بهـمن
26th August 2011, 03:14 AM
http://damkade.com/wp-content/uploads/2010/09/1009009783152.jpg (http://damkade.com/wp-content/uploads/2010/09/1009009783152.jpg)
به بچه‌بز یا بزِ خردسال، بُزغاله گویند. به بزغاله ٔ شیرمست یا بزغاله شش ماهه کهره میگویند.
بز کوهی یا بز وحشی بصورت دسته‌های کوچک در کوهستان‌ها زندگی میکنند.
در کوههای ایران از این حیوان بسیار دیده میشود. در کوهستانهای آسیای صغیر و کوههای هیمالیا و هندوکش فراوان است و توسط شکارچیان شکار میشود.
ویژگیهای ظاهری
موهای بدن بطور کلی زبر و کوتاه هستند و در نرها در پایین چانه دسته‌ای از موهای بلند ریش مانند روئیده‌است. همچنین در پشت بدن در طول خط طولی تیره پشت از شانه تا حدود دم موها بلند شده و به صورت تیغه‌ای درآمده‌اند. دم کوتاه است و طول آن با موهای انتهایی کمی بیشتر از طول گوش است. پاها قوی و سم نسبتاً پهن است. ماده‌ها بدون ریش هستند و شاخ در آنها کوتاه است و طول آن معمولاً کمتر از ۲۰ سانتیمتر است. نرها شاخ بلند و زیبایی دارند که مانند شمشیر خمیده به طرف عقب متمایل شده‌اند. قاعده شاخها در روی جمجمه خیلی بهم نزدیک شده‌اند ولی بقیه شاخ به تدریج از هم دور شده و در نوک کاملاً از هم فاصل بیشتری پیدا میکنند. رنگ بدن در پایین گونه‌ها و پهلوهای گردن و پهلوهای بدن نخودی خاکستری که در روی رانها و پاهای جلو تیره‌تر متمایل به قهوه‌ای میشود. ریش بلند و سیاهرنگ و یک خط قهوه‌ای تیره رنگ در خط میانی پشت در عقب سرازبین گوشها تا نزدیک دم وجود دارد و همچنین نوار عرضی تیره‌ای به همین رنگ در روی شانه به طرف پهلوها و پایین سینه ادامه دارد. پوزه در بالای سوراخ‌های بینی خاکستری تیره و پیشانی قهوه‌ای روشن که در جلوی قاعده شاخها تیره میشود. جمجمه حجیم و از استخوانهای ضخیم تشکیل شده و پهنای آن در ناحیه برجستگیهای حدقه خیلی زیاد و پوزه برعکس دراز و باریک است. استخوانهای بینی کوتاه است.
چگونگی زندگی
بز وحشی معمولاً به صورت دسته جمعی زندگی میکنند. بیشتر گله‌های ده تا بیست راسی تشکیل میدهند. ولی گاهی گله‌های بزرگ بیش از ۷۰ راس از آنها دیده میشود. معمولاً گله به‌وسیله یک نر مسن و قوی رهبری میشود. گاهی نرهای جوان گله‌های جداگانه تشکیل میدهند. از گیاهان کوهستانی و جوانه درختچه‌ها و درختها تغذیه میکنند. بیشتر ارتفاعات زیاد را ترجیح میدهند ولی ممکن است تا کوهپایه پایین بیایند. از توانایی زیاد برای برای جست و خیز و دویدن روی صخره‌ها و پرتگاهها برخوردارند. معمولاً در صبح زود و عصرها می‌چرند و ساعات گرم روز را در سایه سنگها و صخره‌ها و بوته‌ها می‌خوابند.
جفت‌گیری و زاد و ولد
در پاییز جفت‌گیری میکنند و دوران آبستنی آنها ۵ تا ۵٫۵ ماه است. هنگام جفت‌گیری میان نرها نزاع میشود. نرهای مسن و قوی نرهای ضعیف و جوان را از گله رانده و یا چند ماده جفت‌گیری میکنند. زایش در بهار صورت می‌گیرد. بچه‌ها یکی و گاهی دوقلو هستند. بچه‌ها چند ساعت بعد از تولد به دنبال مادرشان راه می‌افتند و پس از چند روز میتوانند به سرعت بدوند.
در داخل معده بز جسم سختی وجود دارد که به پادزهر معروف است که در قدیم برای درمان مارگزیدگی و بعضی بیماریها بکار برده می‌شده‌است.
پراکندگی جهانی
یونان، ترکیه، شبه جزیره عربستان، قفقاز، ایران، پاکستان، هند و افغانستان محل زندگی بزهای کوهی میباشد.
بزها از بسیاری جهات شبیه گوسفندها هستند. طبیعت فوق العاده کنجکاو آنها، آنها را به موجوداتی سرزنده، شوخ طبع و دوست داشتنی تبدیل میکند به طوری که میتوانند با کارهای بامزۀ خود ساعتها کسی را مشغول کنند به همین دلیل، در سالهای اخیر برخی از مردم بزها را به عنوان حیوانات خانگی نگهداری میکنند. آنها در فرار از طویلهها و مزارع نیز سابقۀ درخشانی دارند! برای کشف سوراخها و خرابیهای حصارها کافیست بزی در مزرعه حضور داشته باشد!
بزها، حیوانات اجتماعی
بزها نیز مانند گوسفندها حیوانات اجتماعی هستند و از تنهایی گریزانند. هر گله یک ملکه دارد که گروه را برای پیدا کردن چیزهای جالب هدایت میکند. ممکن است بزها به همدیگر شاخ بزنند، این رفتار کاملاً طبیعی است چون هر بز میخواهد برتری خود را بر دیگری ثابت کند. در ماههای اول پس از تولد، ممکن است بزی برای بازی همین کار را با آدمها انجام دهد. اگر کسی نمیخواهد بزش این بازی را در بزرگسالی نیز ادامه دهد، بهتر است از هل دادن متقابل او به عقب خودداری کند چون در این صورت، این سوء تفاهم برای بز پیش میآید که آدمها هم از این بازی جالب لذت میبرند.
بزها حیوانات مقاوم
بزها بسیار مقاوم هستند و خود را با شرایط سخت آب و هوایی تطبیق میدهند. آنها قادرند در جاهای بسیار گرم، خشک و تپهای به راحتی زندگی کنند.عمر طبیعی بزها ۸ تا ۱۰ سال است ولی ممکن است تا ۱۲ سالگی هم زندگی کنند.
زندگی بزها در دامداریها
پرورش بزها در دامداریهای صنعتی چندان باب نیست چون گوشت یا شیر بز به اندازۀ گوشت یا شیر گاو و گوسفند طرفدار ندارد. بزها معمولاً در دامداریهای سنّتی پرورش داده میشوند و زندگی آنها از بسیاری جهات کاملاً شبیه زندگی گوسفندها در دامداریهای سنّتی است.
گوشت٬ مو ٬ کرک ٬ پوست ٬ روده و حتی شاخ بز استفاده می کند انسان از شیر
گوشت بز در سراسر جهان مصرف می شود و تولید سالیانه آن در حدود یک میلیون و هشتصد هزار تن است . چربی گوشت بز کمتر از گوسفند است و از نظر طعم و مزه به خوبی گوشت گوسفند نیست . زیرا جست و خیز و حرکت فراوان بز باعث سفتی گوشت آن می شود ٬ اما گوشت بزهای جوان ٬ به ویژه بزغاله بسیار لطیف است و عده ای آنرا بر گوشت بره ترجیح می دهند.
