قرار دارد . در مدل های جدیدتر جنگنده از تانکهای سوخت تطبیقی استفاده شده . فرق این تانکهای سوخت با تانکهای سوخت خارجی اینست که قابلیت جدا شدن ندارند .


F-15 دارای 3 سیستم هیدرولیک است که سیستم های کنترل پروازی را که فرایند های هیدرولیک استفاده می کنند را مدیریت می کند ، همچنین 2 ژنراتور با قدرت 40/50 کیلو ولت جریان برق AC مورد نیاز جنگنده را تامین می کند . این جنگنده از معدود هواپیماهای شکاری است که سیستم اطفا اتش دارد که در بین 2 موتور قرار گرفته است و از یک ماده اطفائید غیر خورنده با قابلیت بالا در جهت خاموش کردن سریع اتش پر شده است . در هنگام اتش گرفتن موتور این مواد از طریق 3 نازل بر روی موتور پاشیده می شود .


در سیستم ارابه فرود جنگنده ، چرخ ها به داخل بدنه جمع می شوند و با زاویه 90 درجه به زیر بدنه می روند .


ادامه دارد...

نگارنده : اقای علی رضا حریری
منبع : ماهنامه جنگ افزار / سال 7 / ش 84

[Joseph Goebbels]

عرض محفظه جمع شدن چرخ ها حدود 9 فوت است که نسبت به جنگنده های مشابه کم می باشد و باعث بروز مشکلاتی در زمان فرود هواپیما در روزهایی که باد شدید می وزد می گردد . در زیر بدنه قلابی وجود دارد که در هنگام فرود اضطراری به کابل هایی که در باند تعبیه شده است گیر کرده جنگنده را متوقف می کند . بر روی میله ای که چرخ ها بر روی ان متصل هستند ، چراغ هایی جهت روشن کردن مسیر در هنگام شب یا روزهایی که دید کم می باشد نصب گردیده .

در بالای بدنه ترمز هوایی قرار گرفته است که نقشش کاهش سرعت جنگنده می باشد و به خصوص در هنگام فرود از اهمیت بالایی برخوردار است و در هر سرعتی قابل استفاده است در ابتدای طراحی ، زاویه قرار گرفتن ان بیش از حالت کنونی بود که پس از انجام پروازهای ازمایشی از زاویه ان کاسته شد و بر مساحت دریچه افزوده شد .

http://cdn-www.airliners.net/aviation-photos/photos/5/9/2/1990295.jpg

به ترمز هوایی در بالای بدنه جنگنده F-15 توجه کنید .


مساحت بالها 6.8 فوت مربع می باشد ، هنگامی که مهمات کمی بر روی بالها نصب باشد F-15 از چالاکی بسیار زیادی برخوردار می باشد . هیچ شکافی بر روی لبه بال ها جهت کاهش سرعت در هنگام فرود تعبیه نشده است و استفاده از خمیدگی ها متحرک در پشت بال توسط تیم طراح حذف گردید ، انتهای بالها تیز نمی باشد . شکل کلی بال شبیه ذوزنقه است . در طراحی اولیه شکل باها بدین گونه نبود ولی بروز مشکلاتی در فشار بیش از حد 6g و سرعت بیش از 0.95 ماخ در ارتفاع 30000 پا طراحان را مجبور کرد تا 3 فوت مربع از مساحت بالها بکاهد .

دو در F-15 ساختاری متشکل از فلز و کامپوزیت بوده دارای 2 سکان عمودی می باشد که این مسئله ثبات بیشتری را به هواپیما می دهد . قسمتهای متحرک و افقی دم پایین سکانها و کمی پایینتر از خط طولی بالها قرار دارد که این امر باعث عدم ایجاد اغتشاش در جریان هوا در لبه حمله می گردد . سکان های و تثبیت کننده های هر سمت قابلیت تعویض با هم را دارند .

صندلی استفاده شده از نوع ACES II می باشد که در اکثر جنگنده های امریکایی مانند F-16 هم مورد استفاده قرار گرفته است . در حالتی که این جنگنده در باند ایستاده است راکت این صندلی در عرض 0.3 ثانیه عملیات پرتاب را انجام می دهد . جدا شدن خلبان از صندلی 1.3 ثانیه طول کشیده چتر نجات در عرض 2.3 ثانیه باز می شود .

پایان .
نگارنده : اقای علی رضا حریری
منبع : ماهنامه جنگ افزار / سال 7 / ش 84

[Joseph Goebbels]

F-15 EAGLE :
جنگنده ای برای تمام فصول
نویسنده : اقای علیرضا ابراهیمی حریری .



F-15 A دارای 2 سیستم کنترل پرواز است ، سیستم هیدرولیک که این کار را با استفاده از Stick ( اهرم ) انجام می دهد و در حقیقت جنگنده به صورت مکانیکی هدایت می شود و ارتباط بین سکانها ، تثبیت کننده ها و فلپ ها توسط اهرم ایجاد می گردد . در پروازهای ازمایشی اولیه این سیستم دارای اشکالاتی بود که هدایت جنگنده را مشکل می کرد که بعدا این مشکل حل شد.



سیستم بعدی سیستم اتوماتیک کنترل است که تحت عنوان Control Augmentation System ( CAS ) نامیده می شود ، که سیستم پرواز با سیم یا Fly by wire جزیی از این سیستم می باشد . مانند تمامی جنگنده هایی که از سیستم پرواز با سیم استفاده می کنند فرامین کنترل از راه کامپیوترهایی اعمال می شود که صدها محاسبه را در هر ثانیه انجام می دهند . بسیاری از پارامترهای مهم نظیر فشار دینامیکی ، شتاب سنج و .. به راحتی توسط این سیستم کنترل می شوند . این کامپیوترها می توانند در هر سرعت و فشار g بالا سطوح کنترلی جنگنده را درست کنند . این سیستم با اهرم هدایت هواپیما هم ارتبازط دارد و فرامینی را که از راه ان منتقل می کنند مدیریت می کند . در صورتی که به هر دلیلی اشکالی در سیستم CAS رخ دهد بصورت اتوماتیک هدایت جنگنده به سمت هیدرولیکی شیفت داده می شود .



ادامه دارد...

نویسنده : اقای علیرضا ابراهیمی حریری .
منبع : ماهنامه جنگ افزار / ش 85

[Joseph Goebbels]

پیشرانه F-15 A:
F-15 های تولید شده در اوایل دهه 70 بنابر درخواست نیروی هوایی از 2 موتور توربوفن Pratt & Whitney F100-PW-100 همراه با پس سوز استفاده می کنند . این موتورها 2 شفت و یک فن 3 مرحله ای که توسط توربینی 2 مرحله ای راه اندازی می شود را شامل می گردد . یک کمپرسور 10 مرحله ای هم در این موتور تعبیه شده است میزان تراست خشک 12420 پوند بوده که تا حداکثر 14670 پوند قابل افزایش است .



