عرفان سلیم زاده
28th August 2011, 04:52 PM
http://www.seemorgh.com/DesktopModules/iContent2/Files/111926.JPG
مترو پرحاشيه اصفهان عاقبت كار خود را با پل تاريخی و 400ساله اصفهان كرد و سقف سی‌وسه پل شكاف برداشت.
شرق:این ترك كه در دهانه ششم از ضلع جنوب غربی پل دیده می‌شود، پیش از این وجود نداشت و عبور دستگاه حفار مترو اصفهان از زیر پایه‌های پل تكانه‌هایی به آن داده است كه به نظر می‌رسد اصلی‌ترین عامل بروز شكاف در این بخش از پل باشد.
از همان اولین روزهایی كه مسیر عبور قطار شهری اصفهان از مسیر خیابان چهارباغ و در نزدیكی سی‌وسه پل اعلام شد، همه كارشناسان و دوستداران میراث فرهنگی اصفهان از خطر فراوان حركت‌های پیاپی قطارهای مترو و تكانه‌های بی‌شمار آن برای آثار تاریخی موجود در این مسیر و به ویژه این پل اعلام نظر كردند، با این حال اما مسوولان شهری اصفهان به هیچ كدام از این تذكرات و هشدارهای كارشناسی توجهی نكردند.
تونل‌سازی مترو اصفهان آغاز به كار كرد و دو مسیر رفت‌وبرگشت مترو در قالب دو تونل جداگانه حفاری شد، مسیر برگشت كه از سی‌وسه پل فاصله دارد و از جنوب به شمال است، برقرار شد و كار حفاری آن پایان یافته است ولی دستگاه حفار در مسیر رفت كه از شمال به جنوب حفاری می‌شود با عبور از زیر بستر سی‌وسه پل در ابتدای بلوار ملت و ضلع جنوبی پل دچار انحراف شد و همان‌جا نیز متوقف شده است.
انحراف دستگاه حفار
دو‌سال پیش در ماه‌های میانی سال 88 بود كه برای اولین بار خبر انحراف دستگاه حفار تونل مترو اصفهان و برخورد آن با پی سی‌وسه پل منتشر شد. دستگاه حفر تونل (TBM) شركت قطار شهری اصفهان كه دستگاهی دست دوم و ساخت شركت آلمانی «هنركرشت» است، با انحراف از مسیر تونل شرقی خط شمال- جنوب مترو اصفهان پس از عبور از زیر رودخانه زاینده‌رود در حدود 30رینگ (طولی معادل 40متر) در كنار سی‌وسه پل به اشتباه حفاری كرد و همان‌جا متوقف شد.
آن روزها بحث درباره این دستگاه و آسیب احتمالی وارد شده به سی‌وسه پل بر پایه حدس‌ها و گمانه‌ها بود. نه خبرنگاران اجازه ورود به تونل را داشتند و نه كارشناسان میراث فرهنگی، مسوولان شهری و مترو نیز در این‌باره اظهار نظر می‌كردند، با این حال برخی افراد محلی می‌گفتند همان روزها خاكی زرد رنگ و متفاوت در میان خاك‌های حفاری شده تونل دیده شد كه این مساله نگرانی بیش از پیش كارشناسان و دوستداران میراث فرهنگی را موجب شد. همچنین گفته می‌شد این خاك ناشی از برخود دستگاه با پایه‌های پل در زیر زمین است. حتی با این وجود هم اجازه تحقیق و بررسی دقیق در این‌باره صادر نشد تا همچنان مساله مترو و سی‌وسه پل در هاله‌ای از ابهام باقی بماند.
نشست زمین در ده متری پل
در آخرین ماه‌های سال گذشته بود كه مسوولان شهری اصفهان و شركت مترو این شهر بعد از توقف دوساله دستگاه در زیر زمین و خوابیدن كار حفاری مترو اعلام كردند كار خود برای اصلاح مسیر دستگاه را آغاز خواهند كرد. همان ایام بار دیگر وقوع حادثه‌ای در فاصله كمتر از 10متری از رمپ جنوبی پل هشداری دیگر باره بود، شكافی در حدود یك و نیم در سه متر و عمق نزدیك به دو تا سه متر در نزدیكی سی‌وسه پل باز شد كه مسوولان به صورت شبانه آن را پر كردند و اطلاعاتی دقیق از دلایل اصلی آن منتشر نكردند. این نشست درست در نقطه‌ای بوده كه دستگاه حفار آخرین حفاری‌ها را انجام داده است. راهكارهای پیشنهادی كارشناسان و مسوولان شهری و شركت مترو اصفهان تاكنون نتیجه‌ای نداده و دستگاه همچنان در جای خود متوقف است.