موی بعضی از نژادهای بز لطیف و با ارزش است . از بز نژاد آنقره ٬ سالیانه مقدار زیادی موی بلند و لطیف به دست می آید که موهر نامیده می شود . درازای تارهای موهر معمولا” میان ١٣ تا ٢٢ سانتیمتر و قطر آن ۵٠ تا ۶٠ میکرون است . هر چه قطر موهر کمتر باشد لطیفتر و گرانتر است و در بازارهای جهانی از بهترین پشمهای گوسفندان مرینوس نیز گرانبهاتر است . تارهای موهر خاصیت کشسانی مناسبی دارند از این رو پارچه های بافته شده از موهر کمتر چروک می شوند . امروزه در صنعت بافندگی از موهر خالص کمتر استفاده می شود . موهر را با پشم گوسفند ٬ مو و کرک بز و یا با کتان ٬ کنف ٬ پنبه و نیز با الیاف مصنوعی مانند نایلون و پرلون ٬ به نسبتهای معین درهم می کنند و با آن پارچه های گوناگون می بافند . تارهای موهر خاصیت رنگ پذیری خوبی دارند و رنگها را با درخشندگی و شفافیت زیادنشان می دهند .
از موی بزهای معمولی نیز به صورتهای گوناگون ٬ از جمله در تهیه قالی و گلیم ٬ قلم موی نقاشی ٬ برس و طناب ٬ پارچه های خشن و غیره استفاده می شود . در ایران دامداران کوچنده از موی بزهای سیاه ٬ بافته هایی تهیه می کنند که با آنها سیاه چادر می دوزند و در ییلاق و قشلاق در آن زندگی می کنند .
کرک بز معمولا” بسیار ظریفتر از موی آن است . بز نژاد کشمیر معروفترین و پربهاترین کرک را دارد . پارچه کشمیری به نام شال کشمیر ٬ که از زمانهای دور در جهان و از جمله در ایران شهرت فراوان داشته است ٬ از کرک بز کشمیر بافته می شود . کرک را با شانه زدن موی بز زنده از آن جدا می کنند . مقدار کرکی که به این روش به دست می آید اندک است . در کارخانه های تهیه چرم از پوست بز ٬ یا با ماشینهای مخصوص و یا با مواد شیمیایی نخست مو و سپس کرک را از پوست جدا می کنند . کرکی که از این راه به دست می آید چندان مرغوب نیست . از کرک پارچه های بسیار ظریفی بافته می شود . در ایران نوعی پارچه به نامبرک از کرک بز بافته می شود ٬ همچنین از کرک بز برای بافتن عبای مرغوب و بافت قالی های گرانبها استفاده می کنند.
پوست بز را برای تهیه چرم و جیر به کار می برند . احتمالا” اولین چرمی که بشر ساخته از پوست بز بوده است . چرمی که از پوست بز به دست می آید محکمتر و مرغوبتر از چرم گوسفند است . چرم مشهور شورو که برای تهیه کیف و کفشهای با دوام و راحت به کار می رود از پوست آماده شده بز تهیه می شود . از جیر نیز در سراسر جهان برای تهیه لباس ٬ کلاه ٬ کیف ٬ دستکش و کفش به فراوانی استفاده می شود . از بقایای لاشه بز در کشتارگاهها برای تهیه غذای حیوانات خانگی و کود حیوانی و از استخوان آن برای تهیه پودر استخوان استفاده می کنند . از شاخ بز نیز وسایل گوناگون زینتی و دسته کارد و چاقو و مانند آن ساخته می شود
سانن٬ توگن بورگ٬ نوبیان و آلپی از نژادمهای پر شیر بز در جهان هستند. این نژادها پستانهای بزرگ دارند و شیر فراوانی تولید می کنند . بز آنقره و بز کشمیر کم شیر هستند
بز سانن
زیستگاه اصلی بز سانن درکوهستانهای سویس بوده است ٬ سپس این نژاد به سراسر جهان راه یافته است . موهای بز سانن کوتاه و معمولا” به رنگ سفید یکدست و گاهی خاکستری است . این بز شاخ ندارد و درشت اندام است . وزن آن ۵٠ تا ٨٠ کیلوگرم و بلندی قامت آن تا ٨۵ سانتیمتر است . دوره شیردهی آن ٢۵٠ تا ٣٠۵ روز است و در هر روز از ٢ تا ۵ لیتر شیر می دهد این نژاد را نیز به ایران آورده اند و از آن برای اصلاح نژاد بزهای ایرانی استفاده شده است
توگن بورگ
بزدرشت اندامی است با شیر فراوان که منطقه اصلی زیست آن کوهستانهای سوییس است . این بز در ٣٠۵ روز تا حدود ١٩٩٣ لیتر شیرتولید کرده است . ۵٠ تا ٨٠ کیلو گرم وزن دارند و بلندی قامت آن ٧٠ تا ٨٠ سانتیمتر و رنگ آن قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره با گوشها و دم سفید است
بز نوبیان
زیستگاه اصلی بز نوبیان در سودان بوده است ٬ سپس به نقاط مختلف جهان برده شده است . این بز اندامی درشت ٬ پاهایی بلند و گوشهایی بلند و آویخته دارد . رنگ آن خرمایی ٬ قهوه ای مایل به سفید ٬ زرد نخودی و یا سیاه مایل به خاکستری است و معممولا” برای تولید شیر و گوشت پرورش می یابد . بزهای نوبیان نسبت به نژادهای سویسی شیر کمتری دارند اما چربی شیرشان بیشتر از همه انواع بز است
زیستگاه اصلی نژاد آلپی یا نژاد آلپان فرانسوی منطقه های کوهستانی آلپ فرانسه است . به رنگهای سفید ٬ تیره و یا ابلق است این نژاد اندامی درشت دارد ویک بز کوهی آلپی در ٣٠۵ روز در حدود ٢٠٨۴ لیتر شیر می دهد
. سانتیمتر است وزن آن به ۶۵ تا ٨۵ کیلوگرم می رسد و بلندی قامت آن نیز از ٧٢ تا ١٠٠
بز آنقره
زیستگاه اصلی بز نژاد آنقره شمال شرقی فلات ایران و آسیای صغیر است ٬ و موی معروف موهر از این نژاد بدست می آید . این نژاد جثه نسبتا” کوچکی دارد ٬ رنگ آن سفید و نر و ماده آن دارای شاخ هستند . از هر بز آنقره بطور متوسط ۵/١ تا ٢ کیلوگرم و از بزهای بالغ و درشت اندام حتی تا ۵/۵ کیلوگرم موهر در سال بدست می آید ٬ اما میزان شیردهی آن کم است . بز نژاد کشمیر متعلق به دره کشمیر است و در تبت و مغولستان تا کوههای اورال نیز وجود دارد ٬ و از این مناطق به سایر نقاط جهان برده شده است
بز کشمیر
از آنقره بزرگتر است و بدنی کشیده دارد . بدن این نژاد از کرک بسیار نرم و ظریف به رنگهای سفید ٬ زرد ٬ قهوه ای تیره ٬ سیاه و قهوه ای روشن پوشیده شده است . کرک بز کشمیر بسیار لطیف و گرانبها است و از آن پارچه های بسیار لطیفی بافته می شود
. کرک سفید رنگ بز کشمیر از رنگهای دیگر پر بهاتر است
.است بزهای این نژاد پر گوشت هستند ٬ اما شیر آنها مانند نژاد آنقره اندک
نژادهای ایرانی بز
با آنکه محققان فلات ایران را به مکان اهلی شدن بز دانسته اند اما نژادهای ایرانی ویژگیهای مطلوبی چون بزهای آلپی و آنقره ندارند . معروفترین بز نژاد ایرانی مرغز است که بیشتر در کردستان و آذربایجان غربی پرورش می یابد و نوعی از نژاد آنقره بشمار می رود . در سال از هر بز مرغز ٢ تا ۵/٢ کیلوگرم و گاهی بیشتر مو بدست می آید . مرغز برعکس نژاد آنقره نژاد شیرده خوبی است و در یک دوره شیر دهی تا ٢٠٠ لیتر شیر می دهد . بز مرغز با بزهای بومی آمیخته شده و اصالت نژادی خود را تا حدود زیادی از دست داده است . برای اصلاح نژاد و خالص کردن بز مرغز در سالهای اخیر اقداماتی شده است از موی مرغز در کردستان پارچه های لطیفی می بافند و لباس محلی کردی از آن تهیه می شود.