در هنگام استفاده از سیستم پس سوز میزان تراست به 23830 پوند افزایش پیدا می کند . پس سوز به حالتی اطلاق می گردد زمانی که در هواپیمای جت مافوق صوت برای افزایش نیروی پیشرانه ( Thrust ) در هنگام برخاستن از باند یا در هنگام نبردهای هوایی و جهت انجام مانورهای سنگین نیاز به استفاده از حداکثر قدرت موتور است سوخت اضافی به جریان گاز خروجی در اتاق احتراق پاشیده می شود و این امر بر حجم گازهای مشتعل از اگزوز و در نتیجه بر نیروی پیشرانه می افزاید که البته اینکار با افزایش قابل توجه مصرف سوخت همراه ایست . وقتی جنگنده از سیستم پس سوز استفاده نمی کند از اصطلاح تراست خشک و در صورت استفاده از سیستم پس سوز از اصلاح تراست تر استفاده می شود .

http://cdn-www.airliners.net/aviation-photos/photos/9/3/7/2045739.jpg
شکل بندی موتور F-15E


سیستم پس سوز در 2 نوع موتور جت توربوفن و توربوجت قابل استفاده است . البته در جنگنده نسل پنجم F-22 رپتور دیگر از سیستم پس سوز استفاده نمی شود و این جنگنده از سیستم سوپرکروز بهره می برد و می تواند برای مدت طولانی با سرعتت های بالای صوت و با استفاده از حداکثر توان موتور حرکت کند .

http://cdn-www.airliners.net/aviation-photos/photos/1/7/7/2007771.jpg

شکل بندی موتور F-14 A

موتورهای سمت راست و چپ F-15 دقیقا شبیه هم هستند و قابلیت تعویض با هم را دارند . بر خلاف F-14 موتورها در F-15 به هم نزدیکتر هستند تا مشکل بر هم خوردن تعادل جنگنده در صورت از کار افتادن یک موتور از بین برود . پیشینه ساخت موتورهای توربوفن به سال 1968 می رسد ، زمانی که نیرو هوایی امریکا به 2 شرکت جنرال الکتریک و پرت اندویتنی قراردادی را جهت طراحی نسل جدیدی از موتورهای جت پیشنهاد کرد . در سال 1970 موتور پیشنهادی پرت اندویتنی توسط نیروی هوایی برگزیده شد . البته این شرکت موتور F-401 را برای F-14 طراحی کرد که به علت تغییر ابعاد این جنگنده مورد استفاده قرار نگرفت .


هوای مورد نیاز موتورها در F-15 از دو هواکش بزرگ تامین می شود . هوا از جلو مکیده می شود و از پایین به بالای موتور جریان پیدا می کند تا به میزان کافی هوا به موتورها بخصوص زمانی که جنگنده در حداکثر زاویه حمله قرار دارد برسد . این دریچه ها قابلیت تنظیم نسبت به خط افق هم دارند و می توان انها را 4 درجه به بالا و 11 درجه به پایین تنظیم کرد . تنظیم دریچه بوسیله سیستم های کامپیوتری انجام می شود تا خلبان مطمئن شود جریان هوا به طور مناسب و کافی به موتورها برسد .



موتور طراحی شده برای F-15 در ابتدا دارای مشکلات زیادی بود . برای مثال در تستهای اولیه نیروی هوایی متوجه شد سیکل مصرفی انرژی در موتور توربوفن در سورتی پرواز های مشابه با هم متفاوت است . البته بسیاری از این مشکلات توسط تیم فنی شرکت مک دانل داگلاس حل شد ولی برخی از انها کماکان باقی مانده بود و این مسئله فرماندهان ارشد نیروی هوایی را نگران کرده بود ، از جمله مشکل واماندگی موتور ( استال ) که بسیار جدی می نمود . برخی مواقع موترها نمی توانستند نیروی برا را به اندازه کافی تامین کنند که این حالت می تواند باعث سقوط جنگنده شود . در F-15 دلایل متعددی باعث واماندگی موتور ( engine stall ) میشد که زا جمله مشکل تیغه کمپرسور ها یکی از این موارد بود که بر روی جریان هوا تاثیر می گذاشت . در این صورت میزان جریان هوا در محفظه احتراق کاهش می یابد بخصوص زمانی که جنگنده در حال انجام مانورهای سنگین می باشد ، در صورت عدم حل مشکل حتی می تواند منجر به اتش گرفتن موتور شود زیرا کاهش جریان هوا می تواند هسته موتور را به شدت داغ کرده و باعث گردد موتور به شدت اسیب ببیند . در ابتدای این امر خلبانان خیلی دیر متوجه این امر می شدند ، بنابراین مک دانل داگلاس مجبور شد سیستم صوتی اخطار و دستگاه خواندن حرارت توربین ها را در جنگنده نصب کند . مشکل دیگری که می توانست باعث استال موتور جنگنده شود .

http://cdn-www.airliners.net/aviation-photos/photos/2/9/8/2031892.jpg

پس سوز F-15D

خطای خلبان یا عملکرد نامناسب سیستم در هنگام جنگنده F-15 و استفاده از سیستم پس سوز بود که در این صورت حجمی از سوخت بدون اینکه محترق شود در درون محفظه احتراق باقی مانده که می تواند توسط گازهای داغی که از هسته موتور بیرون می اید مشتعل شده باعث اتش سوزی شوند . این مورد بخصوص در ارتفاع و سرعت بالا رخ می دهد در این حالت خلبان ماهر باید موتور را خاموش کرده و وقتی دمای ان به حد قابل قبولی رسید ، دوباره موتور را روشن کند . تصور کنید این حالت در هنگام یک نبرد هوایی رخ دهد ، فکر نمی کنم کسی دلش بخواهد در این حالت جای خلبان قرار داشته باشد . برای اصلاح این موضوع از محفظه ای از جنس کوارتز استفاده شد که باعث شد نظارت خلبان در هنگام تزریق سوخت افزایش یابد . همچنین سیستم کنترل سوخت هم کاملا اصلاح گردید . در هر حال بروز مشکلات فوق باعث تاخیر در تحویل موتورها گردید . بطوریکه نیروی هوایی در سال 1979 تعداد زیادی F-15 بدون نصب موتور دریافت کرد . برای مدتی از کمبود موتور این جنگنده رنج می برد . در سال 1976 ، F-15 A به ازای هر 1000 سورتی پرواز 12 استال موتور را تجربه می کردند . که پس از رفع مشکلات این میزان به 1.5 تقلیل پیدا کرد .



با گذشت زمان مدل های جدیدی از موتور ساخت شرکت پرت اندویتنی بر روی F-15 قرار گرفت از جمله موتورهای مدل F100-PW-220/229 که بر روی F-15E نصب گردید. البته از این موتورها در برخی از بلاک های F-16 هم استفاده می شود .



ادامه دارد...
نویسنده : اقای علیرضا ابراهیمی حریری .
منبع : ماهنامه جنگ افزار / ش 85

[Joseph Goebbels]

رادار F-15 :
قلب تجهیزات الکترونیکی هر جنگنده ای رادار ان است . در F-15 A از رادار پالس داپلر APG-63 ساخت شرکت هیوز استفاده گردید . البته به موازات برنامه بروز رسانی جنگنده های امریکایی در مدل های جدیدتر F-15 از رادارهای APG-70 و APG-82 بهره گرفته شد . تمامی این رادارها از قابلیت نگاه به پایین – شلیک به پایین ( Look Down-Shot Down) بهره می برند یعنی کشف و شناسایی اهدافی که در زیر خط افق و در پایین جنگنده حرکت می کنند توسط این ویژگی رادار قابل انجام است . پرواز اهداف در ارتفاع پست برای بسیاری از جنگنده ها مشکل ساز بوده و باعث غافلگیری انها میشد . این مشکل حتی برای رادارهای زمین پایه هم بسیار حاد بود. زیرا انها در تشخیص به موقع اهدافی که در ارتفاع پست حرکت می کردند دچار مشکل بودند .

