اصطلاحات و ضوابط دامپروری

[میترامزینانی]

اصطلاحات و ضوابط دامپروری:

آغل:محل توقف ونگهداری وپرورش گوسفندوبز،آغل نامیده می شود.

آمیخته گری:به روش اختلاط دویاچندنژادمختلف دام جهت افزایش تولیدوبهره وری آمیخته گری اطلاق می گردد.

اصطبل:جایگاه نگهداری وپرورش گاو،گاومیش،تک سمیهاوشتراصطبل نامیده می شود.

اطاق منجمد:اطاقی که دارای برودت بین 20تا25درجه سانتی گرادزیرصفربوده ودرآن گوشتهای منجمد،درمدت استاندارد، نگهداری گردداطاق منجمدنامیده می شود.

بافت روستایی:روستاهاوحوالی آن که،که دارای سنتهای تولیدی وروابط اجتماعی خاص خودهستندوعمدتا"،متکی برتولیدات کشاورزی باشند بافت روستایی نامیده می شود.

پروانه:مجوزی است که ازسوی وزارت جهادکشاورزی به منظوراحداث یابهره برداری واحدهای دامپروری وپرورش انواع دام یاکارخانجات وکارگاههای موضوع این کتاب،توسط سازمان جهادکشاورزی دراستانهای کشورصادروتنهامجوزمعتبربرا ی ارائه خدمات وتسهیلات توسط کلیه دستگاهها می باشد.

- ((پروانه بهره برداری)) ،پروانه ای است که،متعاقب پروانه تاسیس به منظورشروع فعالیت وبهره برداری دامداری،کارخانه وکارگاه ،پس ازتکمیل تاسیسات وتجهیزماشین آلات صادرمی شود.

-((پروانه تاسیس))،پروانه ای است که به منظوراحداث یک واحددامداری،کارخانه وکارگاه تازه تاسیس صادرمی گردد.

پرواربندی:روشی ازبهره برداری دامداری است،که درآن،دامهای مستعدرشد(بره،گوساله)برای دوره مشخصی به منظورافزایش وزن وتولیدگوشت باتغذیه فشرده ودستی نگهداری می شوند.

پست یادفترخدمات دامپروری:واحدی است که به منظور ارائه خدمات مشاوره ای درزمینه مدیریت،پرورش ،تولید،اصلاح نژاد تغذیه وجایگاه انواع دام وهمچنین انجام عملیات تلقیح مصنوعی،رکوردشیری وثبت مشخصات ودیگرخدمات موردلزوم دامپروری توسط کارشناسان دامپروری تاسیس می گردد.

پست دامپزشکی:واحدی است که درداخل دامداریهای مجتمع یامیادین دام وهمچنین،مجتمع های دامپروری ودامداریهابمنظور اجرای عملیات دامپزشکی وپیشگیری ودرمان دامهابه کار رود،پست دامپزشکی نامیده می شود.

ترکیب گله:متوسط نسبت درصدمطلوب گروههای سنی وجنسی مختلف تشکیل دهنده گله،ترکیب گله نامیده می شود. مثلادریک گله داشتی گوسفنددرفصول بعداززایش،ترکیب گله به طورمتوسط شامل 50درصدمیش مادر،36درصدبره نر وماده،12درصدبره میش (ماده یک تایک ونیم سال)و2درصدقوچ است.همچنین،دریک گله درفصول مختلف ،ترکیب گله به طورمتوسط 49درصدگاومادر مولد،5/34درصدگوساله نروماده،5/15درصدتلیسه و1درصدگاونرتخمی است.

جایگاه:هرنوع محل نگهداری دام،اعم ازمسقف یاغیرمسقف،جایگاه نامیده می شود.

جدول فواصل:جدولی است که،ضمیمه کتاب دامپروری است وفاصله مجازمحدوده تاسیساتی دامداری یاکارخانه وکارگاه با محدوده تاسیساتی واحدهای مشابه وغیرمشابه وهمچنین ،عوارض تاسیساتی،عوارض طبیعی ومناطق مسکونی درآن ذکرشده است.

حریم روستا:به محدوده اطراف هرروستا،که براساس عرف وفرهنگ روستائیان،جهت نیازهای زیستی وچراگاه دام وسایرچهارپایان وعبورومرورمورداستفاده قرارگیردحریم روستااطلاق می شود.