نژاد مهم دیگری که در ایران در استهای غربی و جنوب غربی پرورش می یابد نژاد نجدی است . که در یک دوره شیردهی ٢٠٠ تا ٣۵٠ لیتر شیر می دهد ٬ بز نجدی گوشهای پهن و دراز و آویخته دارد و مانند بعضی از نژادهای دیگر بز دو آویزه گوشتی منگوله ای در زیر گلوی آن دیده می شود . شاخ بز نجدی خنجری شکل است و به سمت عقب خمیدگی دارد .
اهمیت بز
بز حیوان پر طاقتی است که هم در منطقه‌های کوهستانی کم‌علف و هم در دشتهای پست ٬ بیابانها و منطقه‌هایی که دارای آب و هوای خشک و نیمه خشک هستند به خوبی پرورش می‌یابد. بز هر گیاهی را می‌خورد و حتی از خوردن کاغذ و زباله رویگردان نیست. بز از شاخه و برگ درختان با ایستادن روی دو پای عقب خود نیز تغذیه میکند و در مراتع انواع علف را از سطح خاک قطع میکند. همین ویژگیها باعث شده است که بز را حیوانی زیان آور بدانند که باعث فقیر شدن و حتی از میان رفتن مراتع و جنگلها ٬ نابود شدن پوشش گیاهی ٬ افزایش فرسایش خاک و در نتیجه تخریب محیط زیست میشود.
اما در مراتع بز هنگامی زیان آور است که به روشهای سنتی و عشایری در مراتع می‌چرد. امروزه درکشورهای پیشرفته برای نگهداری و تغذیه بز محلهای مخصوصی تدارک دیده‌اند و به این ترتیب محیط زیست را از گزندهای احتمالی این جانور محافظت میکنند. بز را می‌توان با کمترین علوفه و خوراک به آسانی نگهداری کرد. پرورش و نگهداری آن در سراسر ایران رواج دارد. در ایران روستاهای بدون گاو ٬ اسب و حتی گوسفند دیده میشوند٬ اما روستای بدون بز وجود ندارد.
یکی از حیوانات نشخوار کننده با ارزش و فراوان کشور ما بز است . بزها از علوفه ٬گیاهان خشک و چوبی شده و خار و خاشاک بیابان ها تغذیه می کنند . سپس آنها را به تولیدات با ارزش برای انسان تبدیل می کنند . شیر و گوشت٬دو محصول مهم بزها هستند که همه شما با آنها آشنا هستید . گروهی از بزها ٬علاوه بر شیر و گوشت ٬ محصول دیگری هم تولید می کنند . این محصول (کرک ) است . کرک بز خصوصیت هایی دارد که آنرا ب ارزش می کند . این کرک بدن را در سرما ٬گرم نگه می دارد . همچنین الیاف و رشته های آن زیبا و ظریف هستند . به همین سبب در بافت لباس ٬بخصوص لباسهای زمستانی استفاده می شود . درنتیجه برای کشور از نظر اقتصادی ارزش خوبی دارد .
شما می توانید بانگهداری و پرورش درست بزهای کرکی ٬از فروش کرکهای آنها درآمد خوبی بدست آورید . در این نشریه ٬ مطالب مفیدی رابرای بیشتر شدن آگاهی و اطلاعات شما درباره بز کرکی آورده ایم . امیدواریم بتوانید از این مطالب به خوبی استفاده کنید .
استفاده بیشتر و بهتر از دامپروری :
دامداری حرفه وشغل پر زحمتی است . دامداران٬ عشایر پر تلاش و بیشتر روستاییان به این حرفه اشتغال دارند . در کشور ما میلیون ها راس گوسفند و بز پرورش داده می شود با مقداری توجه و رعایت بعضی از دستورهای کارشناسی ٬می توانیم از دامهای خود استفاده بیشتری به دست آوریم . رعایت اصول صحیح پرورش بز کرکی یکی از کارهای استفاده بهتر و بیشتر از دامپروری است .
کدام بز ها کرک تولید می کنند ؟
جمعیت وتعداد بز ها در دنیا زیاد است و می توان گفت در همه کشورها بز وجود دارد . اما تنها تعداد کمی از آنها کرک تولید می کنند . در بعضی از جاهای دنیا ٬امکان پرورش این نوع بز ٬ بیشتر وجو دارد . این بز ها به نام بز کرکی یا بز کشمیر معروف هستند . مهمترین محل های پرورش آنها ٬قسمت هایی از ایران ٬ افغانستان ٬ چین ٬ مغولستان و روسیه است .
بزهای کرکی ٬نژادهای مختلفی دارند ٬این نژاد از نظر شکل٬ قیافه و حتی رنگ با یکدیگر فرق دارند . بز نژاد رایینی در کرمان٬ بزهای جنوب خراسان و بعضی از بزهای استان یزد ٬از مهمترین نژادهای بز کرکی در ایران هستند .
ارزش اقتصادی کرک :
مهمترین استفاده کرک در تهیه لباسهای زمستانی ٬کلاه ٬ شال گردن ٬ و مانند آن است . لباسها و پوشاک تهیه شده از کرک بسیار زیبا٬ سبک٬ گرم وظریف هستند . به همین سبب ٬مشتریان زیادی در کشور های خارجی دارند . کرک خاصیت جذب رطوبت دارد . همچنین به آسانی شعله ور نمی شود. به همین دلیل در صنعت هم از آن استفاده می شود . خاصیت های کرک باعث باعث بالا رفتن ارزش آن در دنیا شده است . کرک موکشی شده و تمیز ٬ با قیمت های بسیار بالایی در دنیا خرید و فروش میشود .
بز کرکی در چه آب و هوایی پرورش پیدا میکند ؟
بز کرکی در آب و هوای به خصوص پرورش پیدا می کند . به همین سبب این نوع بز در همه جای دنیا وجود ندارد . به همین سبب این نوع بز در همه جای دنیا وجود ندارد . برای مثال در منطقه های مرطوب ٬هرگز نمی توان بز کرکی را پرورش داد . آب و هوای خشک و بدون رطوبت برای پرورش بز کرکی مناسب است . بنابراین منطقه های استوایی ٬حاشیه و قسمت های خشک کویری و حتی ناحیه های خشک سردسیر برای پرورش بز کرکی مناسب هستند .
برای بدست آوردن کرک مرغوب باید بزهای کرکی و ییلاق و قشلاق می کنند . نگهداری این نوع بز ها برای مدت طولانی در زمین های جلگه ای ٬باعث نامرغوب شدن و ضخیم شدن کرک آنها می شود . پرورش بز کرکی در ناحیه های خشک کوهستانی موجب ظریف شدن کرک تولیدی می شود .
