Mr.Engineer
15th August 2011, 01:48 AM
تغييرات ساليانه درجه حرارت آبهاي سطحي اقيانوسها تقريبا همگام با تغييرات فصلي شدت تابش خورشيد مي‌باشد، با وجود اين به عوامل ديگري از قبيل جريانهاي مهم دريايي و بادهاي دائمي كه بر روي تبادلات حرارتي بين اقيانوسها و جو تاثير مي‌گذارند نيز بستگي دارد.
تغييرات شبانه روزي درجه حرارت آبهاي سطحي اقيانوسها
تغييرات شبانه روزي درجه حرارت آبهاي سطحي مستقيما از تغييرات مقدار تابش اشعه خورشيد پيروي مي‌كند، بنابراين در هواي ابري تغييرات كاهش مي‌يابد و بستگي دارد به ضخامت آبهايي كه در معرض تابش قرار دارند. به همين دليل اين تغييرات در مواقعي كه دريا ناآرام است كمتر مي‌باشد. به طور كلي اين تغييرات ضعيف هستند و دامنه آنها به طور متوسط بين 2/0 تا 4/0 درجه سانتي گراد محدود مي‌باشد. به طور كلي بايد دانست كه بر عكس تغييرات ساليانه، تغييرات شبانه روزي درجه حرارت آبهاي سطحي اقيانوسها عملاً هيچ تاثيري در فعل و انفعالات شيميايي و خواص فيزيكي و حياتي اقيانوس ها ندارد.
تغييرات درجه حرارت بر حسب عمق
اگر تمام سطح اقيانوسها به طور يكنواخت به وسيله تابش اشعه خورشيد گرم مي‌شد فقط انتقال ساده حرارت به وسيله آب باعث مي‌شد كه از بدو تشكيل اقيانوسها يك درجه حرارت تقريبا يكنواخت در توده كلي آب اقيانوسها به وجود آيد و تاثير تغييرات ساليانه مقدار تابش اشعه خورشيد محدود به يك لايه سطحي بشود كه در آن اولا تغييرات درجه حرارت با يك آهنگ هم زمان انجام بگيرد و ثانيا دامنه تغييرات درجه حرارت در همه جا به سرعت بر حسب عمق كاهش يابد. ولي عدم تساوي در مقدار تابش اشعه خورشيد و تبادلات حرارتي بين آب اقيانوس ها و جو باعث تغييراتي در وزن مخصوص بخش‌هاي مختلف آبهاي سطحي مي‌شود و اين تغييرات وزن مخصوص به نوبه خود باعث بروز جريانهاي دريايي شده و جريانهاي دريايي خود عامل اصلي تغييرات مهم در انتشار و پراكندگي درجه حرارت در جهت عمودي يعني در جهت عمق مي‌باشند. بدين ترتيب آبهاي سطحي و سرد و سنگين نواحي قطبي به اعماق فرو رفته و در نزديكي كف اقيانوسها جاري مي‌شوند و عملاً مانع بزرگي براي انتشار يكنواخت درجه حرارت در جهت عمق مي‌باشند. در حقيقت جريانهاي اقيانوسي هستند كه به طور عمده انتشار و پراكندگي درجه حرارت را در جهت عمودي در انحصار خود دارند، مگر در مورد آبهاي سطحي كه در آنجا انرژي خورشيد و تبادلات حرارتي بين اقيانوس و جو عوامل اصلي به شمار مي‌رود.
تغييرات شبانه روزي درجه حرارت آبهاي سطحي اقيانوسها
تغييرات شبانه روزي درجه حرارت آبهاي سطحي مستقيما از تغييرات مقدار تابش اشعه خورشيد پيروي مي‌كند، بنابراين در هواي ابري تغييرات كاهش مي‌يابد و بستگي دارد به ضخامت آبهايي كه در معرض تابش قرار دارند. به همين دليل اين تغييرات در مواقعي كه دريا ناآرام است كمتر مي‌باشد. به طور كلي اين تغييرات ضعيف هستند و دامنه آنها به طور متوسط بين 2/0 تا 4/0 درجه سانتي گراد محدود مي‌باشد. به طور كلي بايد دانست كه بر عكس تغييرات ساليانه، تغييرات شبانه روزي درجه حرارت آبهاي سطحي اقيانوسها عملاً هيچ تاثيري در فعل و انفعالات شيميايي و خواص فيزيكي و حياتي اقيانوس ها ندارد.
تغييرات درجه حرارت بر حسب عمق
اگر تمام سطح اقيانوسها به طور يكنواخت به وسيله تابش اشعه خورشيد گرم مي‌شد فقط انتقال ساده حرارت به وسيله آب باعث مي‌شد كه از بدو تشكيل اقيانوسها يك درجه حرارت تقريبا يكنواخت در توده كلي آب اقيانوسها به وجود آيد و تاثير تغييرات ساليانه مقدار تابش اشعه خورشيد محدود به يك لايه سطحي بشود كه در آن اولا تغييرات درجه حرارت با يك آهنگ هم زمان انجام بگيرد و ثانيا دامنه تغييرات درجه حرارت در همه جا به سرعت بر حسب عمق كاهش يابد. ولي عدم تساوي در مقدار تابش اشعه خورشيد و تبادلات حرارتي بين آب اقيانوس ها و جو باعث تغييراتي در وزن مخصوص بخش‌هاي مختلف آبهاي سطحي مي‌شود و اين تغييرات وزن مخصوص به نوبه خود باعث بروز جريانهاي دريايي شده و جريانهاي دريايي خود عامل اصلي تغييرات مهم در انتشار و پراكندگي درجه حرارت در جهت عمودي يعني در جهت عمق مي‌باشند. بدين ترتيب آبهاي سطحي و سرد و سنگين نواحي قطبي به اعماق فرو رفته و در نزديكي كف اقيانوسها جاري مي‌شوند و عملاً مانع بزرگي براي انتشار يكنواخت درجه حرارت در جهت عمق مي‌باشند. در حقيقت جريانهاي اقيانوسي هستند كه به طور عمده انتشار و پراكندگي درجه حرارت را در جهت عمودي در انحصار خود دارند، مگر در مورد آبهاي سطحي كه در آنجا انرژي خورشيد و تبادلات حرارتي بين اقيانوس و جو عوامل اصلي به شمار مي‌رود.