حیوانات پوستی،پشمی،کرکی:به حیواناتی که اهمیت اقتصادی پرورش آنها بیشترمتکی به تولیدات پوست،پشم وکرک باشد، اطلاق می گردد.

دام:دام به حیوانات اهلی،انواع طیوروآبزیان،زنبورعسل،کرم ابریشم،حیوانات آزمایشگاهی وحیوانات باغ وحش،که برای پرورش ونگهداری قابلیت داشته باشند،دام اطلاق می شود.

دام آمیخته:به نتایج حاصل ازاختلاط دویاچندنژادمختلف،به منظورافزایش تولیدبهره وری،دام اطلاق می شود.

دام اصیل:به نژادخالص یک نوع دام باصفات کمی وکیفی مشخص وبرتروبه منظور بهره برداری خاص،دام اصیل گفته می شود.

دام داشتی:گله ای راکه معمولا"به منظورتکثیروتولید مثل نگهداری می گرددودراین شیوه بهره برداری همواره وبه طورمتناوب دامهای جوان جایگزین دامهای وازده وحذفی می شوند،دام داشتی می گویند.

دام مادرمولد:دام زاینده یک گله،دام مادرمولدنامیده می شود.معمولا"درگله های داشتی گاووگوسفند،جمعیت های مولد حدودنصف جمعیت کل گله راتشکیل می دهد.

دامپرور:به شخصی که بااستفاده از روشهای علمی وفنی دامپروری اقدام به پرورش وانواع دام بنمایداطلاق می گردد.

دامپروری:به علم رورش ونگهداری دام درزمینه های ابزاروتکنولوژی،مدیریت،تغذ یه واصلاح نژادکه درجهت دستیابی به عملکردهای مطلوب تولیدی اعمال می شود،دامپروری گویند.

دامپزشکی:علم شناخت بیماریهای دام جهت پیشگیری،مبارزه،کنترل،ریشه کنی ودرمان این بیماریها،برای جلوگیری ازضایعات وارده به تولیدات دامی وتوسعه بهداشت درجامعه رادامپزشکی می گویند.

دامدار:به شخصی که به پرورش ونگهداری یک یاچندنوع دام اشتغال داشته باشد،دامدارگفته می شود.

دامداری:به محل پرورش یانگهداری انواع دام،به منظورانواع بهره برداری،پرورش وتولید،اصلاح نژاد،دامداری گفته می شود.

دامداری صنعتی:نگهداری وپرورش یکی ازانواع دام را،بااستفاده ازشیوه های متداول وپیشرفته علم دامپروری وبارعابت اصول مدیریت، درزمینه پرورش،تغذیه،بهداشت واصلاح نژادرادامداری صنعتی می گویند.

دامداریهای مجتمع(مجموعه دامدایها):به تعدادی دامداری که درآنهایک نوع دام باشیوه بهره برداری واحد،توسط یک شرکت متشکل ازچنددامدارودرواحدهای مجزانگهداری می شوندومعمولا"درجوارهم مجموعه واحدی راتشکیل می دهند،دامداریهای مجتمع می گویند.

روستا:به محل محدودومشخص وخارج ازبافت شهری اطلاق می گردد،که حداقل دارای 20خانوارساکن باشدودرآن، فعالیتهای کشاورزی ودامپروری وبعضا"صنعتی،به صورت متمرکزیاپراکنده انجام می شود.

شاخص پرورش:مشخصات یک واحددامداری که درآن:نوع،نژادوروش بهره برداری درپروانه های صادره آن واحد مشخص می گردد،شاخص پرورش نامیده می شود.

شاخص تولید:مشخصات یک کارخانه یاکارخانه که نوع وشیوه بهره برداری آن درپروانه صادره مشخص می گردد، شاخص تولیدنامیده می شود.

صنایع بزرگ:به واحدهای صنعتی مانند تولید سیمان وگچ وکوره های آجرپزی که باسوخت مازوت کارمی کنند ونیزبه واحدهای چرم سازی ونظایرآنها،که دارای ضایعاتی هستندوبرحیات دام تاثیرسوءدارند،صنایع بزرگ گفته می شود.

صنایع کوچک:به واحدهای صنعتی متفرقه،ازقبیل:سنگبری وموزائیک سازی ونظایرآنها،که به هرصورت دارای ضایعاتی هستند،صنایع کوچک گفته می شود.