محل مناسب برای پرورش بز کرکی ٬آب و هوای خشک مانند منطقه های حاشیه کویر و ناحیه های خشک سردسیر است .
ارزش کرک به چه عاملهایی بستگی دارد ؟
۱- همه کرک و موی چیده شده از از هر بز را بیده می گویند . هر قدر میزان کرک نسبت به مو در بیده بیشتر است ٬ارزش آن بیشتر است و پول بیشتری برای آن پرداخت می شود .
۲- کرک هر قدر ظریف تر باشد و ضخامت تار های آن کمتر باشد ٬ ارزش بیشتری دارد .
۳- ظریف بودن تارهای کرک به سه عامل بستگی دارد :
اول : ارثی است . یعنی یک جفت بز نر و ماده که کرکهایی با تار های ظریف دارند ٬ بزغاله هایی به وجود می اورند که تارهای کرک آنها ظریف است .
دوم: آب و هوای مناسب
سوم : تغذیه خوب و مناسب .بز ها باید در طول سال از علوفه مرتع های ییلاقی و قشلاقی استفاده کنند . علاوه بر آن ٬ در صورت کمبود علوفه ٬ نباید بزها گرسنه بمانند بلکه با تغذیه دستی ٬ کمبود علوفه را باید جبران کرد .
۴- یکی از ویژگی های کرک خوب ٬ بلندی آن است . هر قدر طول کرک بیشتر باشد ٬ ارزش و قیمت آن بالا تر است .
۵- رنگ کرک در قیمت آن اثر زیادی دارد . کرک سفید بالاتر ین قیمت را دارد . بعد از آن کرک های قهوه ای ٬ خاکستر ٬ آهویی و سیاه دارای ارزش هستند .
۶- تمیز بودن کرک در قیمت آن اثر دارد . هرقدر بیده کرک کمتر به گرد و خاک ٬ عرق و خار و خاشاک آلوده باشد ٬ قیمت آن بیشتر می شود .
ارزش و قیمت کرک براساس مقدار کرک بیده ٬ ظریف بودن آن ٬ طول تارها ٬رنگ کردن کرک و تمیز بودن مشخص می شود .
چگونه کرک بزها را مرغوب کنیم ؟
اگر می خواهید کرک مرغوبی از بزهای خود به دست آورید ٬ باید به گفته های کارشناسان توجه کنید و آنها را به کار ببندید . گفتیم که چه عاملهایی باعث بیشتر شدن ارزش کرک می شوند . بعضی از این عاملها ارثی هستند و به اندازه و نژاد بستگی دارند . برخی هم به تغذیه ٬ مدیریت و تلاش شما بستگی دارند .
رعایت بهداشت بزها در محل نگهداری آنها باعث می شود که گرد و خاک و خارو خاشاک کمتری با بیده کرک مخلوط شود . به علاوه برای رسیدن به نتیجه بهتر می توانید بزهای خودرا اصلاح نژاد کنید .
اصلاح نژاد چیست ؟
اصلاح نژاد به معنی بهتر کردن و بیشتر کردن تولیدات دام ها از راه های علمی است . می دانید بسیاری از ویژگی هاو صفت هایی که موجب بهتر شدن یا بیشتر شدن تولیدات دام ها می شوند ٬ ارثی هستند . یعنی از پدر و مادر به فرزندان منتقل می شوند .
دام سالم ٬محصول سالم
بز های کرکی هم مانند بقیه دامها به مراقبت نیاز دارند تا سلامت بمانند . برای پیشگیری از بیماری در بزها ٬باید با مشورت دامپزشک ٬واکسن های لازم در زمان مناسب به آنها تزریق کرد .
وجود انگلهای داخلی و خارجی در بدن بزها گاهی باعث تلفات آنها می شود . اگر هم بزها تلف نشوند ٬ تولید کرک ٬ مو٬شیر و گوشت آنها کم می شود . در نتیجه ضررهای زیادی به دامدار می رسد . بنابراین خوراندن داروهای ضد انگل و حمام دادن دامها برای از بین بردن انگلهای خارجی و پوستی در سلامت دام های شما بسیار مهم است . این کارها از به هدر رفتن سرمایه شما جلوگیری می کند و در آمد شما را زیاد می کند .
برای تزریق واکسن به بزها و استفاده از داروهای ضد انگل های خارجی و داخلی با دامپزشکی منطقه خود مشورت کنید .
کرک را چگونه با ارزش تر کنیم ؟
۱- از به کار بردن رنگهای روغنی برای علامت گذاری روی بزها خودداری کنید .
۲- کرکها را با (دوکارد) از بدن بزها جدا نکنید . برای این کار از شانه چوبی استفاده کنید . چون از بریده شدن کرکها جلوگیری می کند و باعث کوتاه شدن طول آنها می شود .
۳- پس از جمع آوری کرک ٬ آنها را بر اساس رنگ جدا کنید و در کیسه های کنفی جداگانه بریزید .
۴- موکشی یا جداسازی مو از کرک باعث بیشتر شدن قیمت آن می شود .
۵- از نگهداری کرک ها در کیسه های پلاستیکی خودداری کنید .
۶- تا آنجا که می توانید خاک٬ خاشاک و ماده های خارجی را از کرک جدا کنید .
خلاصه مطالب :
تعداد کمی از بزها کرک تولید می کنند .
بزهای کرکی ایران ٬در استانهای کرمان٬خراسان٬ یزدو…..وجود دارند .
خاصیت ها و ارزشهای کرک باعث افزایش قیمت و خرید و فروش آن در دنیا شده است .
ناحیه های خشک کویری و خشک سردسیری برای پرورش بز مناسب هستند .
کرک ظریف ٬ با ضخامت تار کمتر٬ ارزش بیشتری دارد .
تغذیه مناسب و خوب در تولید کرک ظریف تاثیر زیادی دارد .
رنگ کرک ٬ بلندی و تمیز ی و بدون خارو خاشاک بودن کرک قیمت آن را افزایش می دهد .
برای تولید کرک مرغوب ٬توصیه های کارشناسان را به کار ببندید .
رعایت بهداشت محل نگهداری بزها ٬ یک امر لازم برای تولید بهتر است .
اصلاح نژاد بزهای کرکی ٬اقدامی لازم برای داشتن گله ای خوب است .
مبارزه با انواع انگلها و انجام واکسیناسیون بزها ٬ سرمایه شما را حفظ می کند .
از به کار بردن رنگهای روغنی برای علامت گذاری بزها خودداری کنید .
کرکها را با دوکارد نچینید و براساس رنگ ٬آنها را در کیسه های کنفی قرار دهید .
موشکی کرکها ٬قیمت آنها را افزایش میدهد .
چند نکته مفید :
کرک در بازارهای جهانی دارای ارزش اقتصادی فراوانی است .
از خاصیت های مهم کرک می توان به جذب رطوبت بالا و مقاومت در مقابل شعله ور شدن اشاره کرد .
بهترین آب و هوا برای پرورش بز کرکی ٬ آب وهوای خشک و بدون رطوبت است .
ظرافت کرک به سه عامل ارثی ٬ آب وهوای مناسب و تغذیه بستگی دارد .
کیفیت مناسب رنگ٬ بلندی و تمیزی ٬ از خصوصیات خوب به نسلهای بعدی می شود .
اصلاح نژاد موجب انتقال صفت ها و خصوصیات خوب به نسل های بعدی می شود .
انگلهای خارجی موجب آسیب پوست و کاهش ارزش کرک تولیدی می شود .