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/66/APG-70.jpg

رادار APG-70


رادارهای APG-63 در ابتدای دهه هفتاد مورد استفاده قرار گرفتند در سال 1979 در یک برنامه ریزی بروزرسانی مجهز به پردازشگر و نرم افزار جدید با نام Programmable signal processor گردیدند که این قابلیت را به جنگنده می داد تا در صورت نصب تجهیزیات جدیدی که احتیاج به لینک شدن با رادار داشتند خیلی سریع با رادار تطبیق پیدا کنند .این مسئله به قدری رضایت نیرو هوایی را جلب کرد که انها هم در F-15 C/D هم از این پردازشگر ( PSP ) استفاده کردند . تا پایان سال 1986 تقریبا 1000 دستگاه رادار APG-63 بر روی این جنگنده ها نصب گردید ، که هنوز 700 دستگاه از انها بر روی F-15 A/B و تعدادی از F-15 C نصب هستند . این رادارها بردی معادل 100-200 مایل برخوردارند .

http://wiki.scramble.nl/images/f/f8/Apg63.jpg
رادار Apg63 (http://wiki.scramble.nl/images/f/f8/Apg63.jpg)


از اواسط دهه 80 میلادی رادارهای APG-70 جایگزین رادار APG-63 گردیدند . جنگنده های F-15 C/D تولید شده در اواسط دهه 80 از این رادار استفاده می کنند . جنگنده های F-15 های نیرو هوایی عربستان سعودی – اسراییل هم از این رادار سود می جویند ولی از قابلیت کمتری نسبت به جنگنده های امریکایی برخوردار هستند . به خصوص نمونه های تحویل داده شده به عربستان سعودی . رادارهای APG-63 و APG-70 جنگنده های نیروی هوایی امریکا در شناسایی اهداف زمینی تفاوتهای چشمگیری با هم دارند .قدرت رادار APG-70 ، F-15 های نیروی هوایی امریکا بر اساس اظهار نظر کارشناسان 3 برابر رادار جنگنده های نیرو هوایی عربستان و اسراییل هستند . شاید به همین خاطر است که شرکت البیت سیستم اسراییل حرکت هایی در جهت ارتقا ، رادار و ایونیک F-15 I اسراییل انجام داده است . در ابتدای دهه 90 میلادی نیروی هوایی با توجه به رضایتمندی که از رادارهای APG-63 داشت ، شرکت ریتون را مامور به روز رسانی و ارائه ورژن جدیدی از این رادار کرد تا بر روی F-15 C/D نصب گردد و جایگزین مدل قدیمی این رادار شود . شرکت ریتون مدل APG-63(V)1 را ارائه کرد . این رادار قابلیت کشف و شناسایی 14 هدف را به طور همزمان داشت و این توانایی را به جنگنده می داد که به 6 هدف حمله کند .

180 دستگاه از این رادار به نیروی هوایی امریکا و 40 دستگاه به نیروی هوایی کره جنوبی تحویل داده شد .
نسل بعدی این رادارها که APG-63(V)2 نام داشت که مجهز به سیستم جستجوی ارایه الکترونیکی ( Active Electronically Scanned Array) یا به صورت مخفف AESA می باشد .



ادامه دارد...
نویسنده : اقای علیرضا ابراهیمی حریری .
منبع : ماهنامه جنگ افزار / ش 85

[Joseph Goebbels]

در این مدل علاوه بر افزایش برد رادار خلبان می توانست از توانایی شلیک موشک هوا به هوای AIM-120 امرام استفاده کند . ورژن بعدی این رادار تحت عنوان APF-63(V)3 در سال 2006 تحویل نیروی هوایی سنگاپور شد . در سال 2008 شرکت ریتون ورژن APG-63(V)4 را برای نیروی هوایی امریکا ارائه داد . کلیه رادارهای ذکر شده از سیستم Plus Repetition Frequncies یا PRF سود می جویند . اگر خلبان بخواهد با اهداف در برد کم درگیر شوند حالت Medium این سیستم را انتخاب می کند و برای درگیر شدن با اهداف با برد بالا از حالت High بهره می گیرد . در هنگامی که خلبان نخواهد از سیستم پالس داپلر استفاده کند حالت Low سیستمPRF را انتخاب می کند . البته در این رادارها چندین حالت قابلیت انتخاب دارند از جمله Sniff mode برای زمانی که پارازیت زیادی وجود دارد یا استفاده از سیستم تشخیص دوست از دشمن . این حالات در زمان لازم به صورت خودکار اجرا می شوند ولی امکان استفاده به صورت دستی هم وجود دارد . صفحه رادار در سمت چپ پنل روبه روی خلبان قرار دارد .



محل قرار گرفتن رادار در نوک دماغه جنگنده می باشد و یک پوشش پلیمری روی انتن را پوشانده است رادار قابلیت پوشش 120 درجه ای را در سطح افقی دارد . رادار در نوک جنگنده قابلیت حرکت به بالا و پایین و چپ و راست را دارا می باشد .


رادار AN/APG-70 دارای 6 قسمت اصلی می باشد :

1- منبع تغذیه : که در رادار AN/APG-70 از ولتاژ بیشتری نسبت به APG-63 برخوردار است .



2- پردازشگر اطلاعات رادار : که کامپیوتری است که قلب رادار محسوب می شود .



3- پردازشگر سیگنال ها : که در رادار AN/APG-70 ، 5 برابر سرعت پردازشگر و 10 برابر ظرفیت حافظه ان نسبت به AN/APG-63 بیشتر است . وظیفه پردازشگر سیگنال ، پردازش ابتدایی قبل از ورود به پردازشگر اطلاعات رادار است و ارتباط بین این دو به وسیله سیستم Military Standard 1750A انجام می گردد.



4- سیستم منتشر کننده امواج .



5- تبدیل کننده سیگنال از حالت انالوگ به دیجیتال .



6- دریافت کننده سیگنال ها .

ادامه دارد...
نویسنده : اقای علیرضا ابراهیمی حریری .
منبع : ماهنامه جنگ افزار / ش 85

[Joseph Goebbels]

نسل جدید رادارها AN/APG-70 دارای پهنای باند چندگانه می باشند که باعث می شود رادار قابلیت سوییچ به حالت ها یا مدهای مختلف را دارا می باشد .



برای تهیه نقشه های زمینی با وضوح بالا از حالت SAR و برای شلیک موشک های ماورا دید مانند اسپارو و امرام از حالت TWS یا ( track-while-scan) استفاده می شود که در این حالت اهداف را به طور همزمان مشخص می کند . در رادارهای جدید سوئیچ از یک وضعیت به وضعیت دیگر به اسانی انجام می شود . این خاصیت در رادارهای نسل اول به اسانی انجام نمی گرفت . در رادارهای جدید از سیستم NonCooperative Target Recognition جهت شناسایی دقیق جنگنده های خودی از دشمن استفاده می شود .



رادار جنگنده هیچ گاه خاموش نمی شود حتی در زمانی که جنگنده جهت جلوگیری از شناسایی در حالت سایلنت پرواز می کند و هیچ انرژی تابشی از رادار ساطع نمی شود . این رادار قابلیت را دارد که در هنگام حمله به هدف کمترین تشعشع را ساطع نماید تا مورد شناسایی قرار نگیرد . یعنی پس از شناسایی هدف و قفل کردن بر روی ان رادار در وضعیت Sniff mode قرار می گیرد . البته این حالت برای موقعیت های دیگر هم قابل استفاده است . برای مثال در هنگام سوختگیری هوایی رادار در این حالت قرار می دهند تا اپراتور بوم سوختگیری در معرض تشعشع قرار نگیرد . به همین منظور تجهیزات ایمنی در جنگنده نصب شده است که اجازه انتشار امواج رادار را در وضعیتی که جنگنده بر روی زمین است نمی دهد . رادار قابلیت ثابت نگه داشتن نقشه بر روی صفحه که اصطلاحا فریز کردن تصویر نامیده می شود را دارد . البته این نقشه فریز شده با نزدیک شده به هدف آپدیت می شود . جاده ها ، پل ها و ... تا فاصله 100 مایلی قابل تشخیص می باشند . در نزدیکی هدف به دلیل وضوح بالای تصویر اهدافی مانند تانک ، هواپیماهای روی زمین و حتی اتومبیل ها به راحتی قابل تشخیص هستند .



