سوالات متداول درباره سرطان

[poune]

سرطان چیست؟

سرطان مجموعه‌ای از چندین بیماری مرتبط است. تمام انواع سرطان‌ها در سلول‌ها ـ واحدهای تشکیل‌دهندۀ بافت‌هاـ آغاز می‌شوند. سرطانی که در اندام‌ها و بافت‌های توپر ایجاد می‌شود، تومور توپر نام دارد. سرطانی که در سلول‌های خونی آغاز می‌شود لوکمی، میلوم مولتیپل یا لنفوم نام دارد. به‌طور طبیعی، با توجه به نیاز بدن، سلول‌ها برای تشکیل دادن سلول‌های جدید رشد کرده و تقسیم می‌شوند. هنگامی‌که سلول‌ها پیر شده و می‌میرند، سلول‌های جدید جایگزین آنها می‌شوند. گاهی این فرایند منظم دچار اختلال می‌شود. سلول‌های جدید هنگامی تولید می‌شوند که بدن به آنها نیازی ندارد، و سلول‌های پیر در زمانی‌که باید، از بین نمی‌روند. این سلول‌های اضافه توده‌ای بافتی را تشکیل می‌دهند که به آن غده یا تومور می‌گویند. تومورها می‌توانند خوش‌خیم (غیرسرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند. تومورهای خوش‌خیم به دیگر بخش‌های بدن سرایت نمی‌کنند، و به‌ندرت موجب خطرات جدی می‌شوند. تومورهای بدخیم می‌توانند به دیگر بخش‌های بدن سرایت کنند (متاستاز) و خطراتی جدی ایجاد کنند.


سرطان اولیه چیست؟

سرطان می‌تواند در هر یک از اندام یا بافت‌های بدن آغاز شود. به تومور اصلی، سرطان اولیه یا تومور اولیه می‌گویند. معمولاً این تومور را با توجه به آن بخش از بدن یا نوع سلول‌هایی که سرطان در آنها آغاز شده است، نام‌گذاری می‌کنند.


متاستاز چیست و چگونه روی می‌دهد؟

متاستاز به‌معنای سرایت سرطان است. سلول‌های سرطانی گاهي از تومور اولیه جدا شده و وارد جریان خون یا سیستم لنفاوی (سیستمی که مولد، ذخیره‌کننده و حامل سلول‌هایی است که با عفونت‌ها مبارزه می‌کنند) مي‌شوند. سلول‌های سرطانی به این شکل به دیگر بخش‌های بدن سرایت می‌کنند. در صورتی‌که سلول‌های سرطانی به بخش دیگری از بدن سرایت کنند و در آنجا توموری جدید ایجاد کنند، به این تومور جدید، تومور متاستاتیک می‌گویند. منشأ سلول‌های موجود در تومور متاستاتیک، تومور اصلی است. این بدان معناست که برای مثال، اگر سرطان پستان به ریه‌ها سرایت کند، تومور متاستاتیک در ریه، متشکل از سلول‌های سرطانی پستان است (و نه سلول‌های ریه). در این مورد، نام بیماری موجود در ریه‌ها سرطان پستان متاستاتیک است (و نه سرطان ریه). ظاهر سلول‌های سرطان پستان متاستاتیک در زیر میکروسکوپ، روی ‌هم‌ رفته شبیه به سلول‌های سرطانی موجود در پستان است.

[poune]

برخی مقاله‌ها در روزنامه‌ها و اینترنت هشدار داده‌اند که ضدعرق‌های زیر بغل (موادی که عرق زیربغل را کاهش می‌دهند) یا دئودورانت‌ها (موادی که بوی ناخوشایند را از بین می‌برند) موجب ابتلا به سرطان پستان می‌شوند . گزارش‌ها نشان داده‌اند که این تولیدات حاوی مواد مضری است که از طریق پوست جذب مي‌شوند یا از شکاف‌های ایجاد شده بر اثر اصلاح، ‌وارد بدن می‌شوند. بعضی دانشمندان نیز بیان کرده‌اند که محتویات خاصی در ضدعرق‌های زیربغل و دئودورانت‌ها احتمال دارد با سرطان مرتبط باشد، زیرا از آنها در ناحیه‌ای نزدیک پستان استفاده می‌کنند. به هر‌حال، پژوهشگران هنوز هیچ‌ دليل قطعی، مبنی بر ارتباط استفاده از ضد عرق‌های زیربغل یا دئودورانت‌ها با ابتلا بعدی به سرطان پستان، به‌دست نياورده‌اند. ادارۀ غذا و دارو (fda) که قوانین مربوط به غذا، مواد آرایشی بهداشتی، دارو و خدمات دارویی را تنظیم می‌کند، به‌ هیچ‌ دليل یا یافتۀ تحقیقی مبنی بر تأثیر محتویات ضدعرق‌های زیربغل یا دئودورانت‌های بر ابتلا به سرطان، دست نیافته‌ است.