نیاز به مرمت های كارشناسی
با این حال اما آن‌گونه كه عكس این گزارش نیز به وضوح نشان می‌دهد، بخش‌هایی از بدنه سازه پل دچار آسیب شده است، حالا چند روزی است مسوولان سازمان میراث فرهنگی اصفهان داربست‌های مرمتی روی شانه‌های سی‌وسه پل بسته‌اند و در حال انجام بندكشی بر بخش‌هایی از پل هستند تا این شكاف و دیگر آسیب‌های موجود بر بدنه پل را اصلاح كنند. این در حالی است كه به اعتقاد كارشناسان مرمت، آسیب‌های وارد شده بر قامت سی‌وسه پل بیش از آنكه به مرمت‌های دم دستی نیاز داشته باشند به بررسی‌های علمی و كارشناسی و همچنین علت‌یابی دقیق نیاز دارند.
مجدالدین رحیمی، كارشناس ارشد رشته مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی است، او در این‌باره می‌گوید: «رفتار سازه‌ای این پل تاریخی به‌صورت ثقلی است و به‌دلیل فرسودگی ناشی از عوامل مختلف دارای توانایی و مقاومت بسیار بالایی نیست، به همین دلیل مستندنگاری دقیق وضعیت موجود و نصب تجهیزات مانیتورینگ و پایش لحظه به لحظه برای بررسی رفتارهای سازه در برابر حوادثی چون عبور دستگاه حفار مترو در نزدیكی آن و همچنین تردد ماشین‌ها و عبور مردم از روی آن ضرورت دارد. كنترل و بررسی ارتعاشات ناشی از تردد وسایل نقلیه و نشست‌های احتمالی بخش‌هایی از پل (حتی به میزان بسیار كم) ناشی از عوامل مختلف باید مورد رصد و كنترل باشد.»
رحیمی در ادامه می‌افزاید: «با توجه به نوع سازه این یادگار تاریخی باشكوه و ارزشمند، هرگونه تغییر در مكانیسم طبیعی و اصیل آن به بروز عوارضی خاص منجر خواهد شد. با نگاهی دقیق به بخش‌های مختلف این پل، وضعیت فرسودگی و بخش‌های آسیب‌دیده آن، متوجه این موضوع مهم خواهیم شد كه در صورت عدم رعایت اصول و نكات فنی خاص، عبور مترو تاثیر بسیار مخربی بر این پل خواهد گذاشت. با توجه به تغییرات ایجادشده در پیرامون این اثر ارزشمند، نباید عارضه‌هایی همچون ترك و شكاف ایجادشده را بدون دقت به علل بروز آن، با ملات پر و به سادگی از آن چشم‌پوشی كرد. بروز ترك در بنای تاریخی بیانگر وجود عوامل مخل است كه پایداری بنا را تهدید می‌كند و رفتاری عامیانه كردن با این‌گونه عوارض در زمانی نه‌چندان دور عوارض بسیار ناخوشایندی را به بار خواهد آورد.»
این كارشناس مرمت در ادامه با تاكید بر لزوم توجه اصولی به سی‌وسه پل تصریح می‌كند: « عدم توجه اصولی به فرآیند حفاظت كالبدی با بهره‌گیری از تكنولوژی‌های مدرن در یادگاران تاریخی، منجر به بروز عوارضی می‌شود كه عملیات مرمت را به‌همراه خواهد داشت. در صورتی كه با حفاظت، پایش و مانیتورینگ مستمر و هوشمند، این قابلیت وجود دارد كه با تمهیداتی بروز عوارض را به حداقل ممكن رساند و با كمترین میزان مداخله در كالبد یادگاران تاریخی چون سی‌وسه پل، آن را با رعایت اصل امانتداری، به نسل‌های آینده بسپاریم.»
موضوع امنیتی شده است
در همین حال یك منبع آگاه در اداره كل میراث فرهنگی استان اصفهان كه نمی‌خواهد نامش ذكر شود می‌گوید: «در آسیب رساندن دستگاه و مترو اصفهان به سی‌وسه پل هیچ شكی نیست، هم اكنون نیز دستگاه شانه به شانه ضلع جنوبی پل و روبه‌روی هتل متوقف شده است.