حفظ کیفیت کرک تولیدی به روش چیدن و نگهداری کرک بستگی دارد .
به بچه‌بز یا بزِ خردسال، بُزغاله گویند. به بزغاله ٔ شیرمست یا بزغاله شش ماهه کهره میگویند.
بز کوهی یا بز وحشی بصورت دسته‌های کوچک در کوهستان‌ها زندگی میکنند.
در کوههای ایران از این حیوان بسیار دیده میشود. در کوهستانهای آسیای صغیر و کوههای هیمالیا و هندوکش فراوان است و توسط شکارچیان شکار میشود.
ویژگیهای ظاهری
موهای بدن بطور کلی زبر و کوتاه هستند و در نرها در پایین چانه دسته‌ای از موهای بلند ریش مانند روئیده‌است. همچنین در پشت بدن در طول خط طولی تیره پشت از شانه تا حدود دم موها بلند شده و به صورت تیغه‌ای درآمده‌اند. دم کوتاه است و طول آن با موهای انتهایی کمی بیشتر از طول گوش است. پاها قوی و سم نسبتاً پهن است. ماده‌ها بدون ریش هستند و شاخ در آنها کوتاه است و طول آن معمولاً کمتر از ۲۰ سانتیمتر است. نرها شاخ بلند و زیبایی دارند که مانند شمشیر خمیده به طرف عقب متمایل شده‌اند. قاعده شاخها در روی جمجمه خیلی بهم نزدیک شده‌اند ولی بقیه شاخ به تدریج از هم دور شده و در نوک کاملاً از هم فاصل بیشتری پیدا میکنند. رنگ بدن در پایین گونه‌ها و پهلوهای گردن و پهلوهای بدن نخودی خاکستری که در روی رانها و پاهای جلو تیره‌تر متمایل به قهوه‌ای میشود. ریش بلند و سیاهرنگ و یک خط قهوه‌ای تیره رنگ در خط میانی پشت در عقب سرازبین گوشها تا نزدیک دم وجود دارد و همچنین نوار عرضی تیره‌ای به همین رنگ در روی شانه به طرف پهلوها و پایین سینه ادامه دارد. پوزه در بالای سوراخ‌های بینی خاکستری تیره و پیشانی قهوه‌ای روشن که در جلوی قاعده شاخها تیره میشود. جمجمه حجیم و از استخوانهای ضخیم تشکیل شده و پهنای آن در ناحیه برجستگیهای حدقه خیلی زیاد و پوزه برعکس دراز و باریک است. استخوانهای بینی کوتاه است.
چگونگی زندگی
بز وحشی معمولاً به صورت دسته جمعی زندگی میکنند. بیشتر گله‌های ده تا بیست راسی تشکیل میدهند. ولی گاهی گله‌های بزرگ بیش از ۷۰ راس از آنها دیده میشود. معمولاً گله به‌وسیله یک نر مسن و قوی رهبری میشود. گاهی نرهای جوان گله‌های جداگانه تشکیل میدهند. از گیاهان کوهستانی و جوانه درختچه‌ها و درختها تغذیه میکنند. بیشتر ارتفاعات زیاد را ترجیح میدهند ولی ممکن است تا کوهپایه پایین بیایند. از توانایی زیاد برای برای جست و خیز و دویدن روی صخره‌ها و پرتگاهها برخوردارند. معمولاً در صبح زود و عصرها می‌چرند و ساعات گرم روز را در سایه سنگها و صخره‌ها و بوته‌ها می‌خوابند.
جفت‌گیری و زاد و ولد
در پاییز جفت‌گیری میکنند و دوران آبستنی آنها ۵ تا ۵٫۵ ماه است. هنگام جفت‌گیری میان نرها نزاع میشود. نرهای مسن و قوی نرهای ضعیف و جوان را از گله رانده و یا چند ماده جفت‌گیری میکنند. زایش در بهار صورت می‌گیرد. بچه‌ها یکی و گاهی دوقلو هستند. بچه‌ها چند ساعت بعد از تولد به دنبال مادرشان راه می‌افتند و پس از چند روز میتوانند به سرعت بدوند.
در داخل معده بز جسم سختی وجود دارد که به پادزهر معروف است که در قدیم برای درمان مارگزیدگی و بعضی بیماریها بکار برده می‌شده‌است.
پراکندگی جهانی
یونان، ترکیه، شبه جزیره عربستان، قفقاز، ایران، پاکستان، هند و افغانستان محل زندگی بزهای کوهی میباشد.
بزها از بسیاری جهات شبیه گوسفندها هستند. طبیعت فوق العاده کنجکاو آنها، آنها را به موجوداتی سرزنده، شوخ طبع و دوست داشتنی تبدیل میکند به طوری که میتوانند با کارهای بامزۀ خود ساعتها کسی را مشغول کنند به همین دلیل، در سالهای اخیر برخی از مردم بزها را به عنوان حیوانات خانگی نگهداری میکنند. آنها در فرار از طویلهها و مزارع نیز سابقۀ درخشانی دارند! برای کشف سوراخها و خرابیهای حصارها کافیست بزی در مزرعه حضور داشته باشد!
بزها، حیوانات اجتماعی
بزها نیز مانند گوسفندها حیوانات اجتماعی هستند و از تنهایی گریزانند. هر گله یک ملکه دارد که گروه را برای پیدا کردن چیزهای جالب هدایت میکند. ممکن است بزها به همدیگر شاخ بزنند، این رفتار کاملاً طبیعی است چون هر بز میخواهد برتری خود را بر دیگری ثابت کند. در ماههای اول پس از تولد، ممکن است بزی برای بازی همین کار را با آدمها انجام دهد. اگر کسی نمیخواهد بزش این بازی را در بزرگسالی نیز ادامه دهد، بهتر است از هل دادن متقابل او به عقب خودداری کند چون در این صورت، این سوء تفاهم برای بز پیش میآید که آدمها هم از این بازی جالب لذت میبرند.
بزها حیوانات مقاوم
بزها بسیار مقاوم هستند و خود را با شرایط سخت آب و هوایی تطبیق میدهند. آنها قادرند در جاهای بسیار گرم، خشک و تپهای به راحتی زندگی کنند.عمر طبیعی بزها ۸ تا ۱۰ سال است ولی ممکن است تا ۱۲ سالگی هم زندگی کنند.
زندگی بزها در دامداریها
پرورش بزها در دامداریهای صنعتی چندان باب نیست چون گوشت یا شیر بز به اندازۀ گوشت یا شیر گاو و گوسفند طرفدار ندارد. بزها معمولاً در دامداریهای سنّتی پرورش داده میشوند و زندگی آنها از بسیاری جهات کاملاً شبیه زندگی گوسفندها در دامداریهای سنّتی است.
گوشت٬ مو ٬ کرک ٬ پوست ٬ روده و حتی شاخ بز استفاده می کند انسان از شیر
گوشت بز در سراسر جهان مصرف می شود و تولید سالیانه آن در حدود یک میلیون و هشتصد هزار تن است . چربی گوشت بز کمتر از گوسفند است و از نظر طعم و مزه به خوبی گوشت گوسفند نیست . زیرا جست و خیز و حرکت فراوان بز باعث سفتی گوشت آن می شود ٬ اما گوشت بزهای جوان ٬ به ویژه بزغاله بسیار لطیف است و عده ای آنرا بر گوشت بره ترجیح می دهند.