نویسنده : اقای علی رضا ابراهیمی حریری
منبع : ماهنامه جنگ افزار / ش 85

[Joseph Goebbels]

F-15 Eagle
جنگنده ای برای تمام فصول : قسمت سوم
نویسنده : اقای علیرضا ابراهیمی حریری



زمانی که جنگنده می خواهد رادار را در حالت شناسایی اهداف هوایی قرار دهد با وضعیت A/A mode که منظور هوا به هوا ( Air to Air ) مب اشد را انتخاب می کند . در این حالت نرم افزار تمامی ایتم های متحرک در روی زمین را فیلتر می کند و فقط اهداف هوایی را نمایش می دهد . این حالت هم خود به 3 بخش تقسیم می شود و خلبان می تواند تمامی اهداف زمینی را که سرعتشان کمتر از 45 ، 63 و 87 نات است فیلتر کند . این خاصیت باعث می شود هنگامی که جنگنده از سیستم Chaff جهت گمراه کردن موشک دشمن استفاده می کند ورقه های فلزی در رادار دیده نشود .
http://cdn-www.airliners.net/aviation-photos/photos/0/8/5/2071580.jpg


اخرین نسل از رادارهای استفاده شده در F-15 مربوط به F-15E می باشد که از رادار APG-82 استفاده می کند که ترکیبی از رادار APG-79 جنگنده F-18 Super Hornet و انتن رادار APG-63(V)3 می باشد . البته شرکت ریتون کار بر روی ورژن جدید رادار APG-82 را با نام APG-82(V)1 آغاز کرده است .



در مدل های جدید F-15E پادکار راداری در زیر پایلون مرکزی نصب گردیده است . این پادکار AN/ASQ-236 نامیده می شود . کاربرد اصلی ان تهیه نقشه عوارض زمین در جهت دقیق تر اصابت کردن نسل جدید بمب های هوشمند به اهداف می باشد . از این تکنولوژی در F-22 Raptor هم استفاده شده است .



گرچه تحقیقات بر روی این سیستم از اواخر دهه 90 اغاز شد ولی اولین سیستم در سال 2006 جهت تست بر روی F-15 تحویل نیروی هوایی گردیده است و از سال 2011 به صورت عملیاتی مورد استفاده قرار می گیرد . پادکار مذکور با سیستم رادار اصلی جنگنده کاملا هماهنگ می باشد دارای وزن 1000 پوند ، طول 130 اینچ و قطر 20 اینچ می باشد .

http://cdn-www.airliners.net/aviation-photos/photos/5/4/5/2072545.jpg


تمامی داده های جمع اوری شده به کامپیوتر مرکز جنگنده که از نوع IBM CP-1075 است . F-15 هم دارای نمایشگر بالای سر خلبان امریکایی این سیستم مورد استفاده قرار می گیرد که اطلاعاتی مانند سمت و ارتفاع هدف ، اطلاعات تسلیحاتی جنگنده ، نشانه گیری به سمت هدف و ... بر روی ان نمایش داده می شود . HUD استفاده شده در F-15 از مدل AVQ-20 می باشد . سیستم تشخیص دوست از دشمن در دو مدل APX-76 HFF و APX-101 IFF اختصاصا برای مدل F-15 استفاده می شود . در F-15A از سیستم ناوبری Litton ASN-109 استفاده می شود که از پشتیبانی سیستم های ناوبری زمینی نظیر ADF,ARN-118 TACAN,ARN-112 ILS برخوردار است . F-15 از سیستمی به نام Callins-Built HSI استفاده می کند که اطلاعات پروازی و پارامترهای ناوبری را به صورت کاراکترهایی نمایش می دهد . سنسورهای زاویه حمله از نوع Teledyne و سیستم جدید انتقال اطلاعات Magnavox ARC-164 که توانایی انتقال اطلاعات را به صورت بی سیم ( Wireless ) به صورت سیگنال های مادون قرمز ، امواج رادیویی دارا می باشد .



در خصوص سیستم های جنگ الکترونیک بکار رفته در F-15 به 3 مورد که در بیشتر جنگنده های مذکور بکار گرفته شده اند می توان اشاره کرد :



1- AN/ALQ 128
2- AN/ALQ 131
3- AN/ALQ 135 (V)


شرکت نورث روپ ادعا می کند که در بیش از 6600 ساعت پرواز با این جنگنده ها هیچ گونه اختلالی در این سیستم ها به وجود نیامده است . این سیستم ها در جنگ بالکان و جنگ اول و دوم خلیج فارس بر روی F-15 های امریکایی نصب بوده است . این سیستم ها با سایر سیستم های موجود در F-15 نظیر سیستم کنترل رادار ، پیش اخطار و ... کاملا هماهنگ می باشد .


قسمتی از سیستم TEWS یا Tactical electronic warfare system مسوولیت دفع تهدیدهایی شامل امواج پیوسته و یا پالس داپلر که از طرف سیستم های جنگ الکترونیک دشمن ارسال می گردد دارا می باشد .



سیستم پیش اخطار ALR 56 C که یک سیستم دو کاناله که قابلیت اسکن در فرکانس 20-6 گیگاهرتز را دارا می باشد به همراه سیستم جنگ الکترونیک ALQ-128 و سیستم ALE 45(V) Chaff & Flare در این مجموعه در برابر خنثی کردن تهدیدات دشمن ایفای نقش می کند .



سیستم گمراه کردن دشمن در جنگنده ها اصطلاحا Jamming نامیده می شود که خود به چند دسته تقسیم می شود که مهمترین انها عبارتند از :



1- Mechanical Jamming که ارسال ورقه های فلزی که Chaff نامیده می شود از این دسته هستند .
2- Electronical Jamming که شامل فرستادن سیگنال به سمت رادار دشمن می باشد .

ادامه دارد...
منبع : ماهنامه جنگ افزار / ش 86

[Joseph Goebbels]

سیستم های هدف یابی در F-15 :
در F-15 از سیستم AN/AAQ-28(V) جهت هدف یابی و حمله به اهداف زمینی و هوایی در روز و شب و در تمامی شرایط جوی استفاده می شود . سیستمی بسیار دقیق که در بسیاری از جنگنده های امریکایی هم مورد استفاده قرار می گیرد .



در تولید این سیستم علاوه بر کمپانی های نورث روپ گرومن و صنایع رافائل ، صنایع هوا فضای اسراییل هم نقش مهمی را ایفا کرده است . اساس کار این سیستم استفاده از سنسورهای مادون قرمز تحت عنوان ( Flir ) که قابلیت بسیار زیادی را به خدمه در جهت جستجوی اهداف اعطا می کند . همچنین این سیستم دارای دوربین های CCD می باشد که در طیف امواج الکترومغناطیس تصاویری را در محدوده بینایی یا Visible ارسال می کند . جهت استفاده از بمب های لیزری این Pod به یک سیستم لیزری مجهز شده است . پارامترهایی از قبیل سمت ، ارتفاع و سرعت هدف به راحتی توسط این سیستم در اختیار خلبان قرار می گیرد . ممکن است این سوال پیش بیاید که وظیفه رادار در زمینه کشف اهداف چیست ؟



که در جواب باید گفت که تمامی سیستم های ناوبری و الکترونیک جنگنده مانند رادار و ... با سیستم فوق هماهنگی دارند و کارایی انها در همکاری با هم دو چندان می شود . تمامی مراحل ذکر شده در نهایت منجر به شناسایی دقیق هدف و حمله به ان با تسلیحات بسیار دقیق می شود .



مشخصات این سیستم به شرح زیر است :



طول

2.2 متر



قطر

0.4 متر



جنگنده هایی که از این سیستم استفاده می کنند

A-10,B-52H,F-14A/B/D,F-15E/D,AV-8B,F-18,F-4E AUP,F-16 Block 25/30/40/50, Tornado GR4,Euro Fighter , Su-30 MKI



سنسورها

Infrared detector , CCD-TV camera, laser rangefinder and laser designator



تاریخ نصب بر روی جنگنده ها

2000



قیمت

1.4 میلیون دلار



وزن

200 کیلو








لازم به ذکر است تنها جنگنده روسی که از این سیستم استفاده می کند Su-30 MKI نیرو هوایی هند می باشد که به دلیل روابط خوب هند با امریکا با موافقت امریکا ، اسراییل اجازه پیدا کرد تا این سیستم را به هند بفروشد .
از سیستم هدفیابی دیگری که در F-15 مورد استفاده قرار می گیرد می توان از سیستم Lockheed Martin Sniper XR نام برد که با نام AN/AAQ-33 در نیروی هوایی مشهور است . Lockheed Martin Sniper Advanced Targeting Pod ( ATP ) در جنگنده هایی مانند F-15E,F-16, A-10, B-1, UK Harrier GR9, Tornado GR4 ,F-18 به کار می رود . نیروی هوایی 10 کشور دنیا از این سیستم بر روی جنگنده های خود استفاده می کنند . مانند سیستم قبلی از اشعه مادون قرمز ، لیزر و دوربین جهت جستجو و هدف یابی سود می جوید . مدل پیشرفته تر ان بر روی جنگنده نسل پنجم F-35 نصب گردیده است .






