diamonds55
15th January 2009, 09:29 PM
روز گذشته، گلدن گلاب، پیش نمایش كوچك اسكار بزرگ، تیتر رسانه‌های دنیا بود، اما این بار جذابیت خبری شصت و ششمین دوره دو چندان بود.
جدا از حاشیه‌های جذاب این بار منتقدان مطبوعات قطب سینمای جهان به رنگین‌پوستان اقبال نشان دادند و فیلم آمریكایی- هندی «میلیونرهای زاغه‌نشین» را بر صدر نشاندند. شاید بتوان این رویكرد را در راستای مجموعه حركات صنعت سینمای آمریكا برای فرار از بحران، ارزیابی كرد. بحران مالی آمریكا به نوبه خود بر هالیوود نیز تاثیر گذاشته و كمپانی‌های عظیم فیلمسازی را از ضرر اقتصادی بی‌نصیب نگذاشته است. این روزها شاید هرچند كه چندان محسوس نباشد، اما از تعداد صفرهای روی چك‌های مدیران سینمایی و صف‌های جلوی سینما كاسته شده. در این گزارش به نتایج بحران مالی آمریكا بر صنعت فیلمسازی و راهكارهای هالیوود برای فرار از بحران پرداخته‌ایم.
● كاهش درآمدها
در سال ۲۰۰۸ میلادی یعنی زمان بروز بحران مالی، كمپانی‌های فیلمسازی هالیوود با كاهش چشمگیر فروش در سینماها مواجه شدند. این كاهش فروش تا حدی بود كه هالیوود نتوانست درآمد سال گذشته خود را تكرار كند. این اتفاق برای اولین بار از دهه ۷۰ میلادی به این سو رخ داده است. درآمد هالیوود در گزارش‌های رسمی مجموعا ۹میلیارد و ۳۸۰میلیون دلار ذكر شده است در حالی كه این رقم برای سال ۲۰۰۷ میلادی ۹میلیارد و ۷۵۰میلیون دلار بود.همان‌گونه كه مشاهده می‌شود درآمد هالیوود به تنهایی از تولید ناخالص داخلی برخی از كشورهای جهان بیشتر است. این مساله اهمیت صنعت سینما را در جهان امروز نشان می‌دهد. بسیاری از شركت‌های بزرگ فیلمسازی از جمله برادران وارنر و سونی پیكچرز در گزارش پایان سال خود اعلام كردند كه آنچه آنها را از زیان‌های هنگفت در سال ۲۰۰۸ نجات داده، فروش‌های خارجی در دیگر كشورهای جهان بوده است. سایت اینترنتی نشریه «هالیوود ریپورتر» نیز گزارش داده است كه ۳۸درصد فیلم‌های ساخته شده در هالیوود در سال ۲۰۰۸ نتوانستند هزینه‌های خود را برگردانند. این ركود نیز در ۳۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است.
● تاخیر در اكران
كاهش شاخص خرده فروشی در آمریكا كه از ماه جولای ۲۰۰۸ به طور پیوسته اتفاق افتاده اثر خود را بر میزان هزینه كردن مردم برای تفریح و سرگرمی نیز گذاشته است. این كاهش برای هالیوود به معنی كوتاه‌تر شدن صف‌های سینماها است. اینگونه است كه برخی كمپانی‌های فیلمسازی تصمیم گرفته‌اند فیلم‌های پرهزینه خود را در زمان بهتری به اكران بفرستند. نمونه آن دو فیلم تكنواز و مدافع محصول كمپانی «پارامونت» هستند. «پارامونت» با انتشار بیانیه‌ای، اكران این دو فیلم را به اواخر ژانویه و مارس موكول كرد و به این ترتیب آنها شانس حضور در مراسم اسكار امسال را از دست دادند، چرا كه فیلم‌هایی در اسكار بررسی می‌شود كه تا ۳۱ دسامبر هر سال به اكران عمومی درآمده باشد. در بیانیه پارامونت به روشنی از بحران مالی آمریكا به عنوان دلیل اصلی به تعویق افتادن این دو فیلم یاد شده است. در واقع به روشنی قابل مشاهده است فیلم‌هایی كه حد فاصل سپتامبر تا نوامبر ۲۰۰۸ اكران شده‌اند اغلب با شكست تجاری روبه‌رو بوده‌اند.