موی بعضی از نژادهای بز لطیف و با ارزش است . از بز نژاد آنقره ٬ سالیانه مقدار زیادی موی بلند و لطیف به دست می آید که موهر نامیده می شود . درازای تارهای موهر معمولا” میان ١٣ تا ٢٢ سانتیمتر و قطر آن ۵٠ تا ۶٠ میکرون است . هر چه قطر موهر کمتر باشد لطیفتر و گرانتر است و در بازارهای جهانی از بهترین پشمهای گوسفندان مرینوس نیز گرانبهاتر است . تارهای موهر خاصیت کشسانی مناسبی دارند از این رو پارچه های بافته شده از موهر کمتر چروک می شوند . امروزه در صنعت بافندگی از موهر خالص کمتر استفاده می شود . موهر را با پشم گوسفند ٬ مو و کرک بز و یا با کتان ٬ کنف ٬ پنبه و نیز با الیاف مصنوعی مانند نایلون و پرلون ٬ به نسبتهای معین درهم می کنند و با آن پارچه های گوناگون می بافند . تارهای موهر خاصیت رنگ پذیری خوبی دارند و رنگها را با درخشندگی و شفافیت زیادنشان می دهند .
از موی بزهای معمولی نیز به صورتهای گوناگون ٬ از جمله در تهیه قالی و گلیم ٬ قلم موی نقاشی ٬ برس و طناب ٬ پارچه های خشن و غیره استفاده می شود . در ایران دامداران کوچنده از موی بزهای سیاه ٬ بافته هایی تهیه می کنند که با آنها سیاه چادر می دوزند و در ییلاق و قشلاق در آن زندگی می کنند .
کرک بز معمولا” بسیار ظریفتر از موی آن است . بز نژاد کشمیر معروفترین و پربهاترین کرک را دارد . پارچه کشمیری به نام شال کشمیر ٬ که از زمانهای دور در جهان و از جمله در ایران شهرت فراوان داشته است ٬ از کرک بز کشمیر بافته می شود . کرک را با شانه زدن موی بز زنده از آن جدا می کنند . مقدار کرکی که به این روش به دست می آید اندک است . در کارخانه های تهیه چرم از پوست بز ٬ یا با ماشینهای مخصوص و یا با مواد شیمیایی نخست مو و سپس کرک را از پوست جدا می کنند . کرکی که از این راه به دست می آید چندان مرغوب نیست . از کرک پارچه های بسیار ظریفی بافته می شود . در ایران نوعی پارچه به نامبرک از کرک بز بافته می شود ٬ همچنین از کرک بز برای بافتن عبای مرغوب و بافت قالی های گرانبها استفاده می کنند.
پوست بز را برای تهیه چرم و جیر به کار می برند . احتمالا” اولین چرمی که بشر ساخته از پوست بز بوده است . چرمی که از پوست بز به دست می آید محکمتر و مرغوبتر از چرم گوسفند است . چرم مشهور شورو که برای تهیه کیف و کفشهای با دوام و راحت به کار می رود از پوست آماده شده بز تهیه می شود . از جیر نیز در سراسر جهان برای تهیه لباس ٬ کلاه ٬ کیف ٬ دستکش و کفش به فراوانی استفاده می شود . از بقایای لاشه بز در کشتارگاهها برای تهیه غذای حیوانات خانگی و کود حیوانی و از استخوان آن برای تهیه پودر استخوان استفاده می کنند . از شاخ بز نیز وسایل گوناگون زینتی و دسته کارد و چاقو و مانند آن ساخته می شود
سانن٬ توگن بورگ٬ نوبیان و آلپی از نژادمهای پر شیر بز در جهان هستند. این نژادها پستانهای بزرگ دارند و شیر فراوانی تولید می کنند . بز آنقره و بز کشمیر کم شیر هستند
بز سانن
زیستگاه اصلی بز سانن درکوهستانهای سویس بوده است ٬ سپس این نژاد به سراسر جهان راه یافته است . موهای بز سانن کوتاه و معمولا” به رنگ سفید یکدست و گاهی خاکستری است . این بز شاخ ندارد و درشت اندام است . وزن آن ۵٠ تا ٨٠ کیلوگرم و بلندی قامت آن تا ٨۵ سانتیمتر است . دوره شیردهی آن ٢۵٠ تا ٣٠۵ روز است و در هر روز از ٢ تا ۵ لیتر شیر می دهد این نژاد را نیز به ایران آورده اند و از آن برای اصلاح نژاد بزهای ایرانی استفاده شده است
توگن بورگ
بزدرشت اندامی است با شیر فراوان که منطقه اصلی زیست آن کوهستانهای سوییس است . این بز در ٣٠۵ روز تا حدود ١٩٩٣ لیتر شیرتولید کرده است . ۵٠ تا ٨٠ کیلو گرم وزن دارند و بلندی قامت آن ٧٠ تا ٨٠ سانتیمتر و رنگ آن قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره با گوشها و دم سفید است
بز نوبیان
زیستگاه اصلی بز نوبیان در سودان بوده است ٬ سپس به نقاط مختلف جهان برده شده است . این بز اندامی درشت ٬ پاهایی بلند و گوشهایی بلند و آویخته دارد . رنگ آن خرمایی ٬ قهوه ای مایل به سفید ٬ زرد نخودی و یا سیاه مایل به خاکستری است و معممولا” برای تولید شیر و گوشت پرورش می یابد . بزهای نوبیان نسبت به نژادهای سویسی شیر کمتری دارند اما چربی شیرشان بیشتر از همه انواع بز است
زیستگاه اصلی نژاد آلپی یا نژاد آلپان فرانسوی منطقه های کوهستانی آلپ فرانسه است . به رنگهای سفید ٬ تیره و یا ابلق است این نژاد اندامی درشت دارد ویک بز کوهی آلپی در ٣٠۵ روز در حدود ٢٠٨۴ لیتر شیر می دهد
. سانتیمتر است وزن آن به ۶۵ تا ٨۵ کیلوگرم می رسد و بلندی قامت آن نیز از ٧٢ تا ١٠٠
بز آنقره
زیستگاه اصلی بز نژاد آنقره شمال شرقی فلات ایران و آسیای صغیر است ٬ و موی معروف موهر از این نژاد بدست می آید . این نژاد جثه نسبتا” کوچکی دارد ٬ رنگ آن سفید و نر و ماده آن دارای شاخ هستند . از هر بز آنقره بطور متوسط ۵/١ تا ٢ کیلوگرم و از بزهای بالغ و درشت اندام حتی تا ۵/۵ کیلوگرم موهر در سال بدست می آید ٬ اما میزان شیردهی آن کم است . بز نژاد کشمیر متعلق به دره کشمیر است و در تبت و مغولستان تا کوههای اورال نیز وجود دارد ٬ و از این مناطق به سایر نقاط جهان برده شده است
بز کشمیر
از آنقره بزرگتر است و بدنی کشیده دارد . بدن این نژاد از کرک بسیار نرم و ظریف به رنگهای سفید ٬ زرد ٬ قهوه ای تیره ٬ سیاه و قهوه ای روشن پوشیده شده است . کرک بز کشمیر بسیار لطیف و گرانبها است و از آن پارچه های بسیار لطیفی بافته می شود
. کرک سفید رنگ بز کشمیر از رنگهای دیگر پر بهاتر است
.است بزهای این نژاد پر گوشت هستند ٬ اما شیر آنها مانند نژاد آنقره اندک
نژادهای ایرانی بز
با آنکه محققان فلات ایران را به مکان اهلی شدن بز دانسته اند اما نژادهای ایرانی ویژگیهای مطلوبی چون بزهای آلپی و آنقره ندارند . معروفترین بز نژاد ایرانی مرغز است که بیشتر در کردستان و آذربایجان غربی پرورش می یابد و نوعی از نژاد آنقره بشمار می رود . در سال از هر بز مرغز ٢ تا ۵/٢ کیلوگرم و گاهی بیشتر مو بدست می آید . مرغز برعکس نژاد آنقره نژاد شیرده خوبی است و در یک دوره شیر دهی تا ٢٠٠ لیتر شیر می دهد . بز مرغز با بزهای بومی آمیخته شده و اصالت نژادی خود را تا حدود زیادی از دست داده است . برای اصلاح نژاد و خالص کردن بز مرغز در سالهای اخیر اقداماتی شده است از موی مرغز در کردستان پارچه های لطیفی می بافند و لباس محلی کردی از آن تهیه می شود.