طول

239 cm



قطر

30 cm



وزن

199 kg



سنسورها

Mid,wave thind generation FLIR , dual mode eye – safe , laser designator , CCD-TV , laser spot tracker and laser marker



تاریخ بکارگیری

2005





سیستم ناوبری در ارتفاع پست و هدفیابی در شب ساخت کمپانی لاکهید مارتین که به LANTIRN مشهور است هم در سالهای گذشته بر روی تعدادی از جنگنده های امریکایی نصب گردیده . زمانی که جنگنده در ارتفاع کم پرواز می کند و قصد حمله به اهداف زمینی با تسلیحات دقیق مانند بمب های لیزری و .. را دارد ، یکی از بهترین گزینه ها استفاده از این سیستم می باشد .

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/F-15E_LANTIRN_IR_HUD_image.jpg/800px-F-15E_LANTIRN_IR_HUD_image.jpg
تصویر پشت شیشه‌ای فروسرخ از سیستم لانتیرن در هواپیمای اف-۱۵ ای



F-15E هم از جمله جنگنده هایی هستند که قابلیت استفاده از این سیستم را دارند . این سیستم در نیروی هوایی امریکا با نام AN/AAQ-13 هم معروف می باشد . این سیستم با سرعت و دقت فراوان می تواند به جستجوی اهداف در شب و در شرایط بد اب و هوایی بپردازد . این سیستم دارای رادار و سیستم مادون قرمز است که عوارض زمینی را با وضوح بالا در HUD خلبان نمایش می دهد . این سیستم از اولین سیستم های مورد استفاده نیروی هوایی امریکا بود که با استفاده از اشعه مادون قرمز عوارض زمینی را نمایش می دهد . مدل های صادراتی این سیستم تحت عنوان AN-AAQ-20 Pathfinder از کارایی کمتری نسبت به مدل استفاده شده در جنگنده های امریکایی دارد . در مدل صادراتی خلبان نمی تواند فقط به اطلاعات ارسالی از سیستم تکیه نماید و باید از مهادت خود در جهت عدم برخورد با زمین در ارتفاع پست هم سود جوید .

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9b/F-14D_LANTIRN.jpg
هدف یاب لانتیرن در هواپیمای اف-۱۴دی، سال ۲۰۰۵



در جنگنده F-15 از سیستم AN/AAQ-14 targeting pod که هم خانوانده سیستم AN/AAQ-13 است هم استفاده می گردد . برخی مواقع هر دو سیستم با هم مورد استفاده قرار می گیرند و هر کدام در زیر یک بال نصب می شوند . این سیستم یک سنسور مادون قرمز از هدف به خلبان می دهد . همچنین از یک سیستم لیزری جهت استفاده از ادوات و بمب های لیزری سود می جوید . همچنین برای استفاده جنگنده از موشک های هوا به زمین AGM-65 Mavarick بسیار سیستم مناسبی می باشد . مدل های صادراتی با حذف برخی از قابلیت ها تحت عنوان AN/AAQ-19 Sharpshooter به کشورهای دیگر فروخته شده است .




ادامه دارد...
منبع : ماهنامه جنگ افزار / ش86

[Joseph Goebbels]

تسلیحات F-15 :
در خصوص تسلیحات مورد استفاده در جنگنده F-15 ذکر این نکته حائز اهمیت است که همانطور که در ابتدای مقاله ذکر گردید این جنگنده ابتدا جهت برتری هوایی طراحی گردیده بود . به همین دلیل تسلیحات حمله به اهداف زمینی در مقیاس کم برای ان در نظر گرفته شده بود ، ولی با تولید F-15E Strike Eagle این جنگنده به یک هواپیمای تمام عیار برای حمله به اهداف هوایی و زمینی تبدیل شد .



به همین منظور ابتدا از تسلیحات هوا به هوا که در مدل های ابتدایی هم مورد استفاده قرار می گیرند شروع می کنیم :



· موشک های هوا به هوا :
به طور کلی 3 نوع موشک هوا به هوا به صورت گسترده در این جنگنده به کار رفته است . البته ممکن است موشک های دیگری نیز مورد ازمایش قرار گرفته باشند یا توسط کشورهایی نظیر اسراییل در این جنگنده مورد خدمت گرفته شده باشند ولی چون این 3 موشک بیش از بقیه موشک ها استفاده شده اند ، شرح مختصری از انها ارائه می دهیم :



1- موشک AIM-7 Sparrow :

http://gallery.military.ir/albums/userpics/aim7_details.gif

http://gallery.military.ir/albums/userpics/aim7_dimensions.gif


موشک مافوق صوت با برد متوسط که دارای هدایت نیمه فعال راداری می باشد که در طول تاریخ هوانوردی نوین کاربرد گسترده ای در جنگنده های امریکایی داشته است و توسط شرکت ریتون طراحی گردیده ، این موشک جهت هدف قرار دادن اهداف هوایی که در ماورا دید ( BVR ) قرار دارند مورد استفاده قرار می گیرد . مدل های ابتدایی دارای یک اشکال اساسی بود ، تا زمانی که موشک به هدف اصابت نماید ، باید در قفل راداری جنگنده قرار داشته باشد و اگر به دلیل جنگ الکترونیک جنگنده مقابل ، قفل راداری شکسته شود و یا به دلیل وجود پدافند شدید در منطقه جنگنده مجبور به شلیک موشک و ترک سریع منطقه باشد ، موشک به هدف برخورد نمی کند .



محل نصب موشک در قسمت پایین و خارج هواکش های جنگنده می باشد . F-15 قابلیت حمل 4 فروند موشک اسپارو را دارا می باشد . اولین جنگنده های F-15 از اسپاروهای مدل AIM-7F سود می جستند که از رادار پالس داپلر استفاده می کرد ولی در گذر زمان مدل های AIM-7L و AIM-7M هم مورد استفاده قرار گرفت . نوع M ان از سر جنگی WGU 23/B و WGU6/B که 500 پوند وزن دارد که 85 پوند ان مواد منفجره می باشد .

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/USAF_F-15C_fires_AIM-7_Sparrow.jpg/800px-USAF_F-15C_fires_AIM-7_Sparrow.jpg
F-15C در حال شلیک موشک اسپارو



این مدا از سال 1982 مورد استفاده قرار گرفت و قابلیت Lockdown-ShotDown ، مقابله با پاراتزیت و جنگ الکترونیک ، استفاده از جستجو گر تک پالس دیجیتال بهره می جوید و طولی معادل 3.6 متر دارد .



AIM-7P از تکنولوژی VLSI استفاده می کند و جهت اهداف کوچک که در ارتفاع پست پرواز می کند مناسب می باشد . اخرین مدل از این سری موشک ها می باشد .



نوع P در 2 مدل Block I,II تولید شده است . البته مدل R این موشک با اضافه شدن سیستم جستجوی مادون قرمز هم تولید شد ولی به دلیل کمبود بودجه به تولید انبوه نرسید و پروژه لغو شد .



در جنگ اول و دوم خلیج فارس چندین فرودن از هواپیماها و بالگردهای عراقی با این موشک ها مورد اصابت قرار گرفتند . در جنگ ایران و عراق هم فانتوم ها و F-14 های ایران از قابلیت های مدل های ابتدایی این موشک بهره جستند . برد تقریبی مدل های F/M/P این موشک 70 کیلومتر است و دارای کلاهک ترکش انفجاری می باشند .

سرعت موشک 4 ماخ می باشد .



خلبانان ناتو در ارتباطات رادیویی از کد Fox One برای شلیک موشک اسپارو استفاده می کنند .