[poune]

قرص‌های خوراکی ضدبارداری (ocها) را اولین بار در اوایل دهة شصت میلادی در دسترس زنان گذاشتند. درجة اطمینان، تأثیرگذاری و قابلیت بازگشت به حالت اولیة کارکرد قرص‌های ضدبارداری (عموماً تحت عنوان «قرص» آنها را می‌شناسند) این قرص‌ها تبدیل به محبوب‌ترین وسيلة جلوگیری از بارداری شده است. اگرچه، نگرانی‌هایی هم در مورد نقشی که هورمون‌های موجود در قرص‌های ضدبارداری در برخی سرطان‌‌ها بازی ‌مي‌کنند و چگونگی تأثیر قرص‌های هورمونی در شکل‌گیری آنها، ایجاد شده است. از وقتی ‌که قرص‌های ضدبارداری وارد بازار شدند به‌قدر كفايت زمان گذشته است كه بتوان وضعيت تعداد زیادی از زنانی که سالیان دراز از این قرص‌ها استفاده می‌کرده‌اند بررسي كرد. استروژن، بر رشد و تکامل رحم در سن بلوغ، ضخامت آندومتر (غشاء داخلی رحم) در نیمة نخست چرخة قاعدگی و بافت پستان در سرتاسر عمر، و بیش از همه در فاصلة بلوغ تا یائسگی، اثر مي‌گذارد. پروژسترون، که در نیمة آخر چرخة قاعدگی تولید می‌شود، غشاء داخلی رحم را برای پذیرش تخمک آماده می‌کند. اگر تخمك بارور شود، ترشح پروژسترون ادامه مي‌يابد، از آزادسازی تخمک‌های بیش‌تر از تخمدان‌ها جلوگیری می‌کند. از اين‌ رو، به پروژسترون هورمون «حامی حاملگی» مي‌گويند و دانشمندان باور دارند که این هورمون اثرات جلوگیرندة باارزشی دارد. به پروژسترون دست‌ساز مورد استفاده در قرص‌های ضد بارداری، پروژستین مي‌گويند. از آنجايی ‌که تحقیقات پزشکی مؤید این امر است که سرطان‌ها برای شکل‌گیری و رشد نیاز به هورمون‌های جنسی طبیعی دارند، دانشمندان مشغول بررسی رابطة احتمالی استفاده از قرص‌های ضدبارداری و خطر سرطان هستند. محققان توجه زیادی به مصرف‌کنندگان قرص‌های ضدبارداری در 40 سال گذشته معطوف کرده‌اند. این دقت باعث جمع‌آوری گنجينه‌اي از اطلاعات و داده‌ها در مورد استفاده از قرص‌های ضدبارداری و شکل‌گیری برخی از سرطان‌ها شده است، اگرچه نتایج این مطالعات همیشه همخوانی نداشته‌اند. خطر سرطان ديواره داخلی رحم و تخمدان‌ها با مصرف قرص ضدبارداری کاهش می یابد، در حالي‌كه خطر سرطان پستان و دهانة رحم افزایش پیدا می‌کند.

[poune]

حساسیت نسبت به ارتباط میان شیرین‌کننده‌های مصنوعی و سرطان هنگامی به‌وجود آمد که بررسی‌های اولیه نشان مي‌داد که ترکیب سیکلامات و ساخارین موجب بروز سرطان مثانه در حیوانات آزمایشگاهی مي‌شود. در حالي‌كه، نتایج بررسی‌های ویژۀ تعیین سرطان‌زایی (بررسی‌هایی که در آن سرطان‌زا بودن یا نبودن یک ماده مشخص می‌شود) بر روی این شیرین‌کننده‌ها و دیگر شیرین‌کننده‌های مجاز، دلیل قاطعی مبنی بر وجود رابطه‌ای میان مصرف شیرین‌کننده‌های مصنوعی و ابتلا به سرطان در انسان‌ها را نشان نمی‌دهد

[poune]

نشانگرهای تومور موادی هستند که سلول‌های توموری یا سایر سلول‌های بدن، در پاسخ به سرطان یا شرایط خاص خوش‌خیم (غیرسرطانی)، تولید کرده‌اند. این مواد را می‌توان در خون، در ادرار، در بافت توموری یا در سایر بافت‌ها یافت. نشانگرهای تومور متفاوتی در انواع مختلف سرطان یافت شده‌اند و سطوح نشانگرهای تومور مشابه می‌تواند در بیش از یک نوع سرطان تغییر کند. افزون بر آن، سطوح نشانگرهای تومور در همة افراد سرطانی تغییر نمی‌کند، به ویژه، اگر سرطان در مرحلة اولیه باشد. برخی از سطوح نشانگرهای تومور در بیمارانی با شرایط غیرسرطانی نیز، تغییر مي‌کند. تاکنون، محققان تعداد فراواني از مواد را شناسایی کرده‌اند که به‌نظر می‌رسد در زمان وجود برخی انواع سرطان، به‌صورت غیرطبیعی بالا مي‌روند. برخی از این مواد، در شرایط و بیماری‌های دیگری هم یافت می‌شوند. دانشمندان برای همۀ انواع سرطان، نشانگر پیدا نکرده‌اند.

[poune]