● كاهش سرمایه‌گذاری‌ها
كاهش سرمایه‌گذاری شركت‌ها در صنعت سینما یكی از نتایج اولیه كاهش سودآوری سالن‌های سینما است. منطق محكم عرضه و تقاضای اقتصادی در اینجا نیز حاكم است. وقتی تقاضایی برای فیلم وجود نداشته باشد رغبتی هم برای تولید فیلم ایجاد نمی‌شود. پروژه‌های بزرگ و پرهزینه كه عمدتا فیلم‌های تاریخی و درام‌های دارای جلوه‌های ویژه سنگین را شامل می‌شود، اولین قربانیان بحران اقتصادی هستند كه از دستور كار تولید حذف می‌شوند. كنار كشیدن سرمایه‌گذاران از هالیوود و تنها ماندن كمپانی‌های فیلمسازی یكی دیگر از عواقب كاهش فروش در هنگام بحران اقتصادی است. بخش قابل توجهی از هزینه تولید فیلم‌ها در هالیوود از طریق دریافت وام‌های بانكی یا شراكت سرمایه‌گذاران خارجی تامین می‌شود.بر اساس گزارشی كه نشریه «تایم» منتشر كرده است، از سال ۲۰۰۴ به این سو بانك‌های آمریكایی سرمایه‌گذاری بیشتری را در كمپانی‌های هالیوود انجام داده‌اند. سه بانك «مریل لینچ»، «جی‌پی‌مورگان» و «گلدمن ساچس» بیشترین سرمایه‌گذاری را در صنعت سرگرمی انجام داده‌اند. تنها بانك مریل لینچ از آوریل سال ۲۰۰۷ تا جولای ۲۰۰۸ یك‌میلیارد دلار به كمپانی‌های عظیم فیلمسازی وام داده است. این سرمایه‌گذاری در سال‌های قبل بین ۱۳ تا ۱۸درصد برای بانك‌ها سود داشت كه در تجارت آمریكا سود كلانی به حساب می‌آید، اما در یك سال گذشته این سودآوری متوقف شده و جای خود را در برخی پروژه‌ها حتی به زیان داده است. بانك «مریل لینچ» و «جی‌پی‌مورگان» اعلام كرده‌اند كه به دلیل قرار گرفتن صنعت سینما در ردیف تجارت‌های پرریسك فعلا سرمایه‌گذاری خود را در پروژه‌های سینمایی متوقف خواهند كرد. مریل لینچ به عنوان بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری بانكی در هالیوود در گزارش آخر خود اشاره كرده كه از سرمایه‌گذاری یك‌میلیارد دلاری آن در صنعت سرگرمی تنها ۵۰۰میلیون دلار بازگشت سرمایه داشته است. وضعیت سرمایه‌گذاری‌های خارجی هم بهتر از این نیست. یك نمونه آن مذاكرات كمپانی «پارامونت» با «دویچه بانك» آلمان است كه به شكست كامل منجر شد.
● چشم به بازارهای جدید
در این شرایط هالیوود در اندیشه بازارهای جدید است؛ بازارهای جدید هم برای عرضه فیلم‌ها هم برای تامین هزینه ساخت آنها.
چین، هند و خاورمیانه بازارهایی هستند كه توجه هالیوود در آینده با گسترش بحران مالی بیشتر به آنها معطوف خواهد شد. به عقیده بسیاری از مشاوران كمپانی‌های فیلمسازی در هالیوود پول‌های فراوانی در چین و هند و خاورمیانه وجود دارد كه می‌تواند به هالیوود راه پیدا كند، اما برای تحقق این سرمایه‌گذاری هالیوود باید تغییر اساسی در نگاه خود به این كشورها داشته باشد. این تغییرات در سطوح مختلف قابل بررسی است كه سوژه‌ها، نوع نگاه‌ها به كشورهای خاورمیانه و شرق آسیا را در بر می‌گیرد، از سوی دیگر میلیاردرهای زیادی وجود دارند كه حضور در پروژه‌های سینمایی را برای خود افتخار می‌دانند و بدشان نمی‌آید از طریق سرمایه‌گذاری وارد سینما شوند و صندلی‌های جلو را در مراسم اسكار بی‌دردسر صاحب شوند.