· موشک AIM-120 Amraam :

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Aim_120_amraam_missile_20040710_145603_1.4.jpg/799px-Aim_120_amraam_missile_20040710_145603_1.4.jpg
موشک امرام



از سال 1991 شرکت هیوز موشک های امرام را که از موشک های هوا به هوای پیشرفته با برد متوسط است را جهت جایگزینی موشک های اسپارو عرضه کرد . این موشک از سیستم Fire and Forget استفاده می کند و پس از شلیک موشک خلبان صحنه را ترک می کند و موشک با استفاده از سیستم PRF – Pulse Repetition Fire quency به جستجوی هدف می پردازد . موشک فقط در ابتدای شلیک وابسته به رادار جنگنده است . در صورتی که هدف اقدام به ارسال پارازیت کند موشک به حالت Home on Jam درامده به سمت هدف حرکت می کند .

http://tedtaylor.hobbyvista.com/08-tamiya-f-16/02-aim-120-b-c-amraams.jpg

امرام 3.7 متر طول و قطری معادل 18 سانتی متر دارد . از نظر وزن سبک تر از اسپارو می باشد و حدود 182 کیلو وزن دارد که 48 پوند ان ماده منفجره است ، سرعتش حداکثر به 4 ماخ می رسد . تعدادی از این موشک ها در جنگ اول خلیج فارس تحویل نیروی هوایی امریکا شد ولی عملا جز یکبار که اشتباها یک فروند بالگرد بلک هاوک نیروهای ائتلاف توسط این موشک هدف قرار گرفت بر علیه هیچ جنگنده عراقی استفاده نشد . این موشک در 4 مدل A/B/C/D تولید شده است . موشکی نسبتا گران قیمت محسوب می شود . 400000 دلار برای مدل C و 700000 برای مدل D ان ، قیمت گذاشته شده است . خلبانان نام Slammer یا ضربه زننده را برای ان انتخاب کرده اند ، به دلیل استفاده از " سیستم شلیک کن فراموش کن " امکان شلیک هم زمان تعداد بیشتری موشک به سمت هدف فراهم می اید . در نمونه های جدید موشک سیستم تشخیص هدف ارتقا یافته است . جنگنده اطلاعات هدف از قبیل سمت ، ارتفاع ، سرعت را به موشک می دهد و موشک با استفاده از سیستم INS یا ناوبری اینرسیایی به سمت هدف حرکت می کند . پس از طی مسافتی رادار موشک فعال شده سیستم Homing ان که وظیفه گرفتن اطلاعات از جنگنده را دارد به رادار فعال Avtive Radar تبدیل شده به سمت هدف می رود . مدل های جدید این موشک با کوچکتر شدن حجم قابلیت نصب داخلی روی جنگنده F-22 Raptor را دارا می باشد . این موشک در مدل A/B از سر جنگی WDU 33/B با وزن 23 کیلو و در نوع C از سر جنگی WDU 41/D با وزن 18 کیلو استفاده می کند . برد موشک در نوع A و B حدود 50 کیلومتر و در نوع D حدود 72 کیلومتر است .




ادامه دارد...

منبع : ماهنامه جنگ افزار / ش 86

[Joseph Goebbels]

مدل های مختلف F-15 :

http://www.flightglobal.com/airspace/media/militaryaviation1946-2006cutaways/images/12057/mcdonnell-douglas-f-15a-eagle-cutaway.jpg


همانطور که در ابتدا ذکر شد اولین جنگنده تولید شده مانند اکثر جنگنده های امریکایی با نام A/B نام گذاری گردید . نوع A تک سرنشینه و نوع B دو سرنشینه می باشد . نوع B بیشتر جهت اموزش خلبانان به کار می رود ولی کاملا از قابلیت های رزمی مانند نوع تک سرنشینه برخوردار است . در ابتدای تولید 10 فروند نوع A و 2 فروند نوع B تحویل نیروی هوایی داده شد .

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/74/F-15A_first_prototype_2.jpg
پیش نمونه ایگل


در ابتدای تحویل F-15 مدل گلایدر ان که از چوب و فایبرگلاس ساخته شده بود جهت انجام امور تحقیقاتی به NASA یا اژانس فضایی امریکا تحویل داده شد . اولین نمونه F-15A در جشنی در سنت لوئیس تحویل نیروی هوایی امریکا شد .این جنگنده توانست سرعت 2.3 ماخ و ارتفاع 60000 پا را طی کند . اولین F-15 های وینگ تاکتیکی شکاری جهت اموزش خلبانان در پایگاهی در اریزونا طی مراسمی که جرالد فورد رییس جمهور وقت امریکا حضور داشت مستقر شدند . در بین سالهای 1974-75 طی پروژه ای به نام strike eagle سعی شد تا رکورد زمانی صعود به ارتفاع بالا توسط F-15A شکسته شود . البته جنگنده ای که استفاده گردید بسیاری از تجهیزات از جمله ادوات کنترل اتش ، مهمات و .. را نداشت تا سبکتر شود . وزن هواپیما 1800 پوند سبکتر از مدل پایه F-15 بود .در طی زمستان در Grand forks داکوتای شمالی این مسابقه انجام شد حتی سعی شده بود میزان سوختی که مصرف می شود حداقل باشد تا وزن جنگنده کاهش یابد . F-15 رکوردهایی را که در اختیار F-4B و Mig-25 بود شکست . این هواپیما هم اکنون در موزه رایت پترسون در دیتون اهایو نگه داری می شود . البته بسیاری از این رکوردها در سال های بعد توسط هواپیمای P-42 که نمونه ازمایشی Su-27 بود ، شکسته شد .
http://www.air-and-space.com/19841020%20Pt%20Mugu/84221%20F-15A%2071-290%20left%20front%20taxiing%20l.jpg

جنگنده برتری هوایی F-15B



نهایتا پس از طی دوره های اموزشی اولین جنگنده عملیاتی در سال 1976 در لانگلی ویرجینیا به نیروی هوایی پیوست . از این تاریخ به بعد F-15 کم کم جایگزین جنگنده خوشنام F-4E گشت . این جنگنده ها به پایگاه نیروی هوایی امریکا در Bit burg المان هم اعزام شدند تا سی وششمین وینگ شکاری مورد استفاده قرار گیرند . به تدریج F-15 جای خود را در پایگاه هایی نظیر نیومکزیکو ، نوادا ، شپرد و ... باز کرد . این جنگنده در قالب برنامه های ناتو در کشورهای بریتانیا ، هلند و المان هم مستقر گردید . حدود 420 فروند F-15A/B تحویل نیروی هوایی امریکا گردید . برخی از F-15 های قدیمی نیروی هوایی در دهه 90 تحویل گارد ملی امریکا گردید .



ادامه دارد...
منبع : ماهنامه جنگ افزار / ش87

[Joseph Goebbels]

F-15C/D :
تفاوت اصلی و بارز F-15C و F-15A را می توان به افزایش برد عملیاتی ، استفاده از سنسورهای تاکتیکی پیشرفته که در زیر بدنه جنگنده نصب شده تحت عنوان Fuel & Sensor Tactical یا FAST نام برده می شود .
نصب تانک های سوخت اضافی مقدار کمی از حالت ایرودینامیک جنگنده می کاهد ولی این مسئله تاثیر به سزایی در عملکرد ان نمی گذارد .