پرتودرماني (که به آن رادیوتراپی، درمان با اشعة x یا پرتودهي نیز مي‌گويند) استفاده از نوع خاصی از انرژی (پرتو یونیزه‌کننده) برای کشتن سلول‌های سرطانی و جمع (كوچك) کردن تومورهاست. پرتودرماني، سلول‌هایی را که در ناحیة تحت درمان (بافت هدف) هستند، با معیوب کردن ماهیت ژنتیکی آنها، از بین مي‌برد یا آسیب مي‌زند و امکان رشد یا تقسیم را از این سلول‌ها مي‌گیرد. با اینکه پرتودرماني هم به سلول‌های سرطانی و هم به سلول‌های طبیعی آسیب مي‌رساند، بیش‌تر سلول‌های طبیعی از تأثیرات پرتودرماني بهبودی مي‌یابند و عملكرد طبيعي خود را باز خواهند يافت. هدف پرتودرماني، نابودي هرچه بیش‌تر سلول‌های سرطانی و همچنین مهار يا كاهش آسیب به بافت‌های سالم هم‌جوار است. اشعه انواع مختلفي دارد و روش‌هاي مختلفي نيز براي انتقال آن وجود دارد. مثلاً، برخی از انواع اشعه عميق‌تر از انواع دیگر نفوذ مي‌کنند. بعضي از آنها را مي‌توان براي درمان ناحيه‌اي كوچك (براي مثال يك اينچ از بافت) بدون آسيب رساندن به بافت‌ها و اندام‌هاي مجاور، تحت كنترل دقيق درآورد. برخی دیگر برای درمان ناحیه‌های بزرگتر مناسبند. در برخی از موارد، هدف از پرتودرماني نابودي کامل تومور است. در موارد دیگر، هدف كوچك کردن تومور و كاهش علائم بیماری است. در این موارد پزشکان درمان را به گونه‌ای برنامه‌ریزی مي‌کنند که تا حد ممکن بافت‌های طبیعی، سالم بمانند. حدود نیمی از بیماران سرطانی تحت یک یا بیش‌تر از انواع پرتودرماني قرار مي‌گيرند. از پرتودرماني گاهي به تنهایی و گاهي در ترکیب با روش‌های دیگر درمان مانند شيمي‌درماني یا جراحی استفاده مي‌كنند. در برخی موارد، بیمار بیش از یک نوع پرتودرماني دریافت مي‌کند.

[poune]

پیشرفت در زمینۀ آشنایی با ژن‌ها و اعمال تغییرات در آنها این امکان را برای دانشمندان فراهم کرده است که برای مقابله یا پیشگیری از بیماری، مواد ژنتیکی فرد را تغییر دهند. ژن‌درمانی شیوۀ درمان آزمایشی است که برای مقابله با بیماری، مادۀ ژنتیکی (d.n.a يا r.n.a) را به سلول‌های فرد می‌شناساند. استفاده از ژن‌درمانی برای درمان انواع مختلف سرطان و بیماری‌های دیگر در پژوهش‌های بالینی (مطالعات تحقیقاتی که افراد در آن شرکت می‌کنند در دست بررسی است.)

[poune]

درمان فتودینامیک (pdt) درمانی است که از دارویی به نام داروی حساس به نور و یا عامل حساس‌کننده به نور و نوع خاصی از نور استفاده مي‌کنند. هنگامی‌که عامل حساس به نور در معرض طول موج مشخصی از نور قرار می‌گیرد، تولید نوعی اکسیژن می‌کند که سلول‌های موردنظر مجاور را از بین می‌برد . هر داروی حساس به نور را نوری با طول موج مشخصی فعال می‌کند . این طول موج تعیین می‌کند که نور تا چه فاصله‌ای می‌تواند به داخل بدن عبور کند. بنابراین، پزشکان از داروی حساس به نور و طول موج نور برای درمان سلول‌هاي سرطاني در بخش‌های مختلف بدن توسط pdt استفاده می‌کنند.

[poune]

تاموکسیفن دارویی است که به‌صورت قرص خوراکی عرضه می‌شود و در فعالیت استروژن، که هورمونی زنانه است، مداخله می‌کند. استروژن احتمال پیشرفت سرطان در پستان را بالا مي‌برد. بیش‌تر از 30 سال است که از تاموکسیفن جهت درمان سرطان پستان زنان و مردان استفاده مي‌كنند. این دارو را در درمان بیمارانی که در مراحل اولیة سرطان پستان هستند و همین‌طور کسانی‌که سرطان پستان پیشرفته دارند (سرطانی که در قسمت‌های دیگر بدن نیز گسترش پیدا کرده است) استفاده مي‌كنند. تاموكسيفن به‌عنوان درمان کمکی (که پس از درمان اولیه برای بالا بردن احتمال شفای بیماری اعمال می‌شود)، از بازگشت سرطان پستان اولیه و همچنین گسترش سرطان‌های جدید در پستان پیشگیری می‌کند. در درمان سرطان پستان پیشرفته، این دارو رشد سلول‌های سرطانی را که در بدن هستند كند یا متوقف می‌کند. بيش از 10 سال است كه از تاموكسيفن جهت کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان در زنانی که در معرض خطر بالای این بیماری هستند استفاده مي‌كنند. از این دارو در درمان زنانی هم استفاده مي‌كنند که کارسینوم مجاری درجا (dcis)، حالتی غیرتهاجمی که گاهی به سرطان پستان مهاجم مي‌انجامد، دارند.

[poune]

درمان بیولوژیک (که گاهی اوقات ایمیون‌تراپی، زیست درمانی یا درمان تعدیل‌کننده واكنش زیست‌شناختی نیز نامیده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود)، در بين انواع درمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطان، روشی نسبتاً جدید به‌حساب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آید ساير درمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها عبارتند از جراحی، شيمي‌درماني و پرتودرمانی. درمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بیولوژیک، از سیستم ایمنی بدن به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم، به‌منظور مبارزه با سرطان یا کاهش عوارض جانبی احتمالی برخی از روش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های درمان آن، استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

[poune]