● از تهدید تا فرصت
بحران در اقتصاد جهان پدیده جدیدی نیست. سینما از همان دوران كه مراحل جوانی خود را طی می‌كرد، با ركود بزرگ در سال ۱۹۳۰ روبه‌رو شد. به ویژه در آن زمان تنها سه سال از ورود صدا به سینما می‌گذشت و سینما در حال طی كردن یك دوران گذار بود. نقطه مشترك تمام بحران‌های اقتصادی آمریكا این است كه در شرایط تنگی معیشت، مردم تا حد بسیار زیادی از دیدن زندگی روزمره خود بر پرده سینما گریزان می‌شوند. مردم دوست دارند با ورود به سینما برای ساعتی هم كه شده از ته دل بخندند و بیكاری و تورم را فراموش كنند، در این شرایط است كه ساخت فیلم‌های معناگرا، فلسفی و واقع‌گرای اجتماعی راه به جایی نخواهد برد، در زمان ركود بزرگ سینما به سوی ساخت فیلم‌های كارتونی و موزیكال و سرگرم‌كننده بدون هدف خاصی حركت كرده و اكنون راه را در ساخت فیلم بر اساس قصه‌های كمیك استریپ و سینمای ترسناك جست‌وجو می‌كند. هالیوود همواره به دنبال آن است كه بررسی كند مردم در هر زمان دقیقا چه می‌خواهند تا همان را تولید و عرضه كنند. اكنون باید دید آیا هالیوود می‌تواند بار دیگر از تجربه شكست بزرگ استفاده كرده و بار دیگر به سمت ساخت فیلم‌هایی برود كه تماشاگران را حتی در دوران ركود اقتصادی به سینما بكشاند؟
جدا از حاشیه‌های جذاب این بار منتقدان مطبوعات قطب سینمای جهان به رنگین‌پوستان اقبال نشان دادند و فیلم آمریكایی- هندی «میلیونرهای زاغه‌نشین» را بر صدر نشاندند. شاید بتوان این رویكرد را در راستای مجموعه حركات صنعت سینمای آمریكا برای فرار از بحران، ارزیابی كرد. بحران مالی آمریكا به نوبه خود بر هالیوود نیز تاثیر گذاشته و كمپانی‌های عظیم فیلمسازی را از ضرر اقتصادی بی‌نصیب نگذاشته است. این روزها شاید هرچند كه چندان محسوس نباشد، اما از تعداد صفرهای روی چك‌های مدیران سینمایی و صف‌های جلوی سینما كاسته شده. در این گزارش به نتایج بحران مالی آمریكا بر صنعت فیلمسازی و راهكارهای هالیوود برای فرار از بحران پرداخته‌ایم.
● كاهش درآمدها
در سال ۲۰۰۸ میلادی یعنی زمان بروز بحران مالی، كمپانی‌های فیلمسازی هالیوود با كاهش چشمگیر فروش در سینماها مواجه شدند. این كاهش فروش تا حدی بود كه هالیوود نتوانست درآمد سال گذشته خود را تكرار كند. این اتفاق برای اولین بار از دهه ۷۰ میلادی به این سو رخ داده است. درآمد هالیوود در گزارش‌های رسمی مجموعا ۹میلیارد و ۳۸۰میلیون دلار ذكر شده است در حالی كه این رقم برای سال ۲۰۰۷ میلادی ۹میلیارد و ۷۵۰میلیون دلار بود.همان‌گونه كه مشاهده می‌شود درآمد هالیوود به تنهایی از تولید ناخالص داخلی برخی از كشورهای جهان بیشتر است. این مساله اهمیت صنعت سینما را در جهان امروز نشان می‌دهد. بسیاری از شركت‌های بزرگ فیلمسازی از جمله برادران وارنر و سونی پیكچرز در گزارش پایان سال خود اعلام كردند كه آنچه آنها را از زیان‌های هنگفت در سال ۲۰۰۸ نجات داده، فروش‌های خارجی در دیگر كشورهای جهان بوده است. سایت اینترنتی نشریه «هالیوود ریپورتر» نیز گزارش داده است كه ۳۸درصد فیلم‌های ساخته شده در هالیوود در سال ۲۰۰۸ نتوانستند هزینه‌های خود را برگردانند. این ركود نیز در ۳۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است.