در مدل های جدیدتر F-15C تانک های سوخت تطبیقی ( CFTs ) جایگزین تانک های خارجی سوخت ظرفیت حمل 849 گالن امریکایی ( 3214 لیتر ) را دارا می باشند . نوع C تک سرنشینه و نوع D دو سرنشینه می باشد .

http://www.defenseindustrydaily.com/images/AIR_F-15C_CAP_lg.jpg
F-15C ، جنگنده برتری هوایی


این تجهیزات در عرض 15 دقیقه بر روی F-15 نصب یا جدا می شود و نصب انها تاثیری بر روی نصب موشک های هوا به هوا ندارد . این تجهیزات شامل سیستم های لیزری ، دوربین های تلویزیونی ، تجهیزات مادون قرمز ، سیستم پیش اخطار جدید و جنگ الکترونیک می باشد . وزن F-15C به 68000 پوند افزایش یافته که به همین منظور چرخ ها و ارابه فرود تقویت شده اند . رادار این جنگنده از نوع APG-63 است که مجهز به پردازنده PSP قابل برنامه ریزی می باشد که شامل یک کامپیوتر با سرعت پردازش بالا و نرم افزارهایی که قابلیت به روز رسانی دارند . این کامپیوتر قابلیت سوئیچ شدن بین حالت های مختلف که رادار پوشش می دهد را به سرعت امکان پذیر می سازد . در F-15C از شبیه سازی به نام SAR استفاده گردیده که می تواند شمایی از هدف را حتی اگر در فاصله قابل توجهی از جنگنده قرار داشته باشد بدهد . در F-15A کامپیوتر کندتر از ان است که بتواند این کار را انجام بدهد . اولین پرواز F-15C در تاریخ 26 فوریه 1979 انجام شد . این جنگنده نسبت به نوع A ظرفیت حمل بمب بیشتری دارد ولی کماکان بیشترین تخصصش در به دست اوردن برتری هوایی می باشد . برخی از F-15C قابلیت حمل بیش از 18 بمب خوشه ای یا 6 بمب سری MK82 را با قابلیت پرتاب در سرعت مافوق صوت دارا می باشند . در پروژه به روز رسانی با نام MSIP یا Multi Stage Improvement Program در خصوص برخی از سیستم های از جمله رادار کنترل اتش APG-63 حافظه ان از 96k به 1000K افزایش یافت و سرعت پردازش به 3 برابر افزایش یافت . سیستم کنترل و تنظیم تسلیحات با قابلیت برنامه ریزی نصب گردید . در این برنامه سیستم های جنگ الکترونیک با نصب سیستم TEWS یا Tactical Electronic Warfare System به همراه به روز رسانی سیستم پیش اخطار ALR-56C و غلاف اخلالگر الکترونیک ALQ-135 مورد استفاده قرار گرفت . سیستم اخطاری بر روی F-15C نصب گردید تا به خلبان ، زمانی که در مانورهای سنگین فشار از 9g فراتر می رفت هشدار می داد . سیستم های شلیک موشک میان برد AIM-120 امرام بر روی جنگنده نصب گردید . بر روی این جنگنده سیستمی به نام Seek talk program نصب گردید تا ارتباط رادیویی خلبان در باند UHF در هنگام ارسال پارازیت شدید توسط دشمن مختل نگردد . همچنین سیستمی با نام JTID یا joint tactical information distribution system نصب شد که باعث می شود خلبان به راحتی بتواند ارتباط اطلاعاتی با مرکز فرماندهی و نیروهای خودی برقرار کند و جنگنده قابلیت استفاده از سیستم GPS را پیدا کند .



البته در سال های بعد پروژه MSIP ( برنامه ارتقا چند مرحله ای ) تحت عنوان MISP II ادامه یافت و تغییرات گسترده ای در جهت رفع نقاط ضعف و افزایش کارایی F-15C دنبال شد . استفاده از رادار APG-70 ساخت کمپانی هیوز که در ان سیستم SAR ( synthetic aperture radar) که قابلیت ارائه نقشه های زمینی با رزولوشن بالا را دارا می باشد از جمله این تغییرات است . اولین F-15C در سال 1985 به این سیستم مجهز شدند .



موتور اکثر F-15C توربوفن F100 –PW – 100 ساخت شرکت پرت اند ویتنی می باشد . از سال 1986 به بعد از موتور F100 – PW – 220 استفاده شده است . در این موتور از سیستم دیجیتال کنترل موتور استفاده می شود و خطر استال و یا واماندگی موتور کاهش یافته است . به تدریج در پایگاه های امریکا در اکیناوا ، المان ، هلند و ایسلند این جنگنده جایگگزین جنگنده های F-15A شدند .
http://www.air-and-space.com/20031022%20Edwards/05%2013%20F-15D-34%2082-046%20Glamorous%20Glennis%20412TW%20left%20front%2 0take-off%20l.jpg

http://www.air-and-space.com/20031022%20Edwards/06%2033%20F-15D-38%2084-0046%20Eagle%20Pride%20412TW%20left%20rear%20take-off%20l.jpg
F15D


حدود 480 فروند F-15C/D برای نیروی هوایی امریکا تولید گردیده است . نوع D عمدتا جهت اموزش خلبانان به کار می رود و کمتر از 100 فروند از ان برای نیروی هوایی امریکا و مشتریان خارجی F-15 تولید شده است .

ادامه دارد...
منبع : ماهنامه جنگ افزار / ش87

[Joseph Goebbels]

F-15E :
در اواخر دهه 90 میلادی مک دانل داگلاس به همراه کمپانی هیوز به این فکر افتادند تا قابلیت های جنگنده F-15 را در حمله به اهداف زمینی افزایش دهند ، زیرا این جنگنده تا ان زمان در این خصوص چندان توانمند نبود . تحت پروژه ای به نام Strike Eagle یک F-15 مدل B انتخاب گردید وتغییرات اولیه در ان صورت پذیرفت و د جولای 1980 جنگنده تغییر یافته به پرواز درامد . نسل جدیدی از رادار APG-63 که نقشه دقیق عوارض زمینی را مشخص می کرد کابین عقب مجهز به امکانات و تجهیزات افسر تسلیحات گردید . 6 پایلون جدید جهت حمل بمب در وسط و کناره های بدنه نصب گردید .



جنگنده در قسمت مرکزی به محل نصب پادکارهایی نظیز سیستم لیزری پرتاب بمب )Pave tack ) که قبلا در جنگنده بمب افکن های F-4 و F-111 نصب شده بود مجهز گردید . این سیستم ، F-15 را قادر به پرتاب بمب های هوشمند می کرد . در سپتامبر سال 1980 در نمایشگاه هوایی farn borough المان جنگنده جدید رونمایی شد و شرکتهای سازنده امیدوار بودند تا مشتریان خارجی را تحت تاثیر قرار دهند .



نیروی هوایی قصد داشت جانشین مناسبی برای F-111 پیدا کند تا به تنهایی بتواند از خود مراقبت کند و نیاز به اسکورت هوایی نداشته باشد . زیرا F-111 در انجام ماموریتهای محوله حتما باید توسط جنگنده رهگیرها و هواپیماهای E-6 و AWACS پشتیبانی میشد . در این خصوص و تا قبل از تجهیز F-15 ، نیروی هوایی قصد داشت جنگنده های پاناویا تورنادو را خریداری کند که کارشناسان این انتخاب را زیر سوال بردند ؛ زیرا برد عملیاتی این جنگنده کمتر از انی بود که مد نظر نیروی هوایی بود . سرانجام پس از 6 سال از تصمیم نیروی هوایی در سال 1986 ، F-15E با خلبانی " گری جنینگ " برای اولین بار به پرواز درامد .