در لیزردرمانی از اشعه‌ای پر قدرت برای درمان سرطان و دیگر بیماری‌ها استفاده می‌شود. از اشعۀ لیزر می‌توان برای کوچک کردن اندازه یا از بین بردن تومورها نیز استفاده کرد. بیش‌ترین موارد استفاده از لیزر در درمان سرطان‌های سطحی (سرطان‌هایی که در سطح بدن یا غشاء اندام‌های داخلی ایجاد می‌شوند) است، مانند سرطان پوست سلول بازال، و مراحل اولیۀ برخی از سرطان‌ها مانند سرطان‌های دهانۀ رحم، آلت مردانه، واژن، مهبل و سرطان ریۀ سلول‌ غیرکوچک. می‌توان از لیزر جهت درمان یا تخفیف برخی از عوارض سرطان، مانند خونریزی یا انسداد نیز استفاده کرد. برای مثال، می‌توان از لیزر جهت کوچک کردن اندازه یا از بین بردن توموری که موجب انسداد نای (لولۀ هوایی) یا مری بیمار شده است، استفاده کرد. از لیزر می‌توان جهت برداشتن پولیپ‌های رودۀ بزرگ یا تومورهایی که موجب انسداد رودۀ بزرگ یا معده شده‌اند نیز سود جست. از لیزردرمانی می‌توان به‌تنهایی نیز استفاده کرد، اما در بیش‌تر موارد از این روش در کنار دیگر روش‌های درمانی، مانند جراحی، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی استفاده می‌شود. علاوه بر این، می‌توان از اشعۀ لیزر جهت مسدود کردن انتهای سلول‌های عصبی به‌منظور کاهش درد پس از جراحی، و مسدود کردن عروق لنفاوی به‌منظور کاهش تورم و محدود کردن گسترش سلول‌های تومور استفاده کرد.

[poune]

نيكوتين احساس خوبي در فرد سيگاري ايجاد مي‌كند كه او را به مصرف دوباره تشويق مي‌كند. نيكوتين همچنين با تداخل در جريان اطلاعات بين سلول‌هاي عصبي نوعي احساس آرامش ايجاد مي‌كند. با گذشت زمان دستگاه عصبي به نيكوتين عادت پيدا مي‌كند و فرد سيگاري مصرفش را بيش‌تر مي‌كند كه خود باعث افزايش سطح نيكوتين خون او مي‌شود. در واقع نيكوتين استنشاق شده در دود سيگار حتي سريع‌تر از داروهاي تزريق شدة‌ وريدي به مغز مي‌رسد. بعد از مدتي، بدن افراد سيگاري نسبت به نيكوتين مقاومت پيدا مي كند. مقاومت بدين معني است كه براي ايجاد اثرات مشابه قبلي به ميزان بيش‌تري نيكوتين نياز است. و اين يعني افزايش مصرف سيگار.

[poune]

بدن از برخی مواد مغذی موجود در سبزیجات و میوه‌ها برای محافظت بافتی در مقابل تولیدات ناشی از متابولیسم طبیعی (اکسیدان‌ها) استفاده می‌کند. از آنجا که این مواد با افزایش خطر بروز سرطان مرتبط است، مواد غذایی معروف به آنتی‌اکسیدان در مقابل سرطان اثر محافظتی دارند. آنتی‌اکسیدان‌ها شامل ویتامین سی، ویتامین ای، کاریتنوئیدها و تعداد دیگری از مواد شیمایی گیاهی (فیتوکمیکال)هستند. مطالعات نشان می‌دهند افرادی که سبزیجات و میوه‌ی بیش‌تری حاوی مقادیر بالایی از آنتی‌اکسیدان‌ها مصرف می‌کنند می‌توانند خطر بروز سرطان را کاهش دهند. مطالعات بالینی مربوط به مکمل‌های آنتی‌اکسیدان در حال انجام است. اما تاکنون ارتباط قطعی بین کاهش خطر سرطان با مصرف مکمل¬های ویتامین و مواد معدنی اثبات نشده است. برای کاهش خطر بروز سرطان در حال حاضر بهترین توصیه تأمین آنتی¬اکسیدان¬ها از مواد غذایی به جای داروهای مکمل است.

[poune]

آسپارتام یک ماده‌ی قندی مصنوعی با کالری کم است که 200 بار شیرین‌تر از شکر است. شواهد فعلی ارتباطی را بین آسپارتام و افزایش خطر بروز سرطان نشان نمی‌دهد. افراد مبتلا به اختلال ژنتیکی فنیل کتونوری می‌بایست از مصرف غذاها و نوشیدنی¬های حاوی آسپارتام خودداری کنند.

[poune]

از آنجا که بتاکاروتن نوعی آنتی‌اکسیدان مرتبط با ویتامین آ در میوه‌ها و سبزیجات است و از آنجا که خوردن میوه‌ها و سبزیجات موجب کاهش خطر بروز سرطان می‌شود به‌نظر می‌رسد مصرف زیاد مکمل‌های بتاکاروتن بتواند خطر بروز سرطان را کاهش دهد. اما نتایج 3 مطالعه‌ی بزرگ بالینی نشان می‌دهد که این مسئله درست نیست. در 2 مطالعه که افراد مقادیر زیاد مکمل‌های بتاکاروتن برای جلوگیری از سرطان ریه و سایر سرطان‌ها استفاده کرده‌اند این مکمل‌ها موجب افزایش خطر سرطان ریه در سیگاری‌ها گردید و در 3/1 موارد هیچ گونه فایده‌ای از مصرف آنها مشخص نشد. لذا با اینکه خوردن میوه‌ها و سبزیجات حاوی بتاکاروتن می‌تواند کمک کننده باشد از مصرف مکمل‌های بتاکاروتن به مقدار زیاد باید خودداری گردد.