آخرین راهكاری كه مسوولان در دست دارند ایجاد یك حفره بزرگ در میدان اول چهارباغ در هزارجریب است تا شاید بتوانند با دسترسی به دستگاه تیغه‌های آن را مرمت كنند. حتی شایعه‌هایی به گوش می‌رسد كه قطع كردن آب زاینده‌رود برای حل معضل این دستگاه حفار و فراهم كردن شرایط برای مرمت آن است.»
این كارشناس در پاسخ به این سوال كه آیا كارشناسان سازمان میراث فرهنگی از تونل و دستگاه حفار بازدید كرده‌اند، می‌گوید: «تعدادی از كارشناسان سازمان برای دیدن وضعیت یك‌بار وارد تونل شده‌اند اما هیچ‌كدام اجازه مصاحبه و اعلام نظر ندارند. » این شكاف در سقف یكی از دهانه‌های پل تازه اول كار است، چرا كه حتی اگر دستگاه حفار تونل مرمت شود و مترو اصفهان شروع به كار كند، قطارها باید دست‌كم هر پنج دقیقه یك‌بار از زیر سی‌وسه پل عبور كنند، هر بار عبور قطار برابر است با یك‌بار لرزیدن سی‌وسه پل، این یعنی قرار است این شاهكار معماری صفوی در آینده هر پنج دقیقه یك‌بار به لرزه درآید.
با وجود این شكاف و دیگر تبعاتی كه تكانه‌های ناشی از عبور قطار برای این سازه تاریخی خواهد داشت، باید منتظر آسیب‌ها و شكاف‌های بیشتری در بدنه این پل تاریخی بود. سی‌وسه پل كه 295متر طول و 75/13متر عرض دارد در تاریخ ۱۵دی ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۱۱۰ به‌عنوان یكی از اولین اثرها در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. سی‌وسه پل در زمره اولین آثاری است كه شاه عباس اول دستور ساخت آن را در پایتخت رویایی خود به معماران خوش سلیقه دربارش داد.
گردآوری:گروه خبر سیمرغ
www.seemorgh.com/news (http://www.seemorgh.com/news/default.aspx)
منبع:
مترو پرحاشيه اصفهان عاقبت كار خود را با پل تاريخی و 400ساله اصفهان كرد و سقف سی‌وسه پل شكاف برداشت.
شرق:این ترك كه در دهانه ششم از ضلع جنوب غربی پل دیده می‌شود، پیش از این وجود نداشت و عبور دستگاه حفار مترو اصفهان از زیر پایه‌های پل تكانه‌هایی به آن داده است كه به نظر می‌رسد اصلی‌ترین عامل بروز شكاف در این بخش از پل باشد.
از همان اولین روزهایی كه مسیر عبور قطار شهری اصفهان از مسیر خیابان چهارباغ و در نزدیكی سی‌وسه پل اعلام شد، همه كارشناسان و دوستداران میراث فرهنگی اصفهان از خطر فراوان حركت‌های پیاپی قطارهای مترو و تكانه‌های بی‌شمار آن برای آثار تاریخی موجود در این مسیر و به ویژه این پل اعلام نظر كردند، با این حال اما مسوولان شهری اصفهان به هیچ كدام از این تذكرات و هشدارهای كارشناسی توجهی نكردند.
تونل‌سازی مترو اصفهان آغاز به كار كرد و دو مسیر رفت‌وبرگشت مترو در قالب دو تونل جداگانه حفاری شد، مسیر برگشت كه از سی‌وسه پل فاصله دارد و از جنوب به شمال است، برقرار شد و كار حفاری آن پایان یافته است ولی دستگاه حفار در مسیر رفت كه از شمال به جنوب حفاری می‌شود با عبور از زیر بستر سی‌وسه پل در ابتدای بلوار ملت و ضلع جنوبی پل دچار انحراف شد و همان‌جا نیز متوقف شده است.
انحراف دستگاه حفار
دو‌سال پیش در ماه‌های میانی سال 88 بود كه برای اولین بار خبر انحراف دستگاه حفار تونل مترو اصفهان و برخورد آن با پی سی‌وسه پل منتشر شد. دستگاه حفر تونل (TBM) شركت قطار شهری اصفهان كه دستگاهی دست دوم و ساخت شركت آلمانی «هنركرشت» است، با انحراف از مسیر تونل شرقی خط شمال- جنوب مترو اصفهان پس از عبور از زیر رودخانه زاینده‌رود در حدود 30رینگ (طولی معادل 40متر) در كنار سی‌وسه پل به اشتباه حفاری كرد و همان‌جا متوقف شد.