F-15E دارای کابین دو سرنشینه می باشد و از نظر ابعاد و شکل خارجی شبیه F-15D است ، ولی طراحی داخلی ان متفاوت بوده به گونه ای طراحی شده تا بتواند 16000 ساعت عمر پروازی داشته باشد که 2 برابر مدل های دیگر می باشد .
میزان حجم تانکهای سوخت کمی بیشتر از مدل های ارتقا یافته F-15C می باشد ، حدود 2019 گالن امریکایی . ( 7643 لیتر . )



اویونیک کاملا به روز رسانی شده به بدنه جنگنده هم ترکیبی از فلز تیتانیوم و فیبر کربن می باشد که وزن کمتری را برای جنگنده به ارمغان می اورد . رادار اولیه F-15E از نوع APG-70 بود که زاویه 45 درجه اطراف جنگنده را پوشش می دهد . رادار این مدل F-15 قابلیت اسکن جاده ها ، پل ها و عوارض زمینی را تا شعاع 100 مایلی را دارا می باشد . هر چه به هدف نزدیکتر شود وضوح تصویر بیشتر می شود ، حتی اهداف کوچک مانند ماشین الات ، تانک ها و هواپیماهای روی زمین به راحتی قابل تشخیص می باشد . البته امروزه اخرین نسل از رادارهای شرکت ریتون یعنی APG-82 در بسیاری از این جنگنده ها جایگزین شده است .

http://cdn-www.airliners.net/aviation-photos/photos/9/3/3/0643339.jpg
کاکپیت پیشرفته F-15E
http://newcoy.persiangig.com/image/F-15/007-F-15-cockpit.jpg
کاکپیت جنگنده برتری هوایی F-15A


سیستم هایی نظیر LANTIRN , FLIR و سیستم هایی که قابلیت شلیک موشک های هوا به زمین نظیر ماوریک را به F-15 می دهد ، در تمامی جنگنده های این مدل در دسترس می باشد . غلاف جنگ الکترونیک ALQ-135 کاملا ارتقا یافته و مکان ان هم به سمت چپ تثبیت کننده افقی تغییر یافته است . قابلیت نبرد هوایی و رهگیری در این جنگنده کاهش نیافته و در حد اخرین ورژن F-15C می باشد . موتور F-15E از نوع F-100 – PW – 220 توربوفن می باشد . در سال 1991 تعدادی از این جنگنده ها با موتور پرقدرت P-100 –PW- 229 مجهز شدند . F-15E در سال 1990 در مسابقات شکاری های پایگاه های هوایی امریکا در بسیاری از موارد عنوان اول را از ان خود کرد . قابلیت شیرجه زدن به سمت هدف و حرکت با سرعت بالا و شیرجه زدن به سمت هدف و حرکت با سرعت بالا و ارتفاع کم در F-15E بسیار بهبود یافته است . دقت و درستی اصابت موشک و بمب در تمامی شرایط جوی ارتقا یافته است . اولین نبرد جدی که F-15E در ان شرکت داشت ، عملیات طوفان صحرا بود که 48 فروند از این مدل در ان شرکت داشتند . وظیفه اصلی انها نابودی سکوها و موشک های اسکاد عراق بود . به دلیل اینکه سیستم LANTIRN در ان زمان تکمیل نشده بود ، بیشتر عملیات F-15E در ارتفاع متوسط رخ می داد . 209 امین و اخرین جنگنده این مدل در سال 1994 تحویل نیروی هوایی امریکا شد . در سال 1994 تعداد زیادی از F-15E نیروی هوایی امریکا به دلیل اشکال در تیغه های توربین و ترکهایی که در انها پدیدار شده بود زمین گیر شدند که این مشکل پس از مدتی در بازنگری طراحی تیغه مرتفع گردید .



جدیدترین مدل جنگنده F-15 با قابلیت اختفا از دید رادار ( atealth ) که در 17 مارس 2009 رونمایی شد و در 8 جولای 2010 از پایگاه هوایی سنت لوییس به پرواز درامد و جز جنگنده های نسل 5 طبقه بندی می شود . کره جنوبی هم اظهار تمایل کرده است 60 فروند ازا ین مدل را به خدمت گیرد .

http://www.flightglobal.com/assets/getasset.aspx?itemid=28081

http://thefutureofthings.com/upload/items_icons/F15-SE_large.jpg

http://files.air-attack.com/MIL/f15/f15se_side.jpg

نماهایی از F-15 SE


کشورهای دیگر دارنده این جنگنده هم برای به خدمت گرفتن این نسل جدید بی میل نیستند . این جنگنده از رادار APG-82 ساخت کمپانی ریتون سود می برد و بنا بر اظهار نظر کارشناسان هوانوردی از اویونیک و سیستم های جنگ الکترونیک پیشرفته تری ساخت BAE Systems سود می جوید . و ازدیتا لینک پیشرفته ای استفاده می کند . جزییات زیادی از این مدل تا کنون منتشر نشده است . ولی قرار گرفتن موشک ها و بمب ها در داخل جنگنده ( البته قابلیت نصب در مقر خارجی هم وجود دارد .) و باله های عمودی دم که 15 درجه بیشتراز مدل های دیگر از خط عمود منحرف شده اند تا بازتابشان در برابر امواج رادار کم شود . همچنین استفاده از مواد جاذب رادار در بدنه از ویژگی های بارز این جنگنده وحسوب می شود .



بر اساس اظهارات کارشناسان بویینگ این جنگنده دربرابر رادار جنگنده های دشمن که ازباند X استفاده می کند ، کاملا اختفا کار است و دربرابر رادارهای زمین پایه که با فرکانس های دیگر کار می کند هم بازتابش کمی دارد .



هر فروند این جنگنده به علاوه خدمان پشتیبانی فنی ان چیزی نزدیک به 100 میلیون دلار قیمت دارد . در سال 2010 بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسراییل از باراک اوباما درخواست خرید این جنگنده را کرد ؛ ولی تاکنون جوابی به این درخواست داده نشده است .



این جنگنده قابلیت نبرد پایاپای با F-35lightning را دارا می باشد .

http://www.peacealliancewinnipeg.ca/wp-content/uploads/stealth-3.jpg
نمایی از جنگنده پیشرفته نسل 5 امریکا : F-35


ادامه دارد...
منبع : ماهنامه جنگ افزار / ش 87

[Joseph Goebbels]

تسلیحات هوا به سطح شامل :

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/AGM-65_Maverick_MG_1382.jpg/800px-AGM-65_Maverick_MG_1382.jpg

AGM-65 Maverick

· موشک AGM-65 Mavarick : F-15E قابلیت حمل تا 6 فروند از این موشک ضد زره را دارا می باشد که در زیر بال ها نصب می شود .


http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6c/Agm130_sideview.jpg
AGM-130

· موشک AGM-130 : موشک AGM-130 که موشک هوشمند و هدایت شونده است و از هدایت تلویزیونی – مادون قرمز – GPS می تواند بهره بگیرد . این موشک طولی معادل 12 فوت و قطری معادل 18 اینچ و 2000 پوند وزن دارد .

· بمب های سقوط ازاد سری MK :
تمامی سری بمبهای MK توسط F-15 قابلیت حمل و پرتاب دارند . این بمب ها اصطلاحا General Porpose هستند ؛ یعنی برای بمباران تمامی اهداف کاربرد دارند . بسیار ارزانتر از بمب های هوشمند می باشند . این بمب ها غیر هدایت شونده و سقوط ازاد می باشند . وقتی قصد بر بمباران شدید یک منطقه باشد این بمب ها بسیار مناسب می باشند . در جنگ جهانی دوم این نوع از بمب ها مصرف فراوانی داشته است . MK مخفف واژه Mark می باشد . این بمب ها ، پایه بمب هایی که هدایت لیزری و یا GPS دارند هم می باشند که با نام GBU شناخته می شوند . انواع مختلف این بمب عبارتند از :

1- مارک 81 با وزن 113 کیلو .
2- مارک 82 با وزن 227 کیلو .
3- مارک 83 با وزن 454 کیلو .
4- مارک 84 با وزن 907 کیلو .

امریکایی ها از سال 1946 بمب های با مصارف GP را با نام MK مورد استفاده قرار دادند . ولی اولین جنگی که به صورت عملیاتی این بمب ها ( سری MK ) مورد استفاده قرار گرفت ، جنگ ویتنام بود . یکی از دلایلی که نیروهای امریکایی استفاده از لیزر و سیستم های ماهواره ای را بر روی این سری از بمب ها طراحی کردند و با بمب های جدید را با نام GBU مورد استفاده قرار دادند ، دقت کم انها در بمباران اهداف بود ؛ به صورتی که خلبان باید تجربه کافی در خصوص زمان ارسال بمب ها می داشت و زمان سنجی دقیقی را انجام می داد ، در حالی که به خصوص در مواردی که پدافند دشمن شدید می باشد .


منبع : ماهنامه جنگ افزار / ش 87