[poune]

مطالعات زیادی نشان داده است که مصرف غذاهای سرشار از کلسیم موجب کاهش خطر بروز سرطان کولورکتال می‌شود و مصرف مکمل‌های کلسیم ایجاد آدنوم‌های کولورکتال (پولیپ‌ها) را به‌طور متوسط کاهش می‌دهد. اما همچنین شواهدی موجود است که مصرف کلسیم به‌خصوص به‌صورت مکمل با افزایش خطر بروز سرطان پروستات خصوصاً نوع مهاجم آن مرتبط است. بنابراین توصیه می¬شود مردان و زنان مقادیر توصیه شده کلسیم روزانه را از طریق منابع غذایی تأمین کنند. مقدار توصیه شده کلسیم روزانه 1000 میلی‌گرم در افراد سنین 50-19 سال و 1200 میلی‌گرم در افراد بالای 50 سال است. لبنیات منبع مناسب کلسیم است. کلسیم همچنین در سبزیجات برگدار وجود دارد. افرادی که برای تأمین کلسیم از لبنیات استفاده می‌کنند باید برای کاهش مصرف چربی‌های اشباع شده از لبنیات کم چرب یا بدون چربی استفاده کنند.

[poune]

کلسترول موجود در رژیم غذایی منحصراً منشاء حیوانی دارد( گوشت، لبنیات، تخم‌مرغ چربی حیوانی مانند کره). با اینکه برخی از این مواد غذایی (مثلاً گوشت قرمز و فرآوری شده) با افزایش خطر برخی از سرطان‌ها مربوط است، در حال حاضر شواهدی وجود ندارد که این افزایش خطر بروز سرطان با کلسترول مرتبط باشد. پایین آوردن کلسترول خون موجب کاهش خطر بروز بیماری قلبی می‌شود ولی شواهدی از تأثیر کاهش کلسترول خون با کاهش خطر سرطان وجود ندارد.

[poune]

مصرف قهوه می‌تواند علایم توده‌های فیبروسیستیک پستان (نوعی ضایعه خوش‌خیم پستان) را بدتر کند ولی شواهدی از ارتباط مصرف قهوه با خطر سرطان پستان یا سایر انواع سرطان وجود ندارد. ارتباط بین مصرف قهوه با سرطان پانکراس که در گذشته توجه زیادی به آن می‌شد، در مطالعات جدید تائید نشده است. لذا هیچگونه ارتباط مشخصی بین نوشیدن قهوه و بروز سرطان وجود ندارد.

[poune]

شواهد کمی وجود دارد که مقدار کلی چربی مصرفی فرد در خطر بروز سرطان تأثیر بگذارد. اما غذاهای حاوی چربی زیاد پرکالری بوده و موجب چاقی می‌شود که خود با افزایش خطر بروز انواعی از سرطان‌ها مرتبط است. شواهدی وجود دارد که انواع خاصی از چربی‌ها مانند چربی‌های اشباع شده ممکن است شانس بروز سرطان را بیشتر کند. دربارۀ رابطه بین سایر انواع چربی‌ها (اسیدهای چرب امگا3 که در ماهی یافت می‌شود) و اسیدهای چرب غیر اشباع (روغن زیتون و کانولا) و کاهش خطر سرطان شواهد اندکی وجود دارد.

[poune]

فیبرهای غذایی شامل تعداد زیادی از کربوهیدرات‌های گیاهی است که توسط انسان قابل هضم نیستند. انواع فیبرها شامل فیبرهای محلول و نامحلول است. فیبرها موجب کاهش کلسترول خون و کاهش بروز بیماری‌های قلبی می‌شوند. حبوبات، سبزیجات، غلات کامل و میوه¬ها منبع خوبی از فیبرها هستند. رابطه بین مصرف فیبرها و کاهش خطر بروز سرطان ضعیف است ولی کماکان مصرف فیبرها توصیه می‌شود.

[poune]

ماهی یک منبع غنی از اسیدهای چرب امگا 3 است. مطالعات حیوانی نشان می‌دهد که این اسیدهای چرب از بروز سرطان جلوگیری کرده یا رشد آن را کندتر می‌کند. ولی شواهد اندکی در تأثیر آنها در انسان وجود دارد. با اینکه مصرف ماهی حاوی اسیدهای چرب امگا3، موجب کاهش خطر بروز بیماری‌های قلبی می‌شود، برخی انواع ماهی‌ها (خصوصاً ماهی‌های بزرگ) ممکن است حاوی مقادیر زیادی جیوه، پلی‌کلرین بی‌فنیل (PCBs)، دیوکسین و سایر آلوده کننده‌های محیطی باشد. زنان باردار، زنان شیرده و کودکان نباید از این نوع ماهی‌ها استفاده کنند. مطالعات تاکنون فواید مصرف مکمل‌های امگا3 و روغن ماهی را همانند خوردن خود ماهی نشان نداده است.

[poune]

مطالعات زیادی در رابطه با تأثیر فلوراید به‌عنوان درمان ضایعات دندانی یا فلوراید اضافه شده به خمیردندان، آب شهری یا غذاها و خطر بروز سرطان انجام شده است. به نظر نمی‌رسد فلوراید باعث افزایش خطر سرطان گردد.

[poune]

فولات نوعی ویتامین b است که در انواعی از سبزیجات، میوه‌ها، حبوبات و غلات کامل وجود دارد. مصرف کم فولات باعث افزایش خطر سرطان کولون، رکتوم و پستان خصوصاً در صورت مصرف الکل می‌شود. شواهد اخیر نشان می‌دهد برای کاهش خطر سرطان، فولات باید از طریق مصرف سبزیجات، میوه‌ها و غلات تکمیل شده تأمین گردد.