● تاخیر در اكران
كاهش شاخص خرده فروشی در آمریكا كه از ماه جولای ۲۰۰۸ به طور پیوسته اتفاق افتاده اثر خود را بر میزان هزینه كردن مردم برای تفریح و سرگرمی نیز گذاشته است. این كاهش برای هالیوود به معنی كوتاه‌تر شدن صف‌های سینماها است. اینگونه است كه برخی كمپانی‌های فیلمسازی تصمیم گرفته‌اند فیلم‌های پرهزینه خود را در زمان بهتری به اكران بفرستند. نمونه آن دو فیلم تكنواز و مدافع محصول كمپانی «پارامونت» هستند. «پارامونت» با انتشار بیانیه‌ای، اكران این دو فیلم را به اواخر ژانویه و مارس موكول كرد و به این ترتیب آنها شانس حضور در مراسم اسكار امسال را از دست دادند، چرا كه فیلم‌هایی در اسكار بررسی می‌شود كه تا ۳۱ دسامبر هر سال به اكران عمومی درآمده باشد. در بیانیه پارامونت به روشنی از بحران مالی آمریكا به عنوان دلیل اصلی به تعویق افتادن این دو فیلم یاد شده است. در واقع به روشنی قابل مشاهده است فیلم‌هایی كه حد فاصل سپتامبر تا نوامبر ۲۰۰۸ اكران شده‌اند اغلب با شكست تجاری روبه‌رو بوده‌اند.
● كاهش سرمایه‌گذاری‌ها
كاهش سرمایه‌گذاری شركت‌ها در صنعت سینما یكی از نتایج اولیه كاهش سودآوری سالن‌های سینما است. منطق محكم عرضه و تقاضای اقتصادی در اینجا نیز حاكم است. وقتی تقاضایی برای فیلم وجود نداشته باشد رغبتی هم برای تولید فیلم ایجاد نمی‌شود. پروژه‌های بزرگ و پرهزینه كه عمدتا فیلم‌های تاریخی و درام‌های دارای جلوه‌های ویژه سنگین را شامل می‌شود، اولین قربانیان بحران اقتصادی هستند كه از دستور كار تولید حذف می‌شوند. كنار كشیدن سرمایه‌گذاران از هالیوود و تنها ماندن كمپانی‌های فیلمسازی یكی دیگر از عواقب كاهش فروش در هنگام بحران اقتصادی است. بخش قابل توجهی از هزینه تولید فیلم‌ها در هالیوود از طریق دریافت وام‌های بانكی یا شراكت سرمایه‌گذاران خارجی تامین می‌شود.بر اساس گزارشی كه نشریه «تایم» منتشر كرده است، از سال ۲۰۰۴ به این سو بانك‌های آمریكایی سرمایه‌گذاری بیشتری را در كمپانی‌های هالیوود انجام داده‌اند. سه بانك «مریل لینچ»، «جی‌پی‌مورگان» و «گلدمن ساچس» بیشترین سرمایه‌گذاری را در صنعت سرگرمی انجام داده‌اند. تنها بانك مریل لینچ از آوریل سال ۲۰۰۷ تا جولای ۲۰۰۸ یك‌میلیارد دلار به كمپانی‌های عظیم فیلمسازی وام داده است. این سرمایه‌گذاری در سال‌های قبل بین ۱۳ تا ۱۸درصد برای بانك‌ها سود داشت كه در تجارت آمریكا سود كلانی به حساب می‌آید، اما در یك سال گذشته این سودآوری متوقف شده و جای خود را در برخی پروژه‌ها حتی به زیان داده است. بانك «مریل لینچ» و «جی‌پی‌مورگان» اعلام كرده‌اند كه به دلیل قرار گرفتن صنعت سینما در ردیف تجارت‌های پرریسك فعلا سرمایه‌گذاری خود را در پروژه‌های سینمایی متوقف خواهند كرد. مریل لینچ به عنوان بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری بانكی در هالیوود در گزارش آخر خود اشاره كرده كه از سرمایه‌گذاری یك‌میلیارد دلاری آن در صنعت سرگرمی تنها ۵۰۰میلیون دلار بازگشت سرمایه داشته است. وضعیت سرمایه‌گذاری‌های خارجی هم بهتر از این نیست. یك نمونه آن مذاكرات كمپانی «پارامونت» با «دویچه بانك» آلمان است كه به شكست كامل منجر شد.