آن روزها بحث درباره این دستگاه و آسیب احتمالی وارد شده به سی‌وسه پل بر پایه حدس‌ها و گمانه‌ها بود. نه خبرنگاران اجازه ورود به تونل را داشتند و نه كارشناسان میراث فرهنگی، مسوولان شهری و مترو نیز در این‌باره اظهار نظر می‌كردند، با این حال برخی افراد محلی می‌گفتند همان روزها خاكی زرد رنگ و متفاوت در میان خاك‌های حفاری شده تونل دیده شد كه این مساله نگرانی بیش از پیش كارشناسان و دوستداران میراث فرهنگی را موجب شد. همچنین گفته می‌شد این خاك ناشی از برخود دستگاه با پایه‌های پل در زیر زمین است. حتی با این وجود هم اجازه تحقیق و بررسی دقیق در این‌باره صادر نشد تا همچنان مساله مترو و سی‌وسه پل در هاله‌ای از ابهام باقی بماند.
نشست زمین در ده متری پل
در آخرین ماه‌های سال گذشته بود كه مسوولان شهری اصفهان و شركت مترو این شهر بعد از توقف دوساله دستگاه در زیر زمین و خوابیدن كار حفاری مترو اعلام كردند كار خود برای اصلاح مسیر دستگاه را آغاز خواهند كرد. همان ایام بار دیگر وقوع حادثه‌ای در فاصله كمتر از 10متری از رمپ جنوبی پل هشداری دیگر باره بود، شكافی در حدود یك و نیم در سه متر و عمق نزدیك به دو تا سه متر در نزدیكی سی‌وسه پل باز شد كه مسوولان به صورت شبانه آن را پر كردند و اطلاعاتی دقیق از دلایل اصلی آن منتشر نكردند. این نشست درست در نقطه‌ای بوده كه دستگاه حفار آخرین حفاری‌ها را انجام داده است. راهكارهای پیشنهادی كارشناسان و مسوولان شهری و شركت مترو اصفهان تاكنون نتیجه‌ای نداده و دستگاه همچنان در جای خود متوقف است.
نیاز به مرمت های كارشناسی
با این حال اما آن‌گونه كه عكس این گزارش نیز به وضوح نشان می‌دهد، بخش‌هایی از بدنه سازه پل دچار آسیب شده است، حالا چند روزی است مسوولان سازمان میراث فرهنگی اصفهان داربست‌های مرمتی روی شانه‌های سی‌وسه پل بسته‌اند و در حال انجام بندكشی بر بخش‌هایی از پل هستند تا این شكاف و دیگر آسیب‌های موجود بر بدنه پل را اصلاح كنند. این در حالی است كه به اعتقاد كارشناسان مرمت، آسیب‌های وارد شده بر قامت سی‌وسه پل بیش از آنكه به مرمت‌های دم دستی نیاز داشته باشند به بررسی‌های علمی و كارشناسی و همچنین علت‌یابی دقیق نیاز دارند.
مجدالدین رحیمی، كارشناس ارشد رشته مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی است، او در این‌باره می‌گوید: «رفتار سازه‌ای این پل تاریخی به‌صورت ثقلی است و به‌دلیل فرسودگی ناشی از عوامل مختلف دارای توانایی و مقاومت بسیار بالایی نیست، به همین دلیل مستندنگاری دقیق وضعیت موجود و نصب تجهیزات مانیتورینگ و پایش لحظه به لحظه برای بررسی رفتارهای سازه در برابر حوادثی چون عبور دستگاه حفار مترو در نزدیكی آن و همچنین تردد ماشین‌ها و عبور مردم از روی آن ضرورت دارد. كنترل و بررسی ارتعاشات ناشی از تردد وسایل نقلیه و نشست‌های احتمالی بخش‌هایی از پل (حتی به میزان بسیار كم) ناشی از عوامل مختلف باید مورد رصد و كنترل باشد.»