[poune]

اخبار زیادی از فواید سلامتی ترکیبات آلیوم در سیر و سایر سبزیجات خانواده پیاز منتشر می‌شود. سیر در حال حاضر از نظر توانایی کاهش خطر سرطان تحت بررسی است. تاکنون شواهد قطعی درحمایت از نقش این غذاها در پیشگیری از سرطان در دست نیست.

[poune]

آسیب به ژن‌های تنظیم کننده رشد سلولی می‌تواند ژنتیکی یا اکتسابی باشد. انواع خاصی از موتاسیون‌ها و تغییرات ژنتیکی موجب افزایش خطر بروز سرطان می¬شود. مواد مغذی رژیم غذایی می‌تواند از آسیب dna جلوگیری کند. فعالیت بدنی، کنترل وزن و رژیم غذایی می‌تواند از ایجاد سرطان درافراد با خطر ژنتیکی بالای سرطان جلوگیری کرده یا آن را به تأخیر بیاندازد. رابطه متقابل بین رژیم غذایی و فاکتورهای ژنتیکی یک مبحث مهم و پیچیده است که مطالعات زیادی در این رابطه در حال انجام است.

[poune]

خیر. پرتوتابی به غذاها برای از بین بردن ارگانیسم‌های مضر برای افزایش زمان نگهداری آنها انجام می¬شود. این پرتوها پس از پرتوتابی در غذا باقی نمی‌ماند و مصرف این غذاها به نظر نمی‌رسد با خطر سرطان مرتبط باشد.

[poune]

لیکوپن رنگدانه قرمز – نارنجی است که عمدتاً در گوجه فرنگی و غذاهای حاوی آن و با مقدار کمتر در گریپ‌فروت و هندوانه وجود دارد. مطالعات زیادی نشان داده است که مصرف گوجه فرنگی و غذاهای حاوی آن خطر سرطان راکاهش می¬دهد. ولی اینکه لیکوپن مسؤول این اتفاق باشد مشخص نیست. حتی اگر لیکوپن مرتبط با کاهش خطر سرطان باشد، این بدین‌معنی نیست که مصرف مکمل‌های حاوی لیکوپن مؤثر و بی‌خطر است.

[poune]

بعضی مطالعات رابطه مصرف زیاد گوشت فرآوری شده و سرطان‌های کولورکتال و معده را نشان داده است. این رابطه ممکن است با نیتریت مرتبط باشد که برای حفظ رنگ و جلوگیری از رشد باکتری‌ها به سوسیس، کالباس و همبرگر اضافه می‌شود. مصرف گوشت‌های فرآوری شده و گوشت‌هایی که به روش‌هایی مانند نمک سود کردن و دودی کردن نگهداری می‌شود موجب تماس با مواد مضر و سرطان‌زا شده و لازم است تا حد امکان از مصرف آنها خودداری شود.

[poune]

آیا شیوه پختن گوشت با خطر سرطان ارتباط دارد؟پختن کافی برای از بین بردن میکروب‌های مضر در گوشت ضروری است. ولی برخی مطالعات نشان داده است که سرخ کردن، آب‌پز کردن یا کبابی کردن گوشت در دمای بسیار زیاد مواد شیمیایی تولید می‌کند که می‌تواند خطر سرطان را بیشتر کند. با اینکه این مواد می‌تواند باعث آسیب dna و بروز سرطان در حیوانات گردد، ولی تأثیر آنها در ایجاد سرطان کولورکتال در انسان مشخص نشده است. بخارپز کردن و پختن در میکروویو باعث تولید مقدار کمتری از این مواد می‌شود.

[poune]

بله. اضافه وزن و چاقی موجب افزایش خطر بروز سرطان پستان (در زنان یائسه)، کولون، رحم، مری، کلیه، وسایر سرطان‌ها می‌شود. با اینکه مطالعات مربوط به رابطه کاهش وزن و کاهش خطر بروز سرطان اندک است، بعضی مطالعات نشان می‌دهد که کاهش وزن می‌تواند خطر سرطان پستان را کاهش دهد. با توجه به سایر فواید اثبات شده به افراد دچار اضافه وزن توصیه می‌شود وزن خود را کم کنند. کاهش اضافه وزن در سنین بزرگسالی نه تنها در جلوگیری از بروز سرطان بلکه در کاهش خطر سایر بیماری‌های مزمن نیز اهمیت دارد.

[poune]

مصرف روغن زیتون موجب کاهش خطر بیماری¬های قلبی می¬شود ولی تأثیر زیادی در بروز سرطان ندارد. با اینکه روغن زیتون در مقایسه با کره و مارگارین سالم¬تر است، هنوز منبع غنی کالری بوده و باید به اندازه مصرف شود.

[poune]

عنوان "ارگانیک" در مواد غذایی گیاهی به این معنی است که آنها بدون استفاده از آفت‌کش‌ها و تغییرات ژنتیکی تولید شده‌اند. در حال حاضر، مطالعاتی وجود ندارد که نشان بدهد این نوع غذاها در کاهش خطر بروز سرطان از غذاهای تولید شده به سایر روش‌ها، مؤثرتر است.