● چشم به بازارهای جدید
در این شرایط هالیوود در اندیشه بازارهای جدید است؛ بازارهای جدید هم برای عرضه فیلم‌ها هم برای تامین هزینه ساخت آنها.
چین، هند و خاورمیانه بازارهایی هستند كه توجه هالیوود در آینده با گسترش بحران مالی بیشتر به آنها معطوف خواهد شد. به عقیده بسیاری از مشاوران كمپانی‌های فیلمسازی در هالیوود پول‌های فراوانی در چین و هند و خاورمیانه وجود دارد كه می‌تواند به هالیوود راه پیدا كند، اما برای تحقق این سرمایه‌گذاری هالیوود باید تغییر اساسی در نگاه خود به این كشورها داشته باشد. این تغییرات در سطوح مختلف قابل بررسی است كه سوژه‌ها، نوع نگاه‌ها به كشورهای خاورمیانه و شرق آسیا را در بر می‌گیرد، از سوی دیگر میلیاردرهای زیادی وجود دارند كه حضور در پروژه‌های سینمایی را برای خود افتخار می‌دانند و بدشان نمی‌آید از طریق سرمایه‌گذاری وارد سینما شوند و صندلی‌های جلو را در مراسم اسكار بی‌دردسر صاحب شوند.
● از تهدید تا فرصت
بحران در اقتصاد جهان پدیده جدیدی نیست. سینما از همان دوران كه مراحل جوانی خود را طی می‌كرد، با ركود بزرگ در سال ۱۹۳۰ روبه‌رو شد. به ویژه در آن زمان تنها سه سال از ورود صدا به سینما می‌گذشت و سینما در حال طی كردن یك دوران گذار بود. نقطه مشترك تمام بحران‌های اقتصادی آمریكا این است كه در شرایط تنگی معیشت، مردم تا حد بسیار زیادی از دیدن زندگی روزمره خود بر پرده سینما گریزان می‌شوند. مردم دوست دارند با ورود به سینما برای ساعتی هم كه شده از ته دل بخندند و بیكاری و تورم را فراموش كنند، در این شرایط است كه ساخت فیلم‌های معناگرا، فلسفی و واقع‌گرای اجتماعی راه به جایی نخواهد برد، در زمان ركود بزرگ سینما به سوی ساخت فیلم‌های كارتونی و موزیكال و سرگرم‌كننده بدون هدف خاصی حركت كرده و اكنون راه را در ساخت فیلم بر اساس قصه‌های كمیك استریپ و سینمای ترسناك جست‌وجو می‌كند. هالیوود همواره به دنبال آن است كه بررسی كند مردم در هر زمان دقیقا چه می‌خواهند تا همان را تولید و عرضه كنند. اكنون باید دید آیا هالیوود می‌تواند بار دیگر از تجربه شكست بزرگ استفاده كرده و بار دیگر به سمت ساخت فیلم‌هایی برود كه تماشاگران را حتی در دوران ركود اقتصادی به سینما بكشاند؟