صنایع متوسط:واحدهای صنعتی نظیر:کارخانه چوب بری،ریسندگی،بافندگی،کوره های آجرپزی گازسوزوغیره را،که ضایعات آنهاتاثیرسوءبرحیات دام ندارد،صنایع متوسط می نامند.

ضوابط نظام:اصول وضوابطی است،که دراین کتاب برای،نظام دامپروری تعریف شده است.

طرح مرتعداری:برنامه مدونی که براساس آن،کلیه اقدامهای لازم درموردحفظ،احیاء،توسعه وبهره برداری صحیح مراتع،به منظورداشتن تولیدات مستمرمرتعی وبرحسب زمان،مکان،نوع ومیزان برداشت صورت گیرد،طرح مرتعداری نامیده می شود.

ظرفیت مجاز:ظرفیتی است که براساس استانداردهای تراکم گله درواحدسطح ومتناسب باسطح زیربنادرپروانه قید می گردد.

ظرفیت بالفعل:به تعداددام یاطیودموجوددرواحدهای پرورش دام وطیور،که ممکن است کمتریابیشترازظرفیت مجازباشد، ظرفیت بالفعل می گویند.

ظرفیت بالقوه:درخصوص واحدهای پرورش دام وطیور،حداکثرظرفیت جایگاه(براساس مبانی اعلام شده در((نظام)) ) ودرشرایط عشایری ظرفیت قیدشده درپروانه چرا،ظرفیت بالقوه یک واحددامداری نامیده می شود.

عوارض تاسیساتی:محدوده حریم فرودگاهها،جاده ها،راه آهن،واحدهای صنعتی،شبکه های اصلی انتقال آب وبرق وموادنفتی درجدول فواصل،عوارض تاسیساتی خوانده می شود.

عوارض طبیعی:عوارضی چون:رودخانه،دریا،کوه،تپه،� �نگل وغیره که بعضی از آنها درجدول فواصل قید شده است، عوارض طبیعی خوانده می شوند.

کارخانه:واحدهایی که به منظورجوجه کشی،تهیه فرآورده های لبنی، خوراک دام وطیوریامواداولیه،ساخت آنها احداث گردیده یامی گردند،دراین کتاب،کارخانه نامیده می شوند.

کشتارگاه:به کارگاههایی اطلاق می گردد که درآن عمل کشتار قطعه بندی وبسته بندی انبوه دام یاطیورصورت می گیرد.

کشتارگاه سنتی:کشتارگاه سنتی به محلی گفته می شودکه بدون رعایت اصول فنی وبهداشتی انواع دام وطیور درآن کشتارمی شود.

کشتارگاه صنعتی: به کشتارگاهی گفته می شود،که کلیه تاسیسات وماشین آلات مربوط به عملیات کشتار،قطعه بندی،بسته بندی،تونل انجماد،سردخانه،تبدیل ضایعات،تصفیه ضایعات ،تصفیه فاضلاب و....بارعایت کلیه اصول فنی وبهداشتی احداث شده باشد.

کشتارگاه نیمه صنعتی:به کشتارگاهی اطلاق می گرددکه ازنظراصول،مطابق بامعیارهای فنی وبهداشتی بوده،ولی قسمتی ازعملیات به علت فقدان برخی ازماشین آلات کشتار به صورت دستی انجام شود.

کل گله:مجموع تعداددام گله،شامل:کلیه گروههای سنی وجنسی(جمع ترکیب گله)،کل گله نامیده می شود.

کمیسیون استانی: ترکیبی است از:

- ریاست سازمان جهادسازندگی استان به عنوان رئیس کمیسیون.

- معاونت اموردام جهادسازندگی استان به عنوان عضو.

- ورئیس شبکه دامپزشکی استان به عنوان عضومی باشدکه جهت رسیدگی به مسائل صدورپروانه دراستان تشکیل می گردد، کمیسیون استانی نامیده می شود.

کمیسیون مرکزی:ترکیبی است از:

- معاون وزیردراموردام یانماینده تام الاختیار ایشان به عنوان رئیس کمیسیون.

- رئیس سازمان دامپزشکی یانماینده تام الاختیارایشان به عنوان عضو.

- مدیرکل نظارت بر بهداشت عمومی سازمان دامپزشکی به عنوان عضو.

- مدیرکل پرورش واصلاح نژاددام به عنوان عضو.