[poune]

آفت‌کش‌ها وقتی در تولیدات صنعتی، کشاورزی و شغلی به‌صورت نابجا استفاده شوند می‌توانند سمی باشند. با اینکه سبزیجات ومیوه‌ها می‌تواند حاوی مقادیر کمی از این مواد شیمیایی باشد، شواهد علمی بسیاری از مصرف سبزی و میوه‌ها حمایت می‌کند. درحال حاضر شواهدی وجود ندارد که وجود مقادیر اندک آفت‌کش‌ها در سبزی و میوه موجب افزایش خطر سرطان گردد و سبزیجات و میوه‌ها قبل از مصرف باید خوب شسته شود.

[poune]

بله. افرادی که فعالیت بدنی متوسط تا شدید دارند، شانس کمتری در بروز سرطان پستان و کولون نسبت به سایر افراد دارند. این کاهش خطر بروز سرطان ارتباطی با کاهش وزن فرد ندارد. شواهد مربوط به رابطه مستقیم فعالیت بدنی با سایر انواع سرطان اندک است. با این حال چاقی و اضافه وزن با انواع زیای سرطان مرتبط است و فعالیت بدنی عامل اصلی دستیابی به وزن مناسب است. به‌علاوه فعالیت بدنی فواید زیادی در جلوگیری از بیماری‌های قلبی و دیابت دارد.

[poune]

فیتوکمیکال‌ها یا مواد شیمیایی گیاهی طیف زیادی ترکیبات است که توسط گیاهان تولید می‌شود. بعضی از این مواد از گیاه در مقابل حشرات محافظت کرده و عملکردهای مهم دیگری نیز دارند. بعضی از آنها هم در خود گیاه و هم در فردی که آن را می‌خورد دارای اثر آنتی‌اکسیدان یا اثرات شبه هورمونی است. از آنجا که مصرف میوه و سبزی موجب کاهش خطر سرطان می‌شود، محققین بدنبال یافتن ترکیبات مسؤول این تأثیرات هستند. در حال حاضر شواهدی وجود ندارد که فیتوکمیکال‌ها به‌صورت مکمل غذایی به اندازه میوه، سبزی، حبوبات و غلات که از آن استخراج می‌شود، مفید باشد.

[poune]

خیر. در موش مصرف زیاد شیرین کننده ساخارین باعث ایجاد سنگ مثانه می‌شود که خود می‌تواند سرطان مثانه ایجاد کند، ولی ساخارین در انسان باعث ایجاد سنگ مثانه نمی‌شود. ساخارین از لیست مواد سرطان‌زای انسان خارج گردیده است.

[poune]

مطالعاتی در زمینه وجود رابطه بین غذاهای نمک سود شده و دودی با افزایش خطر سرطان معده، نازوفارنکس و حلق وجود دارد. شواهدی وجود ندارد که مقادیر متوسط نمک موجود در غذا یا اضافه شده هنگام آشپزی تأثیری بر سرطان داشته باشد.

[poune]

سلنیوم یک ماده معدنی است که در فعالیت آنتی‌اکسیدان بدن نقش دارد. شواهد مطالعات حیوانی نشان می‌دهد که سلنیوم اثر حفاظتی مقابل سرطان دارد. یک مطالعه نشان می‌دهد که مصرف مکمل سلنیوم می‌تواند خطر بروز سرطان ریه، کولون و پروستات را در انسان کاهش دهد. ولی برای تائید آن باید مطالعات بیشتری انجام شود. مصرف مقادیر زیاد مکمل سلنیوم توصیه نمی‌شود. زیرا فاصله بین مقادیر سمی و بی‌خطر آن کم است. حداکثر میزان سلنیوم در مکمل‌ها نباید از 200 میکروگرم در روز بیشتر باشد.

[poune]

غذاهای حاوی سویا منبع غنی پروتئین و جایگزین مناسبی برای گوشت است. سویا حاوی فیتوکمیکال‌ها بوده که برخی از آنها فعالیت استروژنی ضعیف دارد که در مطالعات حیوانی در مقابل سرطان‌های وابسته به هورمون اثر محافظتی دارد. در حال حاضر شواهد کمی وجود دارد که نشان بدهد مصرف سویا خطر بروز سرطان را کاهش بدهد. مصرف زیاد سویا می‌تواند خطر بروز سرطان‌های حساس به استروژن مانند سرطان پستان و رحم را افزایش دهد. زنان مبتلا به سرطان پستان باید مقادیر متوسطی از سویا را به‌عنوان جزئی از رژیم گیاهی مصرف کنند. این افراد نباید مقدار زیادی سویا در رژیم غذایی مصرف کنند و از مصرف منابع غلیظ شده سویا مانند قرص و پودر سویا یا مکمل‌های حاوی مقدار زیاد ایزوفلاوون خودداری کنند.

[poune]

مصرف شکر باعث جذب کالری بیشتر بدون تأمین مواد مغذی لازم در کاهش خطر سرطان می‌شود. با ایجاد چاقی و افزایش سطح انسولین، شکر به‌طورغیر مستقیم خطر بروز سرطان را بیشتر می‌کند. شکر سفید (فرآوری شده) در مقایسه با شکر قهوه‌ای یا عسل در افزایش وزن بدن و تأثیر بر انسولین تفاوتی ندارند. محدود کردن غذاهایی مانند کیک، آب نبات، بیسکوئیت، نوشابه در کم کردن مصرف شکر مؤثر است.

[poune]

شواهدی قوی وجود دارد که رژیم غذایی حاوی میوه، سبزی و سایر غذاهای گیاهی، خطر بروز سرطان را کمتر می‌کند. ولی در حال حاضر اثر مکمل‌ها در کاهش خطر سرطان اثبات نشده است. درحقیقت مصرف زیاد برخی مکمل‌ها خطر بروز سرطان‌ها را بیشتر می‌کند.