نژاد مهم دیگری که در ایران در استهای غربی و جنوب غربی پرورش می یابد نژاد نجدی است . که در یک دوره شیردهی ٢٠٠ تا ٣۵٠ لیتر شیر می دهد ٬ بز نجدی گوشهای پهن و دراز و آویخته دارد و مانند بعضی از نژادهای دیگر بز دو آویزه گوشتی منگوله ای در زیر گلوی آن دیده می شود . شاخ بز نجدی خنجری شکل است و به سمت عقب خمیدگی دارد .
اهمیت بز
بز حیوان پر طاقتی است که هم در منطقه‌های کوهستانی کم‌علف و هم در دشتهای پست ٬ بیابانها و منطقه‌هایی که دارای آب و هوای خشک و نیمه خشک هستند به خوبی پرورش می‌یابد. بز هر گیاهی را می‌خورد و حتی از خوردن کاغذ و زباله رویگردان نیست. بز از شاخه و برگ درختان با ایستادن روی دو پای عقب خود نیز تغذیه میکند و در مراتع انواع علف را از سطح خاک قطع میکند. همین ویژگیها باعث شده است که بز را حیوانی زیان آور بدانند که باعث فقیر شدن و حتی از میان رفتن مراتع و جنگلها ٬ نابود شدن پوشش گیاهی ٬ افزایش فرسایش خاک و در نتیجه تخریب محیط زیست میشود.
اما در مراتع بز هنگامی زیان آور است که به روشهای سنتی و عشایری در مراتع می‌چرد. امروزه درکشورهای پیشرفته برای نگهداری و تغذیه بز محلهای مخصوصی تدارک دیده‌اند و به این ترتیب محیط زیست را از گزندهای احتمالی این جانور محافظت میکنند. بز را می‌توان با کمترین علوفه و خوراک به آسانی نگهداری کرد. پرورش و نگهداری آن در سراسر ایران رواج دارد. در ایران روستاهای بدون گاو ٬ اسب و حتی گوسفند دیده میشوند٬ اما روستای بدون بز وجود ندارد.
یکی از حیوانات نشخوار کننده با ارزش و فراوان کشور ما بز است . بزها از علوفه ٬گیاهان خشک و چوبی شده و خار و خاشاک بیابان ها تغذیه می کنند . سپس آنها را به تولیدات با ارزش برای انسان تبدیل می کنند . شیر و گوشت٬دو محصول مهم بزها هستند که همه شما با آنها آشنا هستید . گروهی از بزها ٬علاوه بر شیر و گوشت ٬ محصول دیگری هم تولید می کنند . این محصول (کرک ) است . کرک بز خصوصیت هایی دارد که آنرا ب ارزش می کند . این کرک بدن را در سرما ٬گرم نگه می دارد . همچنین الیاف و رشته های آن زیبا و ظریف هستند . به همین سبب در بافت لباس ٬بخصوص لباسهای زمستانی استفاده می شود . درنتیجه برای کشور از نظر اقتصادی ارزش خوبی دارد .
شما می توانید بانگهداری و پرورش درست بزهای کرکی ٬از فروش کرکهای آنها درآمد خوبی بدست آورید . در این نشریه ٬ مطالب مفیدی رابرای بیشتر شدن آگاهی و اطلاعات شما درباره بز کرکی آورده ایم . امیدواریم بتوانید از این مطالب به خوبی استفاده کنید .
استفاده بیشتر و بهتر از دامپروری :
دامداری حرفه وشغل پر زحمتی است . دامداران٬ عشایر پر تلاش و بیشتر روستاییان به این حرفه اشتغال دارند . در کشور ما میلیون ها راس گوسفند و بز پرورش داده می شود با مقداری توجه و رعایت بعضی از دستورهای کارشناسی ٬می توانیم از دامهای خود استفاده بیشتری به دست آوریم . رعایت اصول صحیح پرورش بز کرکی یکی از کارهای استفاده بهتر و بیشتر از دامپروری است .
کدام بز ها کرک تولید می کنند ؟
جمعیت وتعداد بز ها در دنیا زیاد است و می توان گفت در همه کشورها بز وجود دارد . اما تنها تعداد کمی از آنها کرک تولید می کنند . در بعضی از جاهای دنیا ٬امکان پرورش این نوع بز ٬ بیشتر وجو دارد . این بز ها به نام بز کرکی یا بز کشمیر معروف هستند . مهمترین محل های پرورش آنها ٬قسمت هایی از ایران ٬ افغانستان ٬ چین ٬ مغولستان و روسیه است .
بزهای کرکی ٬نژادهای مختلفی دارند ٬این نژاد از نظر شکل٬ قیافه و حتی رنگ با یکدیگر فرق دارند . بز نژاد رایینی در کرمان٬ بزهای جنوب خراسان و بعضی از بزهای استان یزد ٬از مهمترین نژادهای بز کرکی در ایران هستند .
ارزش اقتصادی کرک :
مهمترین استفاده کرک در تهیه لباسهای زمستانی ٬کلاه ٬ شال گردن ٬ و مانند آن است . لباسها و پوشاک تهیه شده از کرک بسیار زیبا٬ سبک٬ گرم وظریف هستند . به همین سبب ٬مشتریان زیادی در کشور های خارجی دارند . کرک خاصیت جذب رطوبت دارد . همچنین به آسانی شعله ور نمی شود. به همین دلیل در صنعت هم از آن استفاده می شود . خاصیت های کرک باعث باعث بالا رفتن ارزش آن در دنیا شده است . کرک موکشی شده و تمیز ٬ با قیمت های بسیار بالایی در دنیا خرید و فروش میشود .
بز کرکی در چه آب و هوایی پرورش پیدا میکند ؟
بز کرکی در آب و هوای به خصوص پرورش پیدا می کند . به همین سبب این نوع بز در همه جای دنیا وجود ندارد . به همین سبب این نوع بز در همه جای دنیا وجود ندارد . برای مثال در منطقه های مرطوب ٬هرگز نمی توان بز کرکی را پرورش داد . آب و هوای خشک و بدون رطوبت برای پرورش بز کرکی مناسب است . بنابراین منطقه های استوایی ٬حاشیه و قسمت های خشک کویری و حتی ناحیه های خشک سردسیر برای پرورش بز کرکی مناسب هستند .
برای بدست آوردن کرک مرغوب باید بزهای کرکی و ییلاق و قشلاق می کنند . نگهداری این نوع بز ها برای مدت طولانی در زمین های جلگه ای ٬باعث نامرغوب شدن و ضخیم شدن کرک آنها می شود . پرورش بز کرکی در ناحیه های خشک کوهستانی موجب ظریف شدن کرک تولیدی می شود .