- مدیرکل پرورش واصلاح نژادطیوروزنبورعسل که به منظوررسیدگی به مسائل صدورپروانه درسطح کشوردرمحل معاونت اموردام تشکیل می گردد،کمیسیون مرکزی اطلاق می گردد.

مجتمع دامپروری:به محلی که در آن یک یاچند دامداری صنعتی به همراه یک یاچند کارخانه وخدمات موردنیازفنی ورفاهی وجودداشته باشد،مجتمع دامپروری گویند.

مجوزبهداشتی:مجوزی که به منظوررعایت مسائل بهداشتی وقرنطینه ای بهره برداری ازکارخانجات وکارگاههای موضوع این نظام که مجوزآنها راوزارت صنایع یادیگردستگاههاصادرمی نمایند،توسط سازمان دامپزشکی صادر می شود.

محدوده شهر:محدوده ای که دراطراف شهرها توسط شهرداریها مشخص واعلام می گردد،محدوده شهرنامیده می شود.

مدیرفنی تولید:کارشناس دامپروری است که مسئولیت امورفنی تولید واحدهای دامپروری ویاکارخانجات وابسته رابه عهده داردودرقبال دارنده پروانه وارگانهای ذیربط مسئول می باشد.

مدیرفنی بهداشت: کارشناس دامپروری است که مسئولیت اموربهداشتی واحدهای دامپروری وکارخانجات مربوطه را عهده داربوده ودرقبال دارنده پروانه وارگانهای ذیربط مسئول می باشد.

مرتع:مرتع زمینی است که حداقل مدتی ازسال پوششی ازگیاهان خودرویادست کاشت باشد وعرفا"نیز،مرتع شناخته شود.

مناطق مسکونی: شهرها،شهرکها وروستاهاکه به نحوی ازانحاءدارای جمعیت وسکنه هستند،درجدول فواصل،مناطق مسکونی خوانده می شوند.

میدان دام کشتاری: محلی که دامهای قابل کشتار،موقتا"درآن نگهداری شود،میدان دام کشتاری نامیده می شود.

میدان عرضه دام:محلی که تولیدکنندگان دام،دامهای خودراجهت فروش درآنجا عرضه می نمایند،میدان عرضه دام خوانده می شود.

نحوه بهره برداری: روش تولیدیانگهداری دام یاطیور،دریک واحد دامداری،کارخانه وکارگاه راکه درآن شیوه بهره برداری دام یانوع تولیدات کارخانه وکارگاه مشخص می شود،شیوه یانحوه بهره برداری می نامند.

نظارت بهداشتی:به کلیه اقدامات نظارتی که سازمان دامپزشکی براساس وظیفه انجام می دهدنظارت بهداشتی می گویند.

نظام دامپروری:به مجموعه اعمال وضوابط اجتماعی،فنی،اقتصادی وبهداشتی که درجهت نگهداری،پرورش،اصلاح نژاد وبهره وری انواع دام وبکارگیری صنایع وابسته ودرنهایت عرضه محصولات سالم وتامین نهاده ها وارتباط دامداران بایکدیگر وباسایربخشهای اقتصادی،اجتماعی ودستگاههای ذیربط دولتی اعمال می شود،نظام دامپروری می گویند.

نقشه الگوئی: نقشه نمونه ای که جهت احداث بعضی ازدامداریها وکارخانجات،براساس اصول فنی وعلمی تهیه شده است، نقشه الگوئی خوانده می شود.

نقشه تیپ: نقشه یکنواختی که جهت احدث انواع دامداری باظرفیتهای گوناگون وبرای اقالیم چهارگانه مختلف وبراساس اصول فنی وعلمی تهیه شده است،تیپ نقشه خوانده می شود.

واحدتوام: واحدهائی که درآنهاپرورش ونگهداری یک نوع دام بادویاچندروش بهره برداری به همراه یک یاچندکارخانه مربوط صورت گیرد،واحدتوام نامیده می شود.

واحدزنجیره ای: واحدهائی که درآنها کلیه مراحل تولید،ازتهیه وتبدیل موادخام اولیه خوراک تاعرضه محصول به بازار مصرف صورت گیرد،واحدزنجیره ای نامیده می شود.

واحدعلوفه ای: ارزش غذایی یک کیلوگرم جوراواحدعلوفه ای نامند، ارزش غذایی مواداولیه خوراک می توانند، باواحد علوفه ای سنجیده شود.