[poune]

بعضی مطالعات مطرح می‌کند که نوشیدن چای به‌علت وجود ترکیبات آنتی‌اکسیدان می‌تواند خطر بروز سرطان را کمتر کند. در مطالعات حیوانی مصرف برخی انواع چای( مانند چای سبز) خطر بروز سرطان را کم می‌کند ولی نتایج مطالعات انسانی مختلف است. در حال حاضر تأثیر چای در کاهش خطر سرطان در انسان اثبات نشده است.

[poune]

چربی‌های اشباع هنگامی تولید می‌شوند که روغن‌هایی مانند مارگارین هیدروژنه می‌شوند تا در دمای اتاق به‌صورت جامد درآیند. شواهد اخیر نشان می‌دهد چربی‌های اشباع شده کلسترول خون را افزایش می‌دهد. رابطه آن با سرطان هنوز مشخص نیست. ولی توصیه می‌شود افراد تا حد ممکن از چربی‌های اشباع شده کمتر استفاده کنند.

[poune]

در بیشتر مطالعات روی تعداد زیادی افراد، مصرف بیشتر میوه وسبزی‌ها با کاهش خطر سرطان ریه، دهان، مری، معده و کولون ارتباط دارد. از آنجا که نمی‌دانیم کدام ترکیب موجود در میوه و سبزی بیشترین تأثیر مفید را دارد، توصیه می‌شود روزانه 5 وعده یا بیشتر میوه و سبزیجات متنوع مصرف کنیم.

[poune]

این سبزیجات شامل کلم، گل‌کلم و کلم بروکلی است. این سبزیجات حاوی ترکیباتی است که احتمال خطر سرطان کولورکتال را کاهش می‌دهد، شواهد نشان می‌دهد که مصرف انواعی از سبزیجات شامل انواع کلم خطر سرطان را کاهش می‌دهد.

[poune]

رژیم گیاهخواری فواید زیادی دارد. این رژیم چربی‌های اشباع کمتر و فیبر، ویتامین و فیتوکمیکال زیادی دارد. با این حال نمی‌توان نتیجه گرفت که رژیم گیاهخواری تأثیر خاصی در پیشگیری سرطان دارد. در رژیم گیاهخواری سرسختانه که در آن هیچگونه محصول حیوانی مانند شیر و تخم‌مرغ نیز مصرف نمی‌شود، مصرف مکمل ویتامین b12 ، روی و آهن لازم است. (به‌خصوص در بچه‌ها و زنان پس از یائسگی)

[poune]

ویتامین a (رتینول) از 2 طریق از مواد غذایی تأمین می‌شود: نوع آماده از منابع حیوانی (رتینول) و ساخته شدن از بتاکارتن موجود در منابع غذایی گیاهی. ویتامین a برای حفظ سلامتی بافت‌ها ضروری است. نشان داده نشده است که مکمل‌های ویتامین a، چه به‌صورت رتینول و چه بتاکاروتن خطر سرطان را کاهش دهد و در حقیقت مصرف زیاد مکمل‌های آن موجب افزایش خطر سرطان ریه در سیگاری‌ها می‌شود. مصرف زیاد رتینول با خطرات جدی دیگری نیز همراه است.

[poune]

ویتامین c در انواعی از میوه‌ها و سبزیجات خصوصاً مرکبات وجود دارد. بسیاری مطالعات رابطه مصرف ویتامین c و کاهش خطر بروز سرطان را نشان داده است. ولی مطالعاتی که درآن ویتامین c به‌صورت مکمل استفاده شده، ارتباطی با کاهش خطر بروز سرطان را نشان نداده است.

[poune]

شواهد زیادی وجود دارد که مصرف ویتامین d تأثیرات مفیدی در برخی سرطان‌ها از جمله سرطان کولون، پروستات و پستان دارد. ویتامین d از طریق ساخته شدن در پوست در معرض نور آفتاب و همچنین از رژیم غذایی مانند لبنیات غنی شده و مکمل‌ها تأمین می‌شود. ولی بسیاری افراد ویتامین d کافی دریافت نمی‌کنند. میزان توصیه شده مصرف ویتامین d (600- 200 واحد بین‌المللی در روز) خصوصاً در کسانی که تماس اندکی با نور آفتاب دارند، افراد مسن، افراد با پوست تیره و کودکانی که فقط با شیر مادر تغذیه می‌شوند ممکن است کافی نباشد. مطالعات بیشتری برای تعیین میزان لازم ویتامین d در کاهش خطر سرطان ضروری است ولی میزان آن بین 2000-200 واحد بین‌المللی روزانه بسته به سن و سایر فاکتورها است. برای کاهش خطرات احتمالی تماس با اشعه ماوراءبنفش نورخورشید برای ساختن ویتامین d در مقابل استفاده از فواید این ویتامین، یک رژیم غذایی متعادل، مکمل‌ها و تماس با نورخورشید به‌طور محدود بهترین راه دسترسی به ویتامین d است.

[poune]

آلفاتوکوفرول فعال‌ترین نوع ویتامین e و یک آنتی¬اکسیدان قوی است. در یک مطالعه مردان سیگاری که آلفاتوکوفرول دریافت می کردند، احتمال کمتری در بروز سرطان پرستات را نشان دادند. ولی مطالعات دیگر این رابطه را نشان نداده است. مطالعات بیشتری در این زمینه در دست انجام است.