محل مناسب برای پرورش بز کرکی ٬آب و هوای خشک مانند منطقه های حاشیه کویر و ناحیه های خشک سردسیر است .
ارزش کرک به چه عاملهایی بستگی دارد ؟
۱- همه کرک و موی چیده شده از از هر بز را بیده می گویند . هر قدر میزان کرک نسبت به مو در بیده بیشتر است ٬ارزش آن بیشتر است و پول بیشتری برای آن پرداخت می شود .
۲- کرک هر قدر ظریف تر باشد و ضخامت تار های آن کمتر باشد ٬ ارزش بیشتری دارد .
۳- ظریف بودن تارهای کرک به سه عامل بستگی دارد :
اول : ارثی است . یعنی یک جفت بز نر و ماده که کرکهایی با تار های ظریف دارند ٬ بزغاله هایی به وجود می اورند که تارهای کرک آنها ظریف است .
دوم: آب و هوای مناسب
سوم : تغذیه خوب و مناسب .بز ها باید در طول سال از علوفه مرتع های ییلاقی و قشلاقی استفاده کنند . علاوه بر آن ٬ در صورت کمبود علوفه ٬ نباید بزها گرسنه بمانند بلکه با تغذیه دستی ٬ کمبود علوفه را باید جبران کرد .
۴- یکی از ویژگی های کرک خوب ٬ بلندی آن است . هر قدر طول کرک بیشتر باشد ٬ ارزش و قیمت آن بالا تر است .
۵- رنگ کرک در قیمت آن اثر زیادی دارد . کرک سفید بالاتر ین قیمت را دارد . بعد از آن کرک های قهوه ای ٬ خاکستر ٬ آهویی و سیاه دارای ارزش هستند .
۶- تمیز بودن کرک در قیمت آن اثر دارد . هرقدر بیده کرک کمتر به گرد و خاک ٬ عرق و خار و خاشاک آلوده باشد ٬ قیمت آن بیشتر می شود .
ارزش و قیمت کرک براساس مقدار کرک بیده ٬ ظریف بودن آن ٬ طول تارها ٬رنگ کردن کرک و تمیز بودن مشخص می شود .
چگونه کرک بزها را مرغوب کنیم ؟
اگر می خواهید کرک مرغوبی از بزهای خود به دست آورید ٬ باید به گفته های کارشناسان توجه کنید و آنها را به کار ببندید . گفتیم که چه عاملهایی باعث بیشتر شدن ارزش کرک می شوند . بعضی از این عاملها ارثی هستند و به اندازه و نژاد بستگی دارند . برخی هم به تغذیه ٬ مدیریت و تلاش شما بستگی دارند .
رعایت بهداشت بزها در محل نگهداری آنها باعث می شود که گرد و خاک و خارو خاشاک کمتری با بیده کرک مخلوط شود . به علاوه برای رسیدن به نتیجه بهتر می توانید بزهای خودرا اصلاح نژاد کنید .
اصلاح نژاد چیست ؟
اصلاح نژاد به معنی بهتر کردن و بیشتر کردن تولیدات دام ها از راه های علمی است . می دانید بسیاری از ویژگی هاو صفت هایی که موجب بهتر شدن یا بیشتر شدن تولیدات دام ها می شوند ٬ ارثی هستند . یعنی از پدر و مادر به فرزندان منتقل می شوند .
دام سالم ٬محصول سالم
بز های کرکی هم مانند بقیه دامها به مراقبت نیاز دارند تا سلامت بمانند . برای پیشگیری از بیماری در بزها ٬باید با مشورت دامپزشک ٬واکسن های لازم در زمان مناسب به آنها تزریق کرد .
وجود انگلهای داخلی و خارجی در بدن بزها گاهی باعث تلفات آنها می شود . اگر هم بزها تلف نشوند ٬ تولید کرک ٬ مو٬شیر و گوشت آنها کم می شود . در نتیجه ضررهای زیادی به دامدار می رسد . بنابراین خوراندن داروهای ضد انگل و حمام دادن دامها برای از بین بردن انگلهای خارجی و پوستی در سلامت دام های شما بسیار مهم است . این کارها از به هدر رفتن سرمایه شما جلوگیری می کند و در آمد شما را زیاد می کند .
برای تزریق واکسن به بزها و استفاده از داروهای ضد انگل های خارجی و داخلی با دامپزشکی منطقه خود مشورت کنید .
کرک را چگونه با ارزش تر کنیم ؟
۱- از به کار بردن رنگهای روغنی برای علامت گذاری روی بزها خودداری کنید .
۲- کرکها را با (دوکارد) از بدن بزها جدا نکنید . برای این کار از شانه چوبی استفاده کنید . چون از بریده شدن کرکها جلوگیری می کند و باعث کوتاه شدن طول آنها می شود .
۳- پس از جمع آوری کرک ٬ آنها را بر اساس رنگ جدا کنید و در کیسه های کنفی جداگانه بریزید .
۴- موکشی یا جداسازی مو از کرک باعث بیشتر شدن قیمت آن می شود .
۵- از نگهداری کرک ها در کیسه های پلاستیکی خودداری کنید .
۶- تا آنجا که می توانید خاک٬ خاشاک و ماده های خارجی را از کرک جدا کنید .
خلاصه مطالب :
تعداد کمی از بزها کرک تولید می کنند .
بزهای کرکی ایران ٬در استانهای کرمان٬خراسان٬ یزدو…..وجود دارند .
خاصیت ها و ارزشهای کرک باعث افزایش قیمت و خرید و فروش آن در دنیا شده است .
ناحیه های خشک کویری و خشک سردسیری برای پرورش بز مناسب هستند .
کرک ظریف ٬ با ضخامت تار کمتر٬ ارزش بیشتری دارد .
تغذیه مناسب و خوب در تولید کرک ظریف تاثیر زیادی دارد .
رنگ کرک ٬ بلندی و تمیز ی و بدون خارو خاشاک بودن کرک قیمت آن را افزایش می دهد .
برای تولید کرک مرغوب ٬توصیه های کارشناسان را به کار ببندید .
رعایت بهداشت محل نگهداری بزها ٬ یک امر لازم برای تولید بهتر است .
اصلاح نژاد بزهای کرکی ٬اقدامی لازم برای داشتن گله ای خوب است .
مبارزه با انواع انگلها و انجام واکسیناسیون بزها ٬ سرمایه شما را حفظ می کند .
از به کار بردن رنگهای روغنی برای علامت گذاری بزها خودداری کنید .
کرکها را با دوکارد نچینید و براساس رنگ ٬آنها را در کیسه های کنفی قرار دهید .
موشکی کرکها ٬قیمت آنها را افزایش میدهد .
چند نکته مفید :
کرک در بازارهای جهانی دارای ارزش اقتصادی فراوانی است .
از خاصیت های مهم کرک می توان به جذب رطوبت بالا و مقاومت در مقابل شعله ور شدن اشاره کرد .
بهترین آب و هوا برای پرورش بز کرکی ٬ آب وهوای خشک و بدون رطوبت است .
ظرافت کرک به سه عامل ارثی ٬ آب وهوای مناسب و تغذیه بستگی دارد .
کیفیت مناسب رنگ٬ بلندی و تمیزی ٬ از خصوصیات خوب به نسلهای بعدی می شود .
اصلاح نژاد موجب انتقال صفت ها و خصوصیات خوب به نسل های بعدی می شود .
انگلهای خارجی موجب آسیب پوست و کاهش ارزش کرک تولیدی می شود .
حفظ کیفیت کرک تولیدی به روش چیدن و نگهداری کرک بستگی دارد .