رحیمی در ادامه می‌افزاید: «با توجه به نوع سازه این یادگار تاریخی باشكوه و ارزشمند، هرگونه تغییر در مكانیسم طبیعی و اصیل آن به بروز عوارضی خاص منجر خواهد شد. با نگاهی دقیق به بخش‌های مختلف این پل، وضعیت فرسودگی و بخش‌های آسیب‌دیده آن، متوجه این موضوع مهم خواهیم شد كه در صورت عدم رعایت اصول و نكات فنی خاص، عبور مترو تاثیر بسیار مخربی بر این پل خواهد گذاشت. با توجه به تغییرات ایجادشده در پیرامون این اثر ارزشمند، نباید عارضه‌هایی همچون ترك و شكاف ایجادشده را بدون دقت به علل بروز آن، با ملات پر و به سادگی از آن چشم‌پوشی كرد. بروز ترك در بنای تاریخی بیانگر وجود عوامل مخل است كه پایداری بنا را تهدید می‌كند و رفتاری عامیانه كردن با این‌گونه عوارض در زمانی نه‌چندان دور عوارض بسیار ناخوشایندی را به بار خواهد آورد.»
این كارشناس مرمت در ادامه با تاكید بر لزوم توجه اصولی به سی‌وسه پل تصریح می‌كند: « عدم توجه اصولی به فرآیند حفاظت كالبدی با بهره‌گیری از تكنولوژی‌های مدرن در یادگاران تاریخی، منجر به بروز عوارضی می‌شود كه عملیات مرمت را به‌همراه خواهد داشت. در صورتی كه با حفاظت، پایش و مانیتورینگ مستمر و هوشمند، این قابلیت وجود دارد كه با تمهیداتی بروز عوارض را به حداقل ممكن رساند و با كمترین میزان مداخله در كالبد یادگاران تاریخی چون سی‌وسه پل، آن را با رعایت اصل امانتداری، به نسل‌های آینده بسپاریم.»
موضوع امنیتی شده است
در همین حال یك منبع آگاه در اداره كل میراث فرهنگی استان اصفهان كه نمی‌خواهد نامش ذكر شود می‌گوید: «در آسیب رساندن دستگاه و مترو اصفهان به سی‌وسه پل هیچ شكی نیست، هم اكنون نیز دستگاه شانه به شانه ضلع جنوبی پل و روبه‌روی هتل متوقف شده است.
آخرین راهكاری كه مسوولان در دست دارند ایجاد یك حفره بزرگ در میدان اول چهارباغ در هزارجریب است تا شاید بتوانند با دسترسی به دستگاه تیغه‌های آن را مرمت كنند. حتی شایعه‌هایی به گوش می‌رسد كه قطع كردن آب زاینده‌رود برای حل معضل این دستگاه حفار و فراهم كردن شرایط برای مرمت آن است.»
این كارشناس در پاسخ به این سوال كه آیا كارشناسان سازمان میراث فرهنگی از تونل و دستگاه حفار بازدید كرده‌اند، می‌گوید: «تعدادی از كارشناسان سازمان برای دیدن وضعیت یك‌بار وارد تونل شده‌اند اما هیچ‌كدام اجازه مصاحبه و اعلام نظر ندارند. » این شكاف در سقف یكی از دهانه‌های پل تازه اول كار است، چرا كه حتی اگر دستگاه حفار تونل مرمت شود و مترو اصفهان شروع به كار كند، قطارها باید دست‌كم هر پنج دقیقه یك‌بار از زیر سی‌وسه پل عبور كنند، هر بار عبور قطار برابر است با یك‌بار لرزیدن سی‌وسه پل، این یعنی قرار است این شاهكار معماری صفوی در آینده هر پنج دقیقه یك‌بار به لرزه درآید.
با وجود این شكاف و دیگر تبعاتی كه تكانه‌های ناشی از عبور قطار برای این سازه تاریخی خواهد داشت، باید منتظر آسیب‌ها و شكاف‌های بیشتری در بدنه این پل تاریخی بود. سی‌وسه پل كه 295متر طول و 75/13متر عرض دارد در تاریخ ۱۵دی ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۱۱۰ به‌عنوان یكی از اولین اثرها در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. سی‌وسه پل در زمره اولین آثاری است كه شاه عباس اول دستور ساخت آن را در پایتخت رویایی خود به معماران خوش سلیقه دربارش داد.
گردآوری:گروه خبر سیمرغ
www.seemorgh.com/news (http://www.seemorgh.com/news/default.aspx